Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

MUJIMBU WAKUYOYA CHAVATU

“Yetu Vano, Tutume”

“Yetu Vano, Tutume”

KUTALA muli nakusaka kuzata chikuma mulimo wakwambulula hakwalukila kuze kuli nakusakiwa kukafwa, chipwe pamo kwalukila kulifuchi lyeka tahi? Nge mukiko, kaha namulinangula vyavivulu kumujimbu wandumbwetu Bergame napuwenyi.

Jack napuwenyi Marie-Line vanazatenga mulimo washimbu yosena kufuma vene mu 1988. Vanetavilanga kuzata milimo yayivulu chikuma muGuadeloupe namuFrench Guiana, mwomwo vejilililenga washi chiyoyelo chachihya. Mutango wamuFrance ukiko weji kutalanga milimo yamujingalila kana. Tuchihulisenu Jack napuwenyi Marie-Line vihula vimwe.

Vyuma muka vyamilingishile muputuke kuzata mulimo washimbu yosena?

Marie-Line: Omu ngwapwile ngukanyike muGuadeloupe, ngwazachilenga kakavulu namama mumulimo wakwambulula likumbi lyamuundu. Mama apwilenga Chinjiho watwima. Kuzanga vatu chikiko changulingishile nguputuke kuzata upayiniya omu ngwakumishile shikola mu 1985.

Jack: Omu ngwapwile ngumukweze, ngwayoyelenga navatu vavavulu vaze vazangile chikuma mulimo wakwambulula. Ngwazachilenga upayiniya wakukafwa halwola twanokelenga kushikola. Kaha kusongo yavyalumingo, twayilenga naminyau nakukazata hamwe navapayiniya likumbi lyamuundu, kufumaho twayilenga kuchisekeseke. Twalivwishilenga kuwaha chikuma hamakumbi angana.

Omu ngwambachile Marie-Line mu 1988, ngwalyambile ngwami, ‘Oholyapwa tunapu tuvakulihehwa, shikaho twatela kuzata chikuma mulimo wakwambulula.’ Kaha nayami ngwaputukile kuzata upayiniya hamwe napuwami. Omu mwahichile mwaka umwe kufuma haze twafumine kushikola yavapayiniya, vatutongwele kupwa vapayiniya vakulipwila. Twalivwishilenga kuwaha milimo yayivulu muGuadeloupe, shimbu kanda vatulweze kuya kuFrench Guiana.

Hamyaka yayivulu vanamihanenga milimo yakulisezaseza. Vyuma muka vinamikafwenga muhase kwijilila?

Marie-Line: Vandumbwetu haMbetele yakuFrench Guiana vatachikijile ngwavo twazangile chikuma chisoneka chaIsaya 6:8. Shikaho, nge vanatutumina shinga, vavangililenga kwamba ngwavo, “Munakwanuka chisoneka chenu chize mwazanga chikuma, tahi?” Ngocho twatachikijilenga ngwetu vali nakusaka kutuhana milimo yeka. Kaha twakumbulwilenga ngwetu, “Eyo, yetu vano, tutumenu.”

Katwesekesa milimo tweji kuzatanga nayize twazachilenga kunyimako mwomwo nachituhonesa kusuuluka namilimo tuli nakuzata. Kaha nawa tweji kufwilanga kutachikiza vandumbwetu vosena.

Jack: Lwola lumwe kunyima, vandumbwetu vamwe vatukanyishilenga kwaluka mwomwo vasakilenga kutwama lika nayetu. Oloze omu twafumine muGuadeloupe, ndumbwetu umwe atwanukishile mazu aYesu vasoneka hamukanda waMateu 13:38 ngwavo: “Wande ukiko kaye.” Shikaho kachi nge vanatuhane mulimo weka twanukilenga ngwetu, tuchili lika nakuzata muwande woumwe chamokomoko nakuchihela tuli. Chuma chachilemu shina kupwa nangalila yakwambulwilamo, chamokomoko nakwo yili.

Omu tweji kuyanga kujingalila jajihya, tweji kumonanga vatu vali nakuyoya kanawa, kaha nawa vanawahilila. Ngocho tweji kufwilanga kuyoya nganomu vayoya vakiko. Numba tuhu lwola lumwe vyakulya vinahase kupwa vyakulihandununa, oloze tweji kulyanga vize vene veji kulyanga vakiko nakunwa vize vene veji kunwanga, nakukavangiza jindongi jamwakulikingila kumisongo. Kaha nawa tweji kuhanjikanga chikuma havyuma vyamwaza tweji kulivwisanga kuwaha mukala mulimo navatuhana.

Marie-Line: Tweji kulinangulanga nawa vyavivulu kuli vandumbwetu vamujingalila tweji kuyanga nakuzachila. Ngweji kwanukanga vyuma vyasolokele omu twahetele muFrench Guiana. Likumbi limwe kwanokele vula chikuma, kaha twashinganyekele ngwetu tuvandamineko yichenga numba tuyenga muwande. Oloze ndumbwetu umwe wapwevo angulwezele ngwenyi, “Tuyenga muwande.” Ngwalikomokelele nakumukumbulula ngwami, “Natuya ngachilihi neyi vula?” Kaha angukumbulwile ngwenyi, “Mbata muluchi wove, kaha natuya najikinga.” Ngocho ngwalinangwile mwakukwachila muluchi oku ngunakuvuwa kinga. Nge kangwalinangwile chuma kanako, kachi kangwambulwilenga mungonde yavulako.

Munalwojokanga kafwe mapapa 15. Vyuma muka namulwezako vakwenu kutalisa kukutambwojoka?

Marie-Line: Kwalwojoka chapwa chachikalu. Chipwe ngocho, chapwa chachilemu kuwana zuvo yakutwamangamo nge tunafumu mumulimo wamuwande.

Jack: Kakavulu ngwakwichilenga ulombo hajimbango jamukachi kazuvo yetu. Kaha omu vandumbwetu hamutango vejivilenga ngwavo katweshi kushimbula kuchihela kanako, vangulwezelenga ngwavo, “Kanda nauliyanjisa kukwita ulombo muzuvoko.”

Puwami apwa kuluwa mukulongejeka. Eji kulongejekanga vyosena muvikasha nakusonekaho. Chakutalilaho, asonekelengaho ngwenyi, “vyamukapete kakusanyina,” “vyamukapete kakusavala,” chipwe “vyamukapete kakutelekela.” Kahomu twahetelenga, chapwilenga chachashi kuhaka vikasha kana mutupete twavyo. Asonekelenga mukana wavyuma vyapwilenga muchikasha hichikasha mangana chipwenga chachashi kuviwana.

Marie-Line: Hakuwana nge twalongeselenga kanawa vyuma, ngocho chatukafwilenga tuputuke kuzata washi mulimo wakwambulula.

Uno mweji kunonekanga ngachilihi lwola mangana ‘mutesamo kanawa mulimo wenu’?—Chimo. 2, 4:5.

Marie-Line: LyaMande tweji kunokanga nakuwahisa vyakukunguluka. Kaha tweji kuyanga muwande kuputuka lyaChivali swi nakuSondo.

Jack: Numba tuhu vatutomena jiola twatela kuhetesa kakweji hikakweji, oloze katwazachila kuhetesa jiola kahako, mwomwo twahaka kulutwe mulimo wakwambulula mukuyoya chetu. Hakuya muwande nahakukinduluka, tweji kufwilanga kuhanjika nakala mutu natuwana.

Marie-Line: Chakutalilaho, omu tweji kuyanga kuvihela vimwe nakulihizumuna, ngweji kumbatanga jitalakiti. Vatu vamwe veji kwizanga nakulomba mikanda, numba tuhu katwavalwezele ngwetu twapwa tuVinjiho jaYehovako. Echi cheji kutulingisanga tuvwalenga kanawa nakusolola nawa vilinga vyamwaza, mwomwo vatu veji kumonanga vyuma tweji kulinganga nasolokeso yetu.

Jack: Tweji kusolwelanga likoji vatu vaze twatunga navo, kaha yapwa hijila yimwe yakuvambulilamo. Ngweji kunonojolanga swali, nakumwanga majilo, nakuwahisa haweluka wazuvo yetu. Vakwetu twatunga navo veji kumonanga vyuma tweji kulinganga, ngocho shimbu jimwe veji kwizanga nakutulomba jiMbimbiliya.

Kakavulu munambulwilanga kuvihela vyakumembo. Kutala munahase kutulwezako vyuma vimwe vyakulipwila kutalisa kumaungeji mwatambukilenga tahi?

Jack: Jingalila jimwe muGuiana jatwama kwakusuku, ngocho chapwa chachikalu kuhetako. Kakavulu twatambukilenga jikilomita 600 muchalumingo, kaha nawa jijila twahichilengamo japwilenga jajipi chikuma. Kangweshi kukavulyama ungeji twatambukile kuya kuSt. Élie yamuAmazonko. Twatambukile jiola jajivulu kuzachisa wato namunyau uze wahichilenga mukala mukwakwa numba tuhete. Vatu vavavulu kungalila kana vapwilenga vaka-kufula malolwa aulu. Ngocho vamwe vatuhanyine tuvihanda twamalolwa aulu kupwa mawana mangana vasolole kusakwilila chavo hamikanda twavahanyinenga. Kaha kuheta nachingoloshi, twavatalishile vindiyo yamuliuka. Vatu vavavulu vejile nakutala vindiyo kana.

Marie-Line: Lunga lyami vamulwezele akahanjike chihande chaKwanuka Kufwa chaMwata kuCamopi. Twatambukile jiola jiwana nawato mukalwiji Oyapock. Twalivwishile kuwaha chikuma ungeji kana.

Jack: Havihela vimwe hapwilenga malolwa chikuma, ngocho chapwilenga ponde kuhitaho nge meya anakehe. Oloze twevwilenga kuwaha kumona chihela kana. Chaula atelelele kupwa sachitetahundu numba muhase kuhita hachihela kana. Chipwe ngocho, twalivwishile kuwaha chikuma. Vatu vakuheta ku 50 vejile kuchilika chaKwanuka Kufwa chaMwata numba tuhu kwapwile kaha Vinjiho 6.

Marie-Line: Vakweze vaze vali nakusaka kuzachila chikuma Yehova vanahase kulivwisa kuwaha vyuma kanevi. Chasakiwa kufwelela Yehova kachi nge vyuma vyakufwana ngana vinamisolokela, kahechi nachijikijisa lufwelelo lwenu. Etu tunamononga omu Yehova natukafwenga.

Munalinangula malimi amavulu. Uno echi chasolola nge mwatwama nauhashi wakulinangula malimi tahi?

Jack: Nduma. Ngwalinangwile malimi kana mangana ngwambulile kanawa vatu nakunangula muchikungulwilo. Ngwatetekelelenga Chilongesa chaKaposhi Kakutalila mulilimi lyaSranantongo * shimbu kanda nguhanjike nachihande chakutanga Mbimbiliya. Ngwahulishile ndumbwetu umwe angulweze numba nge vevwilenga vyuma ngwahanjikilenga. Kaha ambile ngwenyi, “Shimbu jimwe katwevwishisa vyuma weji kuhanjikangako. Olozenyi tweji kulivwisanga kuwaha.” Vanyike vakiko vangukafwilenga chikuma. Nge ngunalimbenje, vangulwezelenga, oloze vakulwane kavangulwezelengako. Chikupu vene, vanyike vangukafwile chikuma.

Marie-Line: Kungalila yimwe, ngwanangwilenga vatu Mbimbiliya mulilimi lyaFrench, namuPortuguese, namuSranantongo. Ndumbwetu umwe wapwevo angulwezele ngwenyi, hakunangula vatu kana ngwatela kuputukilanga navaze vazachisa lilimi lize kangwatachikiza kanawako, kufumaho numba ngunangule vaze vazachisa lilimi lize ngwatachikiza kanawa. Hakavanga, kangwamwene kulema chamazu angukafwile ou ndumbwamiko.

Likumbi limwe, ngwatetekelele vilongesa vavali, umwe mulilimi lyaSranantongo, mukwavo muPortuguese. Kahomu ngwaputukile kutetekela chilongesa chamuchivali, ndumbwetu ngwapwile nakuzata nenyi ambile ngwenyi, “Ndumbu Marie-Line, kwahola?” Ngwanukile jino ngwami ngwapwile nakuhanjika napwevo wakuBrazil mulilimi lyaSranantongo muchishishisa chakuhanjika nenyi muPortuguese. Aha jino hakiko ngwamwene kulema chamazu angukafwile uze ndumbwami.

Vandumbwetu vakuvihela kuze munazachilanga vamizanga chikuma. Uno chuma muka chinamikafwe mangana mulikate chikuma navandumbwenu?

Jack: Mukanda waVishimo 11:25 wamba ngwawo: “Muka-kuhana mwakafukila.” Shikaho tweji kufwilanga kupwa hamwe navandumbwetu nakuvakafwa chikuma. Chakutalilaho, hakuwahisa Zuvo yaWangana, vandumbwetu vangulwezelenga ngwavo: “Echa vaka-kwambulula vazate mulimo kana.” Oloze ngwavakumbulwilenga ngwami: “Nayami ngumuka-kwambulula. Shikaho ngwatela kuzachila navo hamwe.” Numba tuhu twasakiwa kuwanangako lwola lwakunoka, oloze katwechelelelenga chuma kana chituhonese kulingila vakwetu vyuma vyamwazako.

Marie-Line: Tweji kukilikitanga mangana tusolole hatoma ngwetu twazakama vandumbwetu. Ngocho tweji kutachikizanga numba nge vali nakusaka mutu wakuvatalilako vana vavo, chipwe wakuvambachilako vana kushikola. Kaha tweji kwalumunangako vyuma mangana tuvakafwe. Shikaho kulinga vyuma kana cheji kutulingisanga tutunge usepa wakukola navandumbwetu nakuvakafwa kala lwola navasakiwa kuvakafwa.

Nganyo muka munawane hakuzachila kuze kuli nakusakiwa kukafwa?

Jack: Twapwa vakuwahilila chikuma mwomwo yakuzata mulimo washimbu yosena. Tunalivwisanga kuwaha kumona vyuma atenga Yehova. Numba tuhu tunahichinga muukalu wauvulu, oloze twapwa vakuunda hakutachikiza ngwetu kala kweshokwo tuli, vatu jaYehova navatukafwanga.

Omu ngwapwile ngumukweze, vangukashile muFrench Guiana mwomwo yakukana kwingila mulimo wauswalale. Kaha kangwatachikijile ngwami likumbi limwe nangukakinduluka cheka kuFrench Guiana nakuzachilako umishonali, nakunguhana lisesa lyakwambulilanga vafungeko. Chikupu vene, Yehova natukisula mwamunene.

Marie-Line: Chuma chachilemu changulingisa nguwahilile shina kukafwa vakwetu. Twapwa vakuwahilila hakuzachila Yehova. Echi nawa chinazamisa ulo wetu. Lwola lumwe lunga lyami Jack eji kunguhulisanga numba nge tunahase kusanyikako tanga yimwe yize yili muukalu mangana tulyenga nayo hamwe vyakulya kuzuvo yetu. Kaha kakavulu ngweji kumukumbululanga ngwami, “Nayami mukiko ngwapwanga nakushinganyeka.” Twamwene jino ngwetu twavulilenga kushinganyeka vyuma vyovimwe.

Jack: Kalinwaha ngana, vanguwananga namusongo wakajikila (prostate cancer). Numba tuhu puwami kasaka kwivwa nanguhanjika hamusongo kanako, oloze ngweji kumulwezanga ngwami: “Kulizakamina chiku musonyi, numba tuhu kangweshi kufwa ‘mumyaka yaushinakaji wamiko.’ Oloze ngunejiva ngwami nangufwa nguwakuwahilila mwomwo ngunazachila Yehova mukuyoya chami chosena.”—Kupu. 25:8.

Marie-Line: Yehova natuhanenga milimo yize katwashinganyekele ngwetu tunahase kukayizata mukuyoya chetuko. Tunalivwisa kuwaha vyuma vyavivulu chikuma. Tweji kwitavilanga kuya kweshokwo liuka lyaYehova nalitulweza kuya nakuzachila, mwomwo twafwelela ngwetu Yehova mwapwanga nayetu.

^ par. 32 Lilimi lyaSranantongo valitungile kuvandungo, kaha lyafuma kulilimi lyaChingeleshi, naDutch, naPortuguese namalimi amwe amuAfrica.