1. Baibul tittiwa lok ada mene i kom Jehovah ma cuko cwinywa?

TIKA imito ni dano gungol kop i komi ma lubbe ki rangi del komi, kit ma wangi nen kwede, nyo dit komi? Pe kit meno. Pud dong yomo cwinywa ya me ngeyo ni Jehovah pe ngolo kop i komwa ma lubbe ki kit ma dano ginenowa kwede! Me labolle, i kare ma Camuel oneno awobe pa Yece, en pe oneno gin ma Jehovah onongo oneno. Jehovah onongo owaco ki Camuel ni latin awobi acel pa Yece bidoko Kabaka me Icrael. Ento latin awobi mene? I kare ma Camuel oneno latin kayo pa Yece ma nyinge Eliab, en owaco ni, “Ada, ngat ma Rwot biwiro ki moo tye i nyime.” Eliab onongo nen ki woko calo kabaka. “Ento Rwot [Jehovah] owaco bot Camuel ni, ‘Pe ibed ka neno ber me kome nyo kit borre, pien atyeko kwere woko.’” Pwony ango ma wanongo? Jehovah omedde ni: “Dano neno kome ki woko, ento Rwot neno cwinye.”​—1 Cam. 16:1, 6, 7.

2. Kit ma kitito kwede i Jon 7:24, pingo omyero pe wangol kop i kom dano ma lubbe ki gin ma waneno ki wangwa? Mi labol.

² Wan macalo dano ma gitye ki roc, pol kare wamaro ngolo kop i kom jo mukene ma lubbe ki kit ma ginen kwede ki woko. (Kwan Jon 7:24.) Ento ki lok ada, watwero pwonyo jami manok keken ki i neno kit ma jo mukene ginen kwede ki woko. Me labolle, kadi wa daktar maryek twero niang gin manok adada ki i neno latwo anena ki wange. Mitte ni en oter ite ka winyo lok pa latwo wek oniang kit ma twone ocakke kwede, kit ma en winyo kwede, nyo lanyut me two ma en tye kwede. Daktar bene twero cwalo latwo i amenya i ot maraya wek okonye me neno jami ma tye i i latwo meno. Ka pe otimo man, ci en twero miyo latwo yat ma pe rwatte ki twone. I yo acel-lu, pe watwero niang maber i kom omegiwa ki  lumegiwa ki i nenogi ki wangwa keken. Omyero watute me niang matut anga ma gubedo. Ngene kene ni, wan pe watwero ngeyo gin ma tye i cwiny dano, pi meno pe wabitwero ngeyo jami ducu i komgi kit ma Jehovah ngeyogi kwede. Ento watwero yelle ki tekwa ducu me lubo lanen pa Jehovah. Watimo man nining?

3. Labol me Baibul ma kinyamogi i pwony man bikonyowa nining me lubo lanen pa Jehovah?

³ Jehovah mono tero jo ma giwore nining? En winyo lokgi. En tamo pi kwogi macon ki kwo ma gitye ka kato ki iye. Dok en nyuto cwiny me kica botgi. Ka wawoto ki nyamo kit ma Jehovah otimo meno pi Yona, Elia, Agar, ki Lot, myero wanenu yo ma watwero lubo kwede lanene i kit ma watero kwede omege ki lumege.

4. Pingo watwero bedo ki tam marac i kom Yona?

⁴ Kit macalo pe wangeyo jami ducu i kwo pa Yona, watwero ngolo kop i kome ni obedo ngat ma pe gene. Jehovah omine tic ni ocit otit kwena me ngolo kop i Nineve. Ento me kaka winyo Jehovah, Yona oito yeya ma cito tung kilong ki ka ma kiwacce ni ocit iye “wek ea woko ki i nyim [Jehovah].” (Yon 1:1-3) Ka onongo obed in, tika onongo ibimiyo ki Yona kare mukene me timo tic man? Nen calo onongo pe ibimiyo. Ento, Jehovah otamo ni omyero emi ki Yona kare mukene.​—Yon 3:1, 2.

5. Ngo ma ipwonyo i kom Yona ki i lokke ma kicoyo i Yona 2:1, 2, 9?

⁵ Yona onyuto kit dano ango ma en obedo i legane. (Kwan Yona 2:1, 2, 9.) Yona nen calo olego tyen mapol. Legane acel, ma en olego i kare ma tye i i rec, konyowa pe me nene calo ngat ma ongweco ki i ticce keken. Lokke nyuto ni en onongo mwol, tye ki pwoc, dok omoko tamme me bedo lawiny bot Jehovah. Dong pe tye me ur ni Jehovah pe obedo ka keto cwinye i kom bal pa Yona. Me ka meno, en ogamo lega pa Yona, dok omedde ki tic kwede macalo lanebi!

6. Pingo tutewa me winyo lok binyako nyige?

⁶ Me winyo lok pa jo mukene, myero watute me bedo jo mamwol kun wadiyo cwinywa. Ento tutewa binyako nyige pi tyen lok adek magi. Me acel, pe wabirune me moko tam marac i kom dano mo. Me aryo, wabiniang kit ma omegiwa giwinyo kwede kacel ki mitigi, dok man bikonyowa me nyuto cwiny me kica botgi. Dok me adek, wabikonyo dano meno me ngeyo jami mogo i kome kekene. I kare mukene,  wan kikomwa pe waniang kit ma watye ka winyo kwede wang ma watito ki ngat mukene. (Car. 20:5) Laelda mo ma bedo i Acia otito ni: “I kare mo aloko ata labongo kong winyo lok. Amiyo tira ki lamego mo ni omyero oyub kit ma miyo kwede ki lagamme i cokke. Lacen, aniang ni en pe ngeyo kwan maber dok ni en tute matek me miyo lagam.” Pud dong pire tek ya ni laelda acel acel ‘owiny lok’ ma peya omiyo tira!​—Car. 18:13.

7. Ngo ma itwero pwonyo ki i kit ma Jehovah otero kwede Elia?

⁷ Omegiwa ki lumegiwa mogo ginongo tek me lok i kom kit ma giwinyo kwede pi kit kwo ma gukato ki iye con, tekwarogi, nyo kitgi macalo dano. Ngo ma watwero timo wek giwiny agonya me tito lok ma i cwinygi botwa? Wi myero opo i kom kit ma Jehovah otero kwede Elia i kare ma en oringo woko ki bot Jejebel. Otero nino mapol wek Elia otit lok ma i cwinye ducu bot Wonne me polo. Jehovah otero ite ka winyo lok pa Elia. I nge meno en ocuko cwiny Elia dok omine tic ma pire tek me atima. (1 Luker 19:1-18) Twero tero kare pi omegiwa ki lumegiwa me winyo agonya wek gulok kwedwa, ento ka gutimo meno ci wabitwero niang kit ma giwinyo kwede kikome. Ka walubo lanen pa Jehovah ki bedo jo ma gidiyo cwinygi, ci gitwero cako bedo ki gen i komwa. I nge meno, ka gitye atera me nywako kit ma giwinyo kwede, omyero water itwa ka winyo lokgi.

8. Ma lubbe ki Acakki 16:7-13, Jehovah okonyo Agar nining?

⁸ Agar, angeca pa Carai ocako timme mingomingo bot laditte i kare ma odoko dako pa Abraim. I kare ma Agar ogamo ic, en ocako cayo Carai ma onongo pe ki latin mo ma mege. Jami odoko rac adada bot Agar ma oweko en oringo woko pi kit ma Carai onongo tere kwede. (Acak. 16:4-6) Pi roc ma watye kwede, watwero tamo ni Agar onongo obedo dako ma lawakke ma opore me nongo pwod. Ento Jehovah pe onene kit meno. En ocwalo lamalaika bote. I kare ma lamalaika ononge, lamalaika-ni okonye me bedo ki neno mupore dok ogoyo laa i kome. Agar oniang ni Jehovah obedo ka nene dok onongo ngeyo jami ducu ma obedo ka timme. Man oweko en olwongo Jehovah ni “Lubanga ma neno.”​—Kwan Acakki 16:7-13.

9. Pingo Jehovah otero Agar maber?

⁹ Gin ango ma Jehovah oneno i kom Agar? Jehovah onongo ngeyo jami ducu ma Agar okato ki iye kacel ki pekki ducu ma en okanyo. (Car. 15:3) Agar onongo obedo Laejipt ma bedo i paco pa Luibru. Tika i kare mogo en onongo winyo calo pe kimite i paco meno? Tika en onongo paro jo ganggi? En onongo pe obedo dako acel keken pa Abraim. Pi kare mo, lutic pa Jehovah mogo ma lugen gubedo ki mon mapol. Ento meno pe obedo yub pa Jehovah mukwongo. (Mat. 19:4-6) Pi meno, pe tye me ur ni kit kwo man onongo kelo nyeko kacel ki kiniga i paco. Jehovah onongo ngeyo ni Agar omyero omi woro ki Carai. Ento en bene oniang kit ma Agar winyo kwede kacel ki kwo ma en okato ki iye, pi meno en otero Agar ki kica.

10. Ngo ma watwero timo wek wange omege ki lumege maber?

¹⁰ Watwero lubo lanen pa Jehovah ka watute me niang kwo ma omegiwa ki lumegiwa gitye ka kato ki iye. Tute me ngeyo omege ki lumege maber. Lok kwedgi ma peya cokke ocakke ki dok i ngeye, ti kwedgi i tic me pwony, dok ka twere lwonggi i gangi pi cam mo manok. Ka itimo meno, ci itwero  bedo ki ur me niang ni lamego mo ma nen calo pe maro dano kara nongo obedo lalewic, omego mo ma onongo itamo ni maro jami me kom kara nongo cinge yot adada, nyo laminwa mo ma tye ki lutino matino ma gimaro bino let i cokke kara gitye ka kato ki i aunauna magwar ki gang. (Yubu 6:29) Ngene kene ni, pe myero ‘waridde i lok pa jo mukene.’ (1 Tem. 5:13) Ento, bedo ber ka wangeyo gin mo i kom omegiwa ki lumegiwa ki kwo ma gikato ki iye. Man twero konyowa me nyuto niango botgi.

11. Pingo pire tek pi luelda me ngeyo romigi maber?

¹¹ Tutwalle luelda myero gutute me ngeyo kwo ma omege ki lumege ma gitye i te gwokgi gitye ka kato ki iye. Nen kong labol pa omego ma nyinge Artur ma onongo obedo laneno me adwol. En ki laelda lawote gulimo laminwa mo ma onongo nen calo lalewic dok pe maro bedo ki dano. Artur owaco ni, “Waniang ni cware kara oto mwaki manok keken i nge nyomgi. Kadi bed laminwa-ni okato ki i kwo matek, en opwonyo anyirane aryo me doko jo ma gucung matek i yo me cwiny. Ento i kare-ni wange dong tye ka to woko dok tye ka yelle ki turcwiny. Kadi bed kit meno, marre pi Jehovah ki niyene pud tye matek. Waniang ni onongo kara watye ki jami mapol ma watwero pwonyo ki i labol maber pa laminwa-ni.” (Pil. 2:3) Laneno me adwol man onongo tye ka lubo lanen pa Jehovah. Jehovah ngeyo romine ki arem ma gikato ki iye. (Nia 3:7) Luelda ma gingeyo romi maber gitwero konyogi maber.

12. Adwogi maber ango ma laminwa mo ma bedo i Acia onongo pi tutene me ngeyo lamego mukene me kacokkegi maber?

¹² Ka itute me ngeyo Lakricitayo lawoti ma kite pe yomo i, man bikonyi me bedo ki cwiny me kica i kome. Nen kong labol man. Laminwa mo ma bedo i Acia owaco ni, “Lamego mo ma i kacokkewa onongo loko ki dwan malongo adada. Ki tung bota, onongo awinyo calo en pe ki woro. Ento i kare ma atiyo kwede i ticwa me pwony, aniang ni onongo yam en konyo lunyodone me cato rec i cuk. Onongo mitte ni en olok ki dwan malongo adada me lwongo kactoma.” Laminwa omedo ni: “Apwonyo ni wek aniang omegina ki lumegina maber, mitte ni ange kwo ma gukato ki iye.” Tute matek mitte me ngeyo omegiwa maber. Kadi bed kit meno, ka ilubo tira me Baibul ma waco ni wayab cwinywa malac, nongo itye ka lubo lanen pa Jehovah, ma maro “dano ducu.”​—1 Tem. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Kit ma kitito kwede i Acakki 19:15, 16, gin ango ma lumalaika gutimo ento gin ango ma Lot omedde ki timone dok pingo?

¹³ I cawa mo ma pire tek adada i kwo pa Lot, en pe owinyo tira pa Jehovah oyotoyot. Lumalaika aryo gulimo Lot dok guwacce ni omyero okwany lupacone woko ki i Codom. Pingo? Gin guwaco ni: “Wayubbe me tyeko gang man woko.” (Acak. 19:12, 13) I kare ma piny tye ka ruu, Lot kacel ki lupacone onongo pud peya gua. Lumalaika-ni pud dok guciko Lot aye. Ento “en obedo ka galle.” Watwero tamo ni Lot onongo pe tye ka paro pi gin ma Jehovah owacce ni otim nyo bene ni en oding. Kadi bed kit meno, Jehovah pe oilo cinge i kome. “Rwot [Jehovah] obedo ki kica i komgi,” omiyo lumalaika gumako cinggi, gupeyogi woko ki i boma.​—Kwan Acakki 19:15, 16.

14. Tyen lok ango ma nen calo oweko Jehovah obedo ki cwiny me kica i kom Lot?

¹⁴ Nen calo kica omako Jehovah i kom Lot pi tyen lok mapol. Twero bedo ni Lot obedo ka galle agala ki weko gange pien onongo lworo jo ma gibedo i kin godi. Onongo tye jami mukene ma romo keto kwone ka mading bene. Onongo tye bur mapol ma opong ki odok macol i nota macok ki Codom dok Lot nen calo onongo ngeyo ni i kare mo angec luker aryo gupoto i bur magi. (Acak. 14:8-12) Macalo won ot ki wego, Lot nen calo obedo ka paro pi jo me ode. Medo i kom meno, Lot onongo olony adada, dong romo bedo ni en onongo tye ki ot madit i Codom. (Acak. 13:5, 6) Ngene kene ni, jami magi ducu pe gubedo tyen lok matir pi Lot me kwero winyo Jehovah cutcut. Kadi bed kit meno, Jehovah pe oketo cwinye i kom goro pa Lot dok onene macalo ‘dano ma kite atir.’​—2 Pet. 2:7, 8.

15. Me kaka ngolo kop i kom ngat moni, ngo ma omyero watim?

¹⁵ Me kaka ngolo kop i kom ngat mukene, yelle matek me niang kit ma en winyo kwede. Veronica, laminwa mo ma bedo i lobo Ulaya, otute me timo meno. En otito ni, “Lamego acel moni onongo kare ducu  bedo ma wange col. Onongo pe maro bedo i kin dano. I kare mukene, onongo abedo ki lworo me lok kwede. Ento acako tamo ni, ‘Ka onongo an aye abed en, onongo abimito ni abed ki larem mo.’ Pi meno, amoko tamma me penye kit ma en winyo kwede. Dok en ocako tita lok ma i cwinye! Kombeddi dong aniang jami mapol madok i kome.”

16. Pingo omyero waleg pi kony me dongo cwiny me kica?

¹⁶ Ngat acel keken ma ngeyowa i yo ducu en aye Jehovah. (Car. 15:11) Pi meno, penye me konyi wek inen jo mukene kit ma en nenogi kwede ki me niang kit me nyuto botgi cwiny me kica. Lega okonyo laminwa ma nyinge Anzhela me nyuto cwiny me kica. Lamego mo me kacokkegi kwo kwede odoko tek adada. Anzhela oye ni: “Onongo bibedo yot adada me poto i owic me cayo lamego-ni nyo weke aweka. Ento alego Jehovah ni okonya me nyuto kica bot lamego-ni.” Jehovah tika ogamo lega pa Anzhela? En omedde ni: “Wacito ka tito kwena kacel dok i ngeye waloko pi kare malac. Awinyo lokke ki cwiny me kica. Kombeddi dong amare matek, dok amoko tamma me medde ki konye.”

17. Myero wamok tamwa me timo gin ango?

¹⁷ Pe omyero watam ni omegiwa ki lumegiwa mogo gupore me nongo kicawa ento mukene pe gupore. Gin ducu gikemme ki pekki calo ma Yona, Elia, Agar, ki Lot gukato ki iye. I kare mukene, nongo gukelo pekki magi i komgi kekengi. Ento, ki lok ada, wan ducu i kare mogo wakelo peko i komwa kekenwa. Dong pore ni Jehovah openyowa ni wanyut kica pi Lukricitayo luwotwa. (1 Pet. 3:8) Ka wawinyo Jehovah, ci wajingo note ma tye i kinwa kadi bed ni waa ki i kabedo mapatpat. Dong ka odok i kom kit ma watero kwede luwotwa, myero wamok tamwa me winyo lokgi, niang kwo ma gikato ki iye, ki nyuto cwiny me kica botgi.