GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI GĨA 13
Endanagai Biũ
“Endanagai biũ inyuĩ ene kuuma ngoro.”—1 PET. 1:22.
RWĨMBO NA. 109 Endanagai Kuuma Ngoro
GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨ *
Ũtukũ wa mũico Jesu arĩ na atũmwo ake nĩ aatĩtĩrithirie ũhoro wĩgiĩ wendo (Rora kĩbungo kĩa 1-2)
1. Nĩ rĩathani rĩrĩkũ rĩa ĩmwe kwa ĩmwe Jesu aaheire arutwo ake? (Rora mbica ngothi-inĩ.)
ŨTUKŨ wa mũico Jesu atanakua, nĩ aaheire arutwo ake rĩathani rĩa ĩmwe kwa ĩmwe. Aameerire ũũ: “O ta ũrĩa ndĩmwendete inyuĩ, o na inyuĩ endanagai inyuĩ ene.” Agĩcoka akiuga ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio andũ othe nĩ marĩmenyaga atĩ mũrĩ arutwo akwa—mwakorũo na wendo gatagatĩ-inĩ kanyu.”—Joh. 13:34, 35.
2. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata kuonanagia wendo?
2 Jesu ooigire atĩ arutwo ake a ma nĩ mangĩamenyekire wega mangĩonanirie wendo ta ũrĩa oonanirie. Ũguo nĩguo kwarĩ karine-inĩ ya mbere, na noguo kũrĩ nginya ũmũthĩ. Nĩ ũndũ wa bata kuonanagia wendo, o na rĩrĩa gwĩka ũguo kũrĩ ũndũ mũritũ.
3. Tũkwarĩrĩria ũndũ ũrĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?
3 Nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kuonania wendo. O na kũrĩ ũguo, nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria kwĩgerekania na Kristo. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ tũkuona ũrĩa wendo ũngĩtũteithia gũthingataga thayũ, kwaga mũthutũkanio, na gũkorũo tũrĩ anyitani ũgeni. Ũkĩĩruta gĩcunjĩ gĩkĩ, wĩyũrie ũũ: ‘Nĩ maũndũ marĩkũ ingĩĩruta kuumana na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marathiĩ na mbere kuonania wendo o na magĩcemanagia na moritũ?’
THINGATAGA THAYŨ
4. Kũringana na Mathayo 5:23, 24, nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo gũthondeka thayũ hamwe na mũrũ wa Ithe witũ ũrĩ na ũndũ na ithuĩ?
4 Jesu nĩ oonanirie bata wa gũthondeka thayũ hamwe na mũrũ wa Ithe witũ mũrĩ na ũndũ nake. (Thoma Mathayo 5:23, 24.) Nĩ aatĩtĩrithirie bata wa gũtũũria ũrata mwega hamwe na andũ arĩa angĩ angĩkorũo nĩ tũrenda gũkenia Ngai. Jehova nĩ akenaga rĩrĩa tũrerutanĩria ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũthondeke thayũ hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Tũngĩikara tũmarakarĩire kana tũrege gũthondeka thayũ hamwe nao, Jehova ndarĩtĩkagĩra ũthathaiya witũ.—1 Joh. 4:20.
5. Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte mũrũ wa Ithe witũ ũmwe aritũhĩrũo gũcokia thayũ?
5 Rĩmwe no tuone ũrĩ ũndũ mũritũ gũthingata thayũ. Nĩkĩ? Ta wĩcirie ũrĩa gwathiire harĩ Mark. * Nĩ aatuurirũo ngoro mũno rĩrĩa mũrũ wa Ithe witũ ũmwe aamũmenereirie, na akĩra andũ angĩ kĩũngano-inĩ maũndũ moru mamwĩgiĩ. Mark eekire atĩa? Ooigire ũũ: “Nĩ ndaaremirũo kwĩgirĩrĩria, na ngĩrakara.” Thutha ũcio Mark nĩ eeririre nĩ ũndũ wa ũrĩa eekire, na agĩthiĩ kũhoya mũrũ wa Ithe witũ ũcio mũhera nĩguo macokie thayũ. No mũrũ wa Ithe witũ ũcio ndeehaarĩirie macokie thayũ. Kĩambĩrĩria-inĩ Mark eeĩrire ũũ: ‘Angĩkorũo ndarenda tũcokie thayũ, ndĩrakĩĩgiya nĩkĩ?’ No mũrori wa mũthiũrũrũko nĩ eekĩrire Mark ngoro athiĩ na mbere kũgeria. Hihi Mark eekire atĩa?
6. (a) Mark aathingatire thayũ na njĩra ĩrĩkũ? (b) Mark aahũthĩrire atĩa rĩandĩko rĩa Akolosai 3:13, 14?
6 Thutha wa Mark gwĩthuthuria, nĩ oonire ndaarĩ na wĩnyihia, na eeyonaga atarĩ na mahĩtia. Nĩ oonire nĩ aabataraga kũgarũrĩra. (Kol. 3:8, 9, 12) Arĩ na wĩnyihia nĩ aathiire kũrĩ mũrũ wa Ithe witũ ũcio rĩngĩ na akĩmũhoya mũhera nĩ ũndũ wa ũrĩa eekĩte. Ningĩ nĩ aamwandĩkagĩra marũa, akĩmwĩra no ende mũno macokie ũrata wao. O na nĩ aaheire mũrũ wa Ithe witũ ũcio iheo. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ mũrũ wa Ithe witũ ũcio ndeetĩkĩrire macokie thayũ. O na kũrĩ ũguo, Mark nĩ aathiire na mbere gwathĩkĩra rĩathani rĩa Jesu rĩa kwendana na kuohanagĩra. (Thoma Akolosai 3:13, 14.) O na mũndũ angĩrega tũcokie thayũ hamwe nake thutha wa gũkorũo twĩrutanĩirie gwĩka ũguo, wendo wa ma nĩ ũrĩtũteithagia gũthiĩ na mbere kũmuohera na kũhoya nĩguo ũndũ ũcio ũkorũo na moimĩrĩro mega.—Mat. 18:21, 22; Gal. 6:9.
No tũbatare kũhũthĩra njĩra nyingĩ nĩguo tũcokie thayũ (Rora kĩbungo kĩa 7-8) *
7. (a) Jesu aatwĩkĩrire ngoro twĩke atĩa? (b) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe aacemanirie na ũndũ ũrĩkũ mũritũ?
7 Jesu aatwĩkĩrire ngoro twĩkage andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa tũngĩenda gwĩkĩrũo. Aacokire akiuga atĩ tũtiagĩrĩirũo kwenda tu o andũ arĩa matwendete. (Luk. 6:31-33) Ĩ mũndũ kĩũngano-inĩ angĩambĩrĩria gũgwĩthema na akaga gũkũgeithia o na gũtuĩka ti kaingĩ gũthiaga ũguo? Ũguo nĩguo gwathiire harĩ Lara. Ooigire ũũ: “Harĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wanjĩĩthemaga o na gũtuĩka ndiamenyaga gĩtũmi. Ũndũ ũcio nĩ watũmaga ndangĩke na o na ndiakenaga gũthiĩ mĩcemanio.” Kĩambĩrĩria-inĩ Lara eeĩrire ũũ: ‘Hatirĩ ũndũ mũũru njĩkĩte. O na andũ arĩa angĩ kĩũngano-inĩ nĩ marona atĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũcio nĩ acenjetie.’
8. Lara eekire atĩa nĩguo acokie thayũ, na tũreruta ũndũ ũrĩkũ kuumana na kĩonereria gĩake?
8 Lara nĩ ooire makinya nĩguo acokie thayũ. Nĩ aahoire Jehova, na agĩtua itua rĩa gũthiĩ kwaria na mwarĩ wa Ithe witũ ũcio. Nĩ maarĩrĩirie thĩna ũcio, makĩhĩmbanĩria, na magĩcokia thayũ. Maũndũ mothe moonekaga marĩ mega. Lara ooigire ũũ: “No thutha wa ihinda, mwarĩ wa Ithe witũ ũcio nĩ aambĩrĩirie kũnjĩĩthema o rĩngĩ ta hau kabere. Ũndũ ũcio nĩ wanjũragire ngoro mũno.” Kĩambĩrĩria-inĩ Lara oonaga kĩrĩa kĩngĩamũteithirie gũkorũo na gĩkeno nĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũcio gũcenjia mwerekera wake. No thutha-inĩ Lara nĩ oonire atĩ ũndũ ũrĩa mwega nĩ gũthiĩ na mbere kuonia mwarĩ wa Ithe witũ ũcio wendo, na ‘kũmuohera eyendeire.’ (Ef. 4:32–5:2) Lara nĩ aaririkanire atĩ wendo wa ma “ndũtaraga maita marĩa ũhĩtĩirio. Wĩtiiragia maũndũ mothe, wĩtĩkagia maũndũ mothe, wĩrĩgagĩrĩra maũndũ mothe, ũkiragĩrĩria maũndũ mothe.” (1 Kor. 13:5, 7) Ũndũ ũcio nĩ wateithirie Lara gũkorũo na thayũ wa meciria. Thutha-inĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũcio nĩ aambĩrĩirie gũcokia ũrata nake. Wathiĩ na mbere gũthingata thayũ hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kũmonagia wendo, hatarĩ nganja ‘Ngai mwene wendo na thayũ nĩ arĩkoragwo hamwe nawe.’—2 Kor. 13:11.
NDŨGAKORAGWO NA MŨTHUTŨKANIO
9. Kũringana na Atũmwo 10:34, 35, nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo gũkorũo na mũthutũkanio?
9 Jehova ndarĩ mũthutũkanio. (Thoma Atũmwo 10:34, 35.) Twakorũo tũtarĩ na mũthutũkanio, nĩ tuonanagia tũrĩ ciana ciake. Nĩ twathĩkagĩra rĩathani rĩake rĩa kwenda andũ arĩa angĩ ta ũrĩa twĩyendete, na tũkahota gũtũũria thayũ hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ.—Rom. 12:9, 10; Jak. 2:8, 9.
10-11. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe eekire atĩa nĩguo eherie mwerekera wake mũũru?
10 No ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ andũ amwe gũkorũo matarĩ na mũthutũkanio. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa gwathiire harĩ mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Ruth. Rĩrĩa aarĩ mũnyinyi, nĩ eekirũo ũndũ ũtarĩ mwega nĩ mũndũ wa kuuma bũrũri ũngĩ. Ũndũ ũcio wamũhutirie atĩa? Ruth ooigire ũũ: “Nĩ ndamenire maũndũ mothe megiĩ bũrũri ũcio. Ndonaga andũ othe a kuuma bũrũri ũcio matarĩ ega ta mũndũ ũcio, nginya aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ruth eekire atĩa nĩguo eherie mwerekera ũcio aarĩ naguo?
11 Ruth nĩ oonire nĩ aabataraga kwĩrutanĩria nĩguo eherie mwerekera ũcio mũũru aarĩ naguo. Nĩ aathomire maũndũ monetwo na riboti kuuma Kitabu cha Mwaka megiĩ bũrũri ũcio. Ooigire ũũ: “Nĩ nderutanĩirie mũno gũkorũo na meciria mega kwerekera andũ a bũrũri ũcio. Ngĩona atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu maarĩ na kĩyo gĩa gũtungatĩra Jehova. Nĩ ndonire wega atĩ o nao nĩ gĩcunjĩ kĩa ũrũmwe wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ a thĩ yothe.” O kahora, Ruth nĩ oonire atĩ nĩ aabataraga gwĩka ũndũ ũngĩ makĩria. Aataarĩirie ũũ: “Ingiacemanirie na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kuuma bũrũri ũcio, nĩ nderutanagĩria mũno kũmatua arata. Nĩ ndaragia nao nĩguo ndĩmamenye makĩria.” Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Ruth oigaga: “Thutha wa ihinda, mwerekera wakwa mũũru nĩ wathirire.”
Tũngĩkoragwo na wendo harĩ “thiritũ yothe ya ariũ a Ithe witũ,” nĩ tũrĩhotaga gwĩthema gũkorũo na mũthutũkanio (Rora kĩbungo gĩa 12-13) *
12. Nĩ thĩna ũrĩkũ mwarĩ wa Ithe witũ Sarah aarĩ naguo?
12 Andũ amwe no makorũo marĩ na mũthutũkanio o na matekũmenya. Kwa ngerekano, Sarah eeciragia atĩ ndarĩ na mũthutũkanio tondũ ndaatuagĩra andũ kũringana na kũrĩa moimĩte, ũhoti wao wa kĩĩmbeca, kana mĩeke ĩrĩa mehokeirũo ithondeka-inĩ. No ooigire ũũ: “Nĩ ndaambĩrĩirie kuona atĩ nĩ ndaarĩ na mũthutũkanio.” Na njĩra ĩrĩkũ? Sarah ooimĩte famĩlĩ-inĩ ya andũ athomu na nĩ ũndũ ũcio eendaga kũnyitanĩra na andũ a kĩrathi o kĩu. O na harĩ hĩndĩ eerire mũrata wake ũũ: “Niĩ nyitanagĩra na Akristiano arĩa athomu. Ndiendaga ũhoro wa arĩa matarĩ athomu.” Hatarĩ nganja, Sarah nĩ aabataraga kũgarũrĩra mwerekera wake. Na njĩra ĩrĩkũ?
13. Tũreruta ũndũ ũrĩkũ kuumana na ũrĩa Sarah aagarũrĩire mwerekera wake?
13 Mũrori wa mũthiũrũrũko nĩ aateithirie Sarah gũthuthuria mwerekera wake. Sarah ooigire ũũ: “Nĩ aangathĩrĩirie nĩ ũndũ wa gũkorũo ndĩ mwĩhokeku harĩ Jehova, kũruta macokio mega, na gũkorũo na ũmenyo wa Maandĩko. Ningĩ nĩ aataarĩirie atĩ o ũrĩa ũmenyo witũ wa Maandĩko ũrongerereka, nĩ tũrabatara gũkũria ngumo cia Gĩkristiano ta wĩnyihia, na tha.” Sarah nĩ aarũmĩrĩire maũndũ marĩa mũrori wa mũthiũrũrũko aamwĩrire. Oigaga ũũ: “Nĩ ndataũkĩirũo atĩ ũndũ ũrĩa wa bata mũno nĩ gũkorũo tũrĩ atugi na tũrĩ na wendo.” Ũndũ ũcio nĩ wamũteithirie kũgarũrĩra mwerekera wake kwerekera aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Aataarĩirie ũũ: “Nĩ nderutanĩirie kũrora ngumo iria maarĩ nacio, iria itũmaga makorũo marĩ andũ a bata mbere ya Jehova.” Ĩ ithuĩ na ithuĩ? Tũtingĩenda kwĩyona tũrĩ a bata gũkĩra andũ arĩa angĩ atĩ tondũ tũrĩ athomu kũmakĩra! Tũngĩkoragwo na “wendo harĩ thiritũ yothe ya ariũ a Ithe witũ,” nĩ tũrĩhotaga gwĩthema gũkorũo na mũthutũkanio.—1 Pet. 2:17.
NYITANAGA ŨGENI
14. Kũringana na Ahibirania 13:16, Jehova aiguaga atĩa rĩrĩa twanyita andũ arĩa angĩ ũgeni?
14 Jehova nĩ onaga kũnyitana ũgeni ũrĩ ũndũ wa bata. (Thoma Ahibirania 13:16.) Onaga gwĩka ũguo kũrĩ gĩcunjĩ kĩa ũthathaiya witũ, makĩria rĩrĩa tũrateithia arĩa marabatara ũteithio. (Jak. 1:27; 2:14-17) Nĩ ũndũ ũcio, Maandĩko nĩ matwĩkĩraga ngoro ‘tũnyitage andũ ũgeni hingo ciothe.’ (Rom. 12:13) Rĩrĩa twanyita andũ ũgeni, nĩ tũmonagia atĩ nĩ tũmarũmbũyagia, nĩ tũmendete, na nĩ tũrenda gũtuĩka arata ao. Jehova nĩ akenagio nĩ ithuĩ rĩrĩa twanyita andũ ũgeni nĩguo tũrĩanĩre kana tũnyuanĩre kĩndũ hamwe nao, kana tũhũthĩre mahinda hamwe nao. (1 Pet. 4:8-10) O na kũrĩ ũguo, no gũkorũo na mĩhĩnga ĩngĩtũma ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũnyitana ũgeni.
“Kĩambĩrĩria-inĩ, ndiakoragwo ndĩhaarĩirie kũnyitana ũgeni, no nĩ ndaagarũrĩire na nĩ ngĩte na gĩkeno kĩnene” (Rora kĩbungo gĩa 16) *
15-16. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga andũ amwe metigĩre kũnyitana ũgeni? (b) Nĩ kĩĩ gĩateithirie Edit gũkorũo ehaarĩirie kũnyitana ũgeni?
15 Rĩmwe no twĩtigĩre kũnyitana ũgeni nĩ ũndũ wa ũrĩa maũndũ maitũ mahaana. Ta wĩcirie ũhoro wa mũtumia ũmwe wa ndigwa wĩtagwo Edit. Atanatuĩka Mũira wa Jehova, ndeendete mũno gũtukana na andũ. Edit oonaga andũ arĩa angĩ nĩo mangĩhota kũnyitana ũgeni.
16 Thutha wa Edit gũtuĩka Mũira wa Jehova, nĩ aagarũrĩire mwĩcirĩrie wake. Nĩ eerutanĩirie gũtuĩka mũnyitani ũgeni. Ooigire ũũ: “Rĩrĩa Nyũmba itũ ya Ũthamaki yaakagwo, mũthuri ũmwe wa kĩũngano aanjĩrire harĩ mũthuri ũmwe na mũtumia wake maroka gũteithĩrĩria wĩra wa gwaka, na akĩnjũria kana no ndĩmanyite ũgeni ciumia igĩrĩ. Nĩ ndaaririkanire ũrĩa Jehova aarathimire mũtumia wa ndigwa wa Zarefathu.” (1 Ath. 17:12-16) Edit nĩ eetĩkĩrire kũmanyita ũgeni. Hihi nĩ aarathimirũo? Aataarĩirie ũũ: “Twaikarire nao mĩeri ĩĩrĩ handũ ha ciumia igĩrĩ. Ihinda-inĩ rĩu nĩ twagĩire na ũrata wa hakuhĩ mũno.” Ningĩ Edit nĩ arathimĩtwo na njĩra ya gũkorũo na arata a hakuhĩ thĩinĩ wa kĩũngano. Rĩu atungataga arĩ painia na nĩ akenaga kũnyita ũgeni gwake mũciĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa mahunjagia nake. Oigaga ũũ: “Kũheana nĩ gũtũmaga ngene! Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ nĩ ngĩaga na irathimo nyingĩ nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo.”—Ahib. 13:1, 2.
17. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Luke na mũtumia wake moonire wĩgiĩ ũrĩa maanyitanaga ũgeni?
17 No gũkorũo nĩ tũnyitanaga ũgeni, no hihi no twagagĩrie ũndũ ũcio? Kwa ngerekano, Luke na mũtumia wake nĩ anyitani ũgeni. Nĩ maanyitaga ũgeni aciari ao, andũ a famĩlĩ, arata a hakuhĩ, o hamwe na mũrori wa mũthiũrũrũko na mũtumia wake. O na kũrĩ ũguo, Luke ooigire: “Nĩ tuoonire atĩ twanyitaga ũgeni o andũ arĩa tu a hakuhĩ na ithuĩ.” Hihi Luke na mũtumia wake meekire atĩa nĩguo magagĩrie ũndũ ũcio?
18. Luke na mũtumia wake meekire atĩa nĩguo magagĩrie ũhoro wĩgiĩ kũnyitana ũgeni?
18 Luke na mũtumia wake nĩ maagarũrĩire mwerekera wao thutha wa gwĩcũrania ciugo ici cia Jesu: “Mũngĩenda o arĩa mamwendete-rĩ, mũrĩ na kĩrathimo kĩrĩkũ?” (Mat. 5:45-47) Nĩ moonire atĩ nĩ maabataraga kwĩgerekania na Jehova, ũrĩa ũkoragwo arĩ mũtugi kwerekera andũ othe. Kwoguo magĩtua itua rĩa kũnyita ũgeni aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa mataanyitĩte mbere ĩyo. Luke oigaga ũũ: “Ithuothe rĩu nĩ tũkenagĩra mũno mahinda macio. Nĩ tũiguaga twĩkĩrĩtwo ngoro mũno.”
19. Tũngĩonania atĩa atĩ tũrĩ arutwo a Jesu, na ũtuĩte gwĩka atĩa?
19 Nĩ twathuthuria ũrĩa kwenda andũ arĩa angĩ biũ kũngĩtũteithia gũthingata thayũ, gũkorũo tũtarĩ na mũthutũkanio, na gũkorũo tũrĩ anyitani ũgeni. Nĩ twagĩrĩirũo kweheria mwerekera o wothe mũũru tũngĩkorũo naguo, na twende aarĩ na ariũ a Ithe witũ biũ kuuma ngoro. Tweka ũguo nĩ tũrĩkoragwo na gĩkeno, na tũkonania atĩ tũrĩ arutwo a Jesu.—Joh. 13:17, 35.
RWĨMBO NA. 88 Menyithia Njĩra Ciaku
^ kĩb. 5 Jesu ooigire atĩ wendo nĩguo ũmenyithanagia Akristiano a ma. Kwenda aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ gũtũmaga tũthingate thayũ, tũkorũo tũtarĩ na mũthutũkanio, na tũkorũo tũrĩ anyitani ũgeni. No ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩka ũguo. Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩkwarĩrĩria maũndũ tũngĩka matũteithie gũthiĩ na mbere kwendanaga biũ kuuma ngoro.
^ kĩb. 5 Marĩĩtwa mamwe thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ macenjetio.
^ kĩb. 57 GŨTAARĨRIA MBICA: Mwarĩ wa Ithe witũ ũrageria gũcokia thayũ, kĩambĩrĩria-inĩ ũndũ ũcio ũkaringa ihiga no ndarakua ngoro. Thutha-inĩ kĩyo gĩake gĩa gũcokia thayũ gĩkagĩa na moimĩrĩro mega.
^ kĩb. 59 GŨTAARĨRIA MBICA: Mũrũ wa Ithe witũ mũkũrũ ũraigua atiganĩirio nĩ andũ arĩa angĩ kĩũngano-inĩ.
^ kĩb. 61 GŨTAARĨRIA MBICA: Mwarĩ wa Ithe witũ wetigagĩra hau kabere kũnyitana ũgeni agarũrĩire mwĩcirĩrie wake, na ũndũ ũcio ũkamuongerera gĩkeno.
