1. Ngano nti Ekleziaste 3:1, 7 yita tu longesa?

BABINGI ha kati dieto bazololo mu zonzaka kwakwingi. Bakaka bazololo mu kutaka. Ntiana kwa bu tele verse ya mutu-diambu wa timoko ti, ntangu ye kô yidelakane mu zonza mpe ntangu ye kô yidelakane mu kuta. (Tanga Ekleziaste 3:1, 7.) Tulendi kekolo ti mpangi zeto zazonzaka kwakwingi. Kampe mbo tuzoloko beto beni talembo vulu zonzaka.

2. Nani we na nswa wa kubika mitieno mitariri ntangu na mpila yi tufweti zonzelaka?

² Nzonzolo kabu dia Yehova diena. (Ndu. 4:10, 11; Nza. 4:11) Mu Zu diandi mbo katubakisaka mu bakula bwe tulendi sarila kabu dio mu mpila ya mbote. Mu timoko ti mbo tutaluzula bifwani bie mu Bibila bilendi tu bakisa mu bakula ntia ntangu tufweti zonzaka mpe ntia ntangu tufweti kutaka. Mbo tukwizi mona mpe bwe Yehova kamwinaka misamu mi tutâka kwe bantu bakaka. Ntete, tataluzula ntia ntangu tufweti zonzaka.

3. Mu nzonzolo ya Bisi-Rome 10:14, ntia ntangu tufweti zonzaka?

³ Ntangu zazansoni tufweti bâka ba kubama mu zonzelaka Yehova na Timfumu tiandi. (Mat. 24:14; tanga Bisi-Rome 10:14.) Tamana sila bo, mbo tulanda tifwani tia Yezu. Musamu wakaka wa nguri Yezu wu kayizila ha mutoto, ni mu zonzela matieleka matariri Tata’andi kwe bantu bakaka. (Za 18:37) Kâ, tufweti bambukaka ti mpila yi tuzonzelaka mfunu yena mpe. Buna, bu tuzonzelaka Yehova kwe bantu bakaka, tufweti bâka na “bulembami mpe na buzitu bwabwingi,” mpe tufweti kipaka mio mi monaka bantu ku mutima na nkwikulu zawu mpe. (1Pi. 3:15, NWT) Bu tukwe zonze tulendi longesa bantu ba tuzonzesaka, mpe tulendi simba mitima miawu.

4. Mu mabanza ma Bingana 9:9, bwe nzonzolo’eto yilendi bakisila bantu bakaka?

 ⁴ Bakuluntu bafweti zonzaka tala bamweni ti mpangi ye na nsatu malongi. Diangana, balendi sola ntangu yidelakane mu zonza ngatu balembo mu fwemesa. Balendi kêla mu mu zonzela mu ntangu yi babâ kwa ha bawu kaka. Ntangu zazansoni, bakuluntu mbo basarilaka ngolo mu bâ na nzonzolo yisongelaka buzitu kwe muntu wuta ba wâ. Mpe, mbo basongelaka kwe bantu bakaka ti mitieno mia Bibila milendi ba bakisa mu diatila mu ndwenga. (Tanga Bingana 9:9.) Mu bungu dia nti we nkatika mfunu tabâka na butindi bwa zonzaka tala ti wudelakane? Tataluzuleno bifwani biole bia swaswana; mu tifwani tia ntete, bakala diabâ na nsatu ya sungika bala bandi ba babakala, mpe mu tifwani tiakaka, mukento watâ kwe mutinu wa tumbu ti nzengolo yi kabonga ya mbi yeri.

5. Ngano ntia ntangu Eli kayizi lembana mu zonza buna bufwanakane?

⁵ Mfumu-Nganga-Nzambi (Grand-prêtre) Eli, bala bole ba babakala beri nandi, bawu keri tomo zoloko. Bala bango ka beri’â zitisaka Yehova ko. Madema ma mfunu meri nawu. Nganga-Nzambi (prêtre) zeri, mpe ku tabernakle beri salaka. Kâ, mbo beri sarilaka timfumu tiawu mu mpila ya mbi, mbo beri kondoko buzitu mu makabu ma beri hanaka kwe Yehova, mpe ka beri’â na nsoni ko za sa bunsuza. (1Sa. 2:12-17, 22) Ntiana bwa songela wo Musiku wa Mose, bala ba Eli honda bafweti ba honda mu mio mi beri yirikaka, kâ Eli wabasemba kwa mu malembe mpe wabahana nzila ya tatamana mu sala ku tabernakle. (Lub. 21:18-21) Ngano Yehova bwe kamwina mpila ya yirikila Eli musamu wo? Watâ kwe Eli: “Mu bungu dia nti takembela bala baku yôka meno?” Yehova wayizi bonga nzengolo ya honda bala ba bole ba Eli beri sarilaka mbi.​—1Sa. 2:29, 34.

6. Ngano tifwani tia Eli nti tita tu longesa?

⁶ Tifwani tia Eli malongi ma mfunu tita tu longesa. Tala ti tumweni ndiku peleko muntu wa kanda dieto wuta lembo zitisa musiku wa Nzambi, tufweti mu zonzela mu mu bambula mitieno mia Yehova. Ha manima, tufweti dinga mu zaba tala ti lubakusu lwe nandi nsatu, lwa kabakiri kwe bakuluntu. (Zak. 5:14) Kani kabwe, ka tubândi ntiana Eli, mu kembelaka ndiku peleko muntu wa kanda dieto yôka Yehova. Butindi bwabwingi budinganaka mu zonzela muntu wu bafweti sungika, kâ bu tusarilaka ngolo, ndandu zazingi za mbote tukwizi bakaka. Tala luswaswanu lwe ha kati dia tifwani tia Eli na tia mukento wumosi wa ku Israele wu beri tâka nkumbu Abigayile.

7. Mu bungu dia nti Abigayile kayenda mu kwe zonza na Davide?

 ⁷ Abigayile weri mukento wa mfumu-mutoto yimosi ya mvwana yi beri tâka nkumbu Nabale. Davide na bantu bandi bu beri kwe dioke mutinu Sawule, bayôkesa ntangu na mivungi mia Nabale mpe bayizi kengerela twila diandi mu bungu dia mivi. Ngano Nabale watonda mu bungu dia lubakusu lu bamuhana? Kâni. Davide bu kamulomba mwa bidia na mamba mu bungu dia yandi na bantu bandi, Nabale wabaka nkesi mpe wabafinga. (1Sa. 25:5-8, 10-12, 14) Ha manima, Davide wayizi bonga nzengolo ya honda babakala babansoni beri bâka mu nzo ya Nabale. (1Sa. 25:13, 22) Ngano bwe baketi kabakasala musamu wo wa mpasi? Abigayile wabakula ti yeri ntangu ya zonza, na butindi bwabwansoni waye monekena bantu 400 beri na nsatu, beri na nkesi, mpe beri na binwanunu mpe wazonza na Davide.

8. Ngano tifwani tia Abigayile nti tita tu longesa?

⁸ Abigayile bu kaye monekena Davide, wazonza na butindi, na buzitu; mpe Davide wadinga mu yirika misamu mia tâ Abigayile. Ni bu sa ti ka yandi’â ko watulumuna musamu wo, Abigayile walomba mulemvo kwe Davide. Watâ ti Davide weri muntu wa mbote, mbo kaketi yirika misamu miafwanakana mu bungu dia bawu mpe Yehova keri sikirilaka ngatu kamubakisa. (1Sa. 25:24, 26, 28, 33, 34) Ntiana Abigayile, tufweti bâka na butindi bwa zonza tala ti tumweni muntu wuta yirika musamu wulendi mu natina mpasi. (Mik. 141:5) Tufweti bâka na buzitu, kâ ka tufweti’â tamonaka nsoni ko. Mu luzolo, bu tuhanaka muntu malongi mafwanane, mbo tusongelaka ti beto ndiku za matieleka zena.​—Bin. 27:17.

9-10. Nti bakuluntu bafweti bambukilaka moyo bu bahanaka bantu malongi?

⁹ Bakuluntu bafweti tomo songelaka butindi bu bazonzaka na muntu mu timvuka wutele kuba. (Nga. 6:1) Bakuluntu mbo babakulaka na  kuluka kwakwansoni ti bawu beni mpe bantu ba masumu kwa bena, kampe tilumbu tie kô ti bakwizi bâ na nsatu ya malongi. Kâ bakuluntu ka batiyimina ko mu semba bô be na nsatu ya nsembolo. (2Ti. 4:2; Tite 1:9) Bu bahanaka muntu malongi, bakuluntu balendi sarila kabu dia zonza mu mu longesa mu mpila ya mbote, na luvivululu. Mpangi’awu ya bazololo, mpe luzolo lwango mbo lubatumaka mu mu bakisa. (Bin. 13:24) Kâ tima tiyôkele mfunu kwe bawu ni mu kembela Yehova bu bakwe singase mitieno miandi na bu bakwe kengerele timvuka mu misamu milendi tia kotesa mu mpasi.​—Bis. 20:28.

¹⁰ Ha titini ti twena, twizi zonzela ntia ntangu tufweti zonzaka. Kâ, ntangu zakaka, bubote bwena kwe beto mu lembo tâka na kani musamu. Ngano ntia nkwamusu tulendi bwabana na zo mu ntangu yo?

11. Ngano ntia tifwani Zaki kasarila, mpe bwe tulendi tia sarila mu musamu wutariri nzonzolo?

¹¹ Wulendi bâ musamu wa mpasi mu zabirila nzonzolo’eto. Zaki, titsoniki timosi tia Bibila, wasarila tifwani tifwanane mu zonzela mpasi za zabirila nzonzolo’eto. Zaki watâ: “Tala ti muntu ka wutâka makuba mu nzonzolo ko, yandi muntu wa lunga wena, wulendi zabirila nitu’andi yayansoni.” (Zak. 3:2, 3, NWT) Tisengo tie kô bakangaka mu munwa wa cheval. Misinga bakanga mu tisengo tiango, mpe muntu wunakaka ha zulu cheval ni mio kasarilaka mu twarisa yo. Tala ti muntu wo wulembane mu zabirila misinga miango, cheval yilendi kwe yende mwendo buna, yilendi mona mpasi mpe yilendi mwisa mpasi muntu wuta ya twarisa. Mpila mosi mpe, tala ti ka tuzabiriri’â nzonzolo’eto ko, wulendi tu natina misamu miamingi mia mpasi. Tataluzuleno misamu mi tubâka na nsatu ya “zabirila nzonzolo’eto” mpe ya lembo zonzaka.

12. Ntia ntangu tufweti “zabirilaka nzonzolo’eto” mpe tufweti lembo zonzaka?

 ¹² Ngano nti saka mu ntangu mpangi yimosi yibâka na nsangu zi bafweti lembo tâ kwe bantu bakaka? Mu tifwani, tala ti bwabane na mpangi yimosi yibâka ku hata di bayiminaka tisalu tieto tia samuna, ngano mbo dinga wamuyula kakuhana nsangu mu mpila yi bakubikilaka tisalu tieto tia samuna ku nsi yo? Diangana, ka tumuyula nsangu ko ngatu tamumwisa mpasi. Mpangi zeto za tuzololo, mpe misamu milendi ba tûrila mia tutomo kipaka. Tuzololo mpe tasambilaka mu bungu dia bawu na misamu miawu. Kâ, yo ni ntangu yi tufweti “zabirila nzonzolo’eto” mpe yi tufweti lembo zonza. Tala ti tusiri tiya kwe muntu katutela nsangu zi kafweti lembo tâ kwe bantu bakaka, ka tuta songela luzolo kwe yandi ko na kwe mpangi zazansoni zibanzaka ti ka lendi’â kazonzela nsangu zango ko. Diangana, ka tuzololo’â ko tayika mpasi za mpangi zeto zi bâka ku mahata ma bayiminaka tisalu tieto tia samuna. Mpila mosi mpe, mpangi zisalaka tisalu tia samuna mu teritware zango ka zifweti’â zazonzela nsangu zitariri mpila ya twarisila tisalu tia samuna ko peleko bisalu bia timvuka tia Mbangi za Yehova.

13. Mu ntelo ya Bingana 11:13, ngano nti kuluntu wufweti sa, mpe mu bungu dia nti?

¹³ Musamu wa mfunu wena kwe bakuluntu mu sarilaka mutieno we mu Bingana 11:13 ngatu balundaka mansweki ma misamu mi bafweti lembo zonzelaka kwe bantu balembolo na nswa wa zaba mio. (Tanga.) Wulendi bâ musamu wa mpasi, nsungula kwe bakuluntu be ba kwela. Bantu ba kwelana, longo lwawu bayikaka ngolo bu bavulu zonzelaka mabanza mawu, misamu miawu mia ku nsi’a mutima na maniongo mawu. Kâ kuluntu wuzebi ti ka fweti’â kazonzelaka “misamu mia mansweki” mitariri mpangi za mu timvuka kwe mukazi’andi ko. Kamana mia tâ, ka bavutu’â mu sikirila ko mpe mbo kabebesa nkumbu’andi ya mbote. Bô be na madema mu timvuka ka bafweti’â babâ na “nzonzolo zole” ko, mpe ka bafweti’â babâ bambaki ko. (1Ti. 3:8, NWT, note.) Wuzololo tâ ti ka bafweti’â bahuna bantu bakaka ko mpe ka bafweti’â batola bantu ko. Tala ti kuluntu mukento’andi wa kazololo, ka mu zonzela misamu mi kafweti lembo zaba ko.

14. Bwe mukento wa kuluntu wulendi mu bakisila mu lunda nkumbu’andi ya mbote?

¹⁴ Mukento wulendi bakisa bakala diandi mu lunda nkumbu’andi ya mbote bu wulembo mu saka tiya ngatu kamutela misamu mia mansweki. Mukento bu wusilaka bo, mbo kayika bakala diandi moko mpe mbo kazitisa bantu bayizi zonzela misamu miango kwe bakala diandi. Tima tiyôkele mfunu, mbo katâ Yehova nsayi mu bungu ti bumosi na tidzunu tia mu timvuka kata singasa.​—Rom. 14:19.

15. Yehova bwe kamwina ndiku zitatu za Yobe, mpe mu bungu dia nti?

¹⁵ Malongi mamingi makaka tulendi baka mu mukanda wa Yobe mu musamu wutariri mpila na ntangu yi tufweti zonzaka. Ha manima ma misamu mia mpasi mia nsisi miatûrila Yobe, babakala bayà (4) bayizi tindisa Yobe mpe bayizi mu hana malongi. Babakala bango bayôkesa ntangu yayingi ntete bazonza. Kâ misamu mia tâ babakala batatu ha kati diawu​—Elifaze, Bildade, na Zofare—​miasongela ti ka bayôkesa ntangu yo ko mu banza bwe baketi bakisila Yobe. Mpila kwa yi baketi songela ti Yobe misamu mia mbi kayirika beri banzaka. Ni bu sa ti misamu mia sungama mia batâ, kâ misamu miamîngi mi batâ mu Yobe na mu Yehova mia mbi mieri mpe mia bungungu mieri. Bayizi tâ ti, Yobe weri muntu wa mbi. (Yobe 32:1-3) Ngano Yehova nti kasa mu musamu wo? Yehova wabakila babakala bo ba batatu  nkesi. Yehova watâ ti bawu buzoba basarila mpe wabatela balomba kwe Yobe kasambila mu bungu dia bawu.​—Yobe 42:7-9.

16. Ntia malongi tuta baka mu tifwani tia mbi tia songela Elifaze, Bildade, na Zofare?

¹⁶ Malongi mamingi tulongokaka mu tifwani tia mbi tia songela Elifaze, Bildade, na Zofare. 1) Ka tufweti’â tafundisaka mpangi zeto ko. (Mat. 7:1-5) Kâ, ntete tazonza tufweti tomo wirikilaka mpangi zeto. Dieka bo mbo tulenda mu bakula misamu miawu. (1Pi. 3:8) 2) Bu tuzonzaka, tufweti bâka na lukwikulu ti misamu mi tutâ mia mbote miena mpe mia sungama miena. (Efz. 4:25) Mpe 3) misamu mi tutâka kwe bantu bakaka, Yehova mia katomo kipaka.

17. Ngano nti tulendi longoka mu tifwani tia Elihu?

¹⁷ Muntu wa bakala wa bayà waye tarisa Yobe weri Elihu, muntu wa kanda dia Abrahame. Elihu wawirikila Yobe na babakala bakaka ba batatu bu beri zonzaka. Diangana, watomo wirikila mio mi beri tâka mu bungu ti lenda dieri nandi dia hana malongi ma luzolo, ma sungama mabakisa Yobe mu sungika mabanza mandi. (Yobe 33:1, 6, 17) Tima tiayôka mfunu kwe Elihu ni mu kembela Yehova, ka mu kembela yandi beni’â ko peleko muntu wakaka. (Yobe 32:21, 22; 37:23, 24) Tifwani tia Elihu titulongese ti ntangu ye kô yi tufweti kutaka mpe yi tufweti wirikilaka. (Zak. 1:19) Tulongokele mpe, bu tuhanaka malongi, musamu wa ntete tufweti kembelaka Yehova, ka mu kembela beto beni’â ko.

18. Bwe tulendi vuturila matondo mu bungu dia kabu dia nzonzolo?

¹⁸ Tulendi songela ti kabu dia nzonzolo ntalu diena kwe beto bu tulandaka malongi ma Bibila matariri mpila na ntangu yi tuzonzaka. Salomo, mutinu weri na ndwenga za mu hana Yehova, watsoneka: “Musamu wu batâka mu ntangu ya fwanana we ntiana pome za ore mu kati dia ndonga za arza.” (Bin. 25:11) Bu tuwirikila bantu bakaka bu bazonzaka mpe bu tubanzaka misamu mi tutâ ntete tazonza, misamu mi tudukisa mbo mibâ ntiana pome zo za ore​—mia ntalu mpe mia toma. Dieka bo, ni bu tuzonza fioti, ni bu tuzonza kwakwingi, nzonzolo’eto mbo yitunga bantu bakaka, mpe mbo tutâ Yehova nsayi. (Bin. 23:15; Efz. 4:29) Yo ni mpila yiyôkele yi tuvuturila matondo mu bungu dia kabu dia nzonzolo dia tu hana Nzambi!