1-2. Andi Jesosi bi kë taki di a bi taki dee soni dee sikifi a Johanisi 4:35, 36?

JESOSI bi ta waka a dee goon dendu ka njanjan an bi lepi a dee goon jeti (Joh. 4:3-6). A bi ta tei söwan fö liba ufö dee njanjan aki lepi u sëmbë bi sa koti. Fëën mbei sëmbë bi musu u foondo di Jesosi bi taki taa: „Un hopo wojo luku dee njanjan u dee goon. De lepi tjika u koti kaa.” (Lesi Johanisi 4:35, 36.) Andi Jesosi bi kë taki?

² Wë Jesosi an bi ta taki soni u tuutuu njanjan, ma a bi ta taki soni u di kai di woo go kai sëmbë tja ko a wan. Luku andi bi pasa. Hii fa dee Dju sëmbë an bi ta nama ku dee Samalia sëmbë, tökuseei Jesosi bi peleiki da wan Samalia mujëë, nöö di mujëë bi haika Jesosi! Di Jesosi bi ta taki taa di njanjan u di goon „lepi tjika u koti kaa”, nöö wanlö gaan hia Samalia sëmbë di bi jei soni u Jesosi a di Samalia mujëë, bi dë a pasi ta ko a Jesosi faa lei de soni fëën (Joh. 4:9, 39-42). Wan womi di ta öndösuku soni u Bëibel bi taki taa: „Di hangi di dee sëmbë bi ta hangi u lei soni, bi ta lei taa de bi dë kuma njanjan a wan goon di bi ko lepi tjika u koti.”

3. Na un fasi joo ko dë wan möön bunu peleikima ee i ta si sëmbë kumafa Jesosi bi ta si de?

³ Unfa a dë ku dee sëmbë dee i ta peleiki di bunu buka da? I ta si de kuma njanjan di lepi tjika u koti ö? Ee sö a dë, nöö dee dii soni aki o pasa. Di fosu soni, hën da joo peleiki fajafaja möön fa i bi naa. Di ten ka sëmbë nango koti njanjan a wan goon da wan sati pisiten. Fëën mbei wa musu lasi ten. Di u tu soni, hën da joo ta dë waiwai te i ta si unfa dee sëmbë ta haika di bunu  buka. Di Bëibel ta taki taa: ’Sëmbë ta piizii seei te njanjan lepi u de koti’ (Jes. 9:3). Di u dii soni, hën da joo ta si hiniwan sëmbë di i ta miti kuma wan sëmbë di sa ko toon wan bakama u Keesitu. Di soni dë o mbei joo ta suku hii pei fasi u peleiki da de u de sa kë haika i.

4. Andi woo lei u apösutu Paulosu a di woto aki?

⁴ So u dee bakama u Jesosi bi sa ta pakisei taa nöiti dee Samalia sëmbë bi o ko toon bakama u Keesitu, ma Jesosi an bi ta pakisei sö. Jesosi bi ta si taa dee sëmbë aki bi sa ko dë bakama fëën. Useei musu ta si dee sëmbë u di pisiwata ka u ta peleiki kuma sëmbë di sa ko toon bakama u Keesitu. Apösutu Paulosu bi lei u di soni aki a wan bunu fasi. Andi u sa lei nëën? A di woto aki woo luku 3 soni. (1) Woo luku unfa Paulosu bi ko sabi andi dee sëmbë dee a bi ta peleiki da bi ta biibi, (2) unfa a bi ta si andi ku andi de lobi, söseei (3) unfa a bi ta si taa dee sëmbë dee a bi ta peleiki da, bi sa ko dë bakama u Jesosi.

5. Unfa Paulosu bi du sabi unfa a bi musu ta peleiki da dee sëmbë a dee keiki wosu u dee Dju?

⁵ Paulosu bi lo’ u peleiki a dee keiki wosu u dee Dju. A bi puu dii Saba daka go ta taki soni u Gadu Wöutu ku dee sëmbë, a di keiki wosu u dee Dju di bi dë a Tesalonika (Tjab. 17:1, 2). A kan taa Paulosu bi ta fii bunu tu te a bi nango a dee keiki wosu u dee Dju, u di de bi kiijëën ku dee Dju guwenti (Tjab. 26:4, 5). Paulosu bi sabi unfa dee Dju bi ta libi. Fëën mbei a bi sa sabi unfa a bi musu peleiki da de.​—Fil. 3:4, 5.

6. Unfa dee sëmbë dee Paulosu bi ta peleiki da a di wojowojo u Atene, tooka ku dee sëmbë dee a bi ta peleiki da a dee keikiwosu u dee Dju?

⁶ Baka di sëmbë bi buta ku Paulosu faa kumutu a Tesalonika ku Belia, hën a ko dou a di foto Atene. Naandë seei a bi nango ta taki soni u Gadu Wöutu ku dee Dju, ku dee woto sëmbë dee bi ta dini Gadu a di keiki wosu u dee Dju (Tjab. 17:17). Ma te Paulosu bi ta peleiki da sëmbë a wojowojo, nöö wan hii woto kulupu sëmbë bi ta sai dë. I bi ta abi könima u di goonliba, ku woto köndë sëmbë di bi ta si di bosikopu u Paulosu kuma wan njunjun lei. De bi ta piki Paulosu taa: „Dee soni i ta fan, u jesi an bi jei de wan daka a goonliba.”​—Tjab. 17:18-20.

7. Te u luku Tjabukama 17:22, 23, nöö unfa Paulosu bi ta tooka di fasi fa a bi ta peleiki da sëmbë di a bi ta miti?

⁷ Lesi Tjabukama 17:22, 23. Di fasi fa Paulosu bi peleiki da dee woto köndë sëmbë a Atene, bi tooka ku di fasi fa a bi peleiki da dee Dju dee bi ta dë a dee keikiwosu. A musu u dë sö taa Paulosu bi hakisi hënseei taa: ’Andi dee sëmbë u Atene ta biibi?’ A bi ta buta pakisei a di fasi fa dee sëmbë bi dë, söseei a dee soni di de bi ta  biibi. Paulosu bi suku soni di a bi sabi taa dee sëmbë bi sabi tu, söseei a bi ta luku soni di de bi ta biibi kaa di dë a di Wöutu u Gadu. Wan womi di ta öndösuku soni u Bëibel ta taki taa: „U di Paulosu bi dë wan Dju di bi ko dë Keesitu sëmbë, mbei a bi sabi taa dee Giiki sëmbë dee an bi dë Keesitu sëmbë, an bi ta dini di tuutuu Gadu di dee Dju ku dee Keesitu sëmbë bi ta dini. Ma tökuseei a bi ta mbei möiti u lei de taa di Gadu di a ta konda soni fëën da de, an dë wan Gadu di dee sëmbë u Atene an sabi seepiseepi.” Hën da Paulosu bi dë kabakaba u suku wan fasi faa bi sa peleiki da de. A bi piki dee sëmbë u Atene taa di bosikopu fëën bi kumutu a di „Gadu di de an sabi”, di de bi ta mbei möiti u dini. Hii fa dee sëmbë aki an bi sabi soni u di Wöutu u Gadu, tökuseei Paulosu an bi disa de. Ma a bi ta si de kuma njanjan di bi ko lepi tjika u koti, nöö a bi mbei möiti u peleiki di bunu buka da de a wan fasi di de bi sa fusutan.

8. (a) Unfa i sa ko du sabi andi dee sëmbë u di pisiwata ka i ta peleiki, ta biibi? (b) Ee wan sëmbë piki i taa a abi hën keiki nango kaa, nöö andi i sa taki?

⁸ Buta pakisei a soni di i ta si, kumafa Paulosu bi ta du ën. Luku soni di ta lei andi dee sëmbë u di pisiwata ka i ta peleiki, ta biibi. Luku unfa di sëmbë seeka di wosu fëën, nasö di wagi fëën. Luku ee di në fëën, dee soni dee a bisi, nasö di fasi fa a ta fan, ta lei andi a ta biibi. Kandë hënseei piki i taa a nango a keiki kaa. Te sëmbë ta taki di soni aki da wan sisa de kai Flutura, di ta du di apaiti pioniliwooko, nöö a ta taki taa: „Na ko mi ko a i u mbei i ko ta biibi di soni di mi ta biibi e, ma mi ko fuu taki u di woto aki . . . ”

9. Andi da wantu soni di i sa taki ku wan sëmbë di nango a keiki kaa?

⁹ Fuun soni i sa taki te i miti wan sëmbë di nango a keiki? Suku u taki u soni ka i ku ën sa kai a wan. Kandë wan kodo Gadu nöö hënseei ta dini tu, nasö kandë a ta si Jesosi kuma di sëmbë di ko fii libisëmbë tu, nasö kandë a ta biibi tu taa u ta libi a wan hogi ten ka Gadu o ko puu hii dee hogi libi aki. Wooko ku soni di i ku ën tuu ta biibi, fii sa peleiki dëën.

10. Andi u musu mbei möiti fuu du, nöö faandi mbei u musu du ën?

¹⁰ Hoi a pakisei taa so sëmbë an ta biibi hii soni di di keiki u de ta lei de. Fëën mbei hii fa kandë i ko fusutan na un keiki wan sëmbë nango, tökuseei i musu pooba u ko fusutan andi di sëmbë seei ta biibi tuutuu. Wan baaa di ta du di apaiti pioniliwooko a Ösutualia bi taki taa: „Sömëni sëmbë ta mökisi dee soni di dee könima ta taki ku dee lei u keiki.” Wan sisa fu Albania de kai Donalta, bi taki taa: „So sëmbë di u ta miti ta taki taa de dë a wan keiki, ma bakaten de ta taki taa de an ta biibi a Gadu tuutuu.”  Wan baaa di ta du di sëndëlengiwooko na Argentinia, bi ko si taa so sëmbë ta taki taa de ta biibi taa Gadu dë dii sëmbë a wan, ma an abi fu dë taa dee sëmbë aki ta biibi taa di Tata, di Womi Mii, ku di santa jeje, da wan kodo Gadu. Di baaa aki ta taki taa: „Te i sabi dee soni aki, nöö i ta möön sabi andi i musu taki fii ku di sëmbë sa kai a wan.” Fëën mbei pooba u ko sabi andi dee sëmbë ta biibi. Nöö joo ko sa’ u heepi hii pei sëmbë, kuma Paulosu.​—1 Kol. 9:19-23.

11. Unfa Paulosu bi taki soni a wan fasi di bi hai di pakisei u dee sëmbë u Lisita, te u luku Tjabukama 14:14-17?

¹¹ Lesi Tjabukama 14:14-17. Paulosu bi ta luku andi dee sëmbë dee a bi ta peleiki da, bi lobi, nöö bakaten a bi ta taki u dee soni dë ku de. Di Paulosu bi dë a Lisita, hën a bi fan ku wanlö hia sëmbë di an bi sabi soni u Gadu, nasö di an bi sabi soni fëën wan bëtë. Fëën mbei Paulosu bi taki u soni di de bi o sa fusutan. A bi taki soni u njanjan di ta lepi ku di piizii di sëmbë sa ta piizii u di libi. A bi ta kai wöutu, söseei a bi ta konda woto di dee sëmbë bi sa fusutan.

12. Unfa i sa ko sabi andi wan sëmbë lobi, nöö i fiti iseei a di fasi fa joo peleiki dëën?

¹² Suku u ko sabi andi dee sëmbë u di pisiwata ka i ta peleiki, lobi, nöö tooka di soni di i bi o taki ee a dë fanöudu. Unfa i sa ko sabi andi wan sëmbë lobi te i ta waka go miti ën, nasö te i go nëën pisi? Wë, buta pakisei a soni di i ta si. Kandë di sëmbë ta seeka di djai fëën, kandë a ta lesi wan buku, kandë a ta seeka di wagi fëën, nasö kandë a ta du woto soni. Ee a fiti, nöö suku u fan ku ën u di soni di a ta du dë (Joh. 4:7). Dee soni di wan sëmbë ta bisi seei sa lei i kaa un pei sëmbë a dë. Kandë a bisi soni di ta lei un köndë sëmbë a dë, andi a lo’ u du möön gaanfa, nasö di sport team di a möön lobi. Wan baaa de kai Gustavo bi taki taa: „Mi bi go fan ku wan womi mii u 19 jaa di bi bisi wan hëmpi u wan nëbai kandama. Hën mi hakisi ën soni u di hëmpi, hën a piki mi faandi mbei a lobi di kandama dë. Di fan di mi ku ën bi fan dë, bi mbei mi bigi nango ta lei ën soni u Bëibel, nöö nöunöu a dë wan baaa fuu.”

13. Unfa i sa mbei wan sëmbë ko kë lei soni u Bëibel?

 ¹³ Te joo piki wan sëmbë taa i bi o kë ko ta lei ën soni u Bëibel, nöö mbei a kë ko sabi dee soni dee joo lei ën. Mbei a si unfa di lei di a o ta lei soni u Bëibel sa heepi ën (Joh. 4:13-15). Wan mujëë di bi kë sabi möön soni u Bëibel bi piki wan sisa de kai Poppy faa denda ko a wosu. Di di sisa aki si wan pampia a di wosu di ta lei taa di mujëë aki da wan sëmbë di go a siköö u lei wotowan soni, hën di sisa piki di mujëë taa useei nango a sëmbë pisi u go lei de soni u Bëibel, söseei u ta lei de soni a dee komakandi fuu. Di mujëë bi piki taa a kë lei soni u Bëibel, nöö a bi go a komakandi di woto daka fëën. Bakaten a bi go a wan keling-komakandi tu. Wan jaa baka di dë, hën a tei dopu. Hakisi iseei di soni aki: ’Andi dee sëmbë dee mi musu toona go luku, lobi? Mi sa taki u di fasi fa u ta lei sëmbë soni u Bëibel, a sö wan fasi taa de sa kë lei soni u Bëibel ö?’

14. Unfa i sa fiti iseei a hiniwan u dee sëmbë dee i ta lei soni u Bëibel?

¹⁴ Baka te i bigi lei wan sëmbë soni u Bëibel, nöö i musu ta seeka iseei hii juu ufö i go lei ën. I musu ta hoi a pakisei unfa di sëmbë dë, söseei andi a lobi. Te i ta seeka iseei, nöö luku un tëkisi joo lesi, luku un fëlön joo lei di sëmbë, söseei luku un woto joo konda dëën u lei ën dee tuutuu lei u Bëibel. Hakisi iseei di soni aki: ’Andi o möön hai di sëmbë aki pakisei, söseei andi o sa möön dou hën hati?’ (Nöng. 16:23) Wan sisa de kai Flora, di ta du di pioniliwooko, bi ta lei wan mujëë fu Albania, soni u Bëibel. Di mujëë dë bi taki taa: „Ma sa biibi di lei di ta taki taa sëmbë o weki ko a libi baka.” Wë Flora an bi duwengi di mujëë faa biibi di lei dë. A bi taki taa: „Mi bi ko fusutan taa u di mujëë aki bi sa ko ta biibi di weki di sëmbë o weki ko a libi baka, nöö a bi musu ko sabi di Gadu di ta paamusi sëmbë di soni aki.” Sensi di ten dë, te Flora bi go lei di mujëë soni, a bi ta taki soni u di lobi di Jehovah lobi u, u di köni fëën, söseei u di kaakiti fëën. Bakaten di mujëë aki bi ko ta biibi di weki di sëmbë o weki ko a libi baka. Nöunöu a dë wan Jehovah Kotoigi di dë fajafaja a di dini di a ta dini Jehovah.

15. Andi dee sëmbë u Atene bi ta du di bi ta toobi Paulosu, ma faandi mbei a bi ta peleiki da de jeti te u luku Tjab. 17:16-18?

¹⁵ Lesi Tjabukama 17:16-18. Dee sëmbë u Atene bi ta dini poipoi gadu, de bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, de bi ta biibi dee könima u di ten u de, söseei de bi ta kosi Paulosu. Ma tökuseei Paulosu an bi disa de u peleiki da. Paulosu seei bi ko dë wan Keesitu sëmbë, hii fa a ’bi dë gaan hogisonima, ta sösö Gadu, ta sitaafu dee sëmbë fëën’ (1 Tim. 1:13). Leti kumafa Jesosi bi abi di biibi taa Paulosu bi sa ko toon wan bakama fëën, sö nöö Paulosu bi abi di biibi taa dee sëmbë u Atene bi sa ko dë bakama u Jesosi tu. Nöö a bi abi leti u biibi sö.​—Tjab. 9:13-15; 17:34.

16-17. Andi ta lei taa hii pei sëmbë sa ko toon bakama u Keesitu?

¹⁶ A di pisiten u dee fesiten Keesitu sëmbë, hii pei sëmbë bi ta toon bakama u Keesitu. Di Paulosu bi sikifi biifi manda da dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a di Giiki foto u Kolenti, hën a bi taki taa fosufosu, so sëmbë u di kemeente dë bi dë hogiduma, nasö de bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. Paulosu bi taki taa: „Sö so fuunu bi dë a fesi tu e. Ma fa u dë aki, di [jeje] u Masa Gadu wasi unu ko limbo buta a wan së kaa da Gadu” (1 Kol. 6:9-11). I bi o si kuma dee sëmbë aki bi o sa tooka u, söseei taa de bi o sa ko dë bakama u Keesitu ö?

¹⁷ A di ten aki, sömëni sëmbë ta dë kabakaba u tooka soni a de libi, u de sa ko toon bakama u Jesosi. A Ösutualia, wan sisa de kai Yukina, di ta du di apaiti pioniliwooko, bi si taa hii pei  sëmbë sa haika di bosikopu di dë a Bëibel. Wan daka hën a go a wan kantoo, hën a si wan mujëë di bi bisi wanlö bugu lai, söseei di bi abi sömëni tatouage nëën sinkii. Yukina taki taa: „Bigibigi mi bi fëëë u fan ku ën, ma bakaten hën mi bigi fan ku ën. Hën mi ko fusutan taa a bi lobi soni u Bëibel sö tee taa so u dee tatouage fëën seei, bi dë wantu tëkisi u di buku Psalöm!” Di mujëë bi bigi lei soni u Bëibel, hën a bigi go a dee komakandi. *

18. Faandi mbei wa musu ta kuutu sëmbë?

¹⁸ Jesosi bi taki taa dee njanjan u dee goon bi lepi tjika u koti, u di a bi ta hoi taa gaansë u sëmbë bi o waka nëën baka u? Wë nönö. Di Wöutu u Gadu bi taki a fesi kaa taa wantu sëmbë nöö bi o biibi Jesosi (Joh. 12:37, 38). Boiti di dë, Jesosi bi sa sabi andi dë a wan sëmbë hati dendu (Mat. 9:4). Ma tökuseei a bi ta buta pakisei a dee wantu sëmbë dee bi o ko ta biibi nëën, söseei a bi ta peleiki fajafaja da hii sëmbë. Wë u wa sa sabi andi dë a wan sëmbë hati. Fëën mbei wa musu ta kuutu dee sëmbë dee dë a di pisiwata dee u ta peleiki da! Ma u musu ta si hii sëmbë kuma wan sëmbë di sa ko dë wan bakama u Keesitu. Wan baaa de kai Marc di ta du di sëndëlengi wooko a Burkina Faso, bi taki taa: „A lo’ u pasa taa dee sëmbë dee mi ta mëni taa o go a fesi, ta disa di lei di de ta lei soni u Bëibel. Ma dee sëmbë dee mi ta si kuma an o pena go a fesi seei, de nango a fesi seei bumbuu. Fëën mbei mi ko fusutan taa a möön bunu fuu mbei di santa jeje u Gadu tii u.”

19. Unfa u musu ta si dee sëmbë u di pisiwata ka u ta peleiki?

¹⁹ Te i luku ën, nöö kandë a o ta djei kuma sëmbë an hia a di pisiwata ka i ta peleiki, di dë kuma njanjan di lepi tjika u koti. Ma na fëëkëtë andi Jesosi bi piki dee bakama fëën. A bi taki taa dee njanjan u dee goon lepi tjika u koti. Sëmbë sa tooka ko dë bakama u Keesitu. Jehovah ta si dee sëmbë aki kuma wan „gudu” (Hag. 2:7). Ee u ta si sëmbë kumafa Jehovah ku Jesosi ta si de, nöö woo kë ko sabi unfa de dë, ku andi de lobi. Wa o ta si de kuma sëmbë di wa sabi, ma woo ta si de kuma sëmbë di sa ko dë baaa ku sisa fuu a di biibi.