Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

ƆKƆNDƆ WA LƆSƐNƆ

“Sho anɛ! Nyototome!”

“Sho anɛ! Nyototome!”

ONDE wɛ ekɔ lo sangoya dia mpamia olimu ayɛ lo ntshɔ lɛnɛ ele ohomba efula w’ekimanyielo kana ondo lo wodja okina? Naka ngasɔ, kete wɛ koka nkondja wahɔ oma l’ɔkɔndɔ wa ɔnangɛso la kadiyɛso Bergame.

Jack nde la Marie-Line wakatatɛ nkamba olimu wa lo tena tshɛ kaamɛ oma ko 1988. Lam’ele vɔ wakeyamaka efula lo woho wakawayaekesanyiyaka la akambo, vɔ waketawɔ ɛkɛndɛ efula la Guadeloupe ndo la Guyane française. Ahole ahende asɔ wekɔ lo mendama nshi nyɛ oma lo filialɛ ka France. Nyɛsɔ toke Jack nde la Marie-Line ambola amɔtshi.

Kakɔna kakanyotshutshuya dia nkamba olimu wa lo tena tshɛ?

Marie-Line: Oko wakamole la Guadeloupe, lakasambishaka mbala efula lushi l’otondo dimi la mama, laki Ɔmɛnyi w’ohetoheto. Dimi mbokaka anto ngandji, laasɔ lam’akamashidiya kalasa lo 1985, lakatatɛ olimu w’ombatshi mboka.

Jack: Lam’akimi dikɛnda, lakadingama la ekambi wa lo tena tshɛ wakalangaka olimu w’esambishelo. Lakakambaka oko ombatshi mboka wa tshanda lo nshi ya vakashi. Lo wikɛndɛ, takɔsaka bisi dia tosambisha kaamɛ l’ambatshi mboka lo ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ. Takasambishaka lushi l’otondo ndo oma laasɔ takatshɔka lo disɛnga dimɔtshi. Ɔsɔ aki nshi y’amɛna efula!

Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa dimi tshukana la Marie-Line lo 1988, lakayatɛ nte: ‛Sho bu la wesanu, ko lande na kahatayasha tshɛ l’esambishelo?’ Ɔnkɔnɛ, lakatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka kaamɛ la Marie-Line. Ɔnɔnyi ɔtɔi, l’ɔkɔngɔ wa sho mbɔtɔ kalasa k’ambatshi mboka, takasɔnama oko ambatshi mboka wa laande. Takakondja ɛkɛndɛ efula wakatɔngɛnyangɛnya la Guadeloupe la ntondo ka vɔ tɔlɔmba dia ntshɔ la Guyane française.

Wakanyotshikitanya ahole efula lo ɛnɔnyi wambeta. Kakɔna kakanyokimanyiya dia ndjaekesanyiya la etshikitanu ɛsɔ?

Marie-Line: Anangɛso wa lo Bɛtɛlɛ ka Guyane française wakeyaka dia Isaya 6:8 mbele divɛsa dialekaso nanga. Ɔnkɔnɛ, lam’akawatelɛka, mbala efula vɔ wakatatɛka la ɛtɛkɛta wa shɛkɛsɛkɛ ɔnɛ: “Onde nyu mbohɔka divɛsa dialekanyu nanga?” Takeyaka ɔnɛ laasɔ otshikitanu w’olimu wayanga salema, diakɔ diele takataka shate: “Sho anɛ! Nyototome!”

Sho mbewɔka dia mbɛdika dihole diaso dia ntondo, nɛ dia nsala ngasɔ mbeyaka ndjotoshimba diaha ngɛnangɛna la dihole diayaso. Sho ndjadjɛka nto oyango wa mbeya anangɛso l’akadiyɛso.

Jack: Lo nshi yakete, aha la monga la tokanyi ta kɔlɔ, angɛnyi aso amɔtshi wakahembe toshimba diaha sho monɔ, nɛ dia vɔ wakalangaka dia sho ntshikala kaamɛ la wɔ. Koko lam’akatamɔ oma la Guadeloupe, ɔnangɛso ɔmɔtshi akatohola ɛtɛkɛta wa Yeso wa lo Mateo 13:38 wata ɔnɛ: “Ekambɔ ele andja ɔnɛ.” Laasɔ, etena katshikitanyaso dihole, sho mbohɔka dia tekɔ lo nkamba lo ekambɔ kakɔ kaamɛ oyadi dihole diakɔna dieso. Ndo kɛnɛ koleki ohomba ele, anto ndo ɛtshi ka nkɛtɛ!

Etena kakomaso l’ɛtshi ka nkɛtɛ k’oyoyo, sho mɛnaka di’anto akina wekɔ lo nsɛna l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Laasɔ, sho salaka la wolo dia nsɛna oko vɔ. Mbo ya ndɛ mbeyaka ntshikitana, koko sho ndɛka kɛnɛ kalɛwɔ ndo sho nɔka kɛnɛ kanɔwɔ, aha la mbohɛ mbɔsa tɛdikɔ ta nkokɛ yoonge yaso. Sho salaka la wolo dia ntɛkɛta dimɛna dikambo dia dihole tshɛ diatotomawɔ.

Marie-Line: Sho mbekaka nto awui efula oma le anangɛso wa lɛkɔ. Dimi mbohɔka dui dimɔtshi diakasalema mbala ka ntondo kakamakome la Guyane française. Mvula kakalɔka efula, laasɔ sho takafɔnyaka dia takahombaka nkonga dia mvula mpembɔ dia sho ntomba l’esambishelo. Koko oma laasɔ kadiyɛso kɛmɔtshi akamumbola ate: “Onde wɛ ekɔ suke dia sho ntomba l’esambishelo?” La diambo tshɛ, lakokadimola nte: “Ngande wayototomba?” Nde akakadimola ate: “Ɔsa dikombe diayɛ, tayanga ntshɔ lo akalo aso.” Etena kɛsɔ mbakameke woho wa nkimɛ dikombe ko tanyɔngaka dikalo l’etena kakɔ kaamɛ. Otondonga dimi kombeka dui sɔ, tshike totomosambisha lo nshi y’amvula!

Nyu nyakonɔ mbala oko 15. Onde nyekɔ l’alako amɔtshi wa mbisha anto akina lo kɛnɛ kendana la wonwelo?

Marie-Line: Monɔ koka monga okakatanu. Koko, ekɔ ohomba ntana dihole diakokayɛ ndjaoka dia wɛ ekɔ la ngelo etena kakalolayɛ oma l’esambishelo.

Jack: Mbala efula dimi kitaka mukubu l’etei ka luudu laso. Etena kakeyaka anangɛso wa lo filialɛ ɔnɛ ondo hatototshikala edja, vɔ wakataka tena dimɔtshi ɔnɛ: “Jack, toyakiyanyake dia nkita mukubu l’etena kɛnɛ!”

Marie-Line ekɔ manyi lo nɔnga diangɔ! Nde mbidjaka diangɔ tshɛ lo kartɔ yotshikitanyi ko mfunda laadiko ɔnɛ “shambrɛ ya mbɔka,” “shambrɛ ya ndala,” “shambrɛ ya nkatɛ,” ndo diangɔ dikina. Diakɔ diele, etena kakomaso lo luudu l’oyoyo, sho koka nɔnga kartɔ lo toshambrɛ tahombama aha l’okakatanu. Nde salaka listɛ la diangɔ diele lo kartɔ tshɛ, kɛsɔ tokimanyiyaka dia ntana kɛnɛ keso l’ohomba aha l’okakatanu.

Marie-Line: Lam’ele takeke woho wa kongɛka akambo dimɛna, sho kokaka ntetemala l’olimu w’esambishelo aha la mbetsha wenya.

Ngande wakongɛnyu wenya anyu dia “kotshaka ekambelo ka[nyu] dimɛna”?​—2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Lushi l’ɔtɔi tshɛ, sho momuyaka ndo nɔngɔsɔlaka nsanganya. Oma lo Lushi la hende, sho tshɔka l’esambishelo.

Jack: Kaanga mbalɔmbamaso dia nkotsha lofulo lɔmɔtshi la wenya, sho hatoleke mbidja yimba lo dui sɔ. Esambishelo mboleki dui di’ohomba lo nsɛnɔ yaso. Ntatɛ lo wonya wamɔso la ngelo polo wonya wakalolaso, sho salaka la wolo dia nsambisha anto tshɛ wahomana la so.

Marie-Line: Ɛnyɛlɔ, mbala tshɛ etena katshɔso tɔkɔkɔla demba, dimi tshɔka la traktɛ. Anto amɔtshi ndjaka le so ndo tɔlɔmbaka ekanda, oyadi hatowate ɔnɛ tekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa. Diakɔ diele, sho mbidjaka yimba efula lo ɔlɔtɔ ndo lo lɔkɛwɔ laso. Anto mɛnaka dikambo sɔ.

Jack: Ndo nto, sho sambishaka lo monga ɔlɔlɔ otsha le asukanyi aso. Dimi totaka akatshi, mbikashaka mindo la daala ndo mɔmbaka akatshi lo sɛkɛ diaso. Asukanyi aso mɛnaka dikambo sɔ ndo tombolaka ɔnɛ: “Onde nyu koka monga la Bible ka tosha?”

Mbala efula nyu sambishaka lo bɛtshi dia nkɛtɛ dia tale. Onde nyu mbohɔka dui dimɔtshi dia laande di’oma lo nkɛndɔ shɔ?

Jack: La Guyane, ekɔ wolo nkoma lo bɛtshi dimɔtshi dia nkɛtɛ. Mbala efula takahombaka munda lɔkɛndɔ la kilɔmɛtrɛ 600 lomingu l’otondo lo etadimbo wa kɔlɔ. Lɔkɛndɔ lahatakoke mbohɛ ele lɔnɛ lakatande otsha lo St. Élie, lo okonda wa Amazone. Taketsha wenya efula dia nkoma lɛkɔ lo mutuka watshɔ ahole tshɛ ndo lo waato wele la mɔtɛrɛ. Anto efula wa lɛkɔ wekɔ anyangi wa paonyi. L’ɔtɛ wa lowando lele la wɔ lo ekanda aso, amɔtshi wakatoshaka tɛtshi ta paonyi oko woshasha awɔ! La dikɔlɔ, takawaɛnyaka vidɛo mɔtshi y’okongamelo aso. Ase ngelo efula wakaye dia ndjoyienda.

Marie-Line: Atete edja, wakalɔmbɛ Jack dia tosha sawo dia Eohwelo la Camopi. Dia nkoma lɛkɔ, takasale wenya ɛnɛi lo waato wa mɔtɛrɛ lo ɔkɛdi welɛwɔ Oyapock. Ɔsɔ aki lɔkɛndɔ la dimɛna efula.

Jack: Lo ahole waki ɔkɛdi w’ashi tshitshɛ, ashi waki pedu efula ndo dui sɔ diaki waale. Dimi koka nyotɛ dia aki diambo dia mamba dia mɛna woho wakatetaka waato lo ashi wa pedu asɔ. Ɔnɛ lakatakɛndjakɛndjaka waato akahombe monga mɛtɛ la diewo dia mbeta l’ahole asɔ. Koko lɔkɛndɔ lɔsɔ laki dimɛna efula. Kaanga mbakiso Ɛmɛnyi 6 eto, anto oko 50 mbakɔtɔ lo Eohwelo, mbidja ndo waa Amérindiens amɔtshi!

Marie-Line: Awui w’ɔngɛnɔngɛnɔ wa ngasɔ wekɔ lo kongɛɛ ɛlɔngɔlɔngɔ walanga kambɛ Jehowa efula. Nyu pombaka ndjaɛkɛ le Jehowa lo tena dia ngasɔ ko mbetawɔ kanyu kayokeketala. Mbala efula sho mɛnaka woho watokimanyiya Jehowa.

Nyu nyakeke ɛtɛkɛta efula. Onde aki dui dia wɔdu dia mbeya ɛtɛkɛta?

Jack: Ndooko. Lakeke ɛtɛkɛta ɛsɔ l’oyango ɔmɔtshi. Lakahombe nɔmbɔla Wekelo wa Tshoto y’Etangelo lo Sranantongo * ntondo ka kaanga dimi ndjosala wadielo wa Bible! Lakambolaka ɔnangɛso ɔmɔtshi dia kana vɔ wakokaka kɛnɛ kakamataka. Nde akakadimola ate: “Lo tena dimɔtshi, sho kombokaka tɔtɛkɛta tɔmɔtshi, koko aki dimɛna efula.” Ana waki ekimanyielo k’efula le mi. Etena kakamasalaka wandja, vɔ wakambitɛka, koko epalanga kosalaka dui sɔ. Lakeke awui efula oma le akɛnda.

Marie-Line: Lo ɛtshi kɛmɔtshi ka nkɛtɛ, lakekaka l’ambeki wa Bible lo Falase, portuguais, ndo Sranantongo. Kadiyɛso kɛmɔtshi akambutɛ dia dimi ntatɛ mbeka l’anto lo ɔtɛkɛta woleki wolo ko ndjokomiya la walekami mbeya. Lakashihodia dia ɔsɔ aki dako dia dimɛna.

Lushi lɔmɔtshi, lakakondja ombeki wa Bible lo Sranantongo ndo wa hende lo portuguais. Lam’akamatatɛ la ombeki wa hende, kadiyɛso kaki la mi akambutɛ ate: “Marie-Line, dimi fɔnyaka dia ekɔ okakatanu ɔmɔtshi!” Lakashihodia dia lakasawolaka la womoto l’ose Brésil lo Sranantongo lo dihole dia lo portuguais!

Nyu nangemaka efula oma le wanɛ wakamba la nyu. Ngande wonganyu l’akoka wa ndjasukanya l’anangɛso asɔ?

Jack: Tokedi 11:25 mbutaka ɔnɛ: “Kanga lokaho ayɔngɔna.” Sho hatengenga dia ndjasha le anto akina. Lo kɛnɛ kendana la ɔlɔngɔswɛlɔ wa Mbalasa ka Diolelo, anto amɔtshi wakambutɛ ɔnɛ: “Tshika apandjudi wasale olimu ongo.” Koko lakaakadimola nte: “Dimi lawɔ lekɔ opandjudi. Laasɔ, naka ekɔ olimu wa nsala, dimi pombaka monga laawɔ.” Kaanga mbele onto tshɛ mongaka l’awui wendana lande ndamɛ l’etena kɛmɔtshi, takohɔka dia hatohombe mbetawɔ di’awui aso hita toshimba dia salɛ anto akina awui w’amɛna.

Marie-Line: Sho salaka la wolo dia ndjasha onto l’onto le anangɛso la akadiyɛso. Lo nsala ngasɔ, sho mbeyaka etena kakɔna kewɔ l’ohomba w’onto ɔmɔtshi mbalamɛ anawɔ kana towaɔsa oma la kalasa. Laasɔ sho koka nyomɔlɔngɔsɔla ekongelo kaso dia menda woho wakokaso mbisha ekimanyielo. Dui sɔ tokimanyiyaka dia monga la diɔtɔnganelo dia ma ma l’anto akina ndo dia monga suke dia mbisha ekimanyielo kewɔ l’ohomba.

Ɛtshɔkɔ akɔna wambonyokondja lo nkamba lɛnɛ ele ohomba efula w’ekimanyielo?

Jack: Olimu wa lo tena tshɛ wambotela ɛtshɔkɔ efula lo lɔsɛnɔ. Mbala efula sho ngɛnangɛnaka etongelo ka Jehowa. Kaanga mbeso l’ekakatanu, tekɔ la ki ka lo yimba nɛ dia sho mbeyaka di’ekambi wa Nzambi tosukɛka oyadi dihole diakɔna dieso.

Etena kakimi ɔlɔngɔlɔngɔ, wakambidje lo lokanu la Guyane française l’ɔtɛ wa lomangemange lami. Dimi kɔfɔnyaka dia layokalola lushi lɔmɔtshi lɛkɔ oko misiɔnɛrɛ ndo ɔnɛ wayombetawɔ dia tembola mvudu ya nkanu oko osambisha. Lo mɛtɛ, Jehowa tshɔkɔlaka anto mɛtɛ ndo nde ekɔ la lokaho!

Marie-Line: Kɛnɛ kaleka mbishami ɔngɛnɔngɛnɔ ele ndjasha le anto akina. Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia monga l’olimu wa Jehowa. Vɔ wambotokimanyiya nto dia ndeka monga kaamɛ oko atshukanyi. Lo tena dimɔtshi, Jack tombolaka dia kana sho kokaka mbelɛ atshukanyi amɔtshi wele l’ɔkɔmwɛlɔ dia ndjɔlɛ yangɔ. Mbala efula dimi kadimolaka nte: “Dimi lawɔ lambokanyiyaka woho akɔ waamɛ!” Ngasɔ mbeta akambo.

Jack: Atete edja, wakambishola la kansɛrɛ ka lo prostate. Kaanga mbele Marie-Line halange mboka dui sɔ, dimi mbotɛka nte: “Sheri, naka dimi mvɔ, kete halotovɔ ‘laya osombe wa lokosombe.’ Koko layovɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ leya dia laketsha lɔsɛnɔ lami lo nsala akambo wa lo nyuma, waki ohomba nsala.”​—Eta. 25:8.

Marie-Line: Jehowa akatosha ɛkɛndɛ wakiso konongamɛka ndo aketawɔ dia sho nsala akambo wakiso kɔfɔnyaka kaanga yema. Lɔsɛnɔ laso lakalole mɛtɛ l’akambo w’ɛlɔlɔ. La wɛkamu tshɛ le Nzambi, dihole tshɛ diayototoma okongamelo ande, tayotshɔ!

^ od. 32 Sranantongo ekɔ ɔsɔhanyelo wa Angɛlɛ, néerlandais, portuguais, ndo ɛtɛkɛta wa l’Afrikɛ, wakatatɛ oma le ɛhɔmbɔ.