Ovo Jack na Marie-Line vekahi movilinga viomuvo auho tunde mo 1988. Vetavela kese tyilinga vapewa iya kavasete okutyityiliya. Vaundapele unene ko Guadalupe no ko Guiana Francesa. Ovilinga movilongo ovio vivali, pahe vihongolelwa no Mbetele yo ko França. Nkhele tuvepulei-po kapii.

Oityi tyemulunda okunyingila movilinga viomuvo auho?

Marie-Line: Ame nekulila mo Guadalupe. Etyi ankho ndyimona, ankho tuivisa onthiki aiho na me. Ankho me una ombili movilinga viokuivisa. Mokonda ndyihole ovanthu, andyikala omukokoli-ndyila etyi namanuhula okulongeswa kosikola, mo 1985.

Jack: Pouna, ankho ndyikala ehimbwe novakuatate no nomphange ankho veli movilinga viomuvo auho. Ankho vehole unene ovilinga viokuivisa. Tyina tyihika monofelia, ankho ndyiundapa ngomukokoli-ndyila wapola pokati. Konthyulilo yosimanu, ankho tuenda nekalela opo tukelivase novakokoli-ndyila na tuivise. Ankho tuivisa onthiki aiho konyima atuende kelunga. Ankho otyiwa ngatyi!

Etyi nanepa Marie-Line mo 1988, andyilipopila okuti: ‘Tutupu etyi tyitutyilika okuundapa vali unene movilinga viokuivisa.’ Ngotyo, na ame andyikala omukokoli-ndyila. Etyi pakala enima atuende kosikola yovakokoli-ndyila. Etyi osikola yapwa, atutumwa tukale ovakokoli-ndyila vavilapo. Tuakalale novilinga ovinyingi oviwa ko Guadalupe, mahi konyima atutumwa ko Guiana Francesa.

Momanima oo muaundapa movilinga viomuvo auho, ankho mukalela vala okutumwa kovilongo vielikalela. Oityi tyihole okumukuatesako okutyiliya?

Marie-Line: Otesitu tuhole vali o Isaías 6:8. Iya ovakuatate vo ko Mbetele yo ko Guiana Francesa otyo ankho vetyii nawa. Pahe apeho tyina ankho vetulikalela kotelefone ankho vahimbika nokutupula okuti: “Muhinangela otesitu muhole vali?” Tyina vapopia ngotyo, ankho tutyii okuti mavetutumu kotyilongo otyikuavo. Iya apeho ankho tuvekumbulula okuti: “Onthue vano! Tutume!”

Onthue ankho tulityilika okueleka otyilinga tuasapo notyilinga otyipe. Mokonda inkha tualingile  ngotyo, ñgeno ankho katutyivili okuhambukilwa ovipuka tuna. Tupu ankho tulinga ononkhono mbokulinga oupanga novakuatate votyilongo tuatumwa.

Jack: Kohale ovakuatate vamwe no nomphange ankho kavahande tuiluke opo tukale navo. Ankho valinga ngotyo mokonda tuelityiliya unene. Etyi tuatunda ko Guadalupe, omukuatate umwe etuhinangelesa onondaka mba Sesusi mbukahi mu Mateusi 13:38 mbokuati: “Epia, ouye.” Ngotyo, tyina ankho tuiluka, tulinga ononkhono mbokuhinangela okuti nkhele ankho tukahi mepia, katyesukisile oku tuli. Mokonda otyipuka tyakolela vali, ovanthu tuvasa movilinga viokuivisa.

Tyina ankho tuiluka, ankho tumona okuti ovanthu tuvasa, vahambukwa vala nawa. Ngotyo, ankho tuovola okulinga ovipuka ngavo. Pamwe okulia valia, ankho katuekutyiliyile. Mahi no ngotyo ankho tulia umwe etyi valia, nokunwa etyi vanwa. Ankho tulunguka vala kovipuka vimwe opo tuhavele. Ankho tuovola okupopia vala ovipuka oviwa vikahi motyilongo omo.

Marie-Line: Tupu tulilongesila ovipuka ovinyingi kovakuatate tuvasa. Ndyihinangela etyi tuehika pahe ko Guiana Francesa. Mokonda ombila ankho ina nokuloka unene, andyisoko okuti ankho tuna okukevelela ityeko opo tukaivise. Mahi omphange umwe amphopila okuti: “Ove, katuende ya?” Ame andyiti: “Tuenda napi nombila ei?” Ngwe ankhumbulula okuti: “Polapo o guarda-chuva yove nomusikaleta wove, tuende.” Pahe andyililongesa okukuata o guarda-chuva otyo ndyitaha omusikaleta. Inkha helilongesile okulinga ngotyo, ñgeno nalumwe naivisile nombila.

Onwe tyafuile muailuka ovikando 15. Okuti pena etyi muhanda okutolela vana vekahi nokusoka okuiluka?

Marie-Line: Okuiluka katyapepukile. Mahi tyakolela okuvasa ondyuo omu uhikila opo upululukue-po, tyina wamapetuka movilinga viokuivisa.

Jack: Apeho ondyuo tuilukila, ndyiilomba mokati. Tyina ovakuatate vo ko Mbetele ankho vamanoñgonoka okuti kamatukala ehimbwe kotyilongo tyimwe, ankho vamphopila okuti: “Jack, mbambavo ondyuo uheilombe vali.”

Marie-Line utyivila okulongela nawa ovityuma! Uvipaka movikasa, iya ahoneka-po okuti: “Evi o vyo motyitelekwa;” “evi o vyo mokualutu.” Okulinga ngotyo, tyitupepukila okuvasa ovipuka, nokuvionganeka nawa mondyuo tuailukila. Uhoneka ovipuka vili mu kese tyikasa opo ha tuhaovole ehimbwe.

 Marie-Line: Okuonganeka nawa ovipuka tyihole okutukuatesako okukondoka liwa movilinga viokuivisa.

Oityi tyihole okumukuatesako ‘okuundapela nawa Huku’? — 2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Movityasikunda tupululukua-po, atupongiya omaliongiyo. Muvali atee Tyalumingu, tuundapa movilinga viokuivisa.

Jack: Namphila tuna onoola tuna okufuisapo mohanyi, mahi onthue katusoko unene kokulinga onoola. Ovilinga viokuivisa otyipuka tyakolela vali momuenyo wetu. Tulinga ononkhono mbokupopia novanthu aveho tuvasa tyina tutunda meumbo atee tyina tuamakondoka.

Marie-Line: Mongeleka, tyina ndyenda kovitalukiso (ono pikiniki), ndyityinda ono tratadu. Ovanthu vamwe veya okutuita omikanda atee umwe tyina tuhevepopilile okuti Tunombangi mba Siovaa. Hamwe omokonda onthue tuovola okuvala nawa, nokukala novituwa oviwa.

Jack: Tupu ovipuka tulingila ovo munthele yetu vihole okuava oumbangi. Mongeleka, pamwe ndyikomba pepata, nokulinga ovipuka ovikuavo. Ovanthu vetyimona iya pamwe veya okutuita tuvelongese Ombimbiliya.

Onwe muaivisile kovilongo vikala kokule. Okuti mupondola okutupopila ovipuka vimwe muhalimbwa?

Jack: Ovilongo vimwe vyo ko Guiana Francesa vikala kokule, iya okuendako tyipuilisa unene. Onosimanu ambuho ankho tuenda onokilometulu 600, ngwe omatapalo atyo kaekahi nawa. Otyipuka tuahalimbwa, oungendi tualingile kepunda-umbo lyo Saint-Élie, ko Amazona. Tuaendele onoola ononyingi netuku-tuku, notyikanoa tyiundapa nomutole. Ovanthu ovanyingi vakala oko, vaheya oolu. Etyi tueveavela omikanda, avapandula unene, avetuavela oolu! Kongulohi watyo atuvelekesa ovidiu. Ovanthu ovanyingi veile okutala.

Marie-Line: Onthiki imwe Jack akongwa opo akalinge elongomona Liehinangelo ko Camopi. Tuaendele onoola ononkhuana notyikanoa tyiundapa nomutole, Mondongi Oiapoque. Tyehiwilwe unene!

Jack: Katyapepukile okuenda nombapolo mondongi ina omaande ehehi, mokonda ombapolo ipondola okupuma momamanya. Ankho tyihiwa unene tyina muenda otyo mutala onomphupa mbukahi nokufuenako. Otyikanoa ankho tyina okutahua nomunongo. Mahi ankho otyiwa unene! Ovanthu veile pehinangelo vena 50, namphila ankho kuna vala ovaivisi epandu. Atee umwe peile vamwe vatiwa ova Amerindio!

Marie-Line: Ovakuendye novahikuena vokuhanda okuundapela unene Siovaa, navo mavamono ovipuka oviwa ngovio. Wesukisa okuyumba onthumbi mu Siovaa, iya motale okuti ekolelo liove malipame vali. Onthue apeho tuovola okutala ononkhalelo Siovaa etukuatesako.

Onwe muelilongesa okupopia omalaka omanyingi. Okuti ku onwe tyapepuka okulilongesa?

Jack: Au, katyapepukile. Ankho ndyilinga ononkhono mbokulilongesa omalaka oo mokonda nesuka nao. Mongeleka, nahimbikile okuendesa Elilongeso Liomutala Womulavi melaka lyo Sranantongo. * Mahi pomuvo opo ankho nkhele hinelinge onthele yokutanga Ombimbiliya meliongiyo melaka olio. Andyipulu omukuatate umwe inkha vanoñgonoka etyi napopia. Omukuatate ankhumbulula okuti: “Onondaka mbumwe wapopia katuembunoñgonokele, mahi waendesa umwe nawa.” Ovana ankho vankhuatesako unene. Tyina namatengula ondaka, veinthumbulila nawa. Mahi ovakulu vatyo ankho hatyoko valinga. Ovana vandongesa okupopia nawa.

Marie-Line: Motyilongo tyimwe, ovalongwa vange, vamwe ankho vapopia o Frances ovakuavo vapopia o Putu, nkhele ovakuavo vapopia o Sranantongo. Omphange umwe amphopila opo ndyihimbikile ko vokupopia elaka nehevili nawa andyimanuhulila ku vana vapopia eli ndyivila nawa. Konyima andyinoñgonoka omokonda yatyi amphopilila ngotyo.

Nthiki imwe ankho ndyina yokulongesa ovalongwa vevali, umwe upopia o Sranantongo omukuavo  upopia o Putu. Pahe etyi ankho ndyikahi nokulongesa omulongwa wo ko Brasil, omphange ankho tuatunda nae amphopila okuti: “Marie-Line, ngoti kekuivite!” Ankho ndyikahi nokupopia o Sranantongo ngwe omulongwa ankho upopia o Putu!

Ovakuatate vo movilongo muaundapa, vemuhole unene. Oityi tyemukuatesako okukala noupanga omuwa navo?

Jack: Omukanda wa Provérbios 11:25 wati: “Omunthu wotyali makala novipuka ovinyingi.” Onthue tutaindya omuvo wokukala na vakuetu nokuvelingilako ovipuka oviwa. Tyina tuya pokukomba nokuviukisa Ondyuo Yomaliongiyo, pamwe vamwe vapopia okuti: “Tutyiyekele vala ovaivisi.” Mahi ame ndyivekumbulula okuti: “Inkha otyo, opo na ame ndyimuivisi. Na ame ndyina okuundapa navo.” Namphila pamwe tuhanda okukala vala vevali, mahi katuyeke otyo tyitutyilike okulingilako vakuetu ovipuka oviwa.

Marie-Line: Tulinga ononkhono mbokulekesa kovakuatate no nomphange okuti tuesuka navo. Okulinga ngotyo, tunoñgonoka onalupi umwe esukisa okukuatesuako, ngetyi okusala novana vae, nokukevepola kosikola. Pahe tyina tuametyinoñgonoka, atutaindya onkhalelo yokuvekuatesako. Onthue tuna oupanga omuwa novakuatate no nomphange mokonda apeho tuovola okuvekuatesako.

Ovipuka patyi oviwa muapewa na Siovaa mokonda yokuundapa kuna kuesukisa ovaivisi?

Jack: Ovilinga viomuvo auho vietuavela ehambu liotyotyili. Tunde kohale, onthue tutyihole tyokutala ovipuka Siovaa atunga. Otyo otyipuka tyimwe tyihole okuyawisa kehambu lietu. Namphila pamwe tutumbukilwa novitateka, onthue katusukalala mokonda tutyii okuti kese oku tuenda nako, ovakuatate vetu no nomphange mavetukuatesako apeho tyina tuesukisa.

Etyi ankho ndyimukuendye, napakelwe mokaleya ko Guiana Francesa mokonda yokuhetavela okukala efualali. Hasokele okuti kumbi mandyiya okukala omisionaliu ko Guiana Francesa, andyiyekwa ndyikalongese Ombimbiliya kononkhuatwa movikaleya. Siovaa tyotyili wetuavela ovipuka ovinyingi oviwa!

Marie-Line: Okuliava opo ndyikuateseko vakuetu tyinthyambukiswa unene. Onthue tuna ehambu enene liokuundapa movilinga vya Siovaa. Tupu tyihole okupameka otyinepo tyetu. Mongeleka, pamwe Jack umphula inkha tupondola okukonga ovalinepi vamwe vasoya opo veye okulia no onthue. Iya ame apeho andyimukumbulula okuti: “Na ame otyo ndyikahi nokusoka!” Otyo tyihole okumonekapo unene!

Jack: Ononthiki ombu, ondotolo yantholela okuti ndyina ouvela umwe omuvi. Namphila Marie-Line ahahande ndyimupopile-tyo, mahi pamwe ndyimutolela okuti: “Nkhelo, ame nkhele ndyimukuendye. Mahi inkha ndyinkhia muhuka, mandyinkhi nawa mokonda ndyityii okuti nalinga ovipuka ovinyingi oviwa movilinga vya Siovaa.” — Gên. 25:8.

Marie-Line: Siovaa wetuavela ovilinga ankho tuhasoko, etuyeke tumulingile ovipuka ovinyingi. Onthue tuna omuenyo omuwa! Onthue tuyumba onthumbi mu Huku. Ngotyo, kese oku tutumwa, onthue apeho matupopi okuti: “Onthue vano! Tutume!”