Jack na Marie-Line vho shuma vhoṱhe kha tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho u bva nga 1988. Vho ṋewa mishumo minzhi shangoni ḽa Guadeloupe na ḽa French Guiana nahone vha ḓivhiwa sa vhathu vhane vha ṱavhanya u ḓowela tshanduko. Zwino eneo mashango a ṱhogomelwa nga davhi ḽa Fura. Kha ri ri nyeṱunyeṱu navho.

Ndi mini zwo ni ṱuṱuwedzaho u vha tshumeloni ya tshifhinga tsho ḓalaho?

Marie-Line u ri: Musi ndi tshi kha ḓi aluwa ngei Guadeloupe, nṋe na mme anga ro vha ri tshi anzela u huwelela ḓuvha ḽoṱhe. Musi vha tshi kha ḓi tshila, vho vha vhe Ṱhanzi i fhiseaho. Ndi tshi tou fhedza tshikolo nga 1985, ndo mbo ḓi thoma u vula nḓila ngauri ndi funa vhathu.

Jack u ri: Musi ndi tshi kha ḓi vha muswa, ndo vha ndi tshi tshila na vhathu vha re tshumeloni ya tshifhinga tsho ḓalaho nahone vha tshi funa u huwelela. Ndo vha ndi tshi dzhia vhuvulanḓila ha u thusa musi zwikolo zwo vala. Nga tshiṅwe tshifhinga mafheloni a vhege, ro vha ri tshi ṱuwa nga bisi, ra ya u shuma na vhavulanḓila vha tshifhinga tsho ḓalaho tsimuni yavho. Ro vha ri tshi huwelela ḓuvha ḽoṱhe, ri tshi fhedza ra ya lwanzheni. O vha e maḓuvha a takadzaho!

Ndo vhingana na Marie-Line nga 1988, hu sa athu u fhela tshifhinga tshilapfu, nda ḓivhudzisa uri: ‘Ndi ngani ri sa engedzi tshumelo yashu ngauri a hu na zwi ri thithisaho?’ Samusi Marie-Line o vha o no vha muvulanḓila, ndo thoma u shuma nae sa muvulanḓila wa tshifhinga tsho ḓalaho. Ro fhedza ṅwaha ri vhavulanḓila nahone nga murahu ha u ya tshikoloni tsha vhavulanḓila ro humbelwa uri ri vhe vhavulanḓila vho khetheaho. Ro ḓiphiṋa nga mishumo ye ra i shuma musi ri Guadeloupe ri sa athu u humbelwa uri ri ye French Guiana.

No no pfuluwa lunzhi, ndi mini zwo ni thusaho u ḓowelana na tshanduko?

Marie-Line u ri: Vhahashu vha Bethele ya French Guiana vho vha vha tshi zwi ḓivha uri luṅwalo lune ra lu funesa ndi Yesaya 6:8. Nga zwenezwo, tshifhinga tshoṱhe vha tshi ri founela vho vha vha tshi thoma nga u swaswa vha ri: “Ni a lu humbula luṅwalo lune na lu funesa?” Musi vha tshi tou amba nga u ralo, ro mbo ḓi zwi ḓivha uri vha khou ḓo ri  pfulusa vha ri isa huṅwe. Ro vha ri tshi mbo ḓi ri: “Ri fhano! Ruma riṋe!”

Ro vha ri sa ṱoḓi u vhambedza hune ra khou bva hone na hune ra vha hone ngauri zwo vha zwi tshi nga ita uri ri sa takalele tsimu ine ra khou shuma khayo. Ri dovha ra lingedza na u ḓivha vhahashu khwine.

Jack u ri: Vhaṅwe vho vha vha tshi ri funa lwe vha lingedza u ita uri ri si ṱuwe. Fhedzi musi ri tshi ṱuwa Guadeloupe, muṅwe wahashu o ri humbudza maipfi a Yesu a re kha Mateo 13:38 ane a ri: “Tsimu ndi shango.” Ro vha ri tshi dzulela u ḓivhudza uri tsimu ndi nthihi hu sa londwi uri ri gai. Tsha ndeme ho vha hu uri ro ṋewa tsimu i re na vhathu vhane ra ḓo huwelela khavho!

Musi ri tshi swika tsimuni ntswa, ri a zwi vhona uri vhaṅwe vho takala. Nga zwenezwo, na riṋe ri lingedza u tshila ro takala u fana navho. Zwiḽiwa zwone zwo fhambana, fhedzi ri ḽa zwine vha ḽa na u nwa zwine vha nwa, ri sa hangwi u ṱhogomela mutakalo washu. Ri ita vhungoho ha uri ri amba zwavhuḓi nga ha tsimu iṅwe na iṅwe ine ra shuma khayo.

Marie-Line u ri: Zwiṅwe hafhu, ro guda zwinzhi kha vhahashu vha henefho. Ndi humbula tshifhinga tsha musi ri tshi tou swika French Guiana. Mvula yo vha i tshi khou nesa nahone ro vha ro ḓivhudza uri ri ḓo ya tsimuni musi i tshi tsha. Fhedzi wahashu a ri kha nṋe: “Ri nga ṱuwa?” Nda fhindula ndo mangala nda ri: “Ri ḓo zwi itisa hani?” A ri: “Dzhiani tshisambureni tshaṋu, ri ḓo ṱuwa nga dzibaisigira.” Ndi hone he nda guda u tshimbila nga baisigira ndo fara tshisambureni. Arali ndi vhe ndi songo zwi guda nga tshenetsho tshifhinga, ndo vha ndi tshi ḓo vha ndi songo ya tsimuni musi mvula i tshi khou na.

Samusi no no pfuluwa lu ṱoḓaho u vha lwa 15, hu na zwine na nga zwi vhudza vhaṅwe nga ha u pfuluwa?

Marie-Line u ri: A zwo ngo leluwa u pfuluwa. Naho zwo ralo, ndi zwa ndeme uri musi ni tshi bva tsimuni, ni vhe na haya hune na ḓo awela hone.

Jack u ri: Tshifhinga tshinzhi, ndo vha ndi tshi pennda nnḓu yashu ntswa nga ngomu. Musi vhahashu vha re kha davhi vha tshi ḓivha uri a ri nga ḓo dzula tshifhinga tshilapfu, vho vha vha tshi ri: “Jack, ni songo vhuya na ḓidina nga u pennda!”

Marie-Line ndi mupaki makone. U dzhenisa thundu yashu nga ngomu ha mabogisi nahone nga nnḓa ha bogisi ḽiṅwe na ḽiṅwe a ṅwala uri ndi zwa “kamarani ya u ṱambela,” “kamarani ya u eḓela,” “kamarani ya u bikela,” ngauralo ngauralo. Zwenezwo zwi thusa musi ri tshi swika hune ra khou ya hone, ri a ḓivha uri bogisi ḽifhio ḽo fara thundu ya kamara ifhio. U dovha a ṅwala uri ndi mini zwine zwa  vha nga ngomu ha bogisi ḽikene u itela uri ri ṱavhanye ri wane zwine ra khou zwi ṱoḓa.

Marie-Line u ri: U dzudzanya zwithu zwashu zwavhuḓi zwi ri thusa uri ri ṱavhanye ri vhuyelele mushumoni washu.

Ni dzudzanya hani tshifhinga tsha vhoiwe u itela uri ni kone u “shumela Mudzimu nga nḓila yavhuḓi”?​—2 Tim. 4:5.

Marie-Line u ri: Nga Musumbuluwo ri a awela na u lugiselela miṱangano. Ri thoma u ya tsimuni nga Ḽavhuvhili.

Jack u ri: Naho hu na awara dzine ra tea u dzi ḓadza, a ri livhisi ṱhogomelo kha zwenezwo fhedzi. Tsimu ndi tshone tshithu tsha ndeme kha riṋe. Ri amba na muṅwe na muṅwe ane ra ṱangana nae u bva musi ri tshi tou bva, u swika musi ri tshi vhuya.

Marie-Line u ri: Sa tsumbo, ndi ṱuwa na zwibammbiri naho ri tshi khou tou ya u awela pikinikini. Vhaṅwe vhathu vha ḓa kha riṋe vha humbela khandiso naho ri songo vha vhudza uri ri Dziṱhanzi. Nga zwenezwo, ri ita vhungoho ha uri ri ambara na u ḓifara zwavhuḓi. Zwithu zwo raloho vhathu vha a zwi vhona.

Jack u ri: Ri dovha ra ṱanziela nga u tshilisana zwavhuḓi na vhahura. Ndi doba mabammbiri, nda bvisela mathukhwi nnḓa uri a ye u laṱiwa na u haraga ngadeni. Vhahura vhashu vha a zwi vhona nahone nga zwiṅwe zwifhinga vha mbo ḓi ri: “Ni nga nṋea vho Bivhili?”

Samusi no no shuma fhethu hunzhi hu re mahayani, naa hu na hune na ṱoḓa u ri vhudza ngaho?

Jack u ri: Ngei Guiana, ho vha hu na dziṅwe tsimu dzine zwa konḓa vhukuma u swika khadzo. Nga zwiṅwe zwifhinga ro vha ri tshi tea u tshimbila lwendo lwa khilomithara dza 600 nga vhege, ri tshi khou tshimbila nga goloi badani i si yavhuḓi. Hu na zwinzhi zwine ra zwi humbula nga ha musi ri tshi dalela St. Élie hune ha vha ḓakani ḽihulu ḽa Amazon. Zwo ri dzhiela awara dzo vhalaho u swika henefho ri tshi khou tshimbila nga goloi ine ya kona u tshimbila hu si na bada yavhuḓi na nga tshikepe tshiṱuku tshi re na luvhilo. Vhunzhi ha vhathu vha dzulaho henefho vho vha vha tshi shuma u bwa musuku. Musi ri tshi vha ṋea khandiso, vhaṅwe vho livhuwa nga u ri ṋea tshipiḓa tsha musuku. Nga madekwana ro vha sumbedza vidio dza ndangulo. Vhathu vhanzhi vha henefho tsini vho ḓa.

Marie-Line u ri: A si kale Jack o humbelwa uri a ite nyambo ya Tshihumbudzo ngei muvhunduni wa Camopi. U ya henengei lwo vha lu lwendo lwa awara nṋa nga tshikepe Mulamboni wa Oyapock. Yo vha i tshenzhelo i takadzaho.

Jack u ri: Musi ri tshi swika hune ha vha na maḓi maṱuku, ho vha hu tshi tshuwisa ngauri mulambo u vha u khou elela nga u ṱavhanya nahone hu na matombo. Ngoho ndi uri zwo vha zwi tshi takadza u vhona eneo maḓi a tshi khou elela nga u ṱavhanya. Ane a khou reila tshikepe u tea u vha a tshi ḓivha tshiṱori tshawe. Fhedzi zwo ri takadza. Naho ho vha hu na Ṱhanzi dza 6 fhedzi, Tshihumbudzoni ho ḓa vhathu vha ṱoḓaho u vha 50 u katela na Vhaindia vha Amerika!

Marie-Line u ri: Vhaswa vhane vha ṱoḓa u itela Yehova zwo engedzeaho, vha ḓo tshenzhela zwi ngaho sa zwenezwo. Kha honoho vhuimo ho raloho, ni tea u fhulufhela Yehova nahone lutendo lwaṋu lu ḓo khwaṱha. Ndi hone hune na kona u vhona tshanḓa tsha Yehova.

No no guda nyambo nnzhi, naa zwi a ni lelutshela u guda luambo?

Jack u ri: Na khathihi! Ndo vha ndi tshi tea u guda dzenedzi nyambo ngauri ho vha hu na ṱhoḓea. Ndo tea u fara Pfunzo ya Tshiingamo nga luambo lwa Lusranantongo * ndi sa athu u ita na muvhalo wa Bivhili ngalwo. Ndo vhudzisa wahashu uri a mmbudze arali vhahashu vho pfesesa zwe nda amba. A ri: “Zwiṅwe a ro ngo zwi pfesesa, fhedzi no ita zwavhuḓi.” Musi ndi tshi khakha, vhana vhaṱuku vho vha vha tshi nkhakhulula fhedzi vhathu vhahulwane vha sa ambi tshithu. Vhenevho vhana vho ngudisa zwithu zwinzhi.

Marie-Line u ri: Hu na tshifhinga tshee nda vha ndi na pfunzo dza Bivhili dzi ambaho Lufura, Luportuguese na Lusranantongo kha tsimu nthihi. Ndo eletshedzwa nga muṅwe wahashu uri ndi thome nga u guda na ane a amba luambo lune lwa nkonḓela, ndi fhedzisele nga ane a amba lune nda lu amba  khwine. Ndo ṱavhanya nda zwi vhona uri ndi ngani o amba nga u ralo.

Ḽiṅwe ḓuvha ndo thoma nga u guda na pfunzo yanga ya Bivhili ine ya amba Lusranantongo nda fhedzisela nga ine ya amba Luportuguese. Musi ndi tshi ya u guda na ane a amba Luportuguese, wahashu o ri kha nṋe: “Marie-Line, hu tou nga hu ḓo vha na thaidzo!” Ndo mbo ḓi zwi vhona uri ndo vha ndi khou amba nga Lusranantongo na mufumakadzi ane a amba Luportuguese.

Vhahashu vhe na shuma zwivhidzoni zwavho vha a ni funa vhukuma, no zwi konisa hani uri ni vhe na vhushaka ha tsini navho nga u ralo?

Jack u ri: Mirero 11:25 i ri: “A re na mafunda u ḓo pfuma.” Ri dzula ro lindela u ṋea vhahashu tshifhinga tshashu. Musi hu tshi lugiswa Holo, vhaṅwe vho ri kha nṋe: “Litshani vhahuweleli vha ite hoyo mushumo.” Nṋe nda ri: “Na nṋe ndi muhuweleli, mushumo muṅwe na muṅwe une wa itwa nga vhahuweleli, na nṋe ndi ṱoḓa u u ita.” Ri a zwi ḓivha uri roṱhe ri a ṱoḓa tshifhinga tshashu, fhedzi ri dzula ri tshi ḓihumbudza uri a ro ngo tea u tendela zwenezwo zwi tshi ri thivhela u itela vhaṅwe zwithu zwavhuḓi.

Marie-Line u ri: Ri ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u sumbedza uri ri na ndavha na vhahashu. Zwenezwo zwi ri thusa uri ri kone u ḓivha arali vha tshi ṱoḓa uri ri ṱhogomele vhana vhavho kana ri vha tevhele tshikoloni. Musi ri tshi vho zwi ḓivha, ra kona ha u dzudzanya zwiimo zwashu uri ri kone u vha thusa. U dzula ro lugela u thusa vhahashu zwi ita uri ri vhe na vhushaka ha tsini navho.

U shuma hu re na ṱhoḓea zwo ita uri ni wane phaṱhutshedzo dzifhio?

Jack u ri: U vha tshumeloni ya tshifhinga tsho ḓalaho zwo ri ḓisela dakalo. Ro no vhona zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwe Yehova a zwi sika. Naho ro vha na thaidzo, ro vha ri tshi khuthadzwa nga u ḓivha uri vhahashu vha ḓo ri tikedza huṅwe na huṅwe hune ra ḓo ya hone.

Musi ndi tshee muswa, ndo vhuya nda farwa ngei French Guiana nga nṱhani ha uri ndo vha ndi sa ṱoḓi u vha swole. Ndo vha ndi sa vhuyi nda humbula uri ndi ḓo dovha nda humela kha yeneyo dzhele musi ndi murumiwa u itela u huwelela hone. Ndi ngoho uri phaṱhutshedzo dza Yehova a dzi na mukano.

Marie-Line u ri: Zwine zwa ntakadzesa ndi u ṋea vhaṅwe tshifhinga tshanga. Ndi zwavhuḓi u shumela Yehova. Zwo dovha zwa ita uri ri nambatelane sa vhavhingani. Nga zwiṅwe zwifhinga, Jack u a mmbudzisa arali ri tshi nga ramba vhaṅwe vhavhingani u itela u vha ṱuṱuwedza. Kanzhi ndi fhindula nga u ri: “Ndi tendelana na inwi!” Kanzhi ri wana uri ri khou humbula zwi fanaho.

Jack u ri: A si kale kale ndo vhudzwa u pfi ndi na khentsara. Ndi dzulela u vhudza Marie-Line uri: “Mufunwa wanga, arali nda fa matshelo, ndi ḓo vha ndo fa ndi sa athu u vha ‘wa maḓuvha,’ fhedzi ndi ḓo vha ndo fushea ndi tshi ḓivha uri ndo tshila vhutshilo hanga hoṱhe ndi tshi khou shumela Yehova.” Fhedzi ndi a zwi ḓivha uri ha ṱoḓi u zwi pfa na luthihi.—Gen. 25:8.

Marie-Line u ri: Yehova o ri ṋea mishumo ye ra vha ri songo i lavhelela nahone o ri thusa u ita zwithu zwe ra vha ri tshi vhona u nga ri nga si zwi kone. Ho itea zwithu zwinzhi zwavhuḓi vhutshiloni hashu. Ri ḓo ya huṅwe na huṅwe hune ndangulo ya ri ri ye hone, ri tshi fhulufhela uri Yehova u ḓo ri tikedza!