1. Ocikundi cipi Yesu a eca kolondonge viaye? (Tala ociluvialuvia koñoño.)

KUTEKE osimbu Yesu ka file, wa eca ocikundi cimue kolondonge viaye. Eye wa va sapuila hati: “Ndeci ame ndo soli, ene lisolivo pokati.” Noke wamisako hati: “Poku ci linga, vosi va limbuka okuti vulondonge viange—nda wa lisoli pokati.”—Yoa. 13:34, 35.

2. Momo lie ci kuetele esilivilo oku lisola pokati?

² Yesu wa popia okuti olondonge viaye via ponduile oku limbukiwa nda ovo va lisola pokati ndeci eye a linga. Ocikundi caco, ca kuata esilivilo kocita catete kuenda ci kuetevo esilivilo koloneke vilo. Omo liaco, ci kuete esilivilo lialua etu oku yula ovitangi viosi kuenda oku lekisa ocisola komunu lukuavo!

3. Nye tu lilongisa vocipama cilo?

³ Omo liekambo lioku lipua, ka ca lelukile oku lekisa ocisola lutima wosi komunu lukuavo. Pole, tu sukila oku likolisilako oku setukula Kristu. Vocipama cilo, tu konomuisa ndomo ocisola ci tu kuatisa oku kala vakuambembua, oku yuvula ocame kuenda oku kala vakuakuyekisa. Osimbu o lilongisa ocipama cilo, lipula ndoco: ‘Nye ndi pondola oku lilongisa kovolandu a vamanji vana va kasi oku amamako oku lisola pokati ndaño lovitangi?’

4. Ndomo ca tangiwa kelivulu lia Mateo 5:23, 24, momo lie tu sukilila oku lisunguluisa lamanji umue wa tu lueyela?

⁴ Yesu o tu longisa esilivilo lioku lisunguluisa la manji wa tu  lueyela. (Tanga Mateo 5:23, 24.) Eye wa lombolola okuti tu sukila oku kuata ukamba uwa la vakuetu, nda tu yongola oku sanjuisa Yehova. Yehova o sanjuka eci tu likolisilako oku lisunguluisa la vamanji. Eye ka tava efendelo lietu nda tua kuatela umue ocikumbiti kuenje ka tu lisunguluisa laye.—1 Yoa. 4:20.

5. Nye ci pondola oku tateka manji umue oku lisunguluisa?

⁵ Pamue ci tĩla oku lisunguluisa la vakuetu. Momo lie? Tu kũlĩhĩsi eci ca pita la manji Mark. * Eye wa sumuile calua eci manji umue o pisa loku u popia lãvi kovaso a vamanji vekongelo. Manji Mark wa liyeva hẽ ndati? Eye hati: “Ca ndi temisa calua kuenda sia tẽlele oku likandangiya kolondaka.” Noke, manji Mark wa livela omo lieci a popia kuenda wa pinga ongecelo ku manji oco va lisunguluise. Pole, manji ka tavele oku lisunguluisa. Manji Mark, tete wa sokolola ndoco, ‘Momo lie ndi sukilila oku likolisilako oku lisunguluisa nda eye ka yongola?’ Pole, manji ukuakunyula akongelo wo vetiya oku amamako oku ci linga. Nye manji Mark a linga?

6. (a) Manji Mark wa sanda ndati oku lisunguluisa? (b) Manji Mark wa kapako ndati onumbi yi sangiwa ku va Kolosai 3:13, 14?

⁶ Manji Mark noke lioku kũlĩhĩsa ovisimĩlo viaye, wa limbuka okuti ka kaile loku lekisa umbombe kuenda wa litendele okuti wa velapo vakuavo. Kuenje wa limbuka okuti wa sukilile oku pongolola ovisimĩlo viaye. (Va Kol. 3:8, 9, 12) Lumbombe wa sanda vali manji yaco kuenda wa pinga vali ongecelo omo lieci a popele. Manji Mark wa tumavo ovikanda ku manji yaco oku lombolola ndomo a kala oku liyeva kuenda onjongole yaye yoku lisunguluisa. Handi vali, Mark wa eca ombanjaile yimue ku manji, yina a sima okuti manji o ka yi sola. Pole, manji yaco ka tavele, wamamako oku kuata ocikumbiti. Ndaño ndoco, manji Mark wamamako oku pokola kocihandeleko ca Yesu coku sola vamanji kuenda oku va  ecela. (Tanga Va Kolosai 3:13, 14.) Ndaño okuti pamue vakuetu ka va tava alikolisilo etu oku lisunguluisa, ocisola cocili ci tu kuatisa oku amamako oku ecela vakuetu loku va likutililako, oco tu kuate onima yiwa.—Mat. 18:21, 22; Va Gal. 6:9.

7. (a) Yesu o tu vetiya oku linga nye? (b) Ocitangi cipi manji umue ukãi a liyaka laco?

⁷ Yesu o tu vetiya oku amamako oku tata vakuetu ndomo tu yongola oku tatiwa. Handi vali, eye wa popiavo okuti ka tu sukila lika oku lekisa ocisola cetu komanu vana va lekisavo ocisola kokuetu. (Luka 6:31-33) Ndaño ka ca siatele calua, nye o linga nda umue vekongelo oku tila kuenda ka ku lami? Eci oco ca pita la manji Lara. Eye wa popia hati: “Manji umue ukãi wa ndi tila, pole sia kũlĩhĩle esunga liaco. Ca ndi sumuisa kuenda sia yonguile vali oku endaenda kolohongele.” Manji Lara, tete wa sokolola ndoco: ‘Ame sia popele lacimue cĩvi. Handi vali, vamanji vekongelo va kũlĩhavo okuti manji yaco ka lianjele la vakuavo.’

8. Nye manji Lara a linga oco a sande ombembua kuenda nye tu lilongisila kulandu waye?

⁸ Manji Lara wa linga cimue oco a lisunguluise lamanji. Eye wa likutilila ku Yehova kuenda wa nõlapo oku sapela la manji. Noke va sapela eci catiamẽla kocitangi cavo, va lilama lasipulo kuenje va lisunguluisa. Ca molẽha ndu okuti ovina via kala ciwa. Manji Lara o lombolola hati: “Pole, noke liotembo yimue, manji wa lekisa vali ocituwa cimuamue a lekisile ale. Kuenje ca ndi sumuisa calua.” Kefetikilo, manji Lara wa simĩle okuti wa ponduile oku kuata lika esanju nda manji ukuavo wa pongolola ovisimĩlo viaye. Cilo, manji Lara wa limbuka okuti ocina ca velapo a sukilile oku linga, oku amamako oku tenda manji locisola kuenda ‘oku liecela pokati.’ (Va Efe. 4:32–5:2) Manji Lara ivaluka okuti ocisola cocili “ka ci patekela onyeño. Cecaila ovina viosi, ci kolela ovina viosi, ci lavoka ovina viosi, ci pandakaisa kovina viosi.” (1 Va Kor. 13:5, 7) Kuenje manji Lara wa kuata vali ombembua yovutima. Vokuenda kuotembo, manji wa linga  vali ekamba liaye. Nda o sanda oku lisunguluisa la vamanji loku amamako oku va sola, kolela okuti ‘Suku yocisola kuenda yombembua o kala love.’—2 Va Kor. 13:11.

9. Ndomo ca tangiwa Kovilinga 10:34, 35, momo lie tu sukilila oku yuvula ocame?

⁹ Yehova ka kuete ocame. (Tanga Ovilinga 10:34, 35.) Nda tua yuvula ocame tu ka lekisa okuti tumãla vaye. Etu tu pokola kocikundi coku sola vakuetu, ndeci tu lisole etu muẽle loku amamako lombembua pokati ka va manji.—Va Rom. 12:9, 10; Tia. 2:8, 9.

10-11. Manji Ruth wa yula ndati ovisimĩlo ka via sungulukile?

¹⁰ Oku amamako oku yuvula ocame, ku vamue ka ca lelukile. Tu kũlĩhĩsi eci ca pita la manji Ruth. Eci a kala umalẽhe, wa kuata ocitangi cimue lomunu umue wo kofeka yikuavo. Eye wa liyeva hẽ ndati? Manji Ruth wa popia hati: “Ame nda suvukile ovina viosi vio volupale luaco. Nda simaile okuti omanu vosi vo kocitumãlo caco va lisoka, ndaño muẽle vamanji.” Manji Ruth wa yula ndati ovisimĩlo ka via sungulukile?

¹¹ Eye wa limbuka okuti wa sukilile oku likolisilako, oco a siepo ovisimĩlo ka via sungulukile. Noke wa tanga ovolandu vo Anuário atiamẽla kofeka yaco. Eye hati: “Nda likolisilako oco ndi kuate ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla komanu vaco. Nda limbuka okuti vamanji va sole calua Yehova. Kuenje eci ca ñuatisa oku limbuka okuti ovo va pangavo onepa kongongela ya vamanji voluali luosi.” Vokuenda kuotembo, manji Ruth wa limbuka okuti wa sukilile oku lekisa ocisola calua. Eye hati: “Ocili okuti sia la lisanga la vamanji vofeka yaco, pole, nda likolisilako oco ndi linge lavo ukamba. Ndaenda oku sapela lavo kuenje ndeya oku va kũlĩha ciwa.” Onima yipi yeyililako? Manji Ruth hati: “Vokuenda kuotembo nda siapo ovisimĩlo viange ka via sungulukile.”

12. Ocitangi cipi manji Sarah a liyaka laco?

¹² Citava okuti vamue va lekisa olonepele, pole, ka va ci limbuka. Ndeci, manji Sarah wa simĩle okuti hukuacameko, omo ka tendaile omanu okuti va velapo omo liekova liavo, omo liukuasi, ale omo liovopange a kemãla va kuete. Pole, eye wa popia hati: “Noke nda limbuka okuti ame puãi ñuete ocame.” Ndamupi? Manji Sarah wa kulila vepata limue lia tanga calua kuenda wa nõlelepo oku endaenda lika lomanu va tangavo calua. Eteke limue wa sapuila ekamba limue hati: “Ndi linga lika ukamba la vamanji vana va tangavo calua. Kuenje vana ka va tangele calua si liki lavo.” Ocili okuti Sarah wa sukilile oku pongolola ovisimĩlo viaye. Nye co kuatisa?

13. Nye tu lilongisa konjila ndomo manji Sara a pongolola ovisimĩlo viaye?

¹³ Manji ukuakunyula akongelo wa kuatisa manji Sarah oku kũlĩhĩsa ovisimĩlo viaye. Manji Sarah wa popia hati: “Eye wa mandiya omo lioku pandikisa kocikele cange, omo liatambululo ange awa kolohongele kuenda omo lioku kũlĩha ciwa Embimbiliya. Noke wa ndi sapuila hati, osimbu ukũlĩhĩso wetu u kula, tu sukilavo ovituwa ndeci, umbombe, esuluviko kuenda ohenda.” Manji Sarah wa kapako eci manji ukuakunyula akongelo o sapuila. Eye hati: “Nda limbuka okuti ca velapo etu oku lekisa esunguluko kuenda ocisola.” Kuenje, wa fetika oku tenda vamanji lonjila yimue ya litepa. Manji Sarah wa popia hati: “Nda fetika oku limbuka ovituwa via kokisa Yehova oku va sola.” Nye ci popiwa kokuetu? Lalimue eteke ka tu ka litendi  okuti tua velapo vakuetu, omo lioku tanga calua! Nda tua ‘sola vamanji vosi’ tu ka yuvula ocame.—1 Pet. 2:17.

14. Ndomo ca lekisiwa ku va Heveru 13:16, Yehova o liyeva ndati eci tu yekisa vakuetu?

¹⁴ Yehova o sanjuka calua eci tu kala vakuakuyekisa. (Tanga Va Heveru 13:16.) Ocituwa caco, Yehova o ci tenda ndonepa yefendelo lietu, ca piãla enene eci tu kuatisa vana va suka. (Tia. 1:27; 2:14-17) Ovisonehua vi tu sapuila hati, “kuati ocituwa coku yekisa akombe.” (Va Rom. 12:13) Oku yekisa onjila yimue yoku lekisa okuti tu sole vamanji kuenda tu yongola oku linga ukamba lavo. Yehova o sanjuka, eci tu eca ku vakuetu cimue cokulia, cimue coku nyua, ale otembo yetu kuenda oku va yevelela locisola. (1 Pet. 4:8-10) Pole, citava okuti ku molẽha ovitangi vimue vi tu tateka oku yekisa.

15-16. (a) Momo lie vamue va kuetele ohele yoku yekisa? (b) Nye ca kuatisa manji Edit oku yula ohele yoku yekisa?

¹⁵ Citava okuti tu kuata ohele yoku yekisa omo liekalo lietu. Tu kũlĩhĩsi ulandu wa manji umue ocimbumba o tukuiwa Edit. Osimbu ka lingile Ombangi ya Yehova, eye ka solaile oku lika lomanu. Manji Edit wa simĩle okuti vamanji vakuavo ovo lika va kuete epondolo lioku yekisa.

¹⁶ Manji Edit noke lioku linga Ombangi ya Yehova, wa pongolola ovisimĩlo viaye. Wa eca ananga amue, oco a lekise ocituwa coku yekisa. Eye hati: “Eci Onjango yetu Yusoma ya kala oku tungiwa, ukulu umue wekongelo wa ndi sapuila eci catiamẽla kohueli yimue, ya kala okuiya oco yi kuatise koku tungiwa Kuonjango yetu Yusoma kuenda wa mũlisa nda citava okuti ndi va yekisa vokuenda kueci ci soka olosemana vivali. Ame nda ivaluka ndomo Yehova a sumũlũisa ocimbumba co ko Sarepata.” (1 Olos. 17:12-16) Manji Edit wa tava oku yekisa ohueli yaco. Anga hẽ wa tambula asumũlũho? Eye hati: “Ovo ka va kalele lika olosemana vivali, pole, va kala olosãi vivali. Vokuenda kuotembo yaco, ukamba wetu wa pamisiwa.” Manji Edit, wa siatavo oku sumũlũisiwa lakamba vawa vekongelo. Kaliye eye ukundi wotembo yosi kuenje vamanji a talavaya lavo kupange woku kunda va siata oku  enda konjo yaye oku lipamisa. Eye wamisako hati: “Oku yekisa, ocituwa cimue ci ndi sanjuisa calua! Kuenda nda siata oku tambula asumũlũho alua.”—Va Hev. 13:1, 2.

17. Nye manji Luke kuenda ukãi waye va limbuka?

¹⁷ Nda tua siata ale oku lekisa ocituwa coku yekisa, tu pondola oku mioñolola ndati ocituwa caco? Ndeci, manji Luke lukãi waye, ohueli yimue yi kuete ocituwa coku yekisa. Ovo va kuete ocituwa coku laleka olonjali viavo, epata, akamba kuenda manji ukuakunyula akongelo lukãi waye. Manji Luke hati, “Tua limbuka okuti tua kala oku laleka lika vana tua kũlĩha ciwa.” Manji Luke lukãi waye va mioñolola ndati ocituwa cavo coku yekisa?

18. Manji Luke kumue lukãi waye va mioñolola ndati ocituwa cavo coku yekisa?

¹⁸ Manji Luke lukãi waye, va pongolola ovisimĩlo viavo noke yoku sokolola kolondaka via Yesu viokuti: “Nda vu sola lika ava vo soli, onima yipi vu kuata?” (Mat. 5:45-47) Kuenje va limbuka okuti va sukilile oku setukula Yehova, okuti ukuacali lomanu vosi. Noke va linga esokiyo lioku laleka vamanji vana okuti lalimue eteke va va lalekele. Manji Luke hati: “Cilo tu sanjukila calua apuluvi aco. Vosi yetu tu li pamisa pokati kuenda tua pamisa ukamba wetu la Yehova.”

19. Tu lekisa ndati okuti tulondonge via Yesu kuenda nye tua nolãpo oku linga?

¹⁹ Tua konomuisa ndomo oku lisola pokati ci tu kuatisa oku kala vakuambembua, oku yuvula ocame kuenda oku kala vakuakuyekisa. Tu sukila oku siapo ovisimĩlo viosi vĩvi tu kuete kuenda oku sola vamanji lutima wosi. Nda tua ci linga, tu ka kuata esanju kuenda tu ka lekisa okuti tulondonge muẽle via Yesu.—Yoa. 13:17, 35.