Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 15

Kuchi Wakunyonga Hali Atu mu Munda?

Kuchi Wakunyonga Hali Atu mu Munda?

“Hetulenu meso jenu, [nutale] yifuchi, yinachili kulu ha kucha.”​—YOA. 4:35.

MWASO 64 Kukalakala Chimuwika ha Kucha Mbuto

CHIKUMA CHILEMU *

1-2. Mumu liaka Yesu ambile maliji waze ali ha Yoano 4:35, 36?

MUZE Yesu ayile mu wenyi, yapalikila mu umwe munda, mu munda wacho kota mwapwile mihuko yize te kanda yichihia. (Yoa. 4:3-6) Kota kwasalile tukweji awana mba yihie. Mba, Yesu yamba amwe maliji waze apinjishile tumbaji ngwenyi: “Hetulenu meso jenu, nwaze yifuchi, yinachili kulu ha kucha.” (Tanga Yoano 4:35, 36.) Yika Yesu ambile kwamba?

2 Yesu kakahanjikile ha kucha cha mihuko ya kulia, alioze hali atu. Tunyongenu ha yize yalingiwile muze te kanda achihanjika maliji wano. Chipwe ngwe A-Yunda kakapwile ni kulivwashana ni A-Samaria, nihindu Yesu yambujola kuli pwo Ka-Samaria, pwo wacho yamupanjika! Ha chino, muze Yesu te machihanjika ha minda yize “yinachili kulu ha kucha,” A-Samaria anji waze apanjikile pwo wacho muze aalwezele hakutwala kuli Yesu, te kaneza kuli Yesu hanga alilongese nawa yuma yinji. (Yoa. 4:9, 39-42) Umwe mukanda wakuhanjika ha versu jino, unambe ngwo: “Zango lize atu jacho apwile nalio ha kupanjika Yesu . . . liasolwele ngwo, ayo kali ngwe mihuko yize hiyahia ni kucha.”

Yika mutuhasa kulinga nyi twamona ngwo minda yetu “yinachili kulu ha kucha”? (Tala paragrafu 3)

3. Nyi mumona atu ngwe chize Yesu apwile ni kwamona, yuma yika yipema yize muyilingiwa mu mulimo we wakwambujola?

3 Mba kuchi wakumona atu a mu ngiza yenu? Shina wakwamona ngwe mihuko yize hiyahia twatamba kucha? Nyi che wakwamona, muhasa kulinga yuma yitatu: Chitangu, mwambujola ni kawashi. Mashimbu a kucha kali akehe; kanda ukisa mashimbu. Chamuchiali, muze atu matayiza sango jipema, muwahilila chinji. Mbimbiliya yinambe ngwo, atu kakuwahilila ha mashimbu a “kucha.” (Iza. 9:3) Chamuchitatu, yena mumona hita mutu mu ngiza yenu ngwe kambaji, ha chino, muwalumuna mulali we wakwambujola kulita ni yize ayo akuzanga.

4. Yika mutulilongesa hali postolo Paulu ha mutwe uno?

4 Tumbaji ja Yesu, kota kapwile ni kumona ngwe A-Samaria kechi kwalumuka. Alioze Yesu kakaamwene chocho. Iye te kananyingika ngwo, mahasa kwalumuka ni kupwa tumbaji twenyi. Ni yetu twatamba kumona atu a mu ngiza yetu ngwo, mahasa kwalumuka hanga apwe tumbaji ja Kristu. Postolo Paulu katuhichikilile chilweza chipema chize twatamba kukaula. Yika mutuhasa kulilongesa hali iye? Ha mutwe uno, mutumona chize Paulu (1) apwile ni kunyingika yize atu a mu ngiza yenyi akufuliela, (2) apwile ni kunyingika yuma yize atu akuzanga ni (3) apwile ni shindakenyo ngwo, hita mutu mahasa kwalumuka ni kupwa kambaji ka Yesu.

YIKA AYO AKUFULIELA?

5. Mumu liaka Paulu ahashile kwambujola mu sunangonga?

5 Paulu kanji-kanji kapwile ni kwambujola mu sunangonga ya A-Yunda. Chakutalilaho, mu sunangonga ya ku Tesalonika, Paulu ha “masambata atatu yahanjika kuli ayo [A-Yunda] ku Yisoneko ya Zambi.” (Yili. 17:1, 2) Kota Paulu te keshi kupinda ha kwambujola mu sunangonga. Mumu kamufumbile ni ndako ja A-Yunda. (Yili. 26:4, 5) Paulu neye te Ka-Yunda, kashika ahashile kwambulwila.—Fwili. 3:4, 5.

6. Kulisa chika chapwile hali atu waze apanjikile Paulu ha chitanda ku Atene ni a mu sunangonga?

6 Muze Paulu achinyine waze alimikine nenyi ku Tesalonika ni ku Mberia, yaya ku Atene. Kuzekwene, “yahanjika mu sunangonga kuli A-Yunda ni akwa kuwayila.” (Yili. 17:17) Alioze, muze Paulu ayile ni kwambujola ha yitanda, yawana atu alisa. Hakachi ka atu jacho, hapwile akwa mana ni Akwa-Mavungu waze apanjikile lusango wa Paulu ngwe “malongeso aha.” O yamba kuli Paulu ngwo: “Unaneha yimwe yuma yakututungumwisa.”—Yili. 17:18-20.

7. Kulita ni Yilinga 17:22, 23, kuchi Paulu alumwine mutapu wenyi wa kwambujola?

7 Tanga Yilinga 17:22, 23. Paulu kakambujolwele sango jenyi kuli Akwa-Mavungu ngwe chize ambulwile kuli A-Yunda mu sunangonga. Kota Paulu kapwile ni kulihula ngwenyi: ‘Yika A-Atene akufuliela? Iye yahengwola kanawa, yamona ndako ya uwayilo wa atu jacho. Hazehene, Paulu yanyingika chize matesa uwayilo wo ni umwenemwene wa mu Yisoneko. Umwe mukwa-mana wakuhengwola sango hakutwala ku Mbimbiliya kambile ngwenyi: “Amu Paulu apwile Ka-Yunda mukwa-Kristu, kanyingikine ngwo, A-Ngregu amwe keshi kufuliela Zambi ‘wamwenemwene’ wa A-Yunda ni wa akwa-Kristu. Alioze, yakwasa A-Atene kunyingika ngwo, Zambi yoze anaalweze kanamunyingika.” Paulu kasele tachi hanga alumune kwambujola chenyi. Yalweza A-Atene ngwo, sango jenyi jinakatuka kuli Zambi yoze asonekene ha chilumbilo cho ngwo, “KULI ZAMBI YOZE KUTWAMUNYINGIKINE,” yoze ayo te akuzanga kuwayila. Chipwe ngwe, Akwa-Mavungu kakanyingikine Yisoneko, nihindu Paulu kakahongele. Alioze, yamona atu jacho ngwe mihuko yize hiyahia kucha. Yino yakwashile Paulu kunyingika chize mambujola sango jipema kuli atu jacho.

Ngwe Paulu, twatamba kunyingika kanawa atu a mu ngiza yetu, kwalumuna kwambujola chetu kulita ni hita mutu ni kunyingika ngwo atu mahasa kwalumuka (Tala maparagrafu 8, 12, 18) *

8. (a) Kuchi muhasa kunyingika yize atu a mu ngiza yenu akufuliela? (b) Nyi mutu mamba ngwo kali ni yingeleja yenyi, kuchi muhasa kumukumbulula?

8 Ngwe Paulu, ni yetu twatamba kunyingika kanawa akwetu. Nyingika yize atu a mu ngiza yenu akufuliela. Chakutalilaho, shina atu kakuzezeleka yuma ya mu mangeleja jo mu ma zuwo hanji mu mashinyi jo? Shina majina, mazalo jo, hanji yize akuhanjika, yakusolola ngwo kakuya mu yingeleja? Nawa hanji mutu mahasa kukulweza ngwo kakwete yingeleja yo. Ha chino, yika muhasa kulinga? Umwe ndumbu wa pwo pionelu walipwila avuluka ngwo Flutura, kakukumbulula ngwenyi: “Chejile kuno hanga ngukushinjile utayize yize yami nakutayiza, alioze hanga tuhanjike hakutwala ku chikuma chino . . . ”

9. Yuma yika muhasa kuwana kuli atu a mu ngiza yenu yize ayo ni yena nwakutayiza?

9 Yika muhasa kuhanjika ni mutu yoze wakuya mu yingeleja? Eseka kuhanjika yuma yize iye akutayiza. Hanji iye kakuwayila Zambi wamwenemwene, kakutayiza ngwo Yesu kali Chilamwina chetu, hanji kakufuliela ngwo twatwama ha mashimbu a lamba, nawa kwasala hakehe hanga lamba liacho lihwe. Muhasa kuhanjika ha yuma yize yena ni iye nwakutayiza hanga umusolwele sango ja mu Mbimbiliya mu jila yize iye mazanga.

10. Yika twatamba kulinga, nawa mumu liaka?

10 Nyingika ngwo atu waze akufuliela, keshi kutayiza malongeso eswe waze akwalongesa mu mangeleja jo. Kashika, muze munyingika yingelaja ya umwe mutu, fupa kunyingika yize mutu wacho akutayiza pundu. David, umwe Pionelu walipwila wa ku Austrália, yamba ngwenyi: “Musono, atu anji kakuchinga malongeso a mangelaja jo ni filosofia.” Donalta, umwe ndumbu wa pwo wa ku Albânia, yamba ngwenyi: “Atu amwe kakwamba ngwo kakwete yingeleja, alioze ha mashimbu amwe kakwalumuka ni kwamba ngwo, keshi kutayiza ngwo, Zambi kwe atwama.” Umwe ndumbu Mishionaliu wa ku Argentina, kakwivwa atu anji mamba ngwo, kafuliela hali tuzambi atatu, alioze keshi kutayiza ngwo, Tata, Mwana ni spiritu yisandu, kali Zambi umuwika. Yamba nawa ngwenyi: “Kunyingika chino, chakungukwasa kunyingika chize munguhanjika no.” Kashika, sako tachi hanga unyingike yize atu a mu ngiza yenu akufuliela. Nyi walinga chino, ni yena muupwa “yuma yeswe kuli atu eswe,” ngwe chize Paulu apwile.—1 Kori. 9:19-23.

YIKA AYO AKUFULIELA?

11. Kulita ni Yilinga 14:14-17, kuchi Paulu aputukile lusango wenyi kuli atu a mu mbonge ya Lisetra?

11 Tanga Yilinga 14:14-17. Paulu kanyingikine yize atu a mu ngiza yenyi te akuzanga, chino chamukwashile hanga aasolwele sango lipema. Chakutalilaho, atu a mu mbonge ya Lisetra, kota kakapwile ni chinyingi hakutwala ha Yisoneko. Ha chino, Paulu yaputuka lusango wenyi ha kutongola yuma yize yakwashile atu jacho kumupanjika. Iye yahanjika ha kwima cha mbuto ni ha chize atu jacho te atamba kulemesa mwono. Paulu kahanjikile maliji ashi ni kuhana yilweza yashi yize yakwashile atu kunyingika kanawa malongeso jenyi.

12. Kuchi muhasa kunyingika yize atu akuzanga mba uhase kwambujola sango jipema?

12 Eseka kunyingika yize atu a mu ngiza yenu akuzanga, mba uhase kwambujola sango jipema. Muze muheta ku zuwo lia umwe mutu, kuchi munyingika yize iye akuzanga? Ewuluka ngwe, twatamba kunyingika kanawa akwetu. Hanji mutu wacho kanasangula mu chipanga, kanatange umwe mukanda, kanalulieka mashinyi hanji kanalingi chuma cheswacho. Nyi muchilita, muhasa kuhanjika hakutwala ku yuma yize mutu wacho analingi. (Yoa. 4:7) Chipwe mazalo mahasa kusolola yize mutu akuzanga. Chakutalilaho, mahasa kusolola kuze anakasemukina, mulimo uze akulinga hanji chizavu chize akukwasa. Umwe ndumbu avuluka ngwo, Gustavo kambile ngwenyi: “Muze naputukile kuhanjika ni umwe mukweze wa miaka 19 te wakuzala chikuto chili ni chizulie cha umwe ngimba wa lufuma, yingumuhula hakutwala ku chikuto chacho, yangulweza mumu liaka akuzanga ngimba wacho. Yuma yize twahanjikile, yangukwashile kuputuka nenyi longeso lia Mbimbiliya, haliapwila mukwaze wacho kali ndumbwetu.”

13. Kuchi muhasa kusongwela longeso lia Mbimbiliya mu jila yize mutu mazanga?

13 Muze muhanjika ni umwe mutu ha longeso lia Mbimbiliya, hanjika ni vumbi. Solola chize longeso liacho mulimukwasa. (Yoa. 4:13-15) Chakutalilaho, umwe ndumbu wa pwo avuluka ngwo Poppy, te kanambujola kuli umwe pwo, pwo wacho yatayiza hanga ndumbwetu anjile mu zuwo lienyi. Muze anjilile mu zuwo, ndumbu Poppy yamona diploma ya ku shikola yinene ku chikalakala mu sala, diploma yacho te yinasolola ngwo, pwo wacho kali longeshi. Ha chino, Poppy yalweza pwo wacho ngwenyi, ni yetu twakulongesa atu kupalikila mu Mbimbiliya ni ku kukunguluka. Pwo wacho yatayiza longeso lia Mbimbiliya, yaya ku kukunguluka ni ku kukunguluka cha mbonge. Hakupalika cha mwaka umuwika, yamupapachisa. Lihule ngwe: ‘Yika atu waze nakumeneka akuzanga? Kuchi munguhasa kusongwela longeso lia Mbimbiliya mu jila yize ayo mazanga?’

14. Kuchi muhasa kwalumuna longeso lia Mbimbiliya kulita ni longi?

14 Muze hiwaputuka kulilongesa ni mutu, pwako ni kulilulieka kanawa ha hita longeso. Nyonga ha yize longi akufuliela ni chize apwa. Muze unalilulieka, sakula versu jize mutanga, yinema yize mumusolwela ni yilweza yize muhanjika. Lihule ngwe: ‘Yika longi mazanga chinji kulilongesa? Yika muyikwata ku mbunge yenyi?’ (Yishi. 16:23) Ku Albânia, umwe pwo wapwile ni kulilongesa ni umwe ndumbu pionelu avuluka ngwo Flora, kapwile ni kwamba ni hamu lieswe ngwenyi: “Kuchishi kutayiza yize yenu nwakulongesa hakutwala ku uhindukilo.” Flora kakashinjilile pwo wacho hanga atayize longeso liacho. Iye yamba ngwenyi: “Yingunyingika ngwami, chitangu iye katamba kunyingika Zambi yoze walakenyene uhindukilo wacho.” Kuputuka hazehene, Flora, yaputuka kumulongesa wika hakutwala ku zango, mana ni ndundo ja Yehova. Ha kupalika cha mashimbu, longi wacho yaputuka kufuliela ha uhindukilo, haliapwila kali Chela cha Yehova.

TAYIZA NGWE AYO MAHASA KWALUMUKA

15. Kulita ni Yilinga 17:16-18, yitanga yika Paulu awanyine mu Atene, nawa mumu liaka kakehukile atu jacho?

15 Tanga Yilinga 17:16-18. Atu anji mu mbonge ya Atene, kapwile ni yitanga ya kukombelela mahamba, utanji ni filosofia. Alioze Paulu kakehukile A-Atene, chipwe muze amwambile yuma yipi. Paulu yewuluka ngwenyi, chipwe ngwe kapwile “mukwa kushililika Zambi, mukwa kuhungumiona, mukwa kupopolola,” nihindu yapwa mukwa-Kristu. (1 Timo. 1:13) Ngwe chizechene Yesu amwene ngwo, Paulu malumuka, Paulu neye yafuliela ngwenyi, A-Atene no te malumuka. Nyonga lino lialita, lie liakwashile chinji Paulu.—Yili. 9:13-15; 17:34.

16-17. Yika yinasolola ngwo atu a mutapu weswe mahasa kupwa tumbaji ja Kristu? Hana chilweza.

16 Ku sekulu yitangu, atu a ku minyachi yeswe kapwile tumbaji ja Yesu. Muze Paulu asonekenene akwa-Kristu ku mbonge ya Korindu, iye yamba ngwenyi, amwe a kuli ayo kapwile yingulungulu, nawa kapwile ni yitanga ya luchisa. Paulu yamba nawa ngwenyi: “Nyi yenu chocho nwapwile: alioze hananusanyisa.” (1 Kori. 6:9-11) A-Korindu jacho, yalumuna yitanga yo, yapwa tumbaji. Nyi wapwile ha mashimbu jacho, kachi wamwene ngwo, atu jacho te malumuka?

17 Atu anji musono, kanazange kwalumuna yitanga yo hanga apwe tumbaji a Yesu. Chakutalilaho, ku Austrália, umwe pionelu walipwila avuluka ngwo Yukina, yanyingika ngwenyi, atu eswe mahasa kutayiza sango ja mu Mbimbiliya. Tangwa limwe, Yukina kapwile mu loja, yamona umwe mukweze wa pwo watoo ni sona (tatuagens) ha mujimba wenyi, kanazale mazalo anene-anene. Yukina yamba ngwenyi: “Yingulihula ngwami, shina natamba lume kuhanjika nenyi? Yinguhanjika nenyi. Yingunyingika ngwami, iye kakuzanga kwivwa sango ja mu Mbimbiliya. Nawa sona jimwe japwile ha mujimba wenyi, te versu ja Samu!” Pwo wacho yaputuka kulilongesa Mbimbiliya ni kuya ku kukunguluka. *

18. Mumu liaka kutwatambile kusakula atu?

18 Yesu kambile ngwenyi, minda hiyahia kucha, shina te kakushimbwila ngwo atu eswe mapwa tumbaji twenyi? Ka. Yisoneko yaliangile kwamba ngwo, atu akehe te mafuliela muli Yesu. (Yoa. 12:37, 38) Yesu kapwile ni ndundo ja kunyingika yize yili mu mbunge ya mutu. (Mateu 9:4) Nihindu, iye yalihulikila hali waze mafuliela muli iye ni kwambujola ni tachi jeswe kuli atu jacho. Nyi Yesu yoze wapwile ni ndundo ja kunyingika yize yili mu mbunge, kakapwile ni kusakula atu, mba yetu waze kutushi ni ndundo jacho, shina twatamba kusakula atu? Shimbu tusakule atu mu ngiza yetu, twatamba kwamona ngwo ayo mahasa kwalumuka. Marco umwe mishionaliu ku Burkina Fasso, yamba ngwenyi: “Atu waze nakunyonga ngwami makola ku ufulielo, keshi kukola. Alioze, waze nakumona ngwami kechi kukola ku ufulielo, e akukola kanawa ku ufulielo. Kashika, yingunyingika ngwami, chuma natamba kulinga chili kwecha spiritu ya Yehova yitusongwele.”

19. Kuchi twatamba kumona atu amu ngiza yetu?

19 Ku uputukilo, muhasa kumona ngwe atu akehe mu ngiza yenu ali ngwe mihuko yize hiyahia kucha. Alioze ewuluka yize Yesu ambile hali tumbaji twenyi. Minda hiyahia, che kwamba, mihuko hiyahia kucha. Atu mahasa kwalumuka hanga apwe tumbaji ja Kristu. Kuli Yehova, atu jacho kali “upite.” (Haga. 2:7) Nyi wamona atu a mu ngiza yenu ngwe chize Yehova ni Yesu akwamona, muzanga chinji kunyingika chize ayo apwa ni yize akufuliela. Kuuchi kwamona wika ngwe enyembo je, alioze ngwe atu waze mapwa mandumbu jetu kulutwe lia matangwa.

MWASO 57 Kwambulwila Atu Eswe

^ kax. 5 Shina chize twakunyonga hali atu mu munda muchihasa kukwata ha mulimo wetu wa kwambujola ni kulongesa? Mutwe wa longeso lino, muusolola chize Yesu ni postolo Paulu te akunyonga hali atu waze apwile ni kwapanjika. Mutumona chize mutuhasa kwimbulula Yesu ni postolo Paulu ha kunyingika yize atu akufuliela, ni kunyingika ngwo mahasa kwalumuka.

^ kax. 17 Ha chikuma chinambe ngwo, “Mbimbiliya Yakwalumuna Mwono wa Atu,” hakupwa yilweza yinji yize yakusolola chize atu mahasa kwalumuna mwono wo. Yikuma yino kapwile ni kuyituhwisa ha Kaposhi wa Kutalila ndo ha mwaka 2017. Haliapwila kakuyisa ha site jw.org®. Yako ha chikuma MIKANDA > YIHWOJOLA NI YAKULITAKANA NAYO.

^ kax. 57 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Ha kwambujola ku zuwo ni zuwo, umwe ndumbu ni mukwo-pwo haheta (1) ku zuwo lili liakululieka kanawa, kuli yitemo yipema; (2) limwe zuwo kuze kwatwama yisemi ni ana jo; (3) zuwo linapiha muchima ni yiswaswa haze; ni (4) ku zuwo kuze kwatwama atu akwete yingeleja yo. Ku zuwo lika yena muhasa kuwana mutu yoze mahasa kwalumuka hanga apwe kambaji ka Yesu?