1. ¿Bin mantalil la yakʼbey te jnopojeletik yuʼun te Jesuse? (Ilawil te dibujo ta yelaw te rebista).

KʼALAL junxan ajkʼabal ya skʼan ya xlaj-a te Jesuse, jich la yalbey ta jamal te jnopojeletik yuʼune: «Ay jun yachʼil mandaril ya calbeyex: [...] hich te bin utʼil cʼux la jcaʼiyex ta coʼtan, ha nix hich talel cʼaxel cʼux xawaʼiy abahic ta awoʼtanic». Sok la yalxan: «Hich ya snaʼic spisil ants-winiquetic te haʼex jnopojelex cuʼun teme talel cʼaxel cʼux yac awaʼiy aba ta awoʼtanique» (Juan 13:34, 35).

2. ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya kakʼtik ta ilel te skʼuxul koʼtantike?

² Te Jesús la yal te ya xnaʼbaj machʼatik-a te smelelil jnopojeletik yuʼun teme ya yakʼik ta ilel skʼuxul yoʼtanik jich bitʼil la spas stukele. Kʼot ta pasel ta sbabial siglo te bin la yale sok yak ta kʼoel ta pasel ta kʼajkʼal ini. Jich yuʼun kʼax mukʼ skʼoplal te ya kakʼtik ta ilel te kʼux ya kaʼiy jbatik manchukme ay wokol ya kaʼiytik spasel.

3. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te artikulo ini?

³ Ta skaj te jmulawilotike ay wokol ya kaʼiytik te kʼux ya kaʼiy jbatik sok spisil koʼtantik. Manchukme jich-abi ya skʼan ya jpastik tulan yuʼun ya jtʼuntik te ejemplo yuʼun te Cristoe. Te artikulo ini yame yakʼ jnoptik bin-utʼil ya skoltayotik te kʼuxul oʼtanil yuʼun ya jlekubtesbeytik yoʼtan te yantik, te ma stsaawanotik sok te ya x-otseswanotik ta jnatike. Kʼalal yakotik ta snopel te artikuloe, akʼa jojkʼoybey jbatik: «¿Bin ya jnop ta swenta te ermanoetik te maba la skom sbaik ta yakʼel ta ilel skʼuxul yoʼtanik manchukme ay wokol la yaʼiyik spasel?».

4. Jich bitʼil ya yal Mateo 5:23, 24, ¿bin yuʼun ya skʼan ya jlekubtesbeytik yoʼtan te ermano te ilinem ta jtojoltike?

⁴ Te Jesús la yakʼ jnoptik te kʼax mukʼ skʼoplal te ya jlekubtesbeytik yoʼtan te ermano te ilinem ta jtojoltike (kʼopona Mateo  5:23, 24). La yal te ya skʼan lek ya kil jbatik sok te yantik teme ya jkʼantik te lek ya yilotik te Diose, melel te Jehová jaʼ ya smulan te yakuk jpastik tulan yuʼun lamaluk koʼtantik sok te kermanotaktike. Maba ya stsakbotik te kaʼteltik teme ya jkʼejtik slab koʼtantik sok teme maba ya jkʼan ya jlekubtesbeytik yoʼtan te yantike (1 Juan 4:20).

5. ¿Bin yuʼun wokol la yaʼiy te Mark te ya slekubtesbey yoʼtan jtul ermanoe?

⁵ ¿Bin yuʼun te wokolniwan ya kaʼiytik te ya jlekubtesbeytik yoʼtan jtul ermanoe? Kiltik te bin kʼax ta stojol te ermano Mark. * Ma lek la yaʼiy sba te kʼalal labanot yuʼun jtul ermano sok ma lek kʼopoj ta stojol ta kongregasion. ¿Bin-utʼil la yaʼiy sba te Mark? Jich la yal: «Bayal ilinon sok ma la jnaʼ jkomel jba». Ta patil ma lek la yaʼiy sba yuʼun te bin la spase, jich yuʼun bajt skʼanbey perdon te ermano yuʼun ya slekubtesbey yoʼtan. Pero ma la skʼan spas perdon te ermanoe. Ta nail jich la snop te Mark: «¿Bin yuʼun joʼon ya jpas tulan ta slekubtesbeyel yoʼtan te ermano te bitʼil jaʼ ma skʼan ya spas perdone?». Jtul superintendente yuʼun sirkuito la yalbey te Mark te yakuk spasxan tulan ta slekubtesbeyel yoʼtan te ermanoe. ¿Bin la spas te Mark?

6. 1) ¿Bin la spas te Mark yuʼun ya slekubtesbey yoʼtan te ermanoe? 2) ¿Bin-utʼil la spas ta skuxlejal te bin ya yal Colosenses 3:13, 14?

⁶ Te Mark la yil te ya skʼan ya sjel te stalele, melel la sta ta ilel te ya skʼan ayuk spekʼelil yoʼtan sok ya skuy te jaʼ mukʼxan skʼoplal te bitʼil te yantike (Col. 3:8, 9, 12). Jich yuʼun bajt skʼopon yan buelta te ermanoe sok la skʼanbey perdon sok spekʼelil yoʼtan. Jaʼnix jich la stsʼibay cheʼoxeb kartaetik yuʼun ya yalbey te ya smel yoʼtan yuʼun te kʼop jajcheme sok te yakuk xchʼayikix ta yoʼtanik te bin kʼot ta pasel yuʼun lek ya yil sbaik yan buelta. Jaʼnix jich la yakʼbey schʼin smajtan te yaniwan smulane. Pero ma jaʼuk lekub yoʼtan yuʼun-abi te ermanoe. Te bin la spas te Mark jaʼ te bin la yal ta mantal te Jesuse, te ya skʼan kʼux ya yaʼiy ta yoʼtan te yermano sok te ya spasbey perdone (kʼopona  Colosenses 3:13, TNM *; 3:14). Manchukme maba ya spasbotik perdon te yantik kʼalal la jpastikix tulan te slekubtesbeyel yoʼtanike, te smelelil kʼuxul oʼtanil jaʼ ya stijbotik koʼtantik ta spaselxan perdon sok ta skʼanbeyel Jehová te yakuk skoltayotik ta schajpanel te kʼope (Mat. 18:21, 22; Gál. 6:9).

7. 1) ¿Bin la yalbotik ta mantal te Jesuse? 2) ¿Bin kʼax ta stojol te Larae?

⁷ Te Jesús la yal ta mantal te jichuk ya kiltik te yantik te bitʼil ya jkʼan ya kichʼtik ilele. Sok la yal te ma jaʼuknax ya skʼan kʼux ta koʼtantik te machʼatik kʼuxotik ta yoʼtane (Luc. 6:31-33). ¿Bin ya jpastik teme ay jtul ermano ta kongregasion ma skʼan ya sjokinotik sok maba ya skʼan ya spatbotik koʼtantike? Maʼyuk bayal te machʼatik jich ya spasik-abi, pero jich kʼot ta stojol jtul ermana te Lara sbiil. Jich la yal: «Ay jtul ermana te maba ya spatbon koʼtan-ae, pero ma jnaʼ te bin yuʼune. Maba lek la kaʼiy jba yuʼun, jaʼ yuʼun wokol la kaʼiy te ya xboon ta tsoblejetike». Ta nail jich la snop te Larae: «Ma jaʼuk jmul te jich stalele. Melel ay yantik ermanoetik ya yalik te yuʼun-nix chajp stalel-a te ermanae».

8. 1) ¿Bin la spas te Lara yuʼun ya slekubtesbey yoʼtan te ermanae? 2) ¿Bin ya jnoptik yuʼun te bin kʼax ta stojole?

⁸ Bayal bin la spas te Lara yuʼun ya slekubtesbey yoʼtan te ermanae. La spas orasion sok bajt skʼopon te ermanae. La yalbey sbaik te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaike, ta patil la smey sbaik sok la slekubtesbey sba yoʼtanik. Jich yilel-a te chajpaj te kʼope. Pero jich la schol te Larae: «Kʼalal kʼax te tiempoe, jaʼnix jich kaj spas yan buelta te ermana te bitʼil ta naile. Kʼaxto la jmel koʼtan yuʼun». Ta nail te Lara la skuy te jaʼnax ya sta stseʼelil yoʼtan teme ya xjelon stalel te ermanae. Pero ta patil la sta ta nopel te jaʼ lek te ya yakʼxan ta ilel skʼuxul yoʼtan ta stojol sok te bayal buelta ya spasbey perdone (Efes. 4:32–5:2). Jaʼnix jich la sjultes ta yoʼtan te bin yilel te smelelil kʼuxul oʼtanile te «ma xyacʼ ta  yoʼtan te bin chopol ya xpasbot» sok te «spisil wocol ya xcʼax yuʼun, spisil ya schʼuhun, spisil ya smahliy, spisil ya xcuhch yuʼun» (1 Cor. 13:5, 7). Kʼalal jich la snop-abi maba la smelix yoʼtan-a. Ta patil, te ermana la yakʼ ta ilel yutsil yoʼtan ta stojol te Larae. Jich yuʼun, teme jaʼ ya jpastik tulan yuʼun lamal koʼtantik sok te kermanotaktik sok teme kʼux ta koʼtantike, seguro ayotik te ya sjokinotik te «Dios yuʼun lamal qʼuinal soc te ay scʼuxul yoʼtane» (2 Cor. 13:11).

9. Jich bitʼil ya yal Hechos 10:34, 35, ¿bin yuʼun mukʼ skʼoplal te manchuk ya stsaawanotike?

⁹ Te Jehová maba ya stsaawan (kʼopona Hechos 10:34, 35). Kʼalal jich jtaleltik-euke yame kakʼtik ta ilel te jaʼ yal snichʼanotike. Soknix ya jchʼuuntik spasel te mantalil te ya skʼan kʼux ta koʼtantik te jpatxujktik jich bitʼil kʼux ya kaʼiy jbatike sok te ya xkoltaywanotik yuʼun lamal koʼtantik sok te kermanotaktike (Rom. 12:9, 10; Sant. 2:8, 9).

10, 11. ¿Bin la spas jtul ermana yuʼun ya slokʼes ta yoʼtan te bin ma lek la snope?

¹⁰ Ayniwan machʼatik wokol ya yaʼiyik te maba ya stsaawanike. Kiltik te bin kʼot ta stojol jtul ermana te Ruth sbiile. Te kʼalal achʼixto-ae ay bin ma lek pasbot yuʼun jtul ants te yan snasione. ¿Bin-utʼil utsʼinbot yoʼtan-abi? Jich la yal: «Ma jkʼan ya kaʼiybey skʼoplal ta jkʼaxel te nasion-abi. La jnop te jich stalel spisil te ants winiketik soknix te ermanoetike». ¿Bin koltayot ta sjeltayel te bin ya snope?

¹¹ Te Ruth la sta ta ilel te ya skʼan ya sjeltay te snopojibal yuʼune. Jaʼ yuʼun la skʼopon eksperiensiaetik te lokʼ ta Anuario sok te bintik ya yal ta swenta te nasion-abi. Jich la yal te Ruth: «La jpas tulan te lekuk te bin ya jnop ta swenta te ants winiketik ta nasion-abi. La jta ta ilel te bayal sbujtsʼ yoʼtanik ta spasbeyel yaʼtel te Jehová te ermanoetik sok la jta ta ilel te jaʼnix jich kermanotak-euke». Te Ruth kʼunkʼun la sta ta ilel te ay bin ya skʼan ya spasxane. Jich la schol: «Kʼalal ay ya jnaʼbey sba ermanoetik te talemik ta nasion-abi ya jpas tulan yuʼun ya kakʼ ta ilel yutsil koʼtan sok ya juktiklan ta kʼop. Jaʼ jich la jnaʼtiklanbeyxan sba ta lek». ¿Bin lokʼ yuʼun te jich la spase? Te Ruth jich la yal: «Te kʼalal kʼax bael te kʼajkʼale jelon te bin ma lek ya jnop ta stojolike».

12. ¿Bin-a te ma staoj ta ilel-a te Sarahe?

¹² Ay machʼatik ya stsaawanik pero te maniwan snaʼojike. Jich bitʼil jtul ermana te Sarah sbiil te la skuy te maba ya stsaawane, melel ma jaʼuk ya yilbey stsʼumbal te ermanoetik, te skʼulejal o te yaʼtel yichʼojik ta organisasione. Pero jich la yal: «La jta ta ilel te ya stsaawanone». ¿Bin-utʼil ya stsaawan? Te sfamilia spisil snopojik jun ta unibersidad, jich yuʼun jaʼ ya smulan ya sjokin sba sok te machʼatik jaʼnix jich baemik ta unibersidade. Ta jun buelta jich la yalbey jtul yamigo: «Jaʼnax ya jokin te machʼatik baemik ta unibersidad, pero maba ya jokin te machʼatik maba baemike». Ya skʼan ya sjeltay stalel te Sarahe. ¿Bin-utʼil la sjeltay?

13. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bitʼil la sjeltay stalel te Sarah?

¹³ Te Sarah la yichʼ koltayel yuʼun jtul superintendente yuʼun sirkuito yuʼun ya sjel te stalele. Jich la yal te Sarah: «La yutsil kʼoptayon yuʼun te lek yakon ta abatinele, te lekil komentario ya kakʼe sok te bayal bintik jnopoj ta swenta te Bibliae. Ta patil, la yalbon te kʼalal bayal bin ya jnoptik ta swenta te Bibliae jaʼnix jich ya skʼan ya kakʼtik ta ilel taleliletik jich bitʼil te pekʼel-oʼtanil sok te kʼuxultaywanej». Te Sarah la yichʼ ta wenta te bin albot yuʼun te superintendentee. Jich la yal: «La jta ta ilel te jaʼ kʼax mukʼ skʼoplal te ya kakʼtik ta ilel yutsil koʼtantik sok skʼuxul koʼtantik». Jich yuʼun jelon te bin ya snop ta stojol te ermanoetike. Jich ya schol: «La jpas tulan te  jaʼ ya kiltiklanbey te lekil taleliletik ay yuʼunik te jich lek ya x-ilotik yuʼun te Jehovae». ¿Jaxan te joʼotike? Ma jkʼantik te kajal ya kaʼiy jbatik ta stojol te yantik ta swenta te bayal jnopojtik june. Teme kʼux ta koʼtantik spisil te kermanotaktike maba ya stsaawanotik (1 Ped. 2:17).

14. Jich bitʼil ya yal Hebreos 13:16, ¿bin yaʼiyel ya yaʼiy sba Jehová yuʼun te ya x-otseswanotik ta jnatike?

¹⁴ Te Jehová bayal skʼoplal ta yoʼtan te ya x-otseswanotik ta jnatike (kʼopona Hebreos 13:16). Jich ya yil te jaʼ ya kichʼtik ta mukʼ te kʼalal jich ya jpastike, kʼaxemtoxan-a te kʼalal ya jkoltaytik te machʼatik wokol ayike (Sant. 1:27; 2:14-17). Jaʼ yuʼun te Biblia ya yalbotik te ya skʼan ya x-otseswanotik ta jnatike (Rom. 12:13). Jaʼme jich ya kakʼtik ta ilel te ay yutsil koʼtantik sok te lek ya kiltik te yantike. Te Jehová jaʼ ya smulan te yakuk kakʼbeytik sweʼel yuchʼelik te yantik o te ya kakʼtik jtiempotik ta stojolike (1 Ped. 4:8-10). Pero ay bintik ya xjuʼ ya smakotik yuʼun ya kikʼtik ta jnatik te yantike.

15, 16. 1) ¿Bin yuʼun te ay machʼatik wokol ya yaʼiyik te ya x-otseswanik ta snaike? 2) ¿Bin koltayot te Edit yuʼun ya x-otseswan ta sna?

¹⁵ Ayniwan wokol ya kaʼiytik te ya x-otseswanotik ta jnatik ta swenta te bitʼil ay te jkuxlejaltik ta jujuntule. Jaʼ jich la yaʼiy sba te Edit te jaʼ jtul meʼba antse. Te kʼalal mato Testigo-ae, ma mero ya sjokin sba sok te yantik sok ya skuy te jaʼ lekxan ay skuxlejalik te yantik swenta ya x-otseswan ta snaik.

¹⁶ Kʼalal Testigoix-ae jelon te snopojibal yuʼun sok kaj yikʼ ta sna te yantike. Jich ya yal: «Kʼalal la yichʼ pasel te sNail Tsobleje, te ansiano la yalbon teme ya xjuʼ ya kikʼ cheb semana ta jna jtul ermano sok yinam te talik ta aʼtele. Jich yuʼun tal ta koʼtan te meʼba ants ta Sarepta sok te akʼbot bayal bendision yuʼun te Jehovae» (1 Rey. 17:12-16). Te Edit la sta ta nopel te ya yikʼ ta sna te ermanoetik-abi. ¿Bin bendision la sta? Jich ya schol: «Ma jaʼuknax cheb semana jilik, jalajik cheb u. Te tiempo-abi mero la kamigoin jbatik». Te Edit jaʼnix jich ay lekil yamigotak ta kongregasion. Ta ora ini yak ta abatinel ta prekursora  sok ya smulan yikʼel ta sna yuʼun ya yakʼbey jtebuk sweʼel yuchʼelik te ermanoetik te ya xlokʼ ta scholel skʼop Dios soke. Jich ya yalxan: «Ya yakʼbon bayal stseʼelil koʼtan te ay bintik ya kakʼbey te yantike sok bayal bendision jtaoj yuʼun» (Heb. 13:1, 2).

17. ¿Bin la sta ta ilel te Luke sok te yiname?

¹⁷ Yaniwan kikʼtik ta jnatik te yantike, pero ¿aytobal bin ya xjuʼ ya jpastik? Kiltik te ejemplo yuʼun te Luke sok te yinam te ya smulanik yikʼel ta snaik te yantike. Kʼayemik-a te ya yikʼ ta snaik te smeʼ statik, sfamiliatakik, yamigotakik sok te superintendente yuʼun sirkuito sok te yiname. Pero jich ya yal te Luke: «La jtatik ta ilel te jaʼnax ya kikʼtik ta jnatik te machʼatik ya jnaʼbeytik sba ta leke». ¿Bin la spasikix-a?

18. ¿Bin-utʼil la yakʼikxan ta ilel yutsil yoʼtanik te Luke sok te yiname?

¹⁸ Te Luke sok te yinam kʼot ta yoʼtanik te bin-nix ya skʼan ya yal-a te ya x-otseswanotik ta jnatik kʼalal la snop ta yoʼtanik te bin la yal te Jesús: «Teme ha nax cʼux ta awoʼtanic te machʼatic cʼuxex ta yoʼtanic, ¿bin amahtan yac ata a?» (Mat. 5:45-47). Kʼot ta yoʼtanik te ya skʼan ya snopbeyik yoʼtan te Jehovae, melel ya yakʼ ta ilel yutsil yoʼtan ta stojol spisil te ants winiketike. Jaʼ yuʼun la staik ta nopel te ya yikʼik ta sna te ermanoetik te maba yikʼojik-ae. Te Luke jich la yal: «Ta ora ini ta jpisiltik ya jmulantik te ya jokin jbatik, melel pajal ya kakʼbey jbatik smukʼul koʼtantik sok ya stsak yip schʼuunel koʼtantik».

19. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te smelelil jnopojelotik yuʼun te Jesuse sok bin ya skʼan kakʼoj ta koʼtantik spasel?

¹⁹ Ta artikulo ini la kiltik te kʼalal kʼux ya kaʼiy jbatik ya jlekubtesbey jba koʼtantik, maba ya stsaawanotik sok ya x-otseswanotik ta jnatik. Ya skʼan ya jlokʼes ta koʼtantik te bin ma lek ya jnoptik ta stojol te kermanotaktik sok te kʼux ta koʼtantike. Teme jich ya jpastike, ay stseʼelil koʼtantik sok jich ya kakʼtik ta ilel te smelelil jnopojelotik yuʼun te Jesuse (Juan 13:17, 35).