Jack y ya Marie-Line Bargam kan pa 1988 junan kiksan pä kikʼaslemal pa rusamaj Jehová. Ryeʼ kan tamatäl kiwäch rma kan chanin nkʼän qa riʼ kiwäch xa bʼa akuchï yetaq wä, chqä kan kʼïy tinamït rchë Guadalupe chqä rchë Guayana Francesa yebʼenäq wä rchë nkitzjoj le Biblia. Ri samaj chkipan ri kaʼiʼ tinamït riʼ yë ri sucursal rchë Francia ntzʼetö kichë. Keqabʼanaʼ jojun kʼutunïk chkë ri qachʼalal riʼ.

¿Achkë rma xiwajoʼ xiksaj pä ikʼaslemal pa rusamaj Jehová?

Marie-Line: Xikʼïy pä pa tinamït Guadalupe, y kan rukʼulun wä chwä jun qʼij yinel rkʼë nteʼ chutzjoxik le Biblia. Ri nteʼ kan rkʼë ronojel ran xyaʼ ruqʼij Jehová. Rma kan nqä chi nwäch yentoʼ ri winäq, xinchäp nu-precursorado pa 1985, kan xa xuʼ xinbʼän graduar wiʼ pa tijobʼäl.

Jack: Taq kʼa yïn kʼajol na, kowan xinkʼwaj wiʼ kikʼë qachʼalal ri kiksan wä kikʼaslemal pa rusamaj Jehová chqä ri qachʼalal riʼ kan nqä wä chkiwäch nkitzjoj le Biblia. Pa taq vacaciones nbʼän wä nu-precursorado auxiliar. Jojun sábados o domingos, nqbʼä wä äl pa chʼichʼ kikʼë ri precursores rchë jun qʼij nqabʼetzjoj le Biblia. Chrij riʼ, nqbʼä wä chuchiʼ mar rchë nqbʼekʼastan. Kan kiʼ wä qakʼuʼx yeqaqʼaxaj ri qʼij riʼ.

Xikʼleʼ rkʼë ya Marie-Line pa junaʼ 1988. Jbʼaʼ chrij riʼ, xinquʼ: «Kʼo ta chë nqaʼän más pa rusamaj Jehová. Majun achkë ta nqqʼatö». Rma riʼ, xinchäp nu-precursorado achiʼel wä ri wixjayil. Jun junaʼ chrij riʼ, taq xqakʼïs ri tijobʼäl kichë ri precursores, xq-ok precursores especiales. Xqjeʼ pa jalajöj tinamït rchë Guadalupe, y kan jaʼäl xqanaʼ xqayaʼ ruqʼij Jehová chkipan ri tinamït riʼ. Chrij riʼ, xqtaq pa tinamït Guayana Francesa.

Chkipan ri junaʼ ye qʼaxnäq pä kan kʼïy tinamït yïx taqon wä. ¿Achkë yïx toʼoyon rchë chanin rukʼamon riʼ iwäch xa bʼa akuchï yixtaq wä?

Marie-Line: Ri qachʼalal ri ye kʼo wä pa Betel rchë ri tinamït Guayana Francesa kitaman wä chë ri texto ri janina nqä chqawäch ya riʼ Isaías 6:8. Rma riʼ, taq yojkiskʼij wä pa teléfono, kʼïy mul xojkinäq rkʼë re kʼutunïk reʼ: «¿Nnatäj chiwä achkë texto kan nqä chiwäch?». Taq nbʼanatäj riʼ, röj qataman wä chë xtqtaq äl jukʼan chik tinamït. Rma riʼ, nqaʼij wä: «¡Aweʼ yoj kʼo wä! ¡Kojitaqaʼ äl röj!».

Ma nqä ta chqawäch yeqajnamaj ri ye qaqʼaxan pä chkipan ri tinamït. Rma ya riʼ xa nuʼän chë ma nqaloqʼoqʼej  ta ri kʼo qkʼë. Chqä kan nqatäj qaqʼij rchë nqatamaj kiwäch ri qachʼalal rchë ri tinamït ri akuchï yoj kʼo wä.

Jack: Ojer qa jbʼaʼ, tapeʼ ma rkʼë ta itzel kan xkiʼän wä, ye kʼo jojun qachiʼil xkiʼij chqë chë ma tqbʼä ta jukʼan chik tinamït rma nkajoʼ wä ryeʼ chë nqjeʼ qa kikʼë. Ye kʼa taq xq-el äl Guadalupe, jun qachʼalal achï xnataj chqë ri tzij xeruʼij qa Jesús chpan Mateo 13:38 taq xuʼij: «Ri ulew ri akuchï nkʼaq wä ri ijaʼtz ya riʼ le ruwachʼulew». Rma riʼ, taq nqtaq jukʼan chik tinamït, nnatäj chqë chë xa bʼa akuchï na kʼa yoj kʼo wä, kʼa yoj kʼo na chpan ri ulew ri akuchï nkʼaq wä ri ijaʼtz. Reʼ nuyaʼ pa qajolon chë ri winäq ri ye kʼo chpan ri tinamït akuchï yoj kʼo wä ya riʼ ri más kejqalen.

Taq nqapon jukʼan chik tinamït, nqatzʼët chë ri winäq kiʼ kikʼuʼx ye kʼo. Rma riʼ nqakʼän apü ri rubʼanik kʼaslemal kikʼwan. Rkʼë jbʼaʼ chpan ri tinamït riʼ jun wä chik ri rukïl wäy nkitäj, ye kʼa röj nqatäj ri nkitäj ryeʼ chqä nqaqüm ri nkiqüm ryeʼ. Tapeʼ ke riʼ nqachajij wä qiʼ rchë ma npë ta qayabʼil. Ronojel mul nqatäj qaqʼij rchë ma itzel ta nqtzjon chrij ri najin nqaqʼaxaj chpan ri tinamït ri yoj taqon wä.

Marie-Line: Chqä kan kʼïy nqatamaj qa chkij ri qachʼalal ri ye kʼo chpan ri tinamït akuchï yoj taqon wä. Kʼo jun nnatäj chwä ri xbʼanatäj qkʼë taq kʼa riʼ bʼaʼ tqapon Guayana Francesa. Janina wä jöbʼ najin nuʼän, rma riʼ xqaquʼ chë kʼo wä chë nqayoʼej na jbʼaʼ kʼa taq xttaneʼ na ri jöbʼ rchë nq-el chutzjoxik le Biblia. Ye kʼa jun qachʼalal ixöq xuʼij chwä: «Joʼ qachʼalal». Rïn xinbʼij che rä: «¡¿Achkë rubʼanik xtqbʼä?!». Ryä xuʼij chwä chë tinkʼwaj äl nu-paragua chqä chë chrij bicicleta xtqbʼä wä. Ke riʼ xintamaj xinchäp äl nu-paragua chrij bicicleta. Ma ta xinbʼän riʼ, rïn nnaʼ chë ma ta jun bʼëy xinel chutzjoxik le Biblia rma kan pa ruqʼijul wä jöbʼ yoj kʼo wä.

Rïx ijalon iwachoch jun quince mul. ¿Kʼo jun naʼoj niwajoʼ niyaʼ qa chkë ri nkajoʼ yebʼä jukʼan chik tinamït?

Marie-Line: Ri najäl awachoch kan kʼayewal jbʼaʼ. Ye kʼa janina rejqalen nawïl jun jay ri akuchï kan jaʼäl nanaʼ yajeʼ wä taq yatzolin pä chutzjoxik le Biblia.

Jack: Taq nqajäl qachoch, rukʼulun chwä nqʼomaj rupan ri jay. Rma riʼ, kʼo mul ri qachʼalal pa sucursal nkiʼij wä chwä: «Jack, ma taqʼomaj ta rupan ri jay». Ryeʼ nkiʼij wä riʼ chwä rma kitaman chë ma kan ta xtqyalöj pa jun tinamït.

Marie-Line kan nkowin yerumöl äl ronojel. Ryä yerunükʼ äl chkipan cajas chqä nutzʼibʼaj äl chkij ri cajas tzij achiʼel «Baño», «Dormitorio», «Cocina» o achkë na chik jun. Ke riʼ, taq nqapon pa jun chik jay, qataman akuchï xkeqayaʼ wä ri cajas. Y rchë ma kan ta  kʼayewal nuʼän chqawäch yeqïl ri yekʼatzin chqë, ryä nutzʼibʼaj äl jontir ri ye kʼo äl chkipan ri cajas.

Marie-Line: Rma xqatamaj nqaʼän jontir pa rucholajen, riʼ nuyaʼ qʼij chqë rchë kan chanin nqachäp chik jmul qasamaj chrij rutzjoxik le Biblia.

¿Achkë rubʼanik niksaj i-tiempo rchë kan tzʼaqät niʼän che rä ri samaj ruyaʼon qa Dios pa iwiʼ? (2 Tim. 4:5).

Marie-Line: Ri qʼij lunes nquxlan chqä nqatjoj qiʼ chkij ri qamoloj. Ri nkʼaj chik qʼij yeqaksaj rchë nq-el chutzjoxik le Biblia.

Jack: Tapeʼ nkʼatzin nqajäch kʼïy horas jun ikʼ, röj ma chrij ta riʼ nqayaʼ wä qan. Ri kʼo más rejqalen pa qakʼaslemal ya riʼ nqatzjoj le Biblia chkë ri winäq. Kan xa xuʼ nq-el äl chqachoch kʼa taq nqtzolin pä, nqatäj qaqʼij rchë nqtzjon kikʼë jontir winäq yeqïl pa bʼey.

Marie-Line: Jun tzʼetbʼäl. Taq nqbʼewaʼ pa jun parque o chuchiʼ yaʼ, ronojel mul ye nkʼwaj äl tratados. Ye kʼo winäq yejelun pä qkʼë rchë nkikʼutuj jun publicación chqë, tapeʼ ma qabʼin ta chkë chë yoj testigos de Jehová. Rma riʼ, nqachajij qiʼ rkʼë ri rubʼanik nqawäq qiʼ chqä ri qanaʼoj nqaʼän. Ri winäq nkitzʼët ronojel riʼ.  

Jack: Chqä nqakʼüt chë yoj cristianos rma nqatäj qaqʼij rchë nq-ok utziläj taq vecinos. Rma riʼ, nqä chi nwäch yensïkʼ ri mes ye kʼo pa bʼey chqä njosqʼij ri jardín ri ye kʼo chnaqaj qachoch. Ri vecinos nkitzʼët riʼ chqä kʼo mul nkiʼij chwä: «¿Kʼo komä jun Biblia awkʼë ri ütz nayaʼ chwä?».

Rïx chaq taqïl kʼa näj yixbʼä wä rchë nitzjoj le Biblia. ¿Kʼo jun nnatäj chiwä ri xbʼanatäj iwkʼë taq yïx bʼenäq chpan jun chkë ri tinamït riʼ?

Jack: Pa tinamït Guayana Francesa, ye kʼo tinamït ri kan kʼayewal yatapon chkipan. Kʼïy mul, pa jun semana nqbʼiyaj 600 kilómetros chkipan kan chiʼin taq bʼey. Kʼa nnatäj na chwä taq xqabʼetzʼetaʼ ri tinamït Saint Élie, pa ri Amazonia. Rchë xqapon kʼa chriʼ, naʼäy xqbʼä kʼïy horas pa jun chʼichʼ y chrij riʼ kʼo chë xqbʼä chpan jun mamaʼ canoa. Kan konojel bʼaʼ ri ye kʼo chpan ri tinamït riʼ yesamäj chukanuxik oro. Ri winäq riʼ kan janina xkityoxij ri publicaciones xeqayaʼ qa chkë, y rma riʼ, rchë kikchaj, xkiyaʼ äl jbʼaʼ oro chqë. Taq xok qa aqʼaʼ, xqayaʼ jun video rchë ri organización y kan ye kʼïy winäq xeʼapon rchë xkibʼetzʼetaʼ ri video riʼ.

Marie-Line: Pa jun kayoxiʼ junaʼ qa, xbʼix che rä Jack chë tqʼaxaj ri tzijonem chpan ri moloj chrij Runataxik Rukamik Jesús pa tinamït Camopi. Rchë xqapon kʼa chlaʼ, kʼo chë xqbʼä kajiʼ horas chpan jun mamaʼ canoa chpan ri raqän yaʼ ri rubʼiniʼan Oyapock. Tapeʼ ke riʼ, kan jaʼäl xuʼän ri jun qʼij riʼ.

Jack: Taq nabʼewilaʼ jun peraj raqän yaʼ ri ma kan ta nüm rupan chqä janina nbʼolqotlaʼ riʼ, kan nxiʼin yabʼä chpan chqä kan nxiʼij riʼ awan. Ri achï ri nekʼwan ri mamaʼ canoa kʼo chë retaman achkë rubʼanik nqʼax chkipan ri peraj raqän taq yaʼ riʼ. Tapeʼ ke riʼ, kan jaʼäl xuʼän ri bʼiyajen riʼ. Ri qʼij riʼ, chpan ri moloj chrij Runataxik Rukamik Jesús xa xuʼ waqiʼ Testigos xejeʼ, ye kʼa xeʼapon jun 50 winäq, yajün jojun indígenas rchë Guayana Francesa.

Marie-Line: Nkʼatzin nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Jehová taq yeʼaqʼaxaj riʼ pa akʼaslemal. Riʼ nuʼän chë ri akʼuqbʼäl kʼuʼx más nkowïr. Kan kʼïy mul qatzʼeton pä achkë rubʼanik yojrutoʼon pä Jehová. Ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ chqä xkekiqʼaxaj jaʼäl taq experiencias we xtkiʼän más pa rutinamit Jehová.

Rïx itaman pä kʼïy chʼaʼäl. ¿Kan chaq bʼaʼ nuʼän chiwäch nitamaj jun chʼaʼäl?

Jack: Manä. Rïn xentamaj ri chʼaʼäl riʼ rma kan xkʼatzin xinbʼän riʼ. Kʼo jun qʼij kʼo chë xinqʼaxaj ri tjonïk chrij ri wuj Ri Chajinel pa chʼaʼäl sranangtongo * tapeʼ majun bʼëy nskʼin ta ruwäch le Biblia pa chʼaʼäl riʼ chwäch ri congregación. Xinkʼutuj che rä jun qachʼalal achï we xqʼax pa kijolon ronojel ri xinbʼij. Ryä xuʼij chwä: «Kʼo tzij ma kan ta xeqʼax chqawäch, ye kʼa kan ütz xaʼän chë rä». Ri akʼalaʼ kan janina xinkitoʼ, rma ryeʼ nkiʼij wä chwä akuchï yisach wä, ye kʼa ri rijtaʼq chik ma nkiʼän ta wä riʼ. Kantzij na wä chë kan kʼïy xintamaj kikʼë ri akʼalaʼ.

Marie-Line: Pa jun tinamït, rïn yentjoj wä ri winäq chrij le Biblia pa chʼaʼäl francés, portugués chqä sranangtongo. Jun qachʼalal ixöq xuʼij chwä chë más ütz we naʼäy yentjoj ri winäq ri yetzjon portugués, rma ya riʼ wä ri chʼaʼäl ri más kʼayewal nuʼän wä chi nwäch yitzjon. Chqä xuʼij chwä chë kʼa pa rukʼisbʼäl kenyaʼ wä qa ri yetzjon ri chʼaʼäl ri ma kan ta kʼayewal nuʼän chi nwäch yitzjon. Pa naʼäy, ma xqʼax ta wä chi nwäch achkë rma xuʼij riʼ chwä.

 Kʼo jun qʼij kʼo wä chë yentjoj ye kaʼiʼ winäq chrij le Biblia, naʼäy pa chʼaʼäl sranangtongo y rukaʼn pa chʼaʼäl portugués. Taq xinchäp ruyaʼik ri rukaʼn tjonïk, ri qachʼalal ri bʼenäq wä wkʼë xuʼij chwä: «Marie-Line, ri ixöq ma nqʼax ta chwäch ri najin naʼij che rä». Kʼa riʼ taq xinnaʼej chë pa rukʼexel yitzjon pa Portugués rkʼë jun ixöq aj Brasil, xa pa chʼaʼäl sranangtongo najin yitzjon wä rkʼë. Chriʼ xqʼax wä chi nwäch chë ri naʼoj xyaʼ ri qachʼalal chwä chrij ri rubʼanik yenyaʼ ri tjonïk, kan janina ruqʼij.

Rïx kowan yixajowäx kimä ri qachʼalal ri akuchï yïx bʼenäq wä. ¿Achkë rubʼanik yeʼilon utziläj taq iwachiʼil?

Jack: Proverbios 11:25 nuʼij: «Ri winäq ri janina nspan kʼïy utzil xtrïl». Rma riʼ, ma nqaquʼ ta na kaʼiʼ mul taq nkʼatzin yeqatoʼ ri nkʼaj chik. Taq yitoʼon rchë nchojmïx ri jay ri akuchï nqamöl wä qiʼ, ye kʼo jojun qachʼalal kibʼin chwä: «Tayaʼ qa le samaj laʼ chkë ri publicadores». Ye kʼa rïn nbʼij chkë: «Rïn chqä yïn publicador. We kʼo nkʼatzin nbʼan, rïn chqä nwajoʼ yitoʼon». Tapeʼ nkʼatzin tiempo rchë yijeʼ rkʼë nkʼulaj, ri wixjayil chqä rïn ma nqayaʼ ta qʼij chë ya riʼ ta nqqʼatö rchë yeqatoʼ ri nkʼaj chik.

Marie-Line: Nqatäj qaqʼij rchë nqakʼüt chkiwäch qachʼalal chë yeqajoʼ. Riʼ nqrtoʼ rchë nqatamaj we nkʼatzin kitoʼik rchë yeqachajij kalkʼwal o yeqabʼekʼamaʼ pa tijobʼäl. Taq nkʼatzin nqaʼän riʼ, nqajäl jojun ri nkʼatzin yeqaʼän röj rchë ke riʼ yeqatoʼ ri qachʼalal. Ke riʼ yeqilon utziläj taq qachiʼil chqä yoj kʼo chriʼ taq nkʼatzin kitoʼik.

¿Achkë utzil iwlon pä rïx rma yïx bʼenäq akuchï yekʼatzin wä más winäq rchë nkitzjoj le Biblia?

Jack: Ri qaksan qakʼaslemal chubʼanik rusamaj Jehová kan ruyaʼon kiʼkʼuxlal chqë. Kʼïy mul, ri akuchï yoj taqon wä nuyaʼ qʼij chqë rchë yeqatzʼët ronojel ri rubʼanon qa Jehová. Tapeʼ kʼo kʼayewal yeqilon pä, ronojel mul qanaʼon uxlanen pa qan, rma qataman chë xa bʼa akuchï yoj kʼo wä, ri rutinamit Dios ronojel mul xtqrtoʼ pä.

Taq kʼa yïn kʼajol na, xiyaʼöx pacheʼ pa tinamït Guayana Francesa rma ma xinwajoʼ ta xinok soldado. Majun bʼëy xqʼax ta pa nujolon chë jun qʼij xkitzolin na chriʼ rchë ntzjoj Ruchʼaʼäl Dios chkë ri ye kʼo pacheʼ. Kantzij na wä chë Jehová kan kʼïy utzil ruyaʼon pä pa nuwiʼ.

Marie-Line: Ri nyaʼö más kiʼkʼuxlal chwä ya riʼ yentoʼ ri nkʼaj chik. Kan nqä chqawäch nqayaʼ ruqʼij Jehová. Riʼ chqä rubʼanon chë más junan rubʼanon qawäch rkʼë Jack. Kʼo mul, ryä nukʼutuj chwä we ütz yeqaskʼij jun kʼlaj qachʼalal rchë yebʼewaʼ qkʼë rma achiʼel ta xa yebʼison. Y kʼïy mul rïn nbʼij che rä chë ya riʼ chqä najin nuchʼöbʼ rïn nbʼij che rä. Kan kʼïy mul nbʼanatäj riʼ qkʼë.

Jack: Pa jun kayoxiʼ junaʼ qa, xbʼix chwä chë kʼo cáncer rchë próstata chwä. Y tapeʼ ya Marie-Line ma nqä ta chwäch nukʼoxaj reʼ, rïn nbʼin che rä: «Teʼ, we chwaʼq xkikäm, ma xkikäm ta rma ri rijxïk. Ye kʼa kan kiʼ nkʼuʼx xkikäm äl rma xinksaj nukʼaslemal rchë xinyaʼ ruqʼij Jehová. Y kantzij na wä chë majun ta jun ri akuchï más ta ütz xinksaj wä nukʼaslemal» (Gén. 25:8).

Marie-Line: Jehová ruyaʼon qʼij chqë rchë nqaʼän kʼïy samaj pa rutinamit, kʼïy chkë riʼ majun bʼëy xqaquʼ ta röj chë nqaʼän. Kan kʼïy utzil qlon pä pa qakʼaslemal. Xtqbʼä xa bʼa akuchï nuʼij wä rutinamit Jehová chë xtqbʼä, rma kan rkʼë ronojel qan qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Jehová.