Jack le Marie-Line cu 1988 thawkin an pahnih in caantling rian an rak ṭuan. Thil sining a phunphun ah thlennak an tuah khawh i Guadeloupe le French Guiana ah rian tampi pek an rak si. Atu cu mah hmun pahnih kha France zung ṭengnge nih a tlangtlak cang. Jack le Marie-Line kha biahalnak tlawmpal in tuah hna hmanh u sih.

Caantling rian ṭuan awkah zeinihdah aan forh hna?

Marie-Line: Kei cu Guadeloupe ah a ṭhangmi ka si. Jehovah Tehte a simi, aa zuam tukmi ka nu he chun ni tlak phungchim kan kal tawn. Mi pawl kha ka dawt tuk hna caah sianginn kan dih tlawmpal 1985 ah hmaikal ka ṭuan.

Jack: Ka no lio tein phungchim rian ṭuan a duhmi caantling rian a ṭuanmi unau pawl he kan umṭi peng. Sianginn khar caan ah manhcaan hmaikal ka ṭuan. Zarhte, zarhpi ah kan Khrihfabu i a dang unau pawl he a caan ah mawṭaw in lohmun ah kal kalṭi tawn hna. Chun ni tlak phung kan chim, cun rilikam ah kan kal hna. Cu bantuk ni hna ah kan i nuam tuk.

1988, Marie-Line he kan i um hnu tlawmpal ah keimah le keimah kha hitin kaa hal: ‘Kan i manh ko cu ta, phungchim rian ah tam deuh in kan i tel awk a si lo maw?’ Marie-Line he kei zong hmaikal ka hung ṭuan ve. Kumkhat hrawng a rauh hnu, hmaikal tinṭan kan kai dih hnuah special hmaikal in rianpek kan si. French Guiana ah ṭhial dingin sawm kan si hlan cu Guadeloupe ah kan rian kha nuam tein kan ṭuan.

Kum tampi chung nan rian aa thleng lengmang. Thil sining thar he aa tlak in um khawh awkah zeinihdah aan bawmh hna? 

Marie-Line: French Guiana Bethel ah a ummi unau pawl nih kan duh bikmi Baibal caang cu Isaiah 6:8 a si ti kha an hngalh. Cucaah phone an kan chawnh i “nan duh bikmi Baibal caang kha nan i cinken ti maw?” tiah capo in an kan hal lengmang. Cutin an kan hal tikah rian thlennak a um lai an ti duhnak a si ti kha kan hngalh, cucaah “kanmah kan kal lai! Kan thlah tuah” tiah kan leh hna.

A hmasa kan rian le rian thar pek kan simi kha tahchunh kan duh lo, zeicahtiah rian thar pek kan simi ah kan i nuam sual lai lo ti kan phang. Rian thar  pek kan sinak Khrihfabu i unau pawl he i hawikomh awk zongah kan i zuam.

Jack: A hmasa kan umnak i unau pawl nih kan i ṭhial lai kha an duh lo caah an khua ah kan um rih nakhnga an i zuam. Asinain Guadeloupe in kan i ṭhial tikah unaupa pakhat nih Matthai 13:38 chung i “lo cu vawlei hi a si” timi bia kha a kan hngalhter ṭhan. Cucaah kan rian aa thlen hmanhah kanmahle kanmah kha khoika hmun kan um paohah kan ṭuanmi lohmun cu aa khat peng ko tiah ralrin kan i pe. Minung le lohmun cu a biapi bikmi an si.

Rian thar pek kan sinak hmun kan phanh tikah mi pawl nuam tein an ummi kha kan hmuh hna. Cucaah mah hmun ah a ummi hna bantukin nun khawh awkah kan i zuam. Kan ei dinmi cu aa khat lo, asinain an eimi paoh kha kan ei ve i an dinmi paoh kha kan din ve. Cun kan ngan a dam nakhnga ca zongah a hlankan in kan i timtuah. Rian pek kan simi kong he aa tlaiin a ṭhatnak lei in chim khawh awkah kan i zuam.

Marie-Line: Cuka hmun ah a ummi unau pawl sin zongin tampi kan cawn. French Guiana i kan phanh hmasa bik lio caan kha kaa cinken rih. Ruah a sur tuk caah phungchim kan kal khawh nakhnga ruah a han tiang hngah a hau lai tiah kan ruah. Asinain unaunu pakhat nih “kan kal lai maw?” tiah a ka hal. Ka khuaruah a har i “zeitindah” kan kal lai tiah ka leh. Unaunu nih “na nithawng i lak law baisikal in kan kal lai tiah a ka ti.” Cucaah baisikal i cit buin nithawng tlaih dan kha ka cawn. Cutin rak cawng hlah ning law fur chung cu phungchim ka kal kho bal hnga lo.

Voi 15 hrawng nan i ṭhial caah hmundang ah i ṭhialnak kong he aa tlaiin bawmtu a simi ruahnak cheuh ding hna nan ngei maw?

Marie-Line: Hmundang ah i ṭhial cu zuamcawhnak pakhat a si kho. Asinain phungchim rianṭuannak in na ṭin tikah zalong tein i dinhnak hmun hmuh khawh cu a biapi tukmi a si.

Jack: Kan inn thar kha a chunglei in sii kan thuh lengmang. Zung ṭengnge i unau pawl nih rian pek kan sinak hmun ah caan saupi kan um lo kha an hngalh caah a caan ah “Jack, atu cu inn kha sii thuh ti hlah” tiah an ka ti.

Marie-Line cu thil fim a thiam tukmi a si. Thil paoh kha kuang chungah a khumh hna. Tahchunhnak ah, “tikholhnak thilri” “mileng khaan thilri” le “coka thilri” tiin min a bunh hna i kuang ah a khumh hna. Cucaah kan inn thar kan phanh tikah kuang chung i thilri pawl kha amah le a khaante ah fawi tein kan  chiah khawh. Kuang pakhat cio ah min a ṭial dih caah kan herhmi thil kha fawi tein kan hmuh khawh.

Marie-Line: Ningcang tein kan tuah dih caah amah le caan tein phungchim rian kha kan thawk khawh.

“Phungchim rian hlawhtling tein ṭuan” khawh awkah nan caan kha zeitindah nan suai?—2 Tim. 4:5, NW.

Marie-Line: Nikhat Ni paohah kan i din i pumhnak caah kan i timtuah. Nihnih Ni in phungchim ah kan kal.

Jack: Halmi suimilam cu tlinh a hau ko nain mah lawng kha biapi in kan ruat lo. Phungchim rianṭuannak cu kan nunnak ah a biapi bikmi a si. Inn in kan chuah i kan ṭin ṭhan hlan tiang kan hmuhmi hna sin paohah phungchim khawh awkah kan i zuam.

Marie-Line: Tahchunhnak ah, picnic kan kal tik hmanhah cazual kha kaa ken zungzal. Jehovah Tehte kan si kha kan chim hna lo nain cheukhat nih kan sinah ra in cauk kha an kan hal. Kan thil hruk le kan umtu ning he aa tlaiin ralring tein kan um peng caah a si. Cu bantuk lam hna in mi pawl nih an kan hngalh.

Jack: A ṭhami innpa kan sinak thawng zongin tehte kan khaan. Caku kha ka cher hna, hmunthur kha ka hlonh hna i kan inn pawng ah a ummi dum kha ka thianh. Mah kha kan innpa pawl nih an hngalh i a caan ah, “Baibal ukkhat in na kan pe kho lai maw?” tiah an ka hal.

A caan ah lam hlapi tiang phung nan chim tawn. Cu bantuk khual tlawnnak in nan philh khawh lomi kong hna a um maw?

Jack: Guiana khua i cheukhat lohmun hna cu kal awkah an har tuk. A caan ah men 370 (600 km) tiang khual kan tlawng i lam a chiat tuk caah a zarh in kan rau. Amazon tupi ah a ummi St. Élie khua i kan rak tlawn lio kong kha kan philh kho lo. Cuka hmun phanh awkah lamchiatnak ah an mawnghmi thil phorhnak motor nganpi le a tha a ṭhawngmi motorboat kha hmangin suimilam tampi chung kan kal. Mah ah a ummi mi tam deuh cu sui khor a comi an si. Cauk kan pek hna tikah i lawmhnak langhternak caah mi cheukhat nih sui tlang hmetete kha thawhlawm caah an kan pek. Zanlei sang ah bupi chuahpiakmi video pakhat kha kan piahpiak hna. An khua i mi tampi cu an rak i pum.

Marie-Line: Naite ah, Jack kha Camopi ah Ruahnolhnak caah phungchim dingin rian an pek. Cuka hmun phanh khawh awkah Oyapock Rili kha kan tan i motorboat in suimilam pali hrawng kan kal. Mah cu lung cawlcangh awk ngai a simi hmuhtonnak a si.

Jack: Rili ti cu a puanh tuk caah ruah lopi in thil ṭihnung a cang ko. Tilawng pawng ah tilet a thawhmi hmuh cu lung cawlcangh awk taktak a si. Lawng mawngtu nih cun zeidah tuah ding a si ti kha a hngalh a hau. Asinain mah cu a ṭha tukmi hmuhtonnak a si. Mah khua ah Jehovah Tehte 6 lawng an um ko nain Amerindian khua mi hna i tel in Ruahnolhnak ah minung 50 hrawng an rak i pum.

Marie-Line: Mino pawl zong nih Jehovah caah tam deuh an i pek ahcun cu bantuk a ṭhami hmuhtonnak hna an ngei kho ve. Cu bantuk thil sining ah Jehovah kha naa bochan ahcun na zumhnak cu a fek chin lai. Jehovah kut rianṭuannak kha atule atu kan hmuh.

Holhphun tampi nan cawng. Mah holh cawn cu nan caah a fawi maw?

Jack: A fawi lo. Mah holh hna cu a herh caah kan cawnmi a si. Baibal rel dingin rian pek ka si hlanah Sranantongo * holh in Vennak Innsang tlaih dingin rian pek ka si. Unaupa pakhat kha ka tuahmi cu zeitin tiah ka hal. Unaupa nih “A caan ah cheukhat biafang hna cu kan theithiam lo asinain a ṭha tuk ko” tiah a ka ti. Ngakchia pawl cu bawmtu taktak an si. Ka palh sual tikah upa pawl nih cun an ka chim lo nain ngakchia pawl nih cun an ka chimh. Mino pawl sinin tampi ka cawn.

Marie-Line: Lohmun pakhat ah, French, Portuguese le Sranantongo holh in Baibal ka cawnpiak hna. Unaunu pakhat nih naa harh bikmi holh in tuah hmasa, cun a dongnak ah na thiam bikmi holh in tuah tiah ruahnak a ka cheuh. A ruahhlan ah mah ruahnak cheuhnak cu a ṭha tukmi a si ti kha ka hun hngalhthiam.

A nikhatnak ah Baibal cawnpiaknak kha Sranantongo holh in ka tuah i a nihnihnak ahcun  Portuguese holh in ka tuah. A nihnihnak Baibal cawnpiaknak ka tuah lioah a ka zulmi unaunu nih “Marie-Line, pakhatkhat aa palh sualmi a um tiah ka ruah” tiah a ka ti. Brazil minu sinah Portuguese holh si loin Sranantongo holh in ka chim caah a si ti kha ka hun hngalh.

Rian nan ṭuannak i unau pawl nih an in dawt tuk hna. Unau pawl he zeitindah cutin hawikom ṭha nan hung si?

Jack: Phungthlukbia 11:25 ah “nun va siang law na rum lai” tiah a ti. Midang caah thil tuahpiak awk le caan hmanṭi awkah kan i cungcang lo. Biakinn remhnak he aa tlaiin cheukhat nih “mah cu thawngthanhtu nih an tuahte lai” tiah an ka ti. Asinain hitin ka leh hna: “Kei zong thawngthanhtu ka si ve ko. Cucaah ṭuan dingmi rian a um ahcun kei zong ṭuan ka duh ve.” A caan ah kan dihlak in kamah lawngte in um kan duh caan a um. Asinain kanmah lawngin um kan duhmi nih midang ca i thilṭha tuahnak in a kan dawnhkhanh lai kha kan duh lo tiah kanmahle kanmah kha atule atu ralrin kan i pe.

Marie-Line: Unau pawl cungah pumpak siaherhnak langhter khawh awkah fakpi in kan i zuam. Cuticun pakhatkhat nih an fale zohkhenh asiloah sianginn don le thlah an herh ti kha kan hun hngalh. Mah tikah midang bawmh ding timi kan hmuitinh kha kan sersiam ṭhan. Cuticun midang he hawikom ṭha kan hung si i an herh tikah bawmh dingin timhcia kan si.

A herh deuhnak hmun ah i ṭhial nakin zei bantuk thluachuah dah nan hmuh?

Jack: Caantling rian kan ṭuan caah thluachuah tampi kan hmu. Jehovah sermi thil i nuamhpi awkah caanṭha kan hmu lengmang. Zuamcawhnak kan tong ko nain khoika hmun kan um hmanhah Pathian miphun pawl nih an kan bawmh peng lai ti kha kan hngalh caah lungdaihnak kan hmu.

Ka no lioah khoikalei hmanh ah ka ṭan lo caah French Guiana ah thong ka rak tla. Ni khatkhat ah mah hmun ah missionary pakhat in rian ka ṭuan ṭhan lai i thong a tlami unau pawl sinah len dingin rian pek ka si lai tiah ka ruat bal lo. Jehovah nih a thluachuah kha siang ngaiin a ka pek taktak.

Marie-Line: Kaa lawmh biknak cu midang caah keimahle keimah kaa pekmi hi a si. Jehovah rian kha lunglawm tein kan ṭuan. Mah nih kan chungkhar zong a fehter chin. A caan ah, thazaang pek a herhmi nuva hna pawl kha rawl ei sawm hna u sih law a ṭha lai maw tiah Jack nih a ka hal tawn. “Kei zong cutin ka ruah ve” tiah ka leh tawn. Cutin cun kan ruah lengmang.

Jack: Naite ah, ka zawtnak kaa chek i zunthil cancer ka ngei. Marie-Line nih theih a duh lomi a si ko nain hitin ka ti: “Ka dawt, ‘ka kum cu a tar rih lo’ nain a rauh hlanah ka thi cang lai. Asinain a sunglawi bikmi a simi, Jehovah rian ṭuannak ah ka nunnak ka hman ti kha ka hngalh caah mah nih a ka nuamter.”—Gen. 25:8.

Marie-Line: Jehovah nih kan i ruahchanh lomi rian kha a kan pek i kan mitthlam hmanhah kan cuanter khawh lomi rian kha ṭuannak nawl a kan pek. Kan nunnak cu thilṭha in a khat taktak. Jehovah cu kan sinah a um lai i a kan bawmh peng lai ti kha kan hngalh caah Jehovah bupi nih kal a kan fialnak hmun paohah kan kal lai.