1. Paɣtʋ ndʋ Yesu ɖʋ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

KƐDƐZAƔ ɖoo wena Yesu caɣ wezuu tɛtʋ yɔɔ yɔ a-taa, ɛɖʋ paɣtʋ natʋyʋ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa. Eheyi-wɛ se: “Ɛzɩ mɔnsɔɔlʋʋ-mɩ yɔ, mɩ ɖɔɖɔ ɩsɔɔlɩ ɖama mbʋ.” Nɛ ɛsɔzɩ se: “Pʋnɛ piyekina se ɛyaa tɩŋa ɩtɩlɩ se ɩkɛ mɔn-tɔmkpɛlɩkɩyaa—ye sɔɔlɩm ɛwɛ mɩ-hɛkʋ taa yɔ.”—Yoh. 13:34, 35.

2. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩsɔɔlɩ ɖama?

² Yesu yɔɔdaa se paa anɩ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mba pɛkɛ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa yɔ, ye ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa ɩsɔɔlʋʋ ɛyaa ɛzɩ ɛnʋ yɔ. Tɔm ndʋ tɩɩkɛ toovenim kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, nɛ tɩkɛ toovenim sɔnɔ ɖɔɖɔ. Pʋyɔɔ pɩcɛyɩ kpem se ɖɩsɔɔlɩ ɖama halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩwɛ kaɖɛ se ɖɩla mbʋ yɔ!

3. Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

³ Ðɩtɩtalɩ pilim, pʋyɔɔ pɩwɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩwɩlɩ se ɖɩsɔɔlɩ ɖama siŋŋ. Paa mbʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Krɩstʋ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ ɛzɩma sɔɔlɩm sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkɛ laŋhɛzɩyɛ ñɩnɩyaa, ɖɩmʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ tɛ yɔɔ tɛ yɔɔ lakasɩ yɔ pɩ-tɔm. Ŋŋkpɛlɩkɩɣ tɔm ñʋʋ kʋnɛ lɛ, pɔzɩ ña-tɩ tɔm tʋnɛ: ‘Ɛbɛ manpɩzɩɣ nɛ mɛnkpɛlɩkɩ koobiya mba powobi pɩ-yɔɔ nɛ pawɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm paa pɩɩwɛ kaɖɛ se pala mbʋ yɔ, pɔ-cɔlɔ?’

4. Ɛzɩ Maatiyee 5:23, 24 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ koobu weyi ɛ-taa wɛnɩ-ɖʋ nɛ natʋyʋ yɔ ɖɛ-hɛkʋ taa?

⁴ Yesu wɩlɩ-ɖʋ se pɩcɛyaa se ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ koobu weyi ɛ-taa wɛnɩ-ɖʋ nɛ natʋyʋ yɔ ɖɛ-hɛkʋ taa. (Kalɩ Maatiyee 5:23, 24.) Ɛyɔɔdaa se ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɔ-tɔm  ɛkɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, pɩwɛɛ se ɖiyele nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɖa nɛ lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa. Nɛ ɛñɩɣ niye tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñakɩ pana se laŋhɛzɩyɛ ɛwɛɛ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, Yehowa taa lakɩ leleŋ. Ye ɖa-taa ɛwɛnɩ nɔɔyʋ nɛ halɩ ɖikizi se ɖɩɩlakɩ nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, Yehowa ɛɛkaɣ tisuu nɛ ɛmʋ ɖɛ-sɛtʋ.—1 Yoh. 4:20.

5. Ɛbɛ yeba nɛ pɩla Mark kaɖɛ se ɛñɩnɩ laŋhɛzɩyɛ?

⁵ Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩñɩnɩ laŋhɛzɩyɛ. Ɛbɛ yɔɔ? Na mbʋ pɩɩtalɩ Mark * yɔ. Pɩɩwɩzɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ koobu nɔɔyʋ kʋ ɛ-tɔm nɛ ɛyɔɔdɩ ɛ-yɔɔ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ ɛgbɛyɛ taa ñɩma lalaa ɛsɩndaa yɔ. Ɛzɩma Mark laba? Ɛyɔɔdaa se: “Pɩcɛyɩ-m nɛ mɔyɔɔdɩnɩ-ɩ nɛ pana.” Paa mbʋ yɔ, pʋwayɩ Mark kpiɖi ɛ-lakasɩ yɔɔ nɛ ɛñaɣ pana se etendi koobu ɛnʋ se pɩsa nɛ pañɩnɩ laŋhɛzɩyɛ. Ɛlɛ, koobu ɛnʋ ɛ-paa fɛyɩnɩ Mark pana ñaɣʋ. Kajalaɣ lɛ, Mark maɣzaɣ se: ‘Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se mowolo pɩ-yɔɔ nɛ mañakɩ pana mbʋ, ye ɛtɩsɔɔlɩ se laŋhɛzɩyɛ ɛwɛɛ ma nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ?’ Paa mbʋ yɔ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ kpazɩ Mark ɖoŋ se ewolo pɩ-yɔɔ, nɛ pɩtaanɩ-ɩ nɛ laŋhɛzɩyɛ ñɩnʋʋ. Ɛbɛ Mark laba?

6. (a) Ɛzɩma Mark ñaɣ pana se ɛñɩnɩ laŋhɛzɩyɛ? (b) Ɛzɩma Mark labɩnɩ tʋmɩyɛ Koloosi mba 3:13, 14?

⁶ Mark tazɩ ɛ-wɛtʋ taa lɛ, ɛyʋsɩ se nabʋyʋ taa ɛmaɣzɩɣ se ɛkpaɖɩ lalaa. Eɖiɣzinaa se pɩwɛɛ se ɛlɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ. (Kol. 3:8, 9, 12) Ɛɖaɣnɩ wobu koobu ɛnʋ ɛ-cɔlɔ nɛ ɛpɔzɩ-ɩ nɛ tɩ luzuu se ekpeɣ-i ɛ-lakasɩ. Mark ma koobu ɛnʋ takayɩsɩ ɖɔɖɔ nɛ eheyi-i ɛzɩma ekpiɖi ɛ-lakasɩ yɔɔ yɔ, nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se pɩsaŋ nɛ paɖaɣnɩ pɩsʋʋ taabalaa na. Halɩ Mark ha koobu ɛnʋ kʋjɔŋ cikpeŋ weyi ɛmaɣzaɣ se pɩtɩla ɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ. Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se koobu lɛlʋ ɛnʋ, ɛ-taa wɛɛ nɛ pɩwɩɣnɩ Mark mbʋ. Paa mbʋ yɔ, Mark wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛñaŋ paɣtʋ ndʋ Yesu ɖʋwa se ɛsɔɔlɩ e-koobu  nɛ ekpeɣ-i yɔ. (Kalɩ Koloosi mba 3:13, 14.) Paa lalaa paa ɩfɛyɩnɩ pana wena ɖɩñakɩ se ɖɩñɩnɩ laŋhɛzɩyɛ yɔ, sɔɔlɩm mbʋ Krɩstʋ mba toovenim ñɩma wɛna yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖikpeɣ-wɛ nɛ ɖɩtɩmɩɣ se wiɖiyi lɛ laŋhɛzɩyɛ ɛɖaɣnɩ wɛʋ ɖɛ-hɛkʋ taa.—Mat. 18:21, 22; Gal. 6:9.

7. (a) Ɛbɛ Yesu paɣ-ɖʋ se ɖɩla? (b) Wɛtʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ kaatalɩ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ?

⁷ Yesu paɣ-ɖʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlakɩ lalaa mbʋ ɖɩsɔɔlaa se palabɩ-ɖʋ yɔ. Ɛsɔzaa se pɩtɩmʋna se ɖɩsɔɔlɩ mba pɔsɔɔlɩ-ɖʋ yɔ pe-ɖeke. (Luka 6:31-33) Ye ɛgbɛyɛ taa tʋ nɔɔyʋ ɛtɩsɔɔlɩ-ŋ ñɔtɩnʋʋ nɛ eetisiɣ se ɛsɛ-ŋ yɔ, ɛzɩma ŋlakɩ? Pɩkɛ toovenim se pɩɩlakɩ mbʋ ɖoŋ ɖoŋ. Wɛtʋ ndʋ tɩɩtalɩnɩ Lara. Ɛlɩzɩ pɩ-taa se: “Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ paa fɛyɩnɩ-m, ɛlɛ maasɩŋ se ɛbɛ yɔɔ. Pɩɩha-m nɩɣzɛ siŋŋ nɛ kediɣzisi wobu taatasɩɣ-m kɛdɩnʋʋ.” Kajalaɣ lɛ, Lara maɣzaɣ se: ‘Mantɩwɛɛkɩ nabʋyʋ. Nɛ ɛgbɛyɛ taa ñɩma lalaa ɖɔɖɔ maɣzɩɣ se koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ ɛ-wɛtʋ wɛ piti.’

8. (a) Ɛbɛ Lara laba se pɩsa nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ? (b) Nɛ ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ mbʋ pɩtalɩ-ɩ yɔ pɩ-taa?

⁸ Lara labɩ nabʋyʋ se pɩsa nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ. Ɛtɩmnɩ Yehowa nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛyɔɔdʋʋnɩ koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ. Pɔyɔɔdɩ mbʋ pɩlaba yɔ pɩ-tɔm, pekpi ɖama, nɛ peyele nɛ laŋhɛzɩyɛ ɖaɣnɩ wɛʋ pɛ-hɛkʋ taa. Pɩɩwɛ ɛzɩ pɩtɩŋa pɩñɔɔzaa yɔ. Lara kɛdaa se: “Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ ɛɖaɣnɩ-m labʋ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ ɛɛlabʋʋ-m nɛ pɩɖɛɛ yɔ. Piitibi-m yɔɔɔ kpem.” Kajalaɣ lɛ, Lara maɣzaɣ se pʋcɔ nɛ ehiɣ taa leleŋ lɛ, pɩwɛɛ se koobu ɛnʋ ɛlɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ. Paa mbʋ yɔ, pʋwayɩ Lara nɩ pɩ-taa se mbʋ pɩwɛɛ se ɛla yɔ lɛ se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ koobu ɛnʋ sɔɔlɩm nɛ ‘ekpeɣu-i faaa.’ (Efɛz. 4:32–5:2) Lara tɔzaa se sɔɔlɩm mbʋ Krɩstʋ mba toovenim ñɩma wɛna yɔ “pɩɩcakɩnɩ nɔɔyʋ. Pɩkatɩɣ pɩtɩŋa, pitisiɣ pɩtɩŋa pɩ-yɔɔ, pɩwɛnɩ lidaʋ pɩtɩŋa pɩ-yɔɔ, pɩɖɔkʋʋ pɩ-laŋɩyɛ pɩtɩŋa pɩ-taa.” (1 Kɔr. 13:5, 7) Lara ɖaɣnɩ hiɣu maɣzɩm taa laŋhɛzɩyɛ. Pʋwayɩ lɛ, koobu ɛnʋ ɛɖʋ-ɩ nɛ taabalɩyɛ.  Alɩwaatʋ ndʋ ŋñakɩ pana se laŋhɛzɩyɛ ɛwɛɛ ña nɛ ño-koobiya mɩ-hɛkʋ taa nɛ ŋwoki pɩ-yɔɔ nɛ ŋsɔɔlʋʋ-wɛ yɔ, ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se “sɔɔlɩm nɛ laŋhɛzɩyɛ tɛ Ɛsɔ kaɣ wɛʋ mɩ-cɔlɔ.”—2 Kɔr. 13:11.

9. Ɛzɩ Tʋma Labʋ 10:34, 35 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtaawɛɛnɩ tɛ yɔɔ tɛ yɔɔ lakasɩ?

⁹ Yehowa ɛɛtʋkʋʋ ɛyaa taa. (Kalɩ Tʋma Labʋ 10:34, 35.) Ye ɖɩɩtʋkʋʋ ɛyaa taa yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩkɛ e-piya. Ðɩɖɔŋ paɣtʋ ndʋ tɩtɔŋ se ɖɩsɔɔlɩ ɖa-taabalaa ɛzɩ ɖa-maɣmaɣ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɩɣna se laŋhɛzɩyɛ ɛwɛɛ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa.—Roma 12:9, 10; Yak. 2:8, 9.

10-11. Ɛzɩma koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ wabɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda wena ɛɛwɛna yɔ?

¹⁰ Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ nabɛyɛ kaɖɛ se pataawɛɛnɩ tɛ yɔɔ tɛ yɔɔ lakasɩ. Ðɩyɔɔdɩ mbʋ pɩɩtalɩ koobu halɩñɩnʋ weyi payaɣ se Ruth yɔ pɩ-tɔm. Ɛɛkɛ pɛlɛ lɛ, tɔm natʋyʋ kaakɔm ɛ nɛ nɔɔyʋ pɛ-hɛkʋ taa, ɛlɛ kɛ ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ taa tʋ. Ðoŋ weyi pɩɩwɛnɩ ɛ-yɔɔ? Ruth yɔɔdaa se: “Manpaɖaɣ mbʋ payɩ pɩkɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa pʋyʋ yɔ. Mamaɣzaɣ se ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa mba tɩŋa kɛ ɛyaa kʋɖʋmaa, halɩ pɩkpɛndɩnɩ koobiya.” Ɛzɩma Ruth wabɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda wena ɛɛwɛna yɔ?

¹¹ Ruth kaaɖiɣzinaa se pɩwɛɛ se ɛlʋbɩnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda wena ɛɛwɛna yɔ. Ɛkalɩ Annuaire taa mbʋ pɩlabɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ pɩ-tɔm, nɛ tɔm ndʋ pɛkɛdɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Mañaɣ pana se mɛwɛɛnɩ maɣzɩm kɩbam ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa yɔɔ. Manpaɣzɩ yʋsʋʋ se koobiya wɛ kpekpeka Yehowa tʋmɩyɛ labʋ taa. Pɩɩtʋ ma-lɩmaɣza taa kpayɩ kpayɩ se mba ɖɔɖɔ pɛkɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya hɔʋ taa mba.” Pazɩ pazɩ lɛ, Ruth nɩɩ pɩ-taa se pɩwɛɛ se ɛlɩzɩ ɛ-sɔɔlɩm nɛ ɛwɩlɩ. Ɛlɩzɩ pɩ-taa se: “Alɩwaatʋ ndʋ mankatɩɣ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa koobiya nabɛyɛ yɔ, mañakɩ pana siŋŋ se mankpaɣ-wɛ ɛzɩ taabalaa yɔ. Mɔyɔɔdʋʋnɩ-wɛ se pɩsa nɛ mantɩlɩ-wɛ nɛ pɩkɩlɩ.” Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? Ruth yɔɔdaa se: “Pʋwayɩ lɛ, meyele wɛnʋʋ lɩmaɣza kɩdɛkɛda wena maawɛna yɔ.”

12. Kaɖɛ wɛtʋ ndʋ taa koobu halɩñɩnʋ Sarah wɛɛ?

¹² Nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ patʋkʋʋ ɛyaa taa ɛlɛ paaɖiɣziɣna. Ðɩkpaɣ Sarah kɩɖaʋ. Ɛmaɣzaɣ se ɛɛtʋkʋʋ ɛyaa taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɛcɔŋnɩ ɛyaa tomnaɣ tɔlɩm, liidiye nɖɩ pɛwɛna yɔ yaa wala wena pɛwɛnɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ nɛ ɛhʋʋnɩ-wɛ tɔm. Ɛlɛ ɛyɔɔdaa se: “Mɔnkɔm nɛ manpaɣzɩ yʋsʋʋ se toovenim taa lɛ, mantʋkaɣ ɛyaa taa.” Ɛzɩma tɩyɛ? Sarah lɩnɩ hɔʋ ŋgʋ kɩ-taa ñɩma labɩ sukuli sɔsɔʋ yɔ, nɛ ɛyaa mba palabɩ sukuli sɔsɔʋ yɔ, mba ɛsɔɔlɩ ñɔtɩnʋʋ. Halɩ kɩyakʋ nakʋyʋ eheyi ɛ-taabalʋ nɔɔyʋ se: “Mɔnsɔɔlɩ ñɔtɩnʋʋ koobiya mba palabɩ sukuli sɔsɔʋ yɔ. Monposuuni mba patɩla sukuli sɔsɔʋ yɔ.” Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se pɩwɛɛ se Sarah ɛlɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ. Ɛzɩma tɩyɛ?

13. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ ɛzɩma Sarah lɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ yɔ pɩ-taa?

¹³ Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɔɔyʋ sɩnɩ Sarah se ɛtazɩ ɛ-wɛtʋ taa. Sarah kɛdaa se: “Ɛɛsamɩ-m ɛzɩma mɛwɛ siɣsiɣ Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ taa, moncosuu tɔm camɩyɛ nɛ ɛzɩma mansɩm Masɩ camɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Nɛ ɛlɩzɩ pɩ-taa se alɩwaatʋ ndʋ ɖɔ-lɔŋsɩnɖɛ paɣlɩɣ yɔ, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ Krɩstʋ ñɩma wɛtʋ kɩbandʋ ɛzɩ tɩ luzuu, ɖɩtɩlɩ ɖo-ɖoŋ kamaɣ nɛ ɖɩwɛɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ.” Sarah labɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋ weyi egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ tasɩ-ɩ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Mbʋ pɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ lɛ se ɖɩwɛɛnɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ sɔɔlɩm.” Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se ɛlɛɣzɩ lɩmaɣza wena ɛɛwɛnɩ koobiya yɔɔ yɔ. Ɛlɩzɩ pɩ-taa se: “Mañaɣ pana se manɩɩ wɛtʋ ndʋ  pɛwɛna nɛ pamʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa yɔ tɩ-taa.” Nɛ ɖa yɔ? Ðɩtɩsɔɔlɩ kpa se ɖɩkpaɣ ɖa-tɩ ɛzɩ ɖɩkɩlɩ lalaa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩlabɩ sukuli nɛ pɩkpaɖɩ-wɛ! Ye ‘ɖɩsɔɔlɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya’ siŋŋ yɔ, ɖɩkaɣ ñaɣʋ pana se ɖɩtaawɛɛnɩ tɛ yɔɔ tɛ yɔɔ lakasɩ.—1 Pɩy. 2:17.

14. Ɛzɩ Ebree mba 13:16 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma pɩlakɩ Yehowa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmʋʋ lalaa ɛgɔndʋ yɔ?

¹⁴ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ Yehowa. (Kalɩ Ebree mba 13:16.) Ɛ-ɛsɩndaa lɛ, pɩkɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ, kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩsɩɣnɩ nɔɔyʋ kɩcɛyɩm taa yɔ. (Yak. 1:27; 2:14-17) Pʋyɔɔ Masɩ seɣtiɣ-ɖʋ se ‘ɖɩwɛɛnɩ ɛgɔndʋ mʋʋ maɣzɩm.’ (Roma 12:13) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ lalaa se ɖɩmaɣzɩɣ pɔ-yɔɔ, ɖɩsɔɔlɩ-wɛ nɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩkɛ pa-taabalaa. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩhaɣ lalaa nabʋyʋ se pɔtɔɔ yaa pɔñɔɔ, yaa ɖɩkpakɩɣ ɖa-alɩwaatʋ nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩcakɩ yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ Yehowa. (1 Pɩy. 4:8-10) Paa mbʋ yɔ, kala naayɛ pɩzɩɣ ayele nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩmʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ.

15-16. (a) Ɛbɛ pɩzɩɣ piyele nɛ sɔɔndʋ kpaɣ nabɛyɛ se pamʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ? (b) Ɛzɩma Edit wabɩ sɔɔndʋ ndʋ tɩkpaɣaɣ-ɩ se ɛmʋ ɛyaa ɛgɔndʋ yɔ?

¹⁵ Wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ, tɩpɩzɩɣ tiyele nɛ sɔɔndʋ kpaɣ-ɖʋ se ɖɩmʋ ɛyaa ɛgɔndʋ. Ðɩyɔɔdɩ lelu nɔɔyʋ kɩɖaʋ tɔm, payaɣ-ɩ se Edit. Pʋcɔ nɛ ɛpɩsɩɣ Aseɣɖe Tʋ lɛ, ɛtaasɔɔlɩ se ɛkɩlɩ ñɔtɩnʋʋ lalaa. Edit maɣzaɣ se pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ lalaa kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ se pamʋʋ agɔma.

¹⁶ Edit pɩsɩ Aseɣɖe Tʋ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛlɛɣzɩ ɛ-maɣzɩm. Ɛñaɣ pana se ɛmʋ ɛyaa ɛgɔndʋ. Ɛkɛdaa se: “Alɩwaatʋ ndʋ pamaɣaɣ ɖɛ-tɛ Kewiyaɣ Kpaaŋ kɩfalʋʋ yɔ, ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ heyi-m se koobu nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pɔkɔŋ se paɖʋ nesi tʋmɩyɛ nɖɩ, nɛ ɛpɔzɩ-m se pɩsaŋ nɛ maha-wɛ ɖɩzʋyɛ kpɩtaŋ naalɛ. Peeɖe mɔntɔzɩ ɛzɩma Yehowa kaawazɩ Sarfaatɩ lelu yɔ pɩ-yɔɔ.” (1 Aw. 17:12-16) Edit tisi se koobu ɛnʋ nɛ ɛ-halʋ papɩzɩɣ nɛ pacaɣ ɛ-tɛ. Ehiɣ wazasɩ na? Ɛlɩzɩ pɩ-taa se:  “Kpɩtaŋ naalɛ pɩsɩ fenasɩ naalɛ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɖɩpɩsɩ taabalaa kɩbama.” Edit hiɣ wazaɣ lɛɛka ɖɔɖɔ; ŋga lɛ se ehiɣ taabalaa kɩbama ɛgbɛyɛ taa. Lɛɛlɛɛyɔ ɛkɛ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ, nɛ pɩkɛnɩ-ɩ taa leleŋ se mba ɛ nɛ wɛ palakɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔ, pɔkɔŋ ɛ-cɔlɔ ɖɩɣa. Ɛyɔɔdaa se: “Haʋ haɣ-m taa leleŋ! Nɛ toovenim taa lɛ, mehiɣni wazasɩ sakɩyɛ.”—Ebr. 13:1, 2.

17. Suwe Luke nɛ ɛ-halʋ pɔkɔm nɛ payʋsɩ?

¹⁷ Pɩtɩla ɖɩmʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ, ɛlɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩla mbʋ nɛ pɩkɩlɩ yaa we? Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Luke nɛ ɛ-halʋ pamʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ. Patɩɩmʋʋ pa-lʋlɩyaa, pɔ-hɔʋ taa ñɩma, pa-taabalaa nɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɛ ɛ-halʋ pa-ɖɩɣa taa. Paa mbʋ yɔ, Luke yɔɔdaa se: “Ðɩyʋsaa se mba ɖɩkɩlɩ-wɛ malɩnʋʋ yɔ, pe-ɖeke ɖɩmʋʋ ɛgɔndʋ.” Ɛbɛ Luke nɛ ɛ-halʋ palaba se pɩsa nɛ pamʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ nɛ pɩkɩlɩɣ?

18. Ɛzɩma Luke nɛ ɛ-halʋ pañaɣ pana se pamʋ ɛyaa ɛgɔndʋ nɛ pɩkɩlɩ?

¹⁸ Luke nɛ ɛ-halʋ pɛlɛɣzɩ pa-lɩmaɣza alɩwaatʋ ndʋ pamaɣzɩ Yesu tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ yɔ: “Ye ɩsɔɔlʋʋ mba pɔsɔɔlʋʋ-mɩ yɔ, kɩhɛyʋʋ ŋgʋ ɩwɛna?” (Mat. 5:45-47) Payʋsaa se pɩwɛɛ se pamaɣzɩnɩ Yehowa weyi ɛlakɩ kʋjɔŋ ɛyaa tɩŋa yɔ. Nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se payaɣ koobiya mba wiɖiyi patɩtɩɩyatɩ-wɛ se pɔkɔɔ pɛ-tɛ yɔ. Luke yɔɔdaa se: “Lɛɛlɛɛyɔ, ɖa-tɩŋa ɖɩnɩɣ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa kpem. Pɩkpazɩ ɖa-tɩŋa ɖoŋ, nɛ piyeba nɛ ɖa-tɩŋa ɖɩñɔtɩnɩ ɖama nɛ ɖɩñɔtɩnɩ Yehowa ɖɔɖɔ.”

19. (a) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩkɛ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa? (b) Nɛ ɛbɛ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ?

¹⁹ Ðɩtazaa nɛ ɖɩna se ye ɖɩsɔɔlɩ ɖama siŋŋ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkɛ laŋhɛzɩyɛ ñɩnɩyaa, ɖɩmʋʋ ɛyaa ɛgɔndʋ nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ tɛ yɔɔ tɛ yɔɔ lakasɩ. Pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwa lɩmaɣza kɩdɛkɛda tɩŋa nɛ ɖɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya siŋŋ pɩlɩɩnɩ ɖa-laŋɩyɛ taa. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩkaɣ hiɣu taa leleŋ nɛ ɖɩkaɣ wɩlʋʋ se toovenim taa lɛ, ɖɩkɛ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa.—Yoh. 13:17, 35.