Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 15

Yiyaŋ Yɛɛ Ŋ Nɔ yɛ a Wanaa Cho o Tanda Numndo Niŋ Nda Okɔɔ?

Yiyaŋ Yɛɛ Ŋ Nɔ yɛ a Wanaa Cho o Tanda Numndo Niŋ Nda Okɔɔ?

“La chua wɔ hɔlla mi la tofa chiɔɔŋ mɛɛ ŋ cho ŋ vesɛi le kouwɔɔ yɛ.”—CHƆŊ 4:​35.

CHONDII 64 Yɔŋguŋ o Wali Kuauwaa Niŋ a Kɔl Kɛndɛ

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-2. Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ a nyɛ o dimi o Chɔŋ 4:​35, 36 niŋndo okɔɔ?

CHIISU wa kɔlaŋ a chiɔɔŋ waŋnda chɔɔ. Naapum baliiyoŋ ndaa waa o chiɔɔŋ muŋ niŋ ni nduyɛ, muŋ fuuluu ko teleŋ hɔɔnaa kinɛi. (Chɔŋ 4:​3-6) Ndoo lo wɔ paŋgoŋ ŋ hiɔɔlu tuupa mi muŋ vesa le kowɔɔ. Lelaŋ, mi kɔndɔfillo bii dɔɔ buɛiyaa nduaa mɛɛ o dimul nda aa: “La chua wɔ hɔlla mi la tofa chiɔɔŋ mɛɛ ŋ cho ŋ vesɛi le kouwɔɔ yɛ.” (Nuawɔ Chɔŋ 4:​35, 36.) Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ?

2 Naapum a waŋchieeya okɔɔ Chiisu wa suɛi ni kɛ o cho a chiɔɔŋ yɔŋaŋ muŋ okɔɔ le. Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋ tuupa mi Chiisu dimi heiyo. Mi che bɛɛ Chuuwa ndaa suukaŋ a Sameeliaŋnda le, kɛ mi Chiisu dimul chua Sameeliaanɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ. Mi chuaa hoo yaŋ ndu nilaŋ nduyɛ, mbo kɔ dimul waŋnda nyɛ Chiisu dimul ndu wo! Chiisu wa wɔ pɛŋ suɛi a “chiɔɔŋ . . . vesɛi” muŋ okɔɔ mi Sameeliaŋnda kuanduŋ le ndu hunɔɔ nilaŋ yaŋɔɔ. (Chɔŋ 4:​9, 39-42) Mi wana yaasiaa Baabui pilɛ dimi a nyɛ yɔŋnuŋ hoo wo okɔɔ aa: “Waŋnda haa wa ko mɛɛ chiɔɔŋ vesa naa le kowɔɔ yɛ. Kanifuule, mɛɛ nda tuei dɔɔ a Chiisu okɔɔ, ma huŋ le ndu nilaŋ yaŋɔɔ.”

Te ŋ laalaŋ pɛ kɛsɛ maa ‘chiɔɔŋ vesa le kowɔɔ,’ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? (Tofa pɛl 3)

3. Vɛɛ yiyaŋ Chiisu wo nɔɔ mala yɛ num o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ?

3 Vɛɛ num yiyaŋ yɛ a wanaa ŋ dimul yooŋgu kɛndɔɔ wa okɔɔ? Baa a cha nda pa maa chiɛi vesa le kowɔɔ ve? Te lende i cho ni, mɛɛ yiyaŋ koŋ cho num mala ma tosa sɔɔŋ ŋgaa. I tasei, a cho kɔllo dɔwɔɔ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Teleŋ kuawaa cho teleŋ wana tosa tamala le. I diiŋ nduɛi, a cho wa a kɔl kɛndɛ le waŋnda dimullo a Chɛhowa okɔɔ. Baabuiyo dimi maa mi waŋnda naŋ kɔl tau te a wa pɛ chiɔɔŋ ndaŋ kowɔɔ. (Aisaya 9:​3) I yaa nduɛi, a nɔla ma nɔ tiindaŋndo maa wana o wana nɔla mbo simnuŋ buɛi Kiliti wo. Hei mala num ma siŋga nɛila ŋ suaa o nda lo laŋ nduyɛ ma soo a sɔɔŋ pilaŋ nda kɔllo woŋ okɔɔ.

4. Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o taamasi Pɔɔllo niŋ?

4 Chiisu ndoo nɔ yiyaŋ buɛiyaa nduaa ndaa nɔ a Sameeliaŋnda okɔɔ wo le. Ndoo laalaŋ maa a nɔla ma simnuŋ buɛiyaa nduaa. Naa bɛɛ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa wanaa cho o tanda naa niŋ nda nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Kiliti wa. Mi Pɔɔl kɛsul naa taamasi kɛndɔɔ o hei niŋ. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o taamasi ndɔɔ hoo niŋ? O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa sɔɔŋ ŋgaa a ndu okɔɔ: (1) Ndoo sina laalaŋnda wanaa ndoo dimul yooŋgu kɛndɔɔ wa. (2) Mi ndoo kindiŋ le sinaa nyɛ wa yeemɛi ndɛi yo. (3) Ndoo nɔ tiindaŋndo maa a nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa.

KINDIŊ MA SINA LAALAŊ WAŊNDA

5. Le yɛɛ Pɔɔl wa yɛ fɛɛsɛŋ le suɛi o chiɛi Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka wo niŋ?

5 O chiɛila Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka laŋ niŋ Pɔɔl ndoo dimul waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi teleŋnda bɔɔbɔɔ ni. Le taamaseliiyo, teleŋ o kuɛ Tɛsalonaika wo, mbo kua o chiɛiyo hoo niŋ. ‘Le palɛi pɛŋgiaa Chuuwa i yaa o wa suukaŋndo nda Chuuwa a nyɛ Diom Mɛlɛkaa dimi wo okɔɔ.’ (Walta. 17:​1, 2) Pɔɔl ndoo chi ndi ikala le suɛi o chiɛi Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka wo niŋ te kanifuule, Chuunɔɔ o wa ni. (Walta. 26:​4, 5) Pɔɔl wa fɛɛsɛŋ le Chuuwa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo kanifuule, wanaa nduaa nda wa ni.—Filipi. 3:​4, 5.

6. Teŋgeŋ yɛɛ wa yɛ wanaa wa o lɔɔ niŋ Atɛŋ nda tɛɛŋ a wanaa Pɔɔl ndoo soo o nda lo o chiɛi Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka wo niŋ nda?

6 Mɛɛ waŋnda simul Pɔɔl Tɛsalonaika a Bɛluiya, mbo kuaŋnuŋ Atɛŋ. Loŋ bɛɛ, “lepaa o lepaa [o wa suukaŋndo] nda Chuuwa a wanaa cho a Chuu le wa a piɛi Mɛlɛka wa, o chiɛi Chuuwa piɛi Mɛlɛka wo niŋ.” (Walta. 17:​17) Kɛ mɛɛ o wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o lɔɔ niŋ, wanaa wa ndu nilaŋ yaŋɔɔ wa ndaa nɔ laalaŋ pilɛ le. O waŋnda haa tɛɛŋ, wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa a wanaa ve ŋChuu le wa wa loŋ. Nduyɛ, ma cha pɛŋ yooŋgu Pɔɔl wa nda dimullo wo maa “pɛɛku sɛnɛi.” Ma dimul ndu aa: “A dimi sɔɔŋ ŋ pum, kani bɛɛ, ŋ tuii yɔ muŋ te.”—Walta. 17:​18-20.

7. A mɛɛ Walta Wanaa Chiisuaa 17:​22, 23 chɔm yɛ, vɛɛ Pɔɔl ndoo dimullɛ wanaa ve ŋChuu le wa yooŋgu kɛndɔɔ?

7 Nuawɔ Walta Wanaa Chiisuaa 17:​22, 23. Mɛɛ Pɔɔl wa suɛi o wanaa ve ŋChuu le wa lo Atɛŋ, mbo siŋga mɛɛ ndoo suaa yɛ. O cho mɛɛ ndoo suaa o Chuuwa lo yɛ le o soo o nda lo le. Naapum mbo yiyaŋ dɔɔ a laalaŋ ndaa okɔɔ. Mbo mɛɛndaŋ chiee ndaa nyɛkɛndɛi nduyɛ mbo cha mɛlɛkaa ndaa sooluu wa. Mɛɛ o wa niko suɛi o waŋnda haa lo, mbo tualnuŋ o laalaŋ ndaa choo le nda tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo chɔmndo. Mi wana yaasiaa Baabui pilɛ dimi aa: “Chuunɔɔ Pɔɔl wa ni nduyɛ, Kilisiɔŋnɔɔ o wa vɛlɛ ni. Ndoo sina maa o cho Mɛlɛka Chuuwa a Kilisiɔŋnda chua maa Mɛlɛka tonya wo le Kilikiiya ndaa piɛi le. Kɛ mbo mala waŋnda Atɛŋ le sinaa maa nda bɛɛ wa Mɛlɛka o wa suɛi a ndu okɔɔ wo sooluuwo.” Mɛɛ naa Pɔɔl ndoo suaa o wanaa ve ŋChuu le wa lo ni. Mbo dimul waŋnda Atɛŋ maa “Mɛlɛka [nda] sina le wo” kɛ ma wa kindiŋndo le ndu sooluuwo wo, a ndu okɔɔ o cho nda yooŋgoo dimullo ni. Mi che bɛɛ wanaa ve ŋChuu le wa ndaa sina nyɛ o nyɛ a Baabuiyo okɔɔ le, kɛ Pɔɔl vi ŋdial le nda malaa le. Ndoo che nda ko maa chiɔɔŋ vesɛi. Le hei, mi ndoo siŋga nyɛ o dimi wo te o wa nda pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimullo.

Maa Pɔɔl, mɛɛndaŋ o nɛi chaa niŋ te a wa pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, siŋga nyɛ ŋ tuu le dimioo wo nduyɛ ma nɔ tiindaŋndo maa waŋnda nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa (Tofa pɛlta 8, 12, 18) *

8. (a) Yɛɛ mala yɛ num ma sina laalaŋnda wanaa cho o tanda numndo niŋ nda? (b) Te waŋndo dimul num pɛ maa o nɔ piɛileŋ le ndɔleŋ, vɛɛ ŋ cho yɛ ndu mulul?

8 Maa Pɔɔl, mɛɛndiaŋ o nɛi chaa niŋ te a wa pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Tofa le nyɛ mala num ma sina laalaŋnda wanaa cho o tanda numndo niŋ nda. Le taamaseliiyo, yɛɛ wana ŋ komallo poonyiaa yɛ o chiɛi ndɔɔ ɔɔ mɔmbil ndɔɔ? Yɛɛ o lɛɛnduu yɛ loŋ? Baa a nɔla pa ma sina piɛile ndɔleŋ o diola ndɔlaŋ, chuɛɛnɔŋ ndɔɔ ɔɔ mɛɛ o suaa yɛ? Mi waŋndo opum dimul num kpendekele maa o nɔ piɛileŋ le ndɔleŋ. Mi kɔɔfanɔ teŋgeŋ pilɛ diolaŋ Fulɔtula mulul wana waa ndoo aa, “I hiŋ le laalaŋ num siŋga le, kɛ le baltaŋ dɔwɔɔ a suɛi hei okɔɔ ya hiŋ ni . . .”

9. Te a komal pɛ wana laalaŋ o Mɛlɛka niŋndo, a yɛɛ okɔɔ o bɛnda yɛ ma soo?

9 Te a komal pɛ wana laalaŋ o Mɛlɛka niŋndo, a yɛɛ okɔɔ o bɛnda yɛ ma soo? Soo a nyɛ o laalaŋ nduyɛ mbo wa tonya wo okɔɔ. Naapum o laalaŋ maa Mɛlɛka tonyaa ndupilɛ kpe cho ni ɔɔ maa Chiisu piŋi waŋchieeya ni. Kɛlɛŋgaa o laalaŋ vɛlɛ maa chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo cho suŋ hunɔɔ chuwɔɔ. Hɛli sɔɔŋ nya nɔ laalaŋ pilɔɔ a muŋ okɔɔ woŋ le suɛi o ndu lo. Te a tosa lende pɛ, o cho nɔ yeemɛi le num nilaŋ yaŋɔɔ.

10. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma kindiŋ le tosaa nduyɛ, le yɛɛ?

10 Kɛsiŋ o kɔl maa o cho nyɛ waŋnda pɛɛku o piɛiyii ndɛi niŋndo kpou le nda laalaŋ te. Lelaŋ o yɔŋ bɛɛ ma sina piɛile waŋndo, o bɛnda ma kindiŋ le sinaa nyɛ cho laalaŋ ndɔɔ wo. Mi Deeve cho kɔɔfanɔ teŋgeŋndo Ɔsiteeliaa wo dimi aa, “Wanaa bɔɔbɔɔ muuliaŋ niŋ hau pɛɛkula piɛiyii ndɛi a pɛɛkula wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa.” Mi Donalta cho Alibeniaa wo bɛɛ dimi aa, “Mi wanaa naŋ komal o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋnda apum dimul naa maa a nɔ piɛiye. Kɛ o mɛɛlulaŋ, ma dimi maa a laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te.” Mi puaapilɛnɔ misiɔnalueinɔ pilɛ Achɛŋtina bɛɛ cha maa mi waŋnda apum dimi maa a laalaŋ o pɛɛku Mɛlɛkaa yaa wo niŋ. Kɛ maa o kpeekpei niŋ, a laalaŋ naa maa Mɛlɛka Finyaa, ndu koni cho Poleŋ a nyina diandaa vɛlɛ ni le. Mbo dimi aa, “Te I sina pɛ maa wana ya komallo laalaŋ a nyɛ nda pɛɛku o piɛile ndɔleŋ niŋndo kpou le, o wa tɛtɛlɛ le mi soo o ndu lo.” Lelaŋ, kindiŋ ma sina laalaŋnda waŋnda. Maa Pɔɔl, hei mala num ma “simnuŋ mɛɛ wana o wana cho yɛ.”​—1 Kɔliŋ. 9:​19-23.

KINDIŊ MA SINA YEEMƐI WAŊNDA

11. A mɛɛ Walta Wanaa Chiisuaa 14:​14-17 chɔm yɛ, a yɛɛ okɔɔ Pɔɔl soo yɛ mɛɛ o wa wanaa wa Lista wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo?

11 Nuawɔ Walta Wanaa Chiisuaa 14:​14-17. Te Pɔɔl ndoo sina pɛ yeemɛi wanaa o wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo wa, o siŋga nyɛ o tuu le dimioo wo. Le taamaseliiyo, mɛɛ o kuɛ Lista, wanaa o komal la ndaa sina nyɛ o nyɛ a Baabuiyo okɔɔ le. Le hei, mi Pɔɔl suaa o nda lo a sɔɔŋ ndaa sina woŋ okɔɔ. Mbo suaa a tɔlɔɔlaŋ okɔɔ vɛlɛ a yeemɛi wana o wana nɔ le yoomoo tueiyɔɔ yeela ve. Mbo soliŋ diomnda tɛtɛlɛ laŋ kpeku a taamaseliila nda nɔla ma bii bila laŋ.

12. Yɛɛ mala yɛ num ma sina yeemɛi waŋndo nduyɛ ma siŋga nyɛ ŋ tuu le dimioo wo?

12 Soliŋ taasi numndo kpeku le yeemɛi wanaa cho o tanda numndo niŋ nda sinaa nduyɛ, ma siŋga nyɛ ŋ tuu le dimioo wo. Te a komal pɛ waŋndo ɔɔ ma fuuluu o ndu lo bɛɛ, yɛɛ mala yɛ num ma sina yeemɛi nduɛi? A mɛɛ naŋ dimi suŋ yɛ, mɛɛndaŋ o nɛi chaa niŋ. Naapum ma komal ndu o kpeloo niŋ, diomndaŋ veeloo, mɔmbillo bɛɛndiaa ɔɔ walta cheleŋ tosaa. Te o bɛnda pɛ, la kandu suukaŋndo a nyɛ ŋ komal ndu tosaa wo okɔɔ. (Chɔŋ 4:​7) Nyɛla waŋndo wounuŋ ndaŋ bɛɛ la nɔla mi la mala num ma sina wana suu o cho wo. Mi la mala num le sinaa lɛŋnde o fula leŋ, wali o tosa wo ɔɔ kunda luaa bɔl o hɛnaŋ tau wo. Mi puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Kustavo dimi aa, “Mi komal feleŋgɔnɔ wɔsila 19 pilɛ a doma nɔ fotuei wana soliaa ŋchondu pilɛ wo lekɔɔ. Mi nyuna ndu a doma koŋ okɔɔ nduyɛ, mbo chɔm ya le sabu o hɛnaŋ a wana ŋchondu koŋ ndo. Mi balta naŋ dɔu laŋ la tosa mbo chɛl le Baabuiyo pɛɛkoo nduyɛ, puaapilɛnɔ naa o cho niŋ ni.”

13. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa le mi waŋndo yusa kɔl le Baabuiyo pɛɛkoo?

13 Te a kɛɛsiaa pɛ le waŋndo dimullo maa a yeema ma wa ndu Baabuiyo pɛɛkoo, a nɔ ma tosa mbo yusa kɔl le pɛɛkoo. Tɛɛsial ndu tɔnɔ o cho sɔla le Baabuiyo pɛɛkoo wo. (Chɔŋ 4:​13-15) Le taamaseliiyo, mi chua pilɛ veelu ndepilɛnɔ naa pum o ndu lo chiɛɛniŋ. Mɛɛ ndepilɛnɔɔ hoo luɛi, mbo cha yau chuaa hoo o holaa o chiɛiyo. Yauwo hoo wa chɔmndo maa wana pɛɛkaa bɛndoo chuaa hoo wa ni. Mi ndepilɛnɔɔ hoo dimul ndu maa mi naa bɛɛ pɛɛku waŋnda Baabuiyo nduyɛ maa miŋ pɛɛku vɛlɛ tau o bɔŋaŋnda naalaŋ. Mi chuaa chɛl le Baabuiyo pɛɛkoo okoŋ, mbo kua o baŋaŋndo diimandɔɔ. Mbo kua vɛlɛ o bɔŋaŋ ibuŋgaa nduyɛ mɛɛ wɔsioo hiou opilɛ, mbo sɔla yiŋɔɔ. Nyunaŋndɔ aa: ‘Sɔɔŋ kuɛɛ wanaa ya kua miiŋgu makɔɔ tosaa o nda lo wa yeema yɛ? Baa I nɔla pa mi tɛɛsial nda mɛɛ naŋ pɛɛku waŋnda Baabuiyo yɛ o nɛi yusa nda kɔllo wo choo?’

14. Vɛɛ ŋ nɔ yɛ ma bɛɛndiaŋ te a wa pɛ kɔlaŋ waŋndo Baabuiyo pɛɛkoo?

14 Te a kandu pɛ waŋndo Baabuiyo pɛɛkoo, a nɔ ma bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le ndu pɛɛkoo. Te a wa pɛ bɛɛndiaŋndo, yiyaŋ a kɔɔlima wana koŋ okɔɔ a nyɛ cho yeemɛi nduɛi yo. Hɛli bolii Baabui ŋ cho diomndaŋ veelu ve a vidueila ŋ cho ndu chɔm ndaŋ. Yiyaŋ a taamaseliila mala num ma tɛɛsial ndu tonya cho o Baabuiyo niŋndo. Nyunaŋndɔ aa, ‘Yɛɛ kpeekpei yusa yɛ wana ya cho pɛɛkoo wo kɔllo?’ (Pulɔ. 16:​23) Kɔɔfanɔ pilɛ diolaŋ Fulola wa pɛɛkoo a chua pilɛ Alibeniaa. Paale pilɛ, mi chuaa hoo dimul ndu kpendekele aa, “I laalaŋ o fulasɛiniŋndo niŋ te.” Fulola kindiŋ le yiyaŋ chuaa hoo siŋgaa o foofo koŋ choo le. Mbo dimi aa, “Mi yiyaŋ maa I nɔ fɛŋ mi mala ndu mbo sina a Mɛlɛka dimi le wanaa vi wa miŋgioo yoomu wo okɔɔ.” Chɔŋ niŋ a paaleleŋ, teleŋ o teleŋ ndaa wa pɛ pɛɛkoo, mi Fulola ndoo chɔm ndu mɛɛ kpɛ Chɛhowa nɔ kaalaa, taasioo a kpaayaa yɛ. O mɛɛlulaŋ, mi chuaa hoo duau niko tiindaŋndo o fulasɛiniŋndo niŋ. Nduyɛ, Sei Chɛhowaa o cho niŋ suŋ suŋ ni.

NƆ TIINDAŊNDO MAA WAŊNDA NƆLA MA SIMNUŊ BUƐIYAA CHIISUAA

15. A mɛɛ Walta Wanaa Chiisuaa 17:​16-18 dimi yɛ, yɛɛ ndoo tɛɛmbuu yɛ Pɔɔl kɔllo a waŋnda Atɛŋ? Kɛ yɛɛ tosa yɛ mbo dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ?

15 Nuawɔ Walta Wanaa Chiisuaa 17:​16-18. Wanaa wa Atɛŋ nda wa mɛlɛkaa suu o suu sooluuwo nduyɛ, kaala nɔɔlɛilaŋ la wa nda vɛlɛ o ba la hɔbɛi. Wanaa ndaa pɛɛkaa wa nda vɛlɛ choolaŋ pɛɛkoo nduyɛ ma tɛɛmbuu Pɔɔl labɛɛ tau. Kɛ a koŋ kpou, Pɔɔl vi ŋdial le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo le. Tuupa mi ndupila simnuŋ pɛŋ Kilisiɔŋnɔɔ, mbo dimi maa mbo ‘tɛɛmbuu diola Chiisulaŋ, o koŋ kɔɔli, mbo tusi ndu nyɛ palaa choo, nduyɛ mbo yiou ndu.’ (1 Timo. 1:​13) Mɛɛ Chiisu ndoo nɔ tiindaŋndo maa Pɔɔl nɔla mbo simnuŋ buɛi ndɔ yɛ, lende koni Pɔɔl bɛɛ ndoo nɔ tiindaŋndo o waŋnda Atɛŋ niŋ ni. Nduyɛ, tiindaŋ ndɔɔ del lɛŋ te.​—Walta. 9:​13-15; 17:​34.

16-17. Taamasi kuɛɛ chɔm yɛ maa waŋnda suu o suu nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa?

16 O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, mi waŋnda suu o suu simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa. Mi Pɔɔl poonyial Kilisiɔŋaa wa Kɔliŋ o lɛŋnde Kilisileŋ niŋ nda yauwo. O yau koŋ niŋ, mbo dimi maa apum wa paandu balaŋ o dɛnɛ wɔɔŋndo niŋ a kaala nɔɔlɛila wɔɔŋ wɔɔŋ ndaŋ. Kɛ mbo dimi aa: “O paandoo niŋ sɔɔŋ wɔɔŋ waa lendoŋ muŋ nya aa nɔ tosaa ni. Kɛ, mi la sɔla yiŋɔɔ.” (1 Kɔliŋ. 6:​9-11) Te num aa wa pɛ o teleŋ koŋ niŋ, a wa pa nɔ tiindaŋndo maa wanaa kaŋ nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa?

17 Wanaa bɔɔbɔɔ cho hau kaala ndala wɔɔŋndaŋ malɔɔ ma wa simnɔŋndo buɛiyaa Chiisu wa. Le taamaseliiyo, Yukina, kɔɔfanɔ teŋgeŋ cho Ɔsiteeliaa wo laalaŋ niŋ kɛsɛ maa ŋ nɔ miŋ hɛli wana o wana o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ te. Mɛɛ o kuɛ o fondaŋ leyula pum paale pilɛ, mbo cha chuaa a nyɛla wuyaŋ wuyaŋ ndaŋ lekɔɔ a tuuliaalaŋ ndu o ŋdial. Mi Yukina dimi aa, “Siooŋnde wa ya tiŋ le suɛi o ndu lo, kɛ mi chiŋa ndu baltaŋ. Mi saaluŋ maa ndoo nɔ yeemɛi tau o Baabuiyo niŋ. Nduyɛ, bolii Baabuiye ipum o yau Sam ndo niŋ wa i poonyiaa o tuuliaala wa ndu o ŋdial taŋ tɛɛŋ!” Mi chuaa hoo kandu Baabuiyo pɛɛkoo a kɔlaŋ o bɔŋaŋ ndaŋ. *

18. Le yɛ naŋ nɔ yɛ miŋ fafaŋ waŋnda yamɛi kilullo?

18 Mɛɛ Chiisu dimi maa chiɔɔŋ vesa le kowɔɔ, baa ndoo yiyaŋ pa maa waŋnda cho ndu tolɔɔ kɔɔli tau? Sako. Mi Baabuiyo dimi maa o cho waŋnda kpou le duau niŋ tiindaŋndo o ndu niŋ te. (Chɔŋ 12:​37, 38) Nduyɛ, Chiisu ndoo nɔla mbo sina nyɛ cho waŋndo o kɔl lo. (Maa. 9:​4) Mi che bɛɛ wanaa dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ nda ndoo hiou kɔllo handɔɔ choo, kɛ mbo duau sɛmbɔɔ le suɛi o wana o wana lo. Te wana nɔla mbo sina nyɛ cho waŋnda o kɔl lo hɛli wana le, ɔɔ niŋ naŋ nɔla miŋ tosa keŋ te wa? Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ kilul waŋnda yamɛi le. Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa a nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa. Mi Maki, misiɔnalueinɔ pilɛ Bokina Faso dimi aa: “Mi wanaa ya yiyaŋ maa a cho keleŋa hiouwɔɔ lachioo tosa wa kɛɛ le pɛɛkoo. Kɛ mi a ya yiyaŋ maa a tosa niŋ hiouwɔɔ lachi bɔɔ le wa tosa hiouwɔɔ lachioo tau. Hei mala ya le sinaa maa nyina Chɛhowaa kinɛi mala naa ni miŋ saaluŋ wanaa cho tonyaa nuuviaa wa.”

19. Vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che wanaa cho o tanda naa niŋ nda?

19 Te ŋ tofa pɛ wanaa cho o tanda naa niŋ nda, miŋ yiyaŋ maa a bɔɔbɔɔ nɔ i yeema le Baabuiyo pɛɛku le. Kɛ kɛsiŋ o kɔl maa mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa maa chiɔɔŋ vesa le kowɔɔ. Waŋnda nɔla ma siŋgaŋ nduyɛ ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa. Chɛhowa bɛɛ nɔ tiindaŋndo maa waŋnda haa nɔla ma siŋgaŋ. Nduyɛ, “nyɛm baa kalaŋ bɛndoŋ” pɛŋ nda cho ndu o hɔl ni. (Hakai 2:​7) Ŋ nɔ miŋ nɔ yiyaŋ Chɛhowa nda Chiisu nɔ a waŋnda okɔɔ wo. Hei mala naa miŋ kindiŋ le sinaa kɔɔlima ndaŋ a nyɛ cho yeemɛi ndɛi yo. Nduyɛ, miŋ nɔ pɛŋ tiindaŋndo maa a nɔla ma simnuŋ puaapiliaa a ndepiliaa naa.

CHONDII 57 Waŋnda Suu o Suu Yooŋgu Kɛndɔɔ Dimullo

^ pɛl. 5 Yiyaŋ naŋ nɔ a wanaa cho o tanda naa niŋ nda okɔɔ wo tosa ni miŋ fula ŋdial le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo a nda pɛɛkoo. Buŋgɛi hei cho naa mala miŋ sina yiyaŋ Chiisu a Pɔɔl ndaa nɔ a waŋnda okɔɔ wo. I cho naa vɛlɛ chɔm nɛila naŋ tual taamasi ndaa kɔɔli le miŋ sina laalaŋnda waŋnda, nyɛ cho yeemɛi ndɛi yo a tiindaŋndo nɔɔ maa a nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa.

^ pɛl. 17 Taamasila wanaa mal niŋ kaala wɔɔŋndaŋ nda la cho o suɛi lebolle hei bɛŋgu “Baabuiyo Siŋga Yoomulaŋ.” O wɔsi 2017 niŋ suɛi lebolle hei mɛɛlu fula o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ ni. Suŋ suŋ niŋ, o jw.org® ŋ saaluŋ ndi ni. Kɔ o fondaa hoo, A NAA OKƆƆ > SƆƆŊ YƆŊNAŊ SEIYAA CHƐHOWAA.

^ pɛl. 57 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Pɔnɔɔ a lanɔɔ cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo ma komal (1) chiɛiyo o diandaa fo a bil lapeeŋgoo o tualaa o bɛɛ, (2) yuŋgu nɔ chuaambuaa wo o nda lo chiɛɛniŋ, (3) chiɛiyo a nyɔɔŋ o bɛɛ laasi laasi a leniŋ, (4) chiɛiyo a yɔm siŋgafilaa o dio. O nda tɛɛŋ, a kuɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ maa a nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa?