Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 15

¿Ndáa ki̱ʼva xítoyó na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin?

¿Ndáa ki̱ʼva xítoyó na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin?

“Ndaniʼindó nu̱úndó ta kotondó, ña̱ chi̱ʼina xa̱a̱ va̱ʼaña, ta xa̱a̱ íyo tu̱ʼvaña ña̱ sakéenaña” (JUAN 4:35).

YAA 64 Ná kachíñuyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1, 2. ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Juan 4:35, 36?

TÁ XÍKA ta̱ Jesús ku̱a̱ʼa̱nra chí ñuu Galilea, ni̱ya̱ʼara nu̱ú chi̱ʼina cebada ta sana kúii̱kava ña̱yóʼo, chi sa̱kán ki̱xáʼaña xáʼnuña (Juan 4:3-6). Ta kúma̱níka ku̱mí yo̱o̱ ta saáví sakéena. Tasaá, ta̱ Jesús káʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ sándakanda̱-inina, ka̱chira: “Ndaniʼindó nu̱úndó ta kotondó, ña̱ chi̱ʼina xa̱a̱ va̱ʼaña, ta xa̱a̱ íyo tu̱ʼvaña ña̱ sakéenaña” (kaʼvi Juan 4:35, 36). * ¿Ndáaña kúni̱ kachira?

2 Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ sakeéna, ña̱ xi̱kuni̱ kachira kúú ña̱ ndakayana na̱ yiví. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u tá kúma̱níka ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo. Na̱ judío va̱ása kítáʼanna xíʼin na̱ ñuu Samaria, soo ta̱ Jesús na̱túʼunra xíʼin iin ñá ñaʼá ñá ñuu Samaria, ta ñáyóʼo va̱ʼaní xi̱niso̱ʼoñá ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. Soo tá káʼa̱nka ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ chi̱ʼina ta sakéenaña, iin tiʼvi na̱ ñuu Samaria na̱ na̱túʼun ñá ñaʼá xíʼin xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús, ku̱yatinna ña̱ kunda̱a̱ka-inina xa̱ʼa̱ra (Juan 4:9, 39-42). Iin libro ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ Biblia káʼa̱nña ña̱yóʼo: “Ña̱ va̱ʼaní xi̱niso̱ʼo na̱ yiví yóʼo [...] ni̱na̱ʼa̱ña ña̱ íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo si̱ʼva̱ ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ sakéena”.

¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá xítoyó ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ chi̱ʼiyó ña̱ sakéeyóña? (Koto párrafo 3).

3. Tá xítoyó na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱xito ta̱ Jesús miína, ¿ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanña xíʼinyó?

3 Ta miíyó, ¿ndáa ki̱ʼva xítoyó na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? ¿Á ndákanixi̱níyó ña̱ íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo si̱ʼva̱ ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ sakéeyó? Tá saá íyoña, u̱ni̱ ña̱ kivi keʼéyó. Ña̱ nu̱ú, kamaka ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Chi nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ sákéeyó, loʼova tiempo íyo ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo. Ña̱ u̱vi̱, kusi̱íní-iniyó tá ná keʼéyó ña̱ chiñu yóʼo. Ña̱ Biblia káchiña ña̱ na̱ yiví kúsi̱í-inina tá kíxaa̱ tiempo ña̱ sakéena (Is. 9:3). Ña̱ u̱ni̱, kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱ iin tá iin na̱ yiví yóʼo koona discípulo ta̱ Jesús, ña̱kán xa̱a̱ síín síín xíniñúʼu koo ña̱ natúʼunyó xíʼinna ña̱ va̱ʼa kuni̱na kunda̱a̱-inina.

4. ¿Ndáaña sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ta̱ apóstol Pablo nu̱ú ña̱ artículo yóʼo?

4 Ta̱ Jesús kǒo níndakanixi̱níra ña̱ va̱ása kivi xa̱a̱ na̱ ñuu Samaria sakuaʼana xa̱ʼa̱ra, nda̱a̱ táki̱ʼva nda̱kanixi̱ní na̱ xi̱ndiku̱nñaʼá. Chi ka̱ndíxara ña̱ kivi xa̱a̱na koona discípulora. Ki̱ʼva saá xíniñúʼu kotoyó na̱ yiví na̱ íyo nu̱ú territorio ña̱ kúúmiíyó. Ta̱ apóstol Pablo va̱ʼaní yichi̱ chi̱núura nu̱úyó xíʼin ña̱ ke̱ʼéra. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ kivi sakuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼéra. Ña̱ nu̱ú, xi̱kunda̱a̱ loʼo inira xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxa na̱ yiví na̱ xi̱natúʼunra xíʼin. Ña̱ u̱vi̱, xi̱kunda̱a̱-inira ndáaña xi̱ndi̱ʼi̱-inina xa̱ʼa̱. Ta ña̱ u̱ni̱, xi̱kandíxara ña̱ kivi xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús.

¿NDÁAÑA KÁNDÍXA NA̱ YIVÍ?

5. ¿Nda̱chun va̱ʼa xi̱kunda̱a̱-ini ta̱ Pablo xíʼin ña̱ xi̱ndoʼo na̱ xi̱xiniso̱ʼo ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nra ti̱xin ña̱ sinagoga?

5 Ta̱ Pablo xi̱natúʼun ni̱ʼira xíʼin na̱ yiví ti̱xin ña̱ sinagoga. Tá kúú, chí Tesalónica ki̱ʼva u̱ni̱ sábado na̱túʼunra xíʼin na̱ judío xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ (Hech. 17:1, 2). Ta va̱ʼaní xi̱kunira tá xi̱natúʼunra xíʼinna ti̱xin ña̱ sinagoga, chi xa̱ʼnura nda̱a̱ táki̱ʼva xáʼnu na̱ judío (Hech. 26:4, 5). Va̱ʼaní xi̱kunda̱a̱-inira xíʼin ña̱ xi̱ndoʼo na̱ judío, ña̱kán va̱ása níxiyi̱ʼvíra natúʼunra xíʼinna (Filip. 3:4, 5).

6. ¿Nda̱chun xa̱a̱ síín ni̱xi̱yo na̱ yiví na̱ xi̱natúʼun ta̱ Pablo xíʼin ti̱xin ña̱ sinagoga, nu̱ú na̱ xi̱natúʼunra xíʼin nu̱ú ya̱ʼvi ña̱ ñuu Atenas?

6 Na̱ sáa̱-ini xíni ta̱ Pablo i̱xandúxana xíʼinra ña̱ kitara ña̱ ñuu Tesalónica ta saátu ke̱ʼéna xíʼinra chí Berea, ña̱kán nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra chí Atenas. Tá ni̱xa̱a̱ra kán, tuku “ki̱xáʼara nátúʼunra xíʼin na̱ judío xíʼin inkaka na̱ yiví na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱, ini ña̱ sinagoga” (Hech. 17:17). Soo tá xi̱natúʼunra nu̱ú ya̱ʼvi, na̱ yiví na̱ xi̱ndani̱ʼíra xa̱a̱ síín íyona. Sava na̱yóʼo xi̱kuu na̱ ndíchi xíʼin na̱ inka ñuu, ta ña̱ xi̱sanáʼa̱ ta̱ Pablo iin ña̱ xa̱á xi̱kuuña nu̱úna. Ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: “Káʼún xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ va̱ása xíni̱ndi̱ xa̱ʼa̱” (Hech. 17:18-20).

7. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hechos 17:22, 23, ¿ndáa ki̱ʼva na̱sama ta̱ Pablo ki̱ʼva ña̱ xi̱natúʼunra?

7 (Kaʼvi Hechos 17:22, 23). * Ta̱ Pablo xa̱a̱ síínva xi̱natúʼunra xíʼin na̱ yiví na̱ inka ñuu na̱ ni̱xi̱yo chí Atenas, nu̱ú na̱ judío na̱ xi̱natúʼunra xíʼin ti̱xin ña̱ sinagoga. Sana xi̱nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíra ndáaña xi̱kandíxa na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo chí Atenas, ta ki̱ʼin va̱ʼara kuenta ndáaña kúú costumbre ña̱ kúúmiína. Tasaá na̱ndukúra ndáa ki̱ʼva kítáʼan ña̱ kándíxana xíʼin ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱. Iin ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ta̱ Pablo: “Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuura iin cristiano judío, ki̱ʼinra kuenta ña̱ na̱ griego va̱ása níxindasakáʼnuna mií Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta̱ xi̱ndasakáʼnu na̱ judío xíʼin na̱ cristiano, ta ni̱na̱ʼa̱ra nu̱ú na̱ ñuu Atenas [...] ña̱ xa̱a̱ xíni̱vana Ndióxi̱ ta̱ káʼa̱nra xa̱ʼa̱ xíʼinna”. Ña̱kán na̱sama ta̱ apóstol Pablo ki̱ʼva ña̱ xi̱natúʼunra xíʼinna. Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Atenas, ña̱ mií Ndióxi̱ ta̱ va̱ása xíni̱na ta̱ xi̱kuni̱na ndasakáʼnuna kúú ta̱ ta̱xi ña̱ xi̱natúʼunra xíʼinna. Ni va̱ása níxikunda̱a̱-ini na̱ inka ñuu xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, soo ta̱ Pablo kǒo níndakanixi̱níra ña̱ va̱ása kivi xa̱a̱na ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Chi xi̱tora ña̱ íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo si̱ʼva̱ ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ sakéena, ta na̱samara ki̱ʼva ña̱ xi̱natúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼinna.

Ná kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ apóstol Pablo ta viíní ná kotoyó ndáaña kéʼé na̱ yiví, ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó ta ná kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús. (Koto párrafo 8, 12 xíʼin 18). *

8. a) ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña kándíxa na̱ yiví na̱ nátúʼunyó xíʼin? b) ¿Ndáaña kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ káʼa̱n ña̱ xa̱a̱ kúúmiína iin religión?

8 Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pablo, viíní ná kotoyó ndáa ki̱ʼva íyona. Ná kotoyó ña̱ʼa ña̱ kúúmií na̱ yiví na̱ íyo nu̱ú territorio ña̱ kúúmiíyó, ña̱ kivi na̱ʼa̱ nu̱úyó ndáaña kándíxana. ¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ kúúmiína veʼena á ini carro tú kúúmiína? ¿Á náʼa̱ ki̱vi̱na, ki̱ʼva ña̱ ndíxina ña̱ ndásaviína miína xíʼin ki̱ʼva ña̱ káʼa̱nna ndáa religión ndíku̱nna? Ta sanatu xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinyó ña̱ kúúmiína iin religión. Tá káʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼin iin ñá precursora especial, káʼa̱nñá xíʼinna: “Va̱ása va̱xii̱ nasamai̱ religión ña̱ kúúmiíún. Chi kúni̱ kuitíi̱ ka̱ʼi̱n xíʼún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo...”.

9. ¿Ndáaña kándíxayó kivi kitáʼan xíʼin ña̱ kándíxa iin na̱ xa̱a̱ kúúmií iin religión?

9 ¿Ndáaña kivi natúʼunyó xíʼin iin na̱ yiví na̱ xa̱a̱ kúúmií iin religión? Ná natúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ kándíxana. Sana na̱kán ndásakáʼnuna iinlá Ndióxi̱, kándíxana ña̱ ta̱ Jesús kúú ta̱ kivi sakǎku na̱ ñuyǐví á kándíxatuna ña̱ si̱lóʼo kúma̱ní ta ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó. Ná kuniñúʼuyó ña̱ kándíxayó ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ kándíxana, ña̱ va̱ʼa natúʼunyó xíʼinna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta kuni̱na kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nyó.

10. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó, ta nda̱chun?

10 Ná ndakaʼányó chi sana na̱ yiví yóʼo va̱ása kándíxana ndiʼi ña̱ sánáʼa̱ religión ña̱ ndíku̱nna. Ña̱kán, tá xa̱a̱ ku̱nda̱a̱-iniyó ndáa religión kúú ña̱ ndíku̱nna, ná kotoyó ndáaña kándíxana. Iin ta̱ precursor especial ta̱ ñuu Australia ta̱ naní David káchira: “Tiempo vitin, ku̱a̱ʼánína ndásakána ña̱ sánáʼa̱ na̱ veʼe-ñu̱ʼu xíʼin ña̱ káʼa̱n na̱ ndíchi”. Iin ñá hermana ñá ñuu Albania ñá naní Donalta káchiñá: “Sava yichi̱ nátúʼunndi̱ xíʼin na̱ yiví na̱ káʼa̱n ña̱ xa̱a̱ kúúmiína iin religión, soo tándi̱ʼi káʼa̱nna ña̱ va̱ása kándíxana Ndióxi̱”. Iin ta̱ misionero ña̱ ñuu Argentina káʼa̱nra, ña̱ sava na̱ yiví na̱ káʼa̱n ña̱ kándíxana ña̱ trinidad va̱ása kándíxana ña̱ ta̱ kúú yivá, ta̱ kúú se̱ʼe xíʼin ña̱ espíritu santo kúúna iinlá Ndióxi̱. Káʼa̱nkara: “Tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása íxayo̱ʼvi̱kaña xíʼinyó ña̱ natúʼunyó xíʼinna”. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ná kiʼinníyó kuenta ndáaña kúú ña̱ ndixa kándíxana. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pablo ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼin ndiʼi na̱ yiví (1 Cor. 9:19-23).

¿NDÁAÑA NDÍʼI̱-ININA XA̱ʼA̱?

11. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hechos 14:14-17, ¿ndáa ki̱ʼva na̱túʼun ta̱ Pablo xíʼin na̱ ñuu Listra?

11 (Kaʼvi Hechos 14:14-17). * Ta̱ Pablo xi̱kiʼinra kuenta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndi̱ʼi̱-ini na̱ yiví xa̱ʼa̱, ta xi̱nasamara ki̱ʼva ña̱ xi̱natúʼunra xíʼinna. Tá kúú, na̱ yiví na̱ na̱túʼunra xíʼin chí ñuu Listra loʼo kuití xi̱kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Ña̱kán, ta̱ Pablo xi̱natúʼunra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ xíni̱na, xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ chíʼina xíʼin ña̱ kúsi̱í-inina xa̱ʼa̱ ña̱ tákuna. Xi̱niñúʼura ejemplo xíʼin tu̱ʼun ña̱ va̱ása yo̱ʼvi̱ kunda̱a̱-inina xíʼin.

12. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndíʼi̱-ini na̱ yiví xa̱ʼa̱ ta nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼinna?

12 Ná kotoyó ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ndíʼi̱-ini na̱ yiví na̱ íyo nu̱ú territorio ña̱ kúúmiíyó, ta ná nasamayó ki̱ʼva ña̱ nátúʼunyó xíʼinna. ¿Ndáa ki̱ʼva kivi kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndíʼi̱-ini na̱ yiví xa̱ʼa̱ tá kúyatinyó nu̱úna á veʼena? Ná kotoyó ndáaña kéʼéna. Sana ndásaviína jardín ña̱ kúúmiína, káʼvina iin libro, sándaʼana carro á kéʼéna inkaka ña̱ʼa. Tá kivi, ná kuniñúʼuyó ña̱ kéʼéna ña̱ va̱ʼa kixáʼayó natúʼunyó xíʼinna (Juan 4:7). Nda̱a̱ ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxi iin na̱ yiví kivi na̱ʼa̱ña nu̱úyó ndáa ñuuna, ndáa chiñu kúúmiína, ndáa equipo na̱ sísikí kúú na̱ ndíku̱nna sa̱tá. Iin ta̱ hermano ta̱ naní Gustavo káchira: “Ki̱xáʼíi̱ nátúʼi̱n xíʼin iin ta̱ loʼo ta̱ kúúmií 19 ku̱i̱ya̱ ta̱ ndíxi iin kotó nu̱ú va̱xi na̱ʼná iin ta̱ xíta. Ni̱nda̱ka̱tu̱ʼi̱nra xa̱ʼa̱ kotó ña̱ ndíxira, ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n nda̱chun kúú ña̱ kútóoníra ki̱ʼva ña̱ xíta ta̱ ta̱a kán. Tíxa̱ʼvi ña̱ na̱túʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, va̱ʼa ki̱xáʼíi̱ káʼvii̱ Biblia xíʼinra, ta vitin kúúra testigo Jehová”.

13. ¿Nda̱saa kivi viíka natúʼunyó xíʼin na̱ yiví ña̱ va̱ʼa kuni̱na kuniso̱ʼona?

13 Tá káʼa̱nyó xíʼin iin na̱ yiví ña̱ kaʼviyó Biblia xíʼinna, viíní ná keʼéyóña. Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ndáa ki̱ʼva kivi chindeétáʼanña xíʼinna (Juan 4:13-15). Tá kúú, iin ñá ñaʼá ñá va̱ʼaní xi̱niso̱ʼo ta̱xiñá ni̱ya̱ʼa iin ñá hermana ñá naní Hester veʼeñá. Tá xi̱ni ñá hermana yóʼo ña̱ kándíka veʼeñá tíkaa iin diploma ña̱ káʼa̱n ña̱ ka̱ʼvi va̱ʼañá ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ñá inkana, ñá hermana ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinñá ña̱ saátu miíyó xíniñúʼuyó Biblia ña̱ sanáʼa̱yó na̱ yiví ta saátu sánáʼa̱yóna ti̱xin reunión. Ñá ñaʼá kán ka̱ndíxañá kaʼviñá xa̱ʼa̱ Biblia, tá inka ki̱vi̱ ni̱xa̱ʼa̱nñá reunión ta tá ni̱ya̱ʼa loʼo ni̱xa̱ʼa̱nñá iin asamblea ña̱ circuito. Tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ nda̱kuchiñá. Ná nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó: “¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ndíʼi̱-ini na̱ yiví na̱ xáʼi̱n xítoi̱? ¿Á kivi viíka natúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱yó xa̱ʼa̱ Biblia, tasaá kutóokana sakuaʼana?”.

14. ¿Ndáa ki̱ʼva kivi nasamayó ña̱ káʼviyó xíʼin iin iin na̱ yiví?

14 Tá xa̱a̱ ki̱xáʼayó káʼviyó xíʼin iin na̱ yiví, ná sakuaʼa kúeeyó xa̱ʼa̱ ña̱ sanáʼa̱yóna, ná kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ ndíʼi̱-inina xa̱ʼa̱ ta saátu xíʼin ña̱ ndóʼona. Viíní ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ texto ña̱ kaʼviyó xíʼinna, saátu video ña̱ na̱ʼa̱yó nu̱úna, xíʼin ejemplo ña̱ kuniñúʼuyó ña̱ sanáʼa̱yóna xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱. Ná nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó ndáaña kútóokana sakuaʼana xa̱ʼa̱ ta kivi xa̱a̱ña nda̱a̱ níma̱na (Prov. 16:23). Iin ñá ñaʼá ñá ñuu Albania ñá xi̱kaʼvi iin ñá precursora ñá naní Flora xíʼin, ni̱ka̱ʼa̱nñá ña̱yóʼo: “Va̱ása kívi kandíxai̱ ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱”. Ñá Flora va̱ása ní ixandúxañá xíʼinñá ña̱ kandíxañá ña̱yóʼo. Káchiñá: “Ki̱ʼii̱n kuenta ña̱ siʼna xíniñúʼu kunda̱a̱-iniñá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta̱ káʼa̱n ña̱ sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱”. Ña̱kán, tá xi̱kaʼvi ñá Flora xíʼinñá, xi̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinñá xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-ini, ña̱ ndíchi xíʼin ndee̱ ña̱ kúúmií Jehová. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ñá ñaʼá yóʼo ka̱ndíxañá ña̱yóʼo. Vitin kúsi̱íní-iniñá káchíñuñá nu̱ú Jehová.

NÁ KANDÍXAYÓ ÑA̱ KIVI XA̱A̱NA KOONA DISCÍPULO TA̱ JESÚS

15. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hechos 17:16-18, ¿ndáa costumbre ña̱ xi̱keʼé na̱ ñuu Atenas va̱ása níxikutóo ta̱ Pablo, soo nda̱chun ka̱ndíxara ña̱ kivi nasa̱mana?

15 (Kaʼvi Hechos 17:16-18). * Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ xi̱ndasakáʼnu na̱ ñuu Atenas ndióxi̱ vatá, xi̱keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ kini ta xi̱kandíxana ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n na̱ ndíchi. Soo ta̱ Pablo kǒo níndakanixi̱níra ña̱ va̱ása kivi xa̱a̱na nasa̱mana, ta ni xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra va̱ása níndakava-inira. Chi miíra ni xi̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása va̱ʼa ta xi̱ ixandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱, va̱ʼa ni̱xa̱a̱ra ku̱ura cristiano (1 Tim. 1:13). Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱kandíxa ta̱ Jesús ña̱ kivi xa̱a̱ ta̱ Pablo koora discípulora, saátu ka̱ndíxa ta̱ Pablo ña̱ kivi xa̱a̱ na̱ ñuu Atenas koona discípulo ta̱ Jesús. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ku̱uva (Hech. 9:13-15; 17:34).

16, 17. ¿Ndáa ejemplo kúú ña̱ náʼa̱ ña̱ kivi xa̱a̱ nda̱a̱ ndáaka na̱ yiví koona discípulo ta̱ Cristo?

16 Tá siglo nu̱ú, ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni̱xa̱a̱na ndu̱una discípulo ta̱ Jesús. Tá ka̱ʼyí ta̱ Pablo carta ña̱ ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo chí ñuu Corinto, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ savana xi̱kuuna na̱ kui̱ʼná ta xi̱keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ kini. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra: “Soo ndóʼó xa̱a̱ ndo̱o ku̱a̱chindó” (1 Cor. 6:9-11). Tá miíyó níxi̱yo tiempo saá, ¿á kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱ na̱ yiví kán nasa̱mana ta nduuna discípulo ta̱ Jesús?

17 Tiempo vitin, ku̱a̱ʼánína kúni̱na nasamana sava ña̱ kéʼéna ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús. Tá kúú, iin ñá precursora especial ñá ñuu Australia ñá naní Yukina ku̱nda̱a̱-iniñá, ña̱ nda̱a̱ ndáaka na̱ yiví kivi xa̱a̱na sakuaʼana xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia. Iin ki̱vi̱ tá ndíka̱a̱ñá ini iin negocio, xi̱niñá iin ñá loʼo ñá íyoní tatuaje ku̱ñu ta ndíxiñá ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíka̱ní. Ñá Yukina ndákaʼánñá ña̱yóʼo: “Ni̱xi̱ka loʼo inii̱ ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼinñá. Soo tá ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinñá, ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ kútóoníñá sákuaʼañá xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia chi sava tatuaje ña̱ íyo ku̱ñuñá kúú sava táʼví ña̱ Salmos”. Ñá loʼo kán ki̱xáʼañá káʼviñá Biblia ta saátu ki̱xáʼañá xáʼa̱nñá reunión. *

18. ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ xíto kuitíyó?

18 Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ chi̱ʼina ña̱ sakéenaña, ¿á ña̱ xi̱kuni̱ra kúú ña̱ ndiʼi na̱ yiví ná kundiku̱nñaʼá? Va̱ása. Tu̱ʼun Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nña ña̱ loʼova na̱ yiví kandíxañaʼá (Juan 12:37, 38). Ta ta̱ Jesús xi̱kuumiíra ndee̱ ña̱ kotora ndáaña íyo níma̱ na̱ yiví (Mat. 9:4). Soo ni saá, xíʼin ña̱ si̱í-ini na̱túʼunra xíʼin ndiʼina, ta na̱ ni̱ndi̱ʼi̱ka-inira xa̱ʼa̱ kúú na̱ xi̱kandíxañaʼá. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kívi kotoyó ndáaña íyo níma̱ na̱ yiví, ná va̱ása ndatiinyó ku̱a̱chi xíʼinna ni xíʼin territorio ña̱ kúúmiíyó. Va̱ʼaka ná kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús. Iin ta̱ misionero ña̱ ñuu Burkina Faso ta̱ naní Marc ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Na̱ yiví na̱ ndákanixi̱níi̱ ña̱ kamaka xa̱a̱na sakuaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ sándakoona ña̱ káʼvina. Soo na̱ túvii̱ ña̱ va̱ása kivi xa̱a̱ sakuaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, kúú na̱ xáa̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ra. Sa̱kuaʼi̱ ña̱ va̱ʼaníka kúú ña̱ ná taxiyó kuniʼi espíritu Jehová yichi̱ nu̱úyó”.

19. ¿Ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu kotoyó na̱ yiví na̱ íyo nu̱ú territorio ña̱ kúúmiíyó?

19 Kivi ndakanixi̱níyó ña̱ loʼova na̱ yiví na̱ íyo nu̱ú territorio ña̱ kúúmiíyó, íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo si̱ʼva̱ ña̱ xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ sakéena. Soo ná ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin na̱ discípulora, ña̱ chi̱ʼina xa̱a̱ va̱ʼaña ta xa̱a̱ íyo tu̱ʼva ña̱ sakéenaña. Na̱ yiví kivi nasa̱mana ta xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Cristo. Nu̱ú Jehová ndáyáʼviní na̱yóʼo (Ageo 2:7). Tá ná kotoyóna nda̱a̱ táki̱ʼva xíto Jehová xíʼin ta̱ Jesús miína, chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ndíʼi̱-inina. Ná va̱ása ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása xíni̱yóna, ná kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱na koona hermanoyó.

YAA 57 Nátúʼunyó xíʼin ndiʼi na̱ yiví

^ párr. 5 Ña̱ ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ íyo territorio ña̱ kúúmiíyó kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ viíka natúʼunyó ta sanáʼa̱yó. Ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ xi̱xito ta̱ Jesús xíʼin ta̱ apóstol Pablo na̱ yiví na̱ xi̱xiniso̱ʼo ña̱ xi̱natúʼunna. Ta saátu na̱ʼa̱ña ndáa ki̱ʼva kivi kundiku̱nyó yichi̱na tá kíʼinyó kuenta xíʼin ña̱ kándíxa na̱ yiví, ña̱ ndíʼi̱-inina xa̱ʼa̱ ta kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Jesús.

^ párr. 1 Juan 4:35, 36: “Ndóʼó káʼa̱nndó ña̱ kúma̱níka ku̱mí yo̱o̱ ña̱ va̱ʼa kixáʼana sakéena. Soo kuniso̱ʼondó ña̱ káʼi̱n xíʼinndó: ndaniʼindó nu̱úndó ta kotondó, ña̱ chi̱ʼina xa̱a̱ va̱ʼaña, ta xa̱a̱ íyo tu̱ʼvaña ña̱ sakéenaña. 36 Ta̱ sákée xa̱a̱ ndákiʼinra ya̱ʼvira, ta ndákayara ku̱i̱ʼi ña̱ taxi ña̱ kutakura ndiʼi tiempo. Tasaá ta̱ chi̱ʼi xíʼin ta̱ sa̱kée kivi inkáchi kusi̱í-inina”.

^ párr. 7 Hechos 17:22, 23: “Tasaá ta̱ Pablo nda̱kundichira ma̱ʼñú ña̱ Areópago ta ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Na̱ ta̱a ñuu Atenas, xítoi̱ ña̱ kútóokandó ndasakáʼnundó ku̱a̱ʼá ndióxi̱ nu̱ú inkana. 23 Tá kúú, tá xíkai̱ ku̱a̱ʼi̱n xi̱nii̱ ña̱ íyo ku̱a̱ʼání ña̱ʼa kúúmiíndó ña̱ ndásakáʼnundó, saátu nda̱ni̱ʼíi̱ iin altar nu̱ú ni̱ka̱ʼyi̱: ‘Iin Ndióxi̱ ta̱ kǒo xíni̱yóʼ. Soo yi̱ʼi̱ káʼi̱n xíʼinndó xa̱ʼa̱ ta̱ ndásakáʼnundó, ta̱ va̱ása xíni̱ndó”.

^ párr. 11 Hechos 14:14-17: “Tá na̱kunda̱a̱-ini ta̱ apóstol Bernabé xíʼin ta̱ Pablo nda̱tána ti̱ko̱to̱na, ta xínuna ni̱ki̱ʼvina tañu ku̱a̱ʼání na̱ yiví kán, ta ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nna: 15 ‘Ndóʼó na̱ ta̱a, ¿nda̱chun kéʼéndó ña̱yóʼo? Na̱ yiví táʼan miíndó kúútu ndi̱ʼi̱va saátu íyo tu̱ndóʼo nu̱ú ndi̱ʼi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyoña nu̱úndó. Nátúʼunndi̱ xíʼinndó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa, ña̱ va̱ʼa sandákoondó ña̱ kéʼéndó ta ndikóndó nu̱ú Ndióxi̱, ta̱ i̱xava̱ʼa ndiví xíʼin ñuʼú xíʼin mar xíʼin ndiʼika ña̱ íyo nu̱úña. 16 Tá tiempo xi̱naʼá, ta̱xira ña̱ ná keʼé na̱ yiví ña̱ kúni̱ miína, 17 soo va̱ása nísandákoora ña̱ na̱ʼa̱ra miíra nu̱úna, chi ku̱a̱ʼáva ña̱ va̱ʼa ke̱ʼéra. Ta̱xira sa̱vi̱ ndaʼa̱na, ta̱xira ña̱ kana ña̱ʼa kaxína, ta ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ta̱xira kuxuna ta sa̱kúsi̱íra níma̱naʼ”.

^ párr. 15 Hechos 17:16-18: “Tá ndátu ta̱ Pablo na̱yóʼo chí Atenas, ni̱sa̱a̱níra tá xi̱nira ña̱ íyoní na̱ ndióxi̱ vatá ña̱ ñuu kán. 17 Tasaá ki̱xáʼara nátúʼunra xíʼin na̱ judío xíʼin inkaka na̱ yiví na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱, ini ña̱ sinagoga. Ta saátu ndiʼi ki̱vi̱ xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ xi̱xa̱ʼa̱n nu̱ú ya̱ʼvi. 18 Soo sava na̱ filósofo na̱ epicúreo xíʼin na̱ estoico ki̱xáʼana káʼa̱n kúáchina xíʼinra. Savana xi̱nda̱ka̱tu̱ʼunna: ‘¿Ndáaña káʼa̱nní ta̱ vatá yóʼo?ʼ. Inkana xi̱ka̱ʼa̱nna: ‘Sana ta̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ndióxi̱ na̱ inka ñuu kúúraʼ. Xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ra, saáchi xi̱natúʼunra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús, xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱”.

^ párr. 17 Nu̱ú serie ña̱ naní “La Biblia les cambió la vida”, ndani̱ʼún ku̱a̱ʼáka ejemplo ña̱ náʼa̱ ndáaña kéʼé na̱ yiví kivi nasamana. Ña̱ serie yóʼo ka̱naña nu̱ú ña̱ La Atalaya tá ku̱i̱ya̱ 2017. Ta vitin xa̱a̱ kánaña nu̱ú jw.org®. Ki̱ʼvi nu̱ú SOBRE NOSOTROS > EXPERIENCIAS.

^ párr. 61 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin na̱ matrimonio ku̱a̱ʼa̱nna veʼe tá veʼe ta xítona 1) iin veʼe ña̱ va̱ʼaní ndáana ña̱ íyoní yita yéʼé, 2) iin veʼe nu̱ú íyo iin na̱ familia xíʼin na̱ va̱lí, 3) iin veʼe ña̱ va̱ása livi náʼa̱ chí ini ta saátu chí sa̱tá 4) xíʼin iin veʼe nu̱ú íyo na̱ yiví na̱ kúúmií iin religión. ¿Ndáa mií kúú ña̱ kivi ndani̱ʼíyó iin na̱ xa̱a̱ koo discípulo ta̱ Jesús?