Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 12

Shimbu Lika Twatamba Kuhanjika?

Shimbu Lika Twatamba Kuhanjika?

“Chikuma cheswe kushi lia malilu chili ni tangwa liacho . . . tangwa lia kuhola, ni tangwa lia kuhanjika.”—CHILU. 3:1, 7.

MWASO 124 Tupwenu Akwa-Kwononoka

CHIKUMA CHILEMU *

1. Yika anatulongesa ha Chilumbununyi 3:1, 7?

ANJI a kuli yetu twakuzanga kuhanjika chinji. Akwo keshi kuzanga kuhanjika chinji. Ngwe chize chisoneko cha mutwe uno chinasolola, kuli mashimbu alita waze twatamba kuhanjika ni mashimbu akuhola. (Tanga Chilumbununyi 3:1, 7.)

2. Iya uli ni ulite wakutulweza shimbu lize twatamba kuhanjika ni lize twatamba kuhola?

2 Kuhanjika chili chawana chize Yehova atuhele. (Kutuhu. 4:10, 11; Uso. 4:11) Mu Mbimbiliya, Yehova kanatusolwela chize twatamba kulemesa chawana chacho ha kuhanjika kanawa. Ha mutwe uno, mutulilongesa yilweza ya mu Mbimbiliya, yize muyitukwasa kunyingika mashimbu waze twatamba kuhanjika ni waze twatamba kuhola. Mutulilongesa nawa chize Yehova akwivwa ha yize twakwamba hali akwetu. Chitangu, tutalenu chize mutunyingika mashimbu waze twatamba kuhanjika.

SHIMBU LIKA TWATAMBA KUHANJIKA?

3. Kulita ni A-Roma 10:14, yika twatamba kuhanjika?

3 Mashimbu eswe twatamba kulilulieka kanawa hanga tuhanjika hakutwala kuli Yehova ni Wanangana wenyi. (Mateu 24:14; tanga A-Roma 10:14.) Nyi twalinga chino, mutusolola ngwo, tunakaula chilweza cha Yesu. Chitela chimwe chanehene Yesu hano hashi, chili kuhanjika ni akwo hakutwala kuli Tato. (Yoa. 18:37) Alioze, chili chilemu kunyingika chize twakuhanjika. Kashika, muze tunahanjika ni akwetu hakutwala kuli Yehova, twatamba kuhanjika “ni kushimbika ni woma,” nawa twatamba kuvumbika chize akwetu akwivwa ni yize akufuliela. (1 Petu. 3:15) Nyi twalinga chino, mutuhanjika ni atu anji, nawa mutwalongesa ni kwakwata ku mbunge.

4. Kulita ni Yishima 9:9, kuchi yize twakuhanjika yakukwasa akwetu?

4 Nyi makulwana a mu chikungulwila mamona ngwo, katamba kuhana chiyulo kuli umwe ndumbu wa lunga hanji wa pwo, ayo kananyingika ngwo, wano kali mashimbu akuhanjika. Alioze, kechi kuhana chiyulo chacho hakachi ka mbunga. Makulwana keshi kuzanga kwivwisa sonyi mandumbu, kashika akusakula mashimbu alita mba ahanjike. Muze anahanjika, kakuhanjika ni vumbi kuli ndumbu wacho. Alioze, ayo keshi kwivwa woma wakusolwela mandumbu shimbi ja mu Mbimbiliya jize mujihasa kwakwasa hanga akwate yiyulo ya mana. (Tanga Yishima 9:9.) Mumu liaka chili chilemu kupwa ni hamu ha mashimbu akuhanjika? Mututala yilweza yaali yalisa: Chitangu, cha umwe lunga yoze te watamba kufumba ana jenyi. Chamuchali, cha umwe pwo yoze te watamba kuhanjika ni mwanangana.

5. Ha shimbu lika Sasendote wa Lutwe Eli te atamba kuhanjika alioze kakahanjikile?

5 Sasendote wa Lutwe Eli, te kakuzanga chinji ana jenyi aali. Alioze, ana jacho te keshi kuvumbika Yehova. Chipwe ngwe ana jenyi kapwile asasendote mu tabernakulu, nihindu kapwile ni yitanga yipi, te keshi kusa vumbi milambu yize atu apwile ni kuhana kuli Yehova, nawa ana jacho te yitanji. (1 Samue. 2:12-17, 22) Kulita ni shimbi ya Mose, ana jacho te katamba kwashiha. Alioze, Eli te kakulengulula yitanga ya ana jenyi, ni kwafumba ngwe kanaalembejeka. Yecha hanga anunge ni kukalakala mu tabernakulu. (Shimbi 21:18-21) Kuchi Yehova evwile ha ndako ya Eli? Iye yahula Eli ngwenyi: “Kuchi te wakulemesa ana je helu lia yami?” Chocho, Yehova yamba ngwo ana ja Eli katamba kufwa.—1 Samue. 2:29, 34.

6. Yika twalilongesa hali Eli?

6 Twalilongesa chikuma chilemu hali Eli. Nyi mutumona ngwo umwe sepa hanji usoko wetu kehuka shimbi ja Zambi, kutwatambile kuhola, twatela kuhanjika nenyi hakutwala ku yize shimbi ja Yehova jinambe. Twatamba kusa shindakenyo ngwo, kamukwasa kuli Yehova kupalikila muli makulwana a mu chikungulwila. (Tia. 5:14) Kutwatambile kupwa ngwe Eli, ha kulemesa chinji umwe sepa hanji usoko wetu kuhiana Yehova. Tunanyingika ngwetu, twatamba kupwa ni hamu mba tulweze mutu yoze wehuka shimbi ja Yehova hanga afupe ukwaso, alioze chili chilemu kulinga chino. Haliapwila, tutalenu chize yitanga ya umwe pwo Ka-Izalele avuluka ngwo, Abigale, yinalisa ni ya Eli.

Abigale kali chilweza chipema ha kusakula mashimbu alita mba ahanjike (Tala maparagrafu 7-8) *

7. Mumu liaka Abigale ahanjikile ni Ndawichi?

7 Abigale kapwile pwo lia umwe pichi yoze te avuluka ngwo, Nabale. Muze Ndawichi ni malunga jenyi te anachina Mwanangana Saulu, yaya ni kutwama ni tufunga ja Nabale, yaakwasa kufunga yimuna ja Nabale hanga ahone kweya kuli eji. Shina Nabale kanakasakwila ha ukwaso uno? Ka. Muze Ndawichi etele kulia ni meya kuli Nabale hanga ahane kuli malunga jenyi, Nabale yatenuka ni kuhanjika yuma yipi hali Ndawichi ni malunga jenyi. (1 Samue. 25:5-8, 10-12, 14) Ndawichi yevwa uli unji, yazanga kushiha malunga eswe a ku zuwo lia Nabale. (1 Samue. 25:13, 22) Iya te mahasa kukinda Ndawichi kulinga yino? Abigale yanyingika ngwenyi, wano kali mashimbu akuhanjika. Ni hamu lieswe, yaya ni kulitakana ni Ndawichi yoze te unende ni 400 a malunga waze te ali ni zala, nawa ni mata.

8. Yika twalilongesa ha chilweza cha Abigale?

8 Muze Abigale aliwanyine ni Ndawichi, yahanjika ni hamu lieswe, nawa ni vumbi. Chipwe ngwe hi iye ko walingile upi wacho, nihindu Abigale yeta ukonekeno kuli Ndawichi. Yahanjika ha yitanga yipema ya Ndawichi ni kufuliela ngwo, Yehova mamukwasa. (1 Samue. 25:24, 26, 28, 33, 34) Chizechene ngwe Abigale, nyi wamona umwe ndumbu kanehuka shimbi ja Yehova, watamba kupwa ni hamu hanga uhanjike nenyi. (Samu 141:5) Alioze watamba kuhanjika ni vumbi. Zango mulitukwasa kuhana chiyulo kuli ndumbwetu, nyi twalinga chino, mutusolola ngwo tuli masepa amwenemwene.—Yishi. 27:17.

9-10. Yika makulwana atamba kwiwuluka muze anakwasa umwe ndumbu?

9 Makulwana a mu chikungulwila katamba kupwa ni hamu hanga ahanjike ni mandumbu waze anatanguka. (Ngala. 6:1) Makulwana a mu chikungulwila kananyingika ngwo no kali yihenge, no mahasa kufupa ukwaso. Alioze chino chatambile kwakwika kukwasa waze avulumuna. (2 Timo. 4:2; Titu 1:9) Muze makulwana akulihumikiza ha kukwasa ndumbu yoze wavulumuna, kakusolola ngwo, kanalemesa chawana cha kuhanjika. Ayo kakuzanga ndumbu wacho, kashika akumukwasa. (Yishi. 13:24) Alioze, chuma chilemu kuli makulwana chili kulemesa Yehova. Kashika, ayo katamba kukaula shimbi ja Zambi ni kufunga chikungulwila.—Yili. 20:28.

10 Haliapwila, hitwamona ha mashimbu waze twatamba kuhanjika. Alioze, kuli nawa mashimbu waze twatamba kuhola. Kapinda muka mahasa kusoloka ha mashimbu jacho?

SHIMBU LIZE TWATAMBA KUHOLA

11. Chilweza chika Tiangu atongwele, nawa kuchi chinatale ha kuhanjika chetu?

11 Hi chashiko kufunga limi. Kambaji Tiangu kasonekene hakutwala ku chikuma chino, ngwenyi: “Nyi kachi umwe keshi kutalinga ha liji, iye mutu mungunu, kanahase kuhombola mujimba weswe nawa. Talenu, twakusa chikungo mu makanwa ja tuvwalu, hanga akatwononokene, twakuhingulula nacho mijimba yo yeswe.” (Tia. 3:2, 3) Chikungo kakuchikasa ha mutwe ni ku kanwa lia kavwalu. Lwoji yoze akukasa ku chikungo cha kavwalu, kakukwasa mukwa kwendesa. Lwoji wacho mahasa kukwasa kwendesa hanji kumanyisa kavwalu. Nyi mukwa kwendesa makoka chipi lwoji, kavwalu mahasa kutoka jila ni kulipupa ku mutondo. Chizechene nawa, twatamba “kukwata kanawa lwoji” wa limi lietu, nyi ka, mutuhasa kupihisa yuma yinji. Tutalenu yimwe yilweza.

12. Ha mashimbu aka twatamba “kukwata kanawa lwoji” hanga tuhone kuhanjika?

12 Yika wakulinga nyi munyingika ngwo, umwe ndumbu kali ni sango jize katambile kulweza niumwe? Achinyonga nyi waliwana ni umwe ndumbu yoze watwama mu chifuchi chize mulimo wetu wakwambujola hanaukanjisa. Shina muchilita kumuhula chize mulimo wetu unende mu chifichi chacho? Hi chipiko kumuhula. Yetu twakuzanga mandumbu jetu, kashika twakulihulumba hanga tunyingike chize ayo ali. Nawa twakwalembela. Alioze, wano e mashimbu twatamba “kukwata kanawa lwoji” hanga tuhole. Nyi twashinjila umwe ndumbu hanga atulweze sango jize katambile kutulweza, mutusolola ngwo, kutushi zango hali iye ni hali mandumbu waze anakamulweza sango jacho. Kwamba pundu, twazangile kusa mu ponde mwono wa mandumbu jetu waze ali mu chifuchi chize anakanjisa mulimo wetu wakwambujola. Nawa mandumbu waze ali mu yifuchi yacho, katambile kulumbununa kuli atu chize Yela ja Yehova akwambujola ni kulinga milimo yikwo ya Ukristu mu chifuchi chacho.

13. Kulita ni Yishima 11:13, yika makulwana atamba kulinga, nawa mumu liaka?

13 Makulwana a mu chikungulwila katamba kukaula kanawa shimbi yili ha Yishima 11:13 hanga afunge sango jize katambile kulweza atu. (Tanga.) Chakukaliwa chinji kuli mukulwana yoze uli ni pwo kusweka sango jambala. Kwamba pundu, lunga ni pwo katamba kulilweza yuma yeswe yize akupalika ku mwono wo, mba anunge ni kulivwashana ni kuwahilila mu ulo wo. Alioze, lunga yoze uli mukulwana wa mu chikungulwila kananyingika ngwenyi, katambile kulweza atu eswawo yuma yambala ya mu chikungulwila. Nyi malinga chino, mamulelesa kuli mandumbu, nawa kechi kumujikijila. Malunga waze akutambula yiteli mu chikungulwila, katambile kupwa “akwa malimi aali.” Mu Ngregu, liji “malimi aali,” kuliatalile wika hali mutu yoze ‘wakuhanjika mahuza,’ alioze linatale nawa hali mutu yoze wakumwanga sango jambala. (1 Timo. 3:8) Mukulwana yoze wakuzanga mukwo-pwo, keshi kumulumbika sango jize kujatalile hali iye.

14. Kuchi pwo lia mukulwana mahasa kukwasa mukwo-lunga hanga amuvumbike kuli mandumbu?

14 Pwo mahasa kukwasa mukwo-lunga hanga mandumbu amuvumbike. Kuchi mahasa kuchilinga? Ha kwecha kushinjila lunga hanga amulweze sango jambala. Nyi malinga chino, masolola ngwo kakukwasa mukwo-lunga, nawa ngwo kakuvumbika mandumbu waze akujikijila hali mukwo-lunga. Kuhiana yeswe ayi, mevwisa Yehova kuwaha, mumu kanakwasa hanga mandumbu mu chikungulwila alinunge ni sambukila.—Roma 14:19.

CHIZE YEHOVA AKWIVWA HA YIZE TWAKUHANJIKA

15. Yika Yehova alingile ha yuma yize masepa atatu ja Yombi ambile, nawa mumu liaka?

15 Lusango uli ha mukanda wa Yombi, kanatulongesa yuma yinji ha chize twatamba kuhanjika ni ha mashimbu waze mutuhanjika. Muze Yombi te anapalika mu yipikalo yinji, malunga awana yeza ni kumumeneka. Ayo kayile hanga atakamise Yombi ni kumulembejeka. Malunga wano, yapalika matangwa anji chakuhona kuhanjika. Alioze atatu a kuli ayo, Elifaze, Bilidade ni Zofare, kakanyonge ha chize makwasa Yombi. Yuma yize ahanjikile yinasolola ngwo, ayo te kanazange wika kunyingika nyi Yombi kalinga yuma yipi. Chipwe ngwe Elifaze, Bilidade ni Zofare kahanjikile yimwe yuma yalita, alioze yuma yinji yize ambile hali Yehova ni Yombi te yipi, nawa yamahuza. Ayo yalamikiza Yombi ngwo kali mutu mupi. (Yombi 32:1-3) Yika Yehova alingile ha chikuma chino? Yevwila uli malunga jacho atatu. Yehova yaavuluka ngwo, yihepuke, nawa yaatuma kuli Yombi hanga aalembele.—Yombi 42:7-9.

16. Yika twalilongesa ha yilweza yipi ya Elifaze, Bilidade ni Zofare?

16 Yilweza yipi ya Elifaze, Bilidade ni Zofare, yinatulongesa yuma yinji. Chitangu, twatambile kupatwila mandumbu jetu. (Mateu 7:1-5) Alioze, twatamba kwapanjika kanawa muze kanda tuchihanjika. Nyi twalinga chino, mutuhasa kunyingika yize anapalika. (1 Petu. 3:8) Chamuchiali, muze mutuhanjika chimwe chuma, twatamba kusa shindakenyo ngwetu, maliji jetu kali a zango, nawa angunu. (Efwe. 4:25) Chamuchitatu, yize twakuhanjika ni akwetu, yili yilemu kuli Yehova.

17. Yika twalilongesa ha chilweza cha Elihu?

17 Lunga wamuchiwana yoze wayile ni kumeneka Yombi, kali Elihu, usoko wa Apalahama. Iye yapanjika wika muze Yombi ni malunga atatu te anahanjika. Elihu kapanjikile kanawa ha yuma yeswe yize te ayo anambe. Kashika ahashile kuhana yiyulo yipema kuli Yombi chakuhona kwivwa woma ni kumukwasa hanga apwe ni manyonga alita. (Yombi 33:1, 6, 17) Chuma chilemu kuli Elihu, te chili kulemesa Yehova hi iye mwene ko hanji mutu mweswawo. (Yombi 32:21, 22; 37:23, 24) Chilweza cha Elihu chinatulongesa ngwo, kuli mashimbu akuhanjika ni mashimbu akuhola hanga tupanjike. (Tia. 1:19) Chinasolola nawa ngwo, nyi tunafupu kuhana chimwe chiyulo, twatamba kulemesa Yehova.

18. Kuchi mutusolola ngwo twakulemesa chawana cha kuhanjika?

18 Nyi mutukawula yiyulo ya mu Mbimbiliya ha chize twatamba kuhanjika ni ha mashimbu waze mutuhanjika, mutusolola ngwo twakulemesa chawana chakuhanjika. Mwanangana wa mana Solomone, kasonekene ngwenyi: “Liji lia kuhanjika haze hanalite liapwa ngwe mihuko ya oru mu mutonga wa prata.” (Yishi. 25:11) Muze mutupanjika kanawa ha yize akwetu matulweza ni kulianga kunyonga shimbu kanda tuchikumbulula, maliji jetu mahasa kupwa ngwe mihuko yino ya oru, yilemu nawa yipema. Ha chino, chipwe ngwe mutuhanjika chinji hanji hakehe, maliji jetu makwasa akwetu, nawa Yehova mawahilila chinji hali yetu. (Yishi. 23:15; Efwe. 4:29) Yino yili jila yakusolwelamo ngwo, tunasakwilila chinji ha chawana chino chilemu atuhele kuli Zambi!

MWASO 82 “Pangu Lienu Likatemuke”

^ kax. 5 Mu Mbimbiliya muli usongwelo uze muuhasa kutukwasa kunyingika shimbu lia kuhanjika ni shimbu liakuhola. Muze mutulilongesa yize Mbimbiliya yakwamba ni kuyikaula, mutuhanjika yuma yize muyivwisa Yehova kuwaha.

^ kax. 62 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe ndumbu wa pwo kanahana chiyulo chamana kuli mukwo.

^ kax. 64 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe mukulwana kanakwese ndumbu mukweze ha kutwala ku kulinanga.

^ kax. 66 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Abigale kahanjikile ni Ndawichi ha mashimbu alita, chino chakwashile chinji.

^ kax. 68 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe ndumbu wa lunga ni mukwo-pwo kazangile kusolola chize mulimo wetu wa kwambujola uli mu chifuchi chize hanaukanjisa.

^ kax. 70 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe mukulwalana wa mu chikungulwila kanase tachi hanga mukwo-pwo ahone kupanjika sango jambala ja mu chikungulwila.