1. Jehovah kong he aa tlaiin Baibal chimmi cu zeicah thazaang petu a si?

MI NIH na taksa rong, na hmai pungsan le na pumrua kong he aa tlaiin an i soi ahcun na duh lai maw? Na duh lai lo. Jehovah nih lenglei kan sining zoh in biachahnak a tuah lo ti hngalh cu zeitluk in dah lunglawmh awk a si. Tahchunhnak ah, Samuel nih Jesse fapale a hmuh hna tikah Jehovah hmuh ningin a hmu hna lo. Jehovah nih Samuel kha Jesse fapa hna lakah pakhat cu Israel siangpahrang a si lai tiah a chimh. Ahodah a si lai? Samuel nih Jesse fapa upa bik Eliab kha a hmuh tikah “BAWIPA chiti thuhmi cu a hmai i a ummi hi a si hrimhrim ko” tiah a ruah. Eliab cu midawh a si caah Samuel nih siangpahrang in thim a si lai tiah a ruah. “Asinain Jehovah nih Samuel kha hitin a ti: ‘A muisam in siseh, a pumrua in siseh zohhlah, zeicahtiah amah cu ka hlawt cang.’” Mah in zeidah kan cawn khawh? Jehovah nih hitin a ti chap: “Mi nih cun lenglei langh ning kha an zoh, sihmanhsehlaw BAWIPA nih cun lungthin kha a zoh.”—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Johan 7:24 ah a langhter bantukin mi pakhat i lenglei sining zoh in zeicah biachahnak kan tuah awk a si lo? Tahchunhnak pe.

² Mitlinglo kan si caah mi pawl i lenglei an sining kha zoh in biachahnak kan tuah tawn. (Johan 7:24 rel.) Asinain lenglei zohnak in cun mi pakhat i a sining kha tlawmpal lawng hngalh khawh a si. Tahchunhnak ah, a thiammi le hmuhtonnak a ngeimi siibawi hmanh nih mizaw pakhat kha a zoh sawhsawhnak in cun a sining kha tlawmpal lawng a hngalh khawh. Mizaw kong kha ṭha tein a hngalh khawh nakhnga a hlanah a ngeihmi zawtnak, atu ah a intuar ning le zei zawtnak hmelchunhnak dah a ngeih ti kha a hlathlai a hau. Siibawi nih mizaw a pum chunglei sining kha a theih khawh nakhnga X-ray a zoh a hau. Cutin a tuah lo ahcun mizaw kha a palh ningin a thlop khawh. Cu bantukin kan unau pawl kha an lenglei sining zohnak men in an konglam taktak kha ṭha tein kan thei kho ve lo. Cucaah unau  pawl i an sining taktak kha hngalh khawh awkah kan i zuam a hau. Mi lungthin kha kan thei kho lo. Cucaah midang lungthin kha kan hmuh khawh lo caah Jehovah bantukin midang kong kha ṭha tein kan hngalthiam kho lai lo. Asinain Jehovah kha kan si khawh chungin kan i zohchunh khawh. Zeitindah?

3. Jehovah i zohchunh khawh awkah hi capar i Baibal tuanbia hna nih zeitindah a kan bawmh lai?

³ Jehovah nih amah a biami hna kha zeitindah a pehtlaih hna? An bia a ngaihpiak hna. Hnulei an sining le thil sining kha a hngalhthiampiak hna. An cungah zaangfahnak a langhter. Jehovah nih Jonah, Elijah, Hagar le Lot kha zeitindah a pehtlaih hna timi kong le kan unau pawl kan pehtlaih hna tikah Jehovah kha zeitindah kan i zohchunh khawh timi kong kha i ruah hna u sih.

4. Jonah kong he aa tlaiin zeicah a ṭha lomi ruahnak kan ngeih khawh men?

⁴ Jonah nih a tonmi thil sining a dikthliar kha kan hngalh dih lo caah anih cu bochan awk a tlak lomi le zumhawk a tlak lomi in kan ruah khawh men. Jehovah nih Jonah kha Nineveh khua hrawhnak kong thanh awkah direct in a fial. Asinain Pathian nawl ngaih canah Jonah cu Pathian nih a kalternak hmunlei ah kal loin tilawng aa cit i ‘BAWIPA sinin a zam.’ (Jonah 1:1-3) Nangmah hei si law Jonah kha a dang rian na pe ṭhan ti lai maw? Na pe ṭhan ti lai lo. Asinain Jehovah nih cun a dang rian pek awkah aa tlak tiah a ruah.—Jonah 3:1, 2.

5. Jonah 2:1, 2, 9 bia ningin Jonah kong zeidah kan cawn khawh?

⁵ Jonah nih a thlacamnak in zeibantuk minung dah a si ti kha a langhter. (Jonah 2:1, 2, 9 rel.) Jonah nih Jehovah sinah atu le atu thla a cam lai ti cu a fiang ko. Mah a cammi lakah pakhat cu ngapi paw chung a um lioah a si. Mah nih rian pekmi, a zamtakmi mi pakhat men a si lo ti kha hngalhthiam awkah a kan bawmh. A thlacamnak nih aa toidormi, lawmh a hngalmi le Jehovah nawlngaih awkah biakhiahnak a tuahmi a si kha a langhter. Cucaah Jehovah nih Jonah palhnak cungah lungthin a pek lomi cu khuaruahhar awk a si lo. Mah canah a thlacamnak kha a ngaihpiak i profet pakhat in a rak hman rih.

6. Midang bia ṭha tein ngaih awkah i zuam cu zeicah a phut?

⁶ Midang bia ṭha tein ngaih awkah toidornak le lungsaunak kan ngeih a hau. Cutin tuah a phutnak a tlawm bik ah a ruang pathum a um. Pakhatnak, midang kong he aa tlaiin a chiatnak leiin hmuhnak kan ngei colh lai lo. Pahnihnak, kan unau pawl i an intuarnak le an  lungput kha ṭha tein kan hngalh khawh lai i mah nih an cungah zaangfahnak langhter chin awkah a kan bawmh lai. Pathumnak, unau pakhat kha biachimnak nawl kan pek ahcun amah kong he aa tlaiin thil cheukhat kha a cawn khawh lai. A caan ah kan intuarnak kong he aa tlaiin kan kaa in kan chim hlan tiang kanmah intuarnak hmanh kha kan hngalthiam taktak lo. (Ptb. 20:5) Asia ram i Khrihfa upa pakhat nih hitin a ti: “An chimmi bia ngaihpiak hlanah bia ka chim caah palhnak ka rak tuahmi kha kaa cinken rih. Unaunu pakhat kha pumhnak ah a phi a pekmi kong he aa tlaiin ṭhancho a herhnak kong kha ka rak chimh. A hnuah, mah unaunu cu ca rel aa harh tukmi a si i a phi pek awkah fakpi in aa zuammi a si ti kha ka hun hngalh ṭhan.” Cucaah Khrihfa upa a simi hna nih midang ruahnak an cheuh hna hlanah an bia ‘ngaihpiak hmasa’ cu a biapi tukmi a si.—Ptb. 18:13.

7. Jehovah nih Elijah a pehtlaih ningin zeidah kan cawn khawh?

⁷ Unau cheukhat nih an hnulei sining, an nunphung le pumpak an sining ruangah an intuarnak kong chim kha an i harh. An intuarnak kong kha fawi deuh in an chim khawh nakhnga zeitindah kan tuah khawh? Elijah nih Jezebel sinin a zam tikah Jehovah nih a pehtlaih ning kha i cinken. Ni tampi a ruah hnu lawngah vancung a Pa sinah Elijah nih a intuarnak kong kha a rak phuan. Jehovah nih a bia kha ṭha tein a rak ngaihpiak. Cun thazaang a pek i a biapimi rian zong kha a rak pek. (1 Siang. 19:1-18) Unau pawl nih an intuarnak kha kan sinah an chim ngam nakhnga a caan tampi an lak men lai. Asinain an chim hnu lawngah an intuarnak taktak kha kan theih khawh lai. Jehovah kan i zohchunh i lungsaunak kan langhter ahcun unau pawl nih kan cungah zumhnak an ngei lai. Cun an intuarnak kong an kan chimh tikah an bia kha ṭha tein kan ngaihpiak hna awk a si.

8. Genesis 16:7-13 ningin Jehovah nih Hagar kha zeitindah a bawmh?

⁸ Sarai sinumnu Hagar nih Abram nupi a si hnuah hrut ngaiin thil a rak tuah. Hagar nih fa a hun pawi tikah fa a ngei kho lomi Sarai kha a serhsat. Cucaah Sarai nih a hrem, mah tikah Hagar cu a rak zam. (Gen. 16:4-6) Mitlinglo kan si caah Hagar cu aa porhlaw tuk i dantat awk a si ko tiah kan ruah men lai. Asinain Jehovah nih cun Hagar kong he aa tlaiin cutin a ruat lo. A sinah vancungmi a rak thlah. Vancungmi nih Hagar kha a lungput i remh awkah a bawmh i thluachuah a rak pek. Mah tikah Jehovah nih a ka hmuh i ka sining vialte a hngalh dih ti kha Hagar nih a hngalh. Cucaah Pathian kha “nang cu mi a hmutu Pathian na si” tiah a ti.—Genesis 16:7-13 rel.

9. Pathian nih Hagar kha zeicah cu bantuk lam in a pehtlaih?

⁹ Jehovah nih Hagar kong he aa tlaiin zeidah a hngalh? A hnulei sining le a tonmi thil vialte kha a hngalh dih. (Ptb. 15:3) Hagar cu Izipt miphun a si i Hebru mi hna inn ah a um. A caan ah mising ka si timi ruahnak a ngei maw? A chungkhar le a chuahkehnak khua tah a ngai hna maw? Abram nupi cu amah lawng a si lo. Caan saupi chung, zumhfekmi pa cheukhat cu nupi pakhat nak tam an rak ngei. Asinain mah cu Jehovah i a hrampi aa tinhnak a si lo. (Matt. 19:4-6) Mah thil sining ruangah innchungkhar ah nahchuahnak le huatnak ti bantuk buaibainak hna a chuakmi cu khuahruahhar awk a si lo. Hagar nih upatnak ngei loin Sarai a pehtlaihmi cu a palhmi a si ti kha Jehovah nih a hngalh. Asinain Hagar i a intuarnak le a sining zong kha a hngalh caah nem tein a rak pehtlaih.

10. Unau pawl sining kha zeitindah ṭha deuh in kan hngalh khawh?

¹⁰ Unau pawl sining hngalhthiam awkah kan  i zuamnak thawngin Jehovah kha kan i zohchunh khawh. Unau pawl sining kha hngalh deuh awkah i zuam. Unau pawl kha pumh thawk hlan le pumh dih hnuah chawn hna, phungchim kalṭi u law a si khawh ahcun rawl ei zong sawm hna. Cutin na tuah tikah na khuaruah a har men lai. Tahchunhnak ah, komh a har tiah na ruahmi unaunu cu a ningzah a pangmi, thilri chawva a duh tuk tiah na ruahmi unaupa cu a siang tukmi asiloah pumhnak a tlai lengmangmi innchungkhar pakhat cu ralchanhnak a tongmi an si ti kha na hun hngalh men lai. (Job 6:29) ‘A kenkip ah khan aa vaa sawhmi’ kan si awk a si lo ti cu a hmaan ko. (1 Tim. 5:13) Asinain unau pawl i an kong le an hmuhtonnak kong hlathlai cu a ṭhami a si. Mah nih an sining kha hngalhthiam deuh awkah a kan bawmh khawh.

11. Khrihfa upa pawl nih an tuu pawl kong ṭha tein hngalh cu zeicah a biapit?

¹¹ Khrihfa upa pawl nih unau pakhat cio i an hnulei sining kha ṭha tein an hngalh a hau. Peng zohkhenhtu unaupa Artur kong hi ruathmanh. Khrihfa upa pakhat he a ningzah a pangmi unaunu pakhat sinah an va leng. Artur nih hitin a ti: “Mah unaunu cu va a ngeih hnu tlawmpal ah a vapa nih a thih takmi a si. Zuamcawhnak tampi a tong ko nain a fale pahnih kha thlaraulei ah an ṭhawn khawh peng nakhnga a bawmh hna. Asinain atu cu a mit khua a hmu ti lo i lungdongh zawtnak zong a ngei. Cutin a si ko nain Jehovah kha a dawt i a cungah zumhfek tein a um peng. Mah zohchunhawk a ṭhami unaunu sinin tampi kan cawn khawh ti kha kan hun hngalh.” (Fil. 2:3) Mah peng zohkhenhtu unaupa nih Jehovah kha aa zohchunh. Jehovah nih a tuu pawl kha a hngalh hna i harnak an inmi zong kha a hmuh. (Ex. 3:7) An tuu pawl kong ṭha tein a hngalmi Khrihfa upa pawl nih an tuu pawl kha ṭha deuh in an bawmh khawh hna.

12. Unaunu Yip Yee nih Khrihfabu chung i unaunu pakhat kong hngalhthiam deuh awkah aa zuam caah ṭhathnemhnak zeitindah a hmuh?

¹² Na thin aan huntermi unau pakhat kong kha ṭha deuh in na hngalh ahcun a cungah zaangfahnak langhter kha na duh deuh lai. Tahchunhnak pakhat in zohhmanh hna u sih. Asia ah a ummi unaunu Yip Yee nih hitin a ti: “Kan Khrihfabu ah unaunu pakhat cu bia a chim tikah a aw a thang tuk. Mah cu a ṭha lo tiah ka ruah. Asinain amah he phungchim kan kalṭi tikah anih cu chawdawrnak hmun ah a nu le a pa nga zuar a bawmmi hna a si ti kha ka hun hngalh. Thil cawtu pawl lungthin lak awkah aw thang piin a aumi a si.” Yip Yee nih hitin a ti chap: “Unau pawl sining hngalhthiam deuh awkah an hnulei sining ka hngalh a hau ti kha ka hun hngalh.” Cutin naa zuam ahcun unau  pawl kong kha ṭha deuh in na hun hngalh lai. Baibal nih ruahnak a kan cheuh bantukin na lungthin kha kaupi in na hun ahcun “mi vialte” a dawtu Jehovah kha naa zohchunhmi a si lai.—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Genesis 19:15, 16 ningin Lot cu aa nuainai tikah vancungmi nih zeidah an tuah, zeicah?

¹³ A biapimi caan ah Lot nih Jehovah lamhruainak kha zulh awkah a rak i harh. Vancungmi pahnih nih a chungle he Sodom khua in chuah awkah an fial. Zeicah? Vancungmi pahnih nih “Hi hmun hi kan hrawh cang lai” tiah an ti. (Gen. 19:12, 13) Asinain a thaizing zingka tiang Lot le a chungle cu inn ah an um rih. Cucaah vancungmi pahnih nih Lot kha ralrin an pek ṭhan. Asinain “Lot cu aa nuainai.” Jehovah nih tuah dingin a fialmi kha zei ah a rel lo tiah kan ruah men lai. Asinain Jehovah cu Lot cungah a lung a dong lo. “BAWIPA nih khan a cungah zangfahnak kha a ngeih caah” vancung mi nih amah le a chungkhar kha an kut in an hnuh hna i khua lengah an chuahpi hna.—Genesis 19:15, 16 rel.

14. Jehovah nih Lot cungah zeicah zaangfahnak a langhter?

¹⁴ Jehovah nih Lot cungah zaangfahnak a langhternak a ruang a um men lai. Lot nih khua lengah a ummi mi pawl kha a ṭih hna caah a inn in chuah awkah aa cungcangmi a si men lai. A dang ṭih a nungmi thil hna zong a um rih. Mah nelrawn pawngah bitumen an cawhnak khor a um i mah khor chungah siangpahrang pahnih an tla ti kha Lot nih a hngalh men lai. (Gen. 14:8-12) Va le pa pakhat in Lot cu a chungkhar caah a thing a phang men lai. Mah lengah Lot cu mirum a si, cucaah Sodom khua ah inn ṭha a ngei kho men. (Gen. 13:5, 6) Mah ruangah Lot nih Jehovah nawl a ngaih colh lomi a si kho men. Asinain Jehovah nih Lot palhnak cungah lungthin a pe lo, mah canah “miṭha” pakhat tu in a rak hmuh.—2 Pet. 2:7, 8.

15. Unaupa pakhat i a tuahsernak he aa tlaiin biaceih canah zeidah kan tuah awk a si?

¹⁵ Midang tuahsernak he aa tlaiin biaceih canah an intuarnak tu kha ṭha tein hngalh khawh i zuam. Europe ah a ummi unaunu Veronica nih cutin tuah awkah aa zuam. Hitin  a ti: “Unaunu pakhat cu a zungzal in a thin a hung pengmi a lo. Midang he i komh loin amah te lawngin a um. A caan ah amah he bia ruah kha ka ṭih. Asinain ‘amah hei si ning law hawikom ka herh lai tiah’ ka ruah. Cucaah a intuarnak kha hal awkah biakhiahnak ka tuah. Mah tikah a intuarnak kha a ka chimh. Atu ahcun a kong kha tampi ka theihthiam cang.”

16. Zawnruahnak ngeih awkah zeicah thla kan cam awk a si?

¹⁶ Kan kong ṭha tein a hngal khotu cu Jehovah lawng a si. (Ptb. 15:11) Pathian bantukin midang kha hmuh ve awkah le an cungah zaangfahnak langhter ning hngalhthiam khawh awkah Pathian sinah bawmhnak hal. Thlacamnak nih unaunu Anzhela kha midang cungah zawnruahnak ngeih deuh awkah a bawmh. An Khrihfabu ah komh awkah a harmi unaunu pakhat a um. Anzhela nih hitin a ti: “Mah unaunu palhnak kha soi in hrial cu a fawi tukmi a si. Asinain mah unaunu sining kha theihthiam awkah ka bawm tiah Jehovah sinah ka hal.” Jehovah nih Anzhela thlacamnak kha a let maw? Hitin a ti: “Phungchimnak ah kan kalṭi i caan saupi bia kan i ruah. Zawnruahnak he a bia kha ka ngaihpiak. Atu ahcun mah unaunu kha ka hun dawt deuh i amah kha bawmh dingin biakhiahnak zong ka tuah.”

17. Zeidah tuah awkah dah bia kan khiah awk a si?

¹⁷ Unau cheukhat cung lawngah zaangfahnak kan langhter awk a si lo. Jonah, Elijah, Hagar le Lot bantukin unau cheukhat zong buaibainak an tonmi cu anmah ruangah a si kho men. A taktak ti ahcun kan tuahsernak ruangah kan dihlak in buaibainak kan tong cio. Cucaah Jehovah nih pakhat le pakhat cungah zawnruahnak langhter dingin a kan halmi cu aa tlak tukmi a si. (1 Pet. 3:8) Jehovah nawl kan ngaih tikah vawleicung pumpi i unau pawl lungrualnak kha kan fehter chinmi a si. Cucaah unau pawl cungah zaangfahnak langhter awk le an bia ngaihpiak awkah bia kan khiah awk a si.