1-2. Jesuh nih Johan 4:35, 36 ah a chimmi cu zei sullam dah a si?

JESUH nih khual a tlawn pah in lo kha a tanpah, mah cu barli a zatka hrawng ah a si men lai. (Johan 4:3-6) Mah rawl cu thlali hnu hrawng ah ṭuan a cu. Cucaah Jesuh nih hitin a chim tikah aa phundangmi a lo kho men: “Lo khi ṭha tein hei zoh hna hmanh u; rawl cu an hmin dih cang i ṭuan an cu diam cang khih.” (Johan 4:35, 36 rel.) Zeidah a chim duhmi a si?

² Jesuh nih rawl ṭuannak kong kha si loin minung pumhnak kong kha a chim duhmi a si. Zeidah a cang ti kha ruathmanh. Judah mi pawl nih Samaria mi pawl kha an hrial hna, asinain Jesuh nih cun Samaria minu kha thawngṭha a chimh i mah minu zong nih a rak ngaih ve. A taktak ti ahcun Jesuh nih lo i “rawl cu an hmin dih cang i ṭuan an cu diam cang” a ti tikah minu sinin Jesuh kong a thei i a kong tam deuh in hngalh awkah Jesuh sinah a rami Samaria mi pawl kha a chim duhmi hna a si. (Johan 4:9, 39-42) Baibal fianternak pakhat nih mah kong kha hitin a ti: “Mipawl i an lung thawhnak nih . . . annih cu rawl a hmin i ṭuan a cu cangmi bantuk an si ti kha a langhter.”

3. Mi pawl kha Jesuh bantukin na hmuh hna ahcun na phungchim ning nih zeitindah aan ṭhathnemh lai?

³ Nangtah thawngṭha na chimhmi hna cungah zeibantuk lungput dah na ngeih? Rawl a hmin i ṭuan a cu cangmi bantukin na hmu hna maw? Na hmuh hna ahcun mah thil pathum a hmaan kha na cohlan ko lai. Pakhatnak, a biapimi lungput he na chim lai. Rawl ṭuan caan cu ri a ngeih caah a caan sawksam awk a si lo. Pahnihnak, thawngṭha an lehrulhmi na hmuh tikah na lung aa lawm lai. Baibal nih hitin a ti: ‘Mi nih rawl an ṭuan tikah an i lawm.’ (Isa. 9:3) Pathumnak, mipawl kha zultu a si kho dingmi in na hmuh hna lai, cucaah lungthawhnak an ngeihmi cungah i hngat in na phungchim ning kha na thlen lai.

4. Hi capar chung i lamkaltu Paul sinin zeidah kan cawn khawh?

⁴ Jesuh zultu cheukhat nih Samaria mi pawl cu Jesuh zultu  an si kho bal lai lo tiah an ruah hna nain Jesuh nih cun cutin a ruat hna lo. Mah canah zultu a si kho dingmi in a rak hmuh hna. Kan nih zong lohmun ah a ummi mi pawl kha Khrih zultu a si kho dingmi in kan hmuh ve hna awk a si. Lamkaltu Paul nih kan caah zohchunh awk ṭha a chiah. A sinin zeidah kan cawn khawh? Hi capar ah lamkaltu Paul nih (1) a cawnpiakmi hna i an zumhnak kong hngalh aa zuam ning, (2) hngalh an duhmi kong hngalhthiam awkah aa zuam ning kong le (3) Jesuh zultu a si kho dingmi in a hmuh hna ning kong kha kan i ruah hna lai.

5. Pumhnak inn i a bia a ngaimi hna sining kha lamkaltu Paul nih zeicah a hngalhthiam khawh?

⁵ Paul nih Judah mi hna pumhnak inn ah atu le atu a rak cawnpiak hna. Tahchunhnak ah, Thesalonika khua i Judah mi hna pumhnak inn ah “Sabbath ni, ni thum chung mi [Judah mi] hna he khan Cathiang chung bia kha an i al.” (Lam. 17:1, 2) Paul cu pumhnak inn a phanh tikah mahle mah zumhnak a ngei ko lai. Anih cu Judah miphun in a ṭhangmi a si. (Lam. 26:4, 5) Paul cu Judah miphun a si caah an sinah zumhnak he thawngṭha kha a rak chim khawh.—Fili. 3:4, 5.

6. Athens khua, chawdawrnak hmun i a ummi mi pawl cu Paul nih pumhnak inn i a cawnpiakmi hna he zeitindah an i lawh lo?

⁶ Lamkaltu Paul cu Thesalonika le Berea khua ah hremnak a tong, cucaah Athens khua ah a zam. Cuka hmun zongah “pumhnak inn ah khan Pathian a biami Judah mi hna le Greek mi hna he khan bia an i al lengmang.” (Lam. 17:17) Asinain chawdawrnak hmun i phung a chim tikah a bia a ngaimi hna cu an i lo lo. A bia a ngaimi hna lakah vawlei lei mifim hna le Paul cawnpiaknak kha “cawnpiaknak thar” in a hmumi a dang Jentail mi hna zong an i tel. Paul kha hitin an ti: “Na chimmi kan theihmi a cheukhat hi kan caah khuaruahhar a si.”—Lam. 17:18-20.

7. Lamkaltu 17:22, 23 ningin Paul nih mi a fuhpanh hna ning kha zeitindah a thlen?

⁷ Lamkaltu 17:22, 23 rel. Paul nih Athens khua i Jentail mi hna sin phung a chim ning le pumhnak inn i Judah mi hna sin phung a chim ning cu aa lo lo. Athens khua mi hna nih zeidah an zumh timi kong he aa tlaiin Paul nih a ruah men lai. Paul nih pawngkam thil sining hna le an biaknak pungphai hna kha ṭha tein a ngiat. Cun Paul nih khua mi pawl sin phung a chim tikah Baibal chung i biatak kong he aa lomi, an cohlan ciami kong kha a rak hlathlai. Baibal lei mifim pakhat nih hitin a ti: “Paul cu  Judah mi, Khrihfa pakhat a si caah siasal a biami Greek mi hna nih Judah mi le Khrihfa hna nih an biakmi ‘a hmaanmi’ an Pathian an bia lo ti kha a hngalh. Asinain mah a hmaanmi Pathian cu Athens khuami hna nih an hngalh bal lomi Pathian a si lo ti kha langhter awkah a rak i zuam.” Cucaah Paul nih phung a chim ning kha lungtho tein a rak thlen. Athens mi hna kha a chimmi thawngṭha cu an “Hngalh lomi Pathian” sinin a rami a si ti kha a chimh hna. Jentail mi hna cu ṭha tein Baibal a hngalmi an si lo nain Paul nih zeitikhmanh ah khrihfa an hung si kho lai lo tiah a ruat hna lo. Mah canah a hmin cangmi rawl le ṭuan a cu cangmi rawl bantukin a hmuh hna i thawngṭha a chim ning tu kha a rak thlen.

8. (a) Phung na chimnak lohmun i mipawl nih an zumhmi kong kha na hngalh khawh nakhnga zeinihdah aan bawmh khawh? (b) Mi pakhatkhat nih biaknak ka ngei cang tiah a ti ahcun zeitindah na leh awk a si?

⁸ Paul, bantukin na mit kha fim tein chia. Mah nih phung na chimnak lohmun ah a ummi hna nih hngalh an duhmi kong kha hngalhthiam awkah aan bawmh lai. Inn-ngeitu nih a inn asiloah a mawṭaw kha zeitindah a ṭamh? A min, a thilhruk ning, aa ṭamh ning asiloah a biachim ning le a biaknak cu zeidah a si? Biaknak a ngeih cang kha aan chimh colh men lai. Mi pakhat nih cutin an chim ahcun special hmaikal a ṭuanmi Flutura nih hitin a leh hna: “Ka zumhmi zumh ve dingin hnek awkah ka ratmi a si lo, asinain mah kong . . . chimh awkah ka ratmi a si.”

9. Biaknak lei aa zuammi pakhat nih a cohlanmi kong cu zei hna dah an si khawh?

⁹ Biaknaklei aa zuammi mi pakhat he nan i ton ahcun zei kong dah nan i ruah awk a si? A cohlanmi kong kha chim khawh awkah i zuam. A hmaanmi Pathian pakhat lawng a biami, Jesuh cu minung Khamhtu a si asiloah a rauhhlan ah a dong dingmi hi vawlei ṭhalo ah kan nung ti a zummi a si men lai. Nan pahnih in nan cohlanmi zumhnak cungah i hngat in inn-ngeitu lungthin suk khawh awkah Baibal konglam pawl kha chim.

10. Zeidah tuah kan i zuam awk a si, zeicah?

¹⁰ Mi nih an biaknak cawnpiaknak vialte an cohlang dih lo ti kha i cinken. Cucaah a biaknak kong na hngalh hnuah amah pumpak nih a zumhmi kong zong kha hngalh khawh awkah i zuam. Australia ah Special hmaikal a ṭuanmi David nih “biaknak tampi i an zumhnak cu vawlei lei fimnak he an cawhkalh dih cang” tiah a ti. Albania ah a ummi Donalta nih hitin a ti: “Kan tonmi hna, mi cheukhat cu biaknak an ngei ko nain Pathian cu an zum taktak lo.” Cun Argentina ah missionary a ṭuanmi unaupa pakhat nih mi cheukhat nih Thumkomh pathian cu kan zumh ko, asinain Pa, Fapa le  Thiang thlarau pathum ah Pathian pakhat a si timi tu cu kan zum taktak lo tiah an ti. “Mah nih mi kip nih an biaknak cawnpiaknak vialte an cohlang dih lo ti kha a ka hngalhter ṭhan” tiah a ti. Cucaah mi nih an zumh taktakmi kong kha hngalh awkah kan i zuam a hau. Mah tikah Paul bantukin “mikip sinah an sining paoh in ka um ve” tiah na ti khawh ve lai.—1 Kor. 9:19-23.

11. Lamkaltu 14:14-17 ningin Paul nih Listra khuami hna sinah zeiti lam in dah thawngṭha a rak chim?

¹¹ Lamkaltu 14:14-17 rel. Paul nih a bia a ngaimi pawl nih zeidah hngalh an duh ti kha a hngalh i a phungchim ning kha a thlen. Tahchunhnak ah, Listra khua i phung a chimhmi pawl cu Baibal kong tlawmte lawng a hngalmi asiloah a hngal lomi an si. Cucaah Paul nih an hngalhthiam khawhmi lam in a chimh hna. Thlaiti ṭuan caan le nunnak i nuamhpi khawh ning kong ti bantuk kha a chimh hna. A bia a ngaimi hna nih an theihthiam hngami biafang le tahchunhnak hna kha a rak hman.

12. Mi pakhat nih hngalh a duhmi kong kha zeitindah na hngalh khawh i na phungchim ning kha zeitindah na thlen khawh?

¹² Phung na chimnak lohmun i mi pawl nih hngalh an duhmi kong kha hngalh i zuam law na chim ning kha thleng. Mi pakhat na fuhpanh tik asiloah a inn na len tikah hngalh a duhmi kong kha zeitindah na theih khawh? Na mit fim tein na chiahnak thawngin a si. Inn-ngeitu cu dum a tuah lio, ca a rel lio, mawṭaw a remh lio asiloah pakhatkhat a tuah lio a si men lai. Aa tlak ahcun a tuahmi thil kong he aa tlaiin biaruahnak na thawk khawh. (Johan 4:7) Mi pakhat i a thil hruk ning nih a miphun, a rianṭuanmi le a duh bikmi lentecelhnak ti bantuk kha a langhter. Gustavo nih hitin a ti: “A angki ah a minthangmi hlasatupa hmanthlak aa suaimi, kum 19 a simi pa pakhat kha bia ka ruah. A angki kong ka hal tikah hlasatupa a uarnak kong kha a ka chimh. Mah biaruahnak nih Baibal cawnpiaknak tuah khawh awkah a ka  bawmh i atu ah anih cu kan unau pakhat a si cang.”

13. Baibal cawnpiaknak kha a nuammi lam in zeitindah na tuah khawh?

¹³ Mi pakhat he Baibal nan cawn tikah hngalh a duh nakhnga bawm, cun Baibal cawnnak nih zeitindah a bawmh khawh ti kha hmuhsak. (Johan 4:13-15) Tahchunhnak ah, unaunu Poppy cu hngalh duhnak a ngeimi minu pakhat nih a innchung ah luh dingin a sawm. Poppy nih vanpang ah certificate hmantlak aa tarmi a hmuh tikah anih cu ca chimtu professor pakhat a si ti kha a hngalh. Cucaah Baibal cawnpiaknak program le kan pumhnak thawngin kannih zong fimnak a cawngmi kan si ve ti kha a hleiin a chimh. Mah minu nih Baibal cawnpiaknak kha a cohlan, a thaizing ah aa pum i mah hnu tlawmpal ah an tuahmi peng civui zongah aa pum. Kumkhat a rauh hnuah tipil a in. Cucaah hitin i hal: ‘Ka lennolhmi nih zei kong dah hngalh a duh? Baibal cawnnak program kha a nuammi lam in ka tuah kho lai maw?’

14. Baibal cawnpiaknak kip caah zeitindah thlennak na tuah khawh?

¹⁴ Mi pakhat he Baibal cawnpiaknak na thawk hnuah cun nan cawnnak kip caah ṭha tein i timtuah. A chungkhar, a fimthiamnak, a hmuhtonnak le hngalh a duhmi kong hna kha ruat. Naa timhtuah pah in zei Baibal caang dah ka relpiak lai, zei video dah ka hmuhsak lai, zei bantuk tahchunhnak hna dah ka hman lai ti kha bia khiak. Nangmah le nangmah kha ‘Baibal ka cawnpiakmi nih zeidah a duh bik lai i zeinihdah a lung a suk bik lai?’ tiah i hal. (Ptb. 16:23) Albania ah hmaikal a ṭuanmi Flora he Baibal a cawngmi nu pakhat nih “thawhṭhannak kong cu ka cohlang kho lo” tiah a ti. Flora nih Baibal a cawnpiakmi nu nih a cawnpiaknak kha a cohlan colh nakhnga hramhram in a hnek lo. Hitin a ti: “Mah kong a zumh khawh nakhnga thawhṭhannak kong bia a kan kamhtu Pathian kong a hngalh hmasa a hau ti kha ka hngalh.” Cucaah Baibal an cawn fatin Flora nih Jehovah dawtnak, fimnak le ṭhawnnak kong kha a hleiin a chimh. A hnuah Baibal a cawnpiakmi nu nih thawhṭhannak kong kha a hun zumh. Atu ah anih cu aa zuam tukmi Jehovah Tehte pakhat a si cang.

15. Lamkaltu 17:16-18 ningin hlanlio Greek miphun pawl nih Paul kha zeitindah harnak an pek, asinain Athens khua mi pawl kha zeicah phung a chimh peng hna?

¹⁵ Lamkaltu 17:16-18 rel. Athens khua cu siasal, ziaza rawhralnak le a hmaan lomi ruahnak in a khat ko nain Paul cu a lung a dong lo. Mi nih an serhsat ko nain phungchim kha a ngol lo. Paul zong amah theng ‘thangchiattu, hremtu le serhsattu’ a rak si nain Khrihfa pakhat a hung si. (1 Tim. 1:13) Jesuh nih Paul kha zultu a si kho dingmi in a hmuh, cucaah Paul zong nih Athens khuami hna kha zultu a si kho dingmi in a hmuh ve hna. Cun a zumh ningin zultu an hung si taktak.—Lam. 9:13-15; 17:34.

16-17. Zei bantuk hnulei sining a ngeimi an si hmanhah Khrih zultu an hung si kho ti kha zeinihdah a langhter? Tahchunhnak pe.

¹⁶ Kum zabu pakhatnak ah hnulei sining a phunphun a ngeimi pawl cu Jesuh zultu an hung si. Paul nih Greek ram ah a ummi Korin Khrihfa hna sin cakuat a ṭial lioah cuka hmun ah a ummi Khrihfa cheukhat cu hlanah sualnak a tuahmi asiloah ziaza a rawkralmi nan rak si tiah a ti. Cun hitin a ti chap: “A cheu cu cu bantuk cu nan rak si. Asinain sualnak in thenh nan si cang.” (1 Kor. 6:9-11) Cu bantuk mi hna cu an nunning aa thleng lai i zultu an hung si lai tiah na ruat maw?

¹⁷ Tuchan zongah mi tampi nih a herhmi thlennak kha lungtho tein an tuah i Jesuh zultu an hung si. Tahchunhnak ah, Australia ah special hmaikal a ṭuanmi Yukina nih miphun  kip nih Baibal biatak an cohlan khawh ti kha a hngalh. Nikhat cu inn le hmun zuarnak zung pakhat ah unaunu nih angki nganpi aa hruk i tattoo aa suaimi nu pakhat kha a hmuh. Mah tikah hitin a ti: “Chitkhat cu kaa cungcang, asinain keimah leiin ka chawnh hmasa. Aa suaimi tattoo cheukhat cu Salm Baibal caang a si caah Baibal hngalh a duhmi a si ti kha ka hngalh.” Mah minu cu Baibal a hung cawng i a hun i pum. *

18. Mi pawl kha zeicah bia kan ceih hna awk a si lo?

¹⁸ Mi tampi nih ka hnu in an ka zulh lai tiah aa ruahchan caah Jesuh nih rawl ṭuan caan a cu cang tiah a ruahmi a si maw? A si lo. Baibal nih a rualchan mi tlawmte lawng nih an zumh lai tiah a chimchung. (Johan 12:37, 38) Jesuh cu minung ruahnak hngalh khawhnak sining a ngei. (Matt. 9:4) Amah a zummi mi tlawmte kha lungthin a pek ko hna nain mikip sinah lungtho tein phung a chim. Kannih cu minung ruahnak kan hngal kho lo, cucaah lohmun ah a ummi mi pawl asiloah mi pakhat cio kha bia kan ceih hna awk a si lo. Mah canah mi pawl kha zultu a si kho dingin hmu hna. Burkina Faso ah missionary a ṭuanmi Marc nih hitin a ti: “A ṭhangcho lai tiah ka ruahmi hna nih Baibal cawnnak kha an ngol tawn. Asinain a ṭhangcho lai lo tiah ka ruahmi hna tu an ṭhangcho deuh tawn. Cucaah Jehovah Thiang thlarau lam i hruaiter cu a ṭha deuh ti kha ka hun hngalh.”

19. Lohmun ah a ummi mi pawl kha zeitindah kan hmuh hna awk a si?

¹⁹ A hmasa ahcun, lohmun i a ummi mi pawl cu ṭuan a cu cangmi rawl bantukin kan hmu men hna lai lo. Asinain Jesuh nih a zultu pawl sin i a chimmi bia kha i cinken. Rawl cu an hmin dih cang caah ṭuan a cu cang. Mi pawl cu an i thleng kho i Khrih zultu an hung si kho. Jehovah nih annih kha “chawhlawn” bantukin le zultu a si kho dingmi in a hmuh hna. (Hag. 2:7) Mi pawl kha Jehovah le Jesuh bantukin kan hmuh hna ahcun an hnulei sining le hngalh an duhmi kong kha kan hlathlai lai. Mising bantukin kan hmu hna lai lo i kan unau a si kho dingmi in kan hmuh hna lai.