1-2. Die yen mu Jesu vwọ ta eta rehẹ Jọn 4:35, 36?

JESU yan wan idju buebun re, ọ sa dianẹ ọ wanvrẹ idju rẹ eka ri bali boba. (Jọn 4:3-6) O ji che te omarẹ emeranvwe ẹne tavwen eka na ke ghwo te orhọ. Ọtiọyena, o se gbe ohwo unu ri Jesu vwọ tanẹ, “Kpare ẹro kpenu, re wo ni obo rẹ idju na ejobi ghwo te orhọ.” (Se Jọn 4:35, 36.) Die yen eta yena mudiaphiyọ?

² O muẹro nẹ orhọ rẹ ihworakpọ yen Jesu ta ota kpahan na. Roro kpahen obo re ghwa phia na. Dede nẹ, ihwo ri Ju vẹ ihwo ri Sameria ruẹ kuẹgbe-e, Jesu ghwoghwo ota kẹ aye ọvo ro nẹ Sameria rhe, ọ da kerhọ! Vwọrẹ uyota, ọke rẹ Jesu vwọ tanẹ, “idju na ejobi ghwo te orhọ,” jẹ ihwo ri Sameria buebun ri nyo kpahen Jesu vwẹ unu rẹ aye na bru Jesu cha rere ayen vwọ riẹn emu efa kpahọn. (Jọn 4:9, 39-42) Ohwo ọvo ro yono Baibol kodo de si kpahen eta ri Jesu na nẹ, “Owenvwe rẹ ihwo na . . . djerephia nẹ ayen họhọ orhọ rọ ghwo te evuon re.”

3. Mavọ wọ sa vwọ dia uvi rẹ oghwoghwota siẹrẹ wọ da vwẹ ẹro ri Jesu vwo nẹ ihwo vwo ni ayen?

³ Ẹro vọ yen wo vwo ni ihwo ru wo ghwoghwota kẹ? Wo ni ayen kerẹ udju rọ ghwo te orhọ re? Ọ da dia ọtiọyen, erọnvwọn erha keyen cha phia: Ẹsosuọ, wo che ghwoghwo ota na vẹ okpakpa. O vwo ọke re vwo vuẹn orhọ, ọtiọyena, ke ruo vẹ okpakpa. Ọrivẹ, oma cha vwerhen owẹ siẹrẹ ihwo da kerhọ rẹ iyẹnrẹn esiri na. Baibol na tare nẹ, “ọke orhọ” kẹ ohwo aghọghọ. (Aiz. 9:3) Ọrerha, wọ cha mrẹvughe nẹ ihwo na se kurhẹriẹ, ọtiọyena ku wo che wene ena rẹ  aghwoghwo wẹn rere o se vwo te ihwo na ubiudu.

4. Die yen che yono mie Pọl vwẹ uyono nana?

⁴ Jesu vwẹro ri phovwin vwo ni ihwo ri Sameria na kirobo rẹ idibo rọyen evo ni aye-en. Ukperẹ ọtiọyen, o ni ayen kerẹ ihwo ri se kurhẹriẹ. Ofori nẹ a je vwẹro tiọyen vwo ni ihwo rehẹ ekogho rẹ avwanre de ghwoghwo. Ọyinkọn Pọl phi omamọ rẹ udje phiyotọ rẹ avwanre se nene. Die yen avwanre se yono mie? Vwẹ uyono nana, e che yono kpahen obo ri Pọl vwọ: (1) riẹn kpahen esegbuyota rẹ ihwo ro ghwoghwo ota kẹ, (2) vughe oborẹ ayen vwo omavwerhovwẹn kpahen, ji (3) ni ayen kerẹ ihwo ri se kurhẹriẹ rhe dia idibo ri Jesu.

5. Diesorọ Pọl se vwo vwo ẹruọ rẹ ihwo ro ghwoghwo ota kẹ vwẹ sinegọg na?

⁵ Pọl ghwoghwo ota mamọ vwẹ sinegọg rẹ ihwo ri Ju. Kerẹ udje, vwẹ sinegọg rọhẹ Tẹsalonaika, Pọl “vẹ ihwo [ri Ju] na da phro aphro nẹ ẹbe ọfuanfon na rhe ọsoso rẹ ẹdidjala erha.” (Iruo 17:1, 2) Ọ họhọre nẹ ẹwẹn ri Pọl te otọ rọ vwọ hẹ sinegọg na, kidie ọyen ohwo ri Ju. (Iruo 26:4, 5) Pọl nabọ vughe ihwo ri Ju na, ọtiọyena, ko se fiudugberi ghwoghwo ota kẹ ayen.—Fil. 3:4, 5.

6. Ofẹnẹ vọ yen herọ vwẹ uvwre rẹ ihwo rẹ Pọl ghwoghwo ota kẹ vwẹ Sinegọg vẹ e rehẹ afieki rẹ Atẹns?

⁶ Ọke rẹ ihwo re vwọsua vwọ djẹ Pọl nẹ Tẹsalonaika vẹ Biria nu, o de kpo Atẹns. Vwẹ obọ ọfa, “ọ vẹ ihwo ri Ju evo rẹ egba rẹ egagọ ke phra aphro vwi Sinegọg.” (Iruo 17:17) Ẹko rẹ ihwo efa kọyen Pọl rhe ghwoghwo ota kẹ ọke ro vwo ghwoghwo vwẹ afieki. Egbaghwanre vẹ igiye efa hẹ usun rẹ ẹko nana, ayen ni ovuẹ ri Pọl na kerẹ “uyono ọkpokpọ.” Ayen da ta: “Ota ọkpokpọ wọ ta phihọ erhọn rẹ avwanre na.”—Iruo 17:18-20.

7. Vwo nene eta rehẹ Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:22, 23, mavọ yen Pọl wene ona rẹ aghwoghwo rọyen wan?

⁷ Se Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:22, 23. Ọ dia ona vuọvo yen Pọl vwo ghwoghwo kẹ igiye rẹ Atẹns vẹ ihwo ri Ju rọ mrẹre vwẹ Sinegọg na-a. Ọ sa dianẹ Pọl nọ oma rọyen nẹ, ‘Die yen ihwo nana rehẹ Atẹns na segbuyota?’ Ọ nabọ fuẹrẹn oborẹ ekogho na epha vẹ ẹkuruemu rẹ ẹga rẹ ihwo. Emu ọfa ro ruru yen ọ vwọ tuẹn aghwoghwo rọyen phiyọ vẹ uyota ri Baibol rẹ ihwo na ji rhiabọreyọ. Ohwo ọvo rọ ta ota kpahen Baibol na da ta: “Kerẹ  Onenikristi rọ dia ohwo ri Ju, Pọl riẹnre nẹ ọ dia Ọghẹnẹ rẹ ihwo ri Ju vẹ Inenikristi riẹnphiyọ Ọghẹnẹ rẹ ‘uyota’ na yen igiye re dia ihwo ri Grik na ga-a, ẹkẹvuọvo, ọ davwẹngba vwo djephia nẹ Ọghẹnẹ rẹ ọyen ghwoghwo na dia Ọghẹnẹ ọrhorha kẹ ihwo rẹ Atẹns na-a.” Kọyen Pọl wene ona rẹ aghwoghwo rọyen. Ọ vuẹ ihwo rẹ Atẹns na nẹ, obọ rẹ “Ọghẹnẹ re jẹriẹn” rẹ ayen davwẹngba vwọ ga na yen ovuẹ rọyen na nurhe. Pọl rorori nẹ igiye nana sa rhe dia Inenikristi, dede nẹ ayen ghwa riẹn kpahen Isiesi Ọfuanfon na-a. O ni ayen kerẹ udju rọ ghwo te orhọ re, ọtiọyena o de wene ona rẹ aghwoghwo rọyen.

8. (a) Mavọ wọ sa vwọ riẹn oka rẹ ẹga rẹ ihwo rehẹ ekogho wo de ghwoghwo ra? (b) Ohwo da vuẹ wẹ nẹ ọyen vwo ẹga rọ ra, die yen wọ cha kpahen kẹ?

⁸ Vwo oniso kerẹ Pọl. Guọnọ eka re sa vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwọ riẹn oborẹ ihwo rehẹ ekogho wo de ghwoghwo na segbuyota. Die yen ọrovwuwevwin na vwọ rhuẹrẹ uwevwin yẹrẹ imoto rọyen fia? Odẹ, irhuon, osẹnvwe yẹrẹ eta rọyen dje oka rẹ ẹga rọ ra phia? Ọkiọvo, ọ vuẹ wẹ phiọgun nẹ ọyen vwo ẹga rọ ra. Ọke rẹ ohwo ọvo vwọ vuẹ ọkobaro oghẹresan ọvo re se Flutura ọtiọyen, ọ da kpahen kẹ nẹ, “Ọ dia me rhere rhe gba wẹ nẹ wọ rhe ẹga mẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo me guọnọ ta ota kẹ wẹ kpahen uyovwinrota nana . . . ”

9. Die yen wẹ vẹ ohwo ro kpo ẹga sa ta ota kpahen?

⁹ Die yen wẹ vẹ ohwo ro kpo ẹga sa ta ota kpahen? Davwẹngba vwọ riẹn oborẹ ovwan ihwo ivẹ na rhọnvwephiyọ. Ọ sa dianẹ ọ ga Ọghẹnẹ ọvuọvo, ọ reyọ Jesu kerẹ Osivwin rẹ ihworakpọ, yẹrẹ o segbuyota nẹ avwanre yeren vwẹ ọke ọbrabra ro che vwoba kẹrẹkpẹ. Gbe mu ota wẹn kpahen oborẹ ovwan ihwo ivẹ na rhọnvwephiyọ, rere wọ ta vwẹ idjerhe rẹ oma da vwerhen ohwo na.

10. Die yen ofori nẹ a davwẹngba vwo ru, kẹ diesorọ?

¹⁰ Karophiyọ nẹ ọkiọvo, ọ dia emu eje rẹ ẹga rayen yono yen ihwo na segbuyota-a. Ọtiọyena, wọ da tobọ riẹn ẹga rẹ ohwo ra nu, je davwẹngba wọ vwọ riẹn oborẹ ohwo na komobọ segbuyota. David rọ dia ọkobaro oghẹresan vwẹ Australia tare nẹ “ihwo buebun vwẹ iyono rẹ egbaerianriẹn vwọ gua esegbuyota rẹ ẹga asaọkiephana.” Donalta rọ dia Albania da ta: “Ihwo evo rẹ avwanre mrẹre ka tanẹ ayen vwo ẹga rẹ ayen ra, jẹ ọke da yan obaro, ayen me rhe tanẹ ayen ghwe se Ọghẹnẹ gbuyota-a.” Oniọvo ọshare ọvo rọ dia imishọnare vwẹ Argentina vwo oniso  nẹ ihwo evo tanẹ ayen vwo esegbuyota kpahen eghẹnẹ erha ri kuomakugbe dia ọvo, jẹ vwọrẹ uyota, ayen segbuyota nẹ Ọsẹ na, Ọmọ na, kugbe ẹwẹn ọfuanfon na dia ọvo-o. Ọ da tanẹ, “a vwọ riẹn ọyena cha nẹrhẹ ọ lọhọ re vwo ghwoghwo ota kẹ ohwo tiọyena.” Ọtiọyena, davwẹngba wọ vwọ riẹn oborẹ ihwo ghini segbuyota. Ọke yena, ku wo se “hirhe phihọ emu ejobi kẹ ihwo ejobi” kerẹ Pọl.—1 Kọr. 9:19-23.

11. Vwo nene eta rehẹ Iruo Rẹ Iyinkọn Na 14:14-17, die yen nẹrhẹ aghwoghwo ri Pọl si ihwo rehẹ Listra urhuru?

¹¹ Se Iruo Rẹ Iyinkọn Na 14:14-17. Pọl vwo oniso rẹ ọdavwẹ rẹ ihwo ro ghwoghwo kẹ, o de wene ona rẹ aghwoghwo rọyen nene. Kerẹ udje, ihwo ro ghwoghwo kẹ vwẹ Listra ghwe vwo ugogo erianriẹn rẹ Isiesi Ọfuanfon na-a. Ọtiọyena, Pọl da ta ota kpahen oborẹ ayen riẹnre jovwo. Ọ ta ota kpahen ọke orhọ vẹ oborẹ avwanre sa vwọ riavwerhen rẹ akpeyeren. Ọ vwẹ idje elọlọhọ vwọba ta ota kẹ ihwo re kerhọ rọyen.

12. Mavọ wo se vwo vwo oniso rẹ ọdavwẹ rẹ ohwo, wo mi wene ona rẹ aghwoghwo wẹn nene?

¹² Vwo oniso rẹ ọdavwẹ rẹ ihwo rehẹ ekogho wẹn, rere wo wene ona rẹ aghwoghwo wẹn. Mavọ yen wọ sa vwọ riẹn ọdavwẹ rẹ ohwo siẹrẹ wo de siẹkẹrẹ yẹrẹ uwevwin rọyen? Obọ ọfa, vwo oniso. Ọ sa dianẹ ohwo na gbẹn odin, se ọbe, rhuẹrẹ imoto yẹrẹ ruẹ erọnvwọn efa. O de shephiyọ, wọ sa vwẹ oborẹ ohwo na ruẹ na vwọ tuẹn otaẹtakuẹgbe phiyọ. (Jọn 4:7) Osẹnvwe rẹ ohwo sa nẹrhẹ wọ riẹn asan ro nurhe, iruo ro ruẹ yẹrẹ ehaẹha ro me je. Oniọvo Gustavo da ta: “Me ton otaẹtakuẹgbe phiyọ vẹ eghene ọshare ọvo rọhẹ ẹgbukpe 19, ro ku ewun ro vwo ifoto rẹ ọbuine ọvo ro titiri phiyọ. Me vwọ nọ kpahen ifoto rọhẹ ewun na, ọ da vuẹ vwẹ oboresorọ ro vwo vwo ẹguọnọ rẹ ọbuine yena. Ọnana da rhe nẹrhẹ avwanre ton uyono ri Baibol phiyọ, enẹna eghene ọshare na hirhephiyọ oniọvo re.”

13. Mavọ wo se vwo djisẹ rẹ uyono ri Baibol kẹ ohwo vwẹ idjerhe ro de je?

 ¹³ Wọ da guọnọ vwẹ uyono ri Baibol vwo muẹ kẹ ohwo, ruo vwẹ idjerhe ro che vwo je ohwo na; djephia kẹ nẹ uyono ri Baibol na cha vwẹ ukẹcha kẹ. (Jọn 4:13-15) Kerẹ udje, aye ọvo ro dje omavwerhovwẹn phia durhie oniọvo aye re se Poppy nẹ ọ ro uwevwin rọyen. Poppy vwọ ro uwevwin na, ọ da mrẹ ọbe erhanre ra vwọ ya igbẹhẹ ro djerephia nẹ aye na ogbu rẹ ẹbe (professor), Poppy da kanrunumuo nẹ avwanre ji yono ihwo womarẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ uyono ri Baibol vẹ emẹvwa rẹ avwanre. Aye na de rhiabọreyọ uyono ri Baibol, kpo omẹvwa vwẹ ẹdẹ rọ vwọ kpahọn, o kriri-i, o de ji kpo osikoko. Ẹgbukpe ọvo vwọ wan nu, o de bromaphiyame. Nọ oma wẹn: ‘Die yen irhivwinbrura mẹ vwo omavwerhovwẹn kpahen? Mi se djisẹ rẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ uyono ri Baibol avwanre ruẹ kẹ ayen vwẹ idjerhe rẹ ayen de vwo omavwerhovwẹn kpahọn?’

14. Mavọ wo se vwo ru uyono ri Baibol vwo nene ẹdia rẹ ohwo ọvuọvo hepha?

¹⁴ Wọ da ton uyono ri Baibol phiyọ nu, muegbe vwọ kẹ uyono rẹ ohwo ọvuọvo, kọn ohwo na vẹ obo ro vwo omavwerhovwẹn kpahen phiyọ ẹwẹn ọke wo de muegbe. Wo vwo muegbe na, brorhiẹn rẹ ẹkpo ri Baibol wo che se, ividio wo che hworo, kugbe idje wo che vwo dje uyota ri Baibol na fiotọ. Nọ oma wẹn, ‘Die yen che me je, ji te ubiudu rọyen?’ (Isẹ 16:23) Vwẹ Albania, aye ọvo rẹ Flora rọ dia ọkobaro ọkieje yono da tanẹ, “Mi che se se uyono rẹ evrẹnushi na gbuyota-a.” Flora gba rọ vwọ rhọnvwephiyọ-ọ. Flora da ta: “Ẹsosuọ, ofori nẹ ọ riẹn Ọghẹnẹ ro ve ive rẹ evrẹnushi na.” Vwo nẹ ọke yena yanran, Flora kọ kanrunumuẹ ẹguọnọ ri Jihova, aghwanre, kugbe ogangan rọyen vwẹ kuyono kuyono rẹ ayen ruẹ. Ọke vwọ yan obaro, aye na de rhi vwo esegbuyota kpahen uyono rẹ evrẹnushi na. Aye na Oseri ri Jihova rọ ga vẹ oruru asaọkiephana.

15. Vwo nene Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:16-18, iruemu vọ yen kpokpo Pọl ẹwẹn, kẹ diesorọ o vwo ghwoghwo kẹ ihwo rẹ Atẹns ghene?

¹⁵ Se Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:16-18. Pọl vwo imuẹro nẹ ihwo rẹ Atẹns na se kurhẹriẹ dede nẹ orere na vọnre vẹ iyono rẹ ẹga rẹ efian, ihwo re ga ẹdjọ, vẹ ihwo ri gbe ọfanrhiẹn. Aroeyinvwo rẹ ihwo na je nẹrhẹ ofu dje-e. Pọl komobọ ji kurhẹriẹ, dede nẹ dẹvure, o mu kpahen Jesu kidie ọ tare nẹ, “me phọpherọ mi kpokpiro me da harhọ.” (1 Tim. 1:13) Kirobo ri Jesu niro nẹ Pọl se kurhẹriẹ na, ọtiọyen Pọl ji ni ihwo rẹ Atẹns nẹ ayen ji se kurhẹriẹ. Obo ri Pọl vwo imuẹro kpahen na ghene phia.—Iruo 9:13-15; 17:34.

16-17. Die yen djerephia nẹ koka koka rẹ ohwo sa dia odibo ri Kristi? Djudje ọvo.

¹⁶ Vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, ihwo ri nẹ asan sansan rhe yen dia idibo ri Jesu. Ọke ri Pọl vwo si rhe Inenikristi re dia Kọrẹnt, ọ tare nẹ evo usun rẹ ihwo rehẹ ukoko na ka dia ihwo re churhi yẹrẹ yeren akpọ rẹ ọfanrhiẹn ra ghẹmrẹ. Ọ vwọ ta ọyena nu, ọ da vwọba: “Ọtiọye evo vwẹ usun rẹ ovwan na epha jovwo. Ẹkẹvuọvo a họ ovwan, e ru ovwan fon.” (1 Kọr. 6:9-11) Ọ da dia owẹ, wo che ni ayen kerẹ ihwo re sa dia idibo ri Jesu?

¹⁷ Nonẹna, ihwo buebun vwo owenvwe rẹ ayen vwo ru ewene ra guọnọre rere ayen sa vwọ dia idibo ri Jesu. Kerẹ udje, Yukina rọ dia ọkobaro oghẹresan vwẹ Australia mrẹvughe nẹ koka koka rẹ ihwo  sa rhọnvwephiyọ iyono ri Baibol na. Vwẹ ọfisi ọvo, ọ da mrẹ eghene aye ọvo ro bru ibrebru phiyọ oma (tattoo), ro ji ku iwun re rhonọ oma phiyọ. Yukina da ta: “Mi ke siomauko, dedena me ta ota kẹ. Me da rhe mrẹvughe nẹ o vwo omavwerhovwẹn kpahen Baibol na mamọ, evo isun rẹ ibrebru ro bru phiyọ oma na, ẹkpo ri Baibol vwẹ Une Rẹ Ejiro!” Eghene aye na da ton uyono ri Baibol vẹ uyono-ẹra phiyọ. *

18. Diesorọ o fo nẹ a kẹnoma kẹ uruemu re vwo ni ihwo nẹ ayen che se kurhẹriẹ-ẹ?

¹⁸ Jesu ni udju na nẹ ọ ghwo te orhọ kidie o rhẹro rọyen nẹ ihwo buebun che nene? Ẹjo. Baibol na tarọ phiyotọ nẹ imihwo yen che se Jesu gbuyota. (Jọn 12:37, 38) Jesu vwo ẹgba rọ sa vwọ riẹn obo rehẹ ubiudu rẹ ohwo. (Mat. 9:4) Dedena, ọ tẹnrovi imihwo ri che se gbuyota, ọ da je vwẹ oruru ghwoghwo kẹ kohwo kohwo. Avwanre cha sa riẹn obo rehẹ ubiudu rẹ ihwo-o, ọtiọyena, ko fori nẹ a kẹnoma kẹ uruemu re vwo ni ihwo nẹ ayen che se kurhẹriẹ-ẹ! Ukperẹ ọtiọyen, ni ayen kerẹ ihwo ri se kurhẹriẹ. Marc rọ dia imishọnare vwẹ Burkina Faso tare nẹ: “Ihwo ri mi rorori nẹ e cha yan obaro, me rhe dobọ rẹ uyono rayen ji. E rẹ me vwẹro roro-o, keyen yan obaro. Ọtiọyena, me rhe mrẹvughe re nẹ, ofori a vwọ vwẹ uphẹn kẹ ẹwẹn ọfuanfon ri Jihova nẹ o sun avwanre.”

19. Ẹro vọ yen ofori nẹ e vwo ni ihwo rehẹ ekogho rẹ avwanre de ghwoghwo?

¹⁹ Ẹsosuọ, wo se no nẹ ihwo re pha kerẹ udju rọ ghwo te orhọ re ghwe bun vwẹ ekogho wo de ghwoghwo-o. Ẹkẹvuọvo karophiyọ oborẹ Jesu vuẹ idibo rọyen. Udju na vware ku, kọyen ọ ghwo te orhọ re. Ihwo se kurhẹriẹ rhe dia idibo ri Jesu. Jihova ni ihwo nana ri se kurhẹriẹ na kerẹ “efe” yẹrẹ erọnvwọn eghanghanre. (Heg. 2:7) Siẹrẹ a da vwẹ ẹro ri Jihova vẹ Jesu vwo nẹ ihwo vwo ni ayen, o che mu avwanre vwọ nabọ vughe ihwo na vẹ obo rẹ ayen vwo omavwerhovwẹn kpahen. E ji che ni ayen kerẹ ihwo re cha rhe dia iniọvo rẹ avwanre, e dia erhorha-a.