Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 16

Lajiben i melbal Jehová chaʼan bajcheʼ yom maʼ qʼuel jiñi a wermañujob

Lajiben i melbal Jehová chaʼan bajcheʼ yom maʼ qʼuel jiñi a wermañujob

«Mach mi laʼ lon ñaʼtan woli laʼ cʌmbeñob i pusicʼal laʼ piʼʌlob chaʼan chuqui jach mi laʼ qʼuel. Ñaʼtanla ti toj chuqui mi laʼ ñaʼtan» (JN. 7:24).

CʼAY 101 Laʼ lac tem melben i yeʼtel Dios

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. ¿Chuqui muʼ bʌ i ñuqʼuesan lac pusicʼal tiʼ tojlel Jehová miʼ yʌl jiñi Biblia?

TIʼ sujm, maʼañic mi lac mulan cheʼ jin jach miʼ qʼuelob i colorlel lac pʌchʌlel, i ñiʼ lac wut yicʼot bajcheʼ yilal lac bʌcʼtal. Jin chaʼan, miʼ ñuqʼuesan lac pusicʼal cheʼ Jehová mach jiñic jach miʼ qʼuel bajcheʼ la quilal. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ Samuel tsiʼ qʼuele i yalobilob Jesé, mach lajalic tsiʼ qʼuele bajcheʼ Jehová. Dios tsiʼ yʌlʌ chaʼan juntiquil i yalobil Jesé mi caj i yochel tiʼ rey Israel. Pero ¿majqui bʌ? Cheʼ bʌ tsiʼ qʼuele Eliab, jiñi ascuñʌl bʌ, tsiʼ yʌlʌ: «Jiñʌch i yajcʌbal lac Yum». Eliab utsʼat yilal chaʼan rey. «Pero lac Yum tsiʼ sube Samuel: ‹Mach a lon qʼuelben i wut yicʼot i bʌcʼtal jini winic, come tsaʼix c ñusa›». ¿Chuqui mi laj cʌñeʼ? Dios tsiʼ bej alʌ: «Joñon mach lajalic mij qʼuel cheʼ bajcheʼ winicob. Cojach miʼ qʼuelbeñob i bʌ i wut pero joñon mij qʼuelbeñob i pusicʼal» (1 S. 16:1, 6, 7).

2. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Juan 7:24, ¿chucoch mach yomic mi lac ñaʼtan mach bʌ weñic tiʼ tojlel juntiquil quixtañu chaʼan chuqui jach mi laj qʼuel tiʼ tojlel? Acʼʌ jumpʼejl ejemplo.

2 Come xmulilonla, ti lac pejtelel mi lac ñaʼtan mach bʌ weñic tiʼ tojlel yañoʼ bʌ tiʼ caj chuqui miʼ cʼotel laj qʼuel (pejcan Juan 7:24). Pero maʼañic miʼ mejlel lac wen cʌn juntiquil quixtañu cheʼ jin jach mi lac chʼʌm ti ñuc chuqui mi laj qʼuel. Jumpʼejl ejemplo. Mi juntiquil wiñic añix ora an bajcheʼ doctor i wen yujilʌch melol jiñi eʼtel (troñel), maʼañic mi caj i ñoj ñaʼtan chuqui an i chaʼan juntiquil quixtañu mi mucʼ jach i qʼuel. Yom miʼ wen ñʌchʼtan jiñi quixtañu mi yom i ñaʼtan chuqui ti cʼamʌjel añix i taja ti wajali, bajcheʼ woli (choncol) i yubin i bʌ. Tajol miʼ mejlel i suben chaʼan yom miʼ locʼ jumpʼejl radiografía chaʼan miʼ qʼuejlel i malil. Mi maʼañic miʼ mel pejtelel jiñi, miʼ mejlel i suben jiñi quixtañu chaʼan an i chaʼan jumpʼejl cʼamʌjel mach bʌ jiñiqui. Cheʼ lajal jaʼel, maʼañic mi caj lac laj ñaʼtan tiʼ tojlel la quermañujob mi cojach mi laj qʼuelob. Yomʌch mi lac chaʼlen wersa chaʼan mi laj cʌñob majquiyob tiʼ sujm. Joñonla mach lajaloñicla bajcheʼ Jehová, mach mejlic laj cʌmbeñob i pusicʼal yambʌlob, jin chaʼan maʼañic mi caj lac wen cʼotel lac wen chʼʌmbeñob i sujm cheʼ bajcheʼ miʼ mel. Pero mucʼʌch i mejlel lac chaʼlen wersa chaʼan mi lac lajiben i melbal. Laʼ laj qʼuel bajcheʼ.

3. ¿Bajcheʼ mi caj i coltañonla jiñi relato tac am bʌ ti Biblia muʼ bʌ caj lac tsajin ti ili estudio?

3 Jehová miʼ ñʌchʼtan jiñi i wiñicob, miʼ chʼʌm ti ñuc chuqui an i ñusayob ti wajali yicʼot chuqui woli (yʌquel) i ñusañob, i miʼ pʼuntañob. Laʼ lac tsajin bajcheʼ tsiʼ mele tiʼ tojlel Jonás, Elías, Agar yicʼot Lot, i laʼ laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac lajiben i melbal tiʼ tojlel la quermañujob.

LAʼ LAC ÑɅCHʼTAÑOB

4. ¿Chucoch miʼ mejlel lac ñaʼtan mach bʌ weñic tiʼ tojlel Jonás?

4 Come mach lac ñaʼta chuqui tsaʼ ujti, tajol mi lac ñaʼtan chaʼan Jonás jiñʌch juntiquil wiñic maʼañic bʌ chuqui miʼ mejlel lac cʌyben tiʼ wenta, cheʼto jaʼel maʼañic bʌ i xucʼtʌlel ti Dios. Jehová tiʼ sube chaʼan miʼ majlel ti Nínive chaʼan miʼ sub chaʼan mi caj i jisʌntelob. Pero maʼañic tsiʼ jacʼʌ i tsaʼ letsi ti jumpʼejl barco mach bʌ yaʼic miʼ majlel ti Nínive, chaʼan miʼ «loqʼuel tiʼ tojlel lac Yum» (Jon. 1:1-3). Tajol joñoñicla maʼañix tsaʼ lac chaʼ aqʼue i mel jiñi eʼtel. Pero Jehová tsiʼ qʼuele chaʼan wen chaʼan miʼ chaʼ aqʼuen jiñi eʼtel (Jon. 3:1, 2).

5. Cheʼ mi lac pejcan Jonás 2:1, 2, 9, ¿chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel ili xʼaltʼan?

5 Mucʼʌch i mejlel lac ñaʼtan majqui tiʼ sujm jiñi Jonás chaʼan jiñi oración tsaʼ bʌ i mele cheʼ yaʼan tiʼ ñʌcʼ jiñi colem chʌy (pejcan Jonás 2:1, 2, 9). Ili oración, bajcheʼ yan tac bʌ tsaʼ bʌ i mele, miʼ coltañonla laj qʼuel chaʼan mach jin jach juntiquil wiñic tsaʼ bʌ i putsʼta i mel jumpʼejl eʼtel. Jiñi i tʼan tac miʼ pʌs chaʼan añʌch i pecʼlel, chaʼan miʼ yʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Dios yicʼot chaʼan yomʌch i jacʼben i tʼan. Jin chaʼan, Jehová maʼañic tsiʼ chʼʌmʌ ti ñuc jiñi mach bʌ weñic tsiʼ mele, tsiʼ jacʼbe i yoración i tsiʼ bej cʼʌñʌ bajcheʼ xʼaltʼan.

Cheʼ mi lac ñaxan ubiñob jiñi hermanojob miʼ coltañonla chaʼan mi la cubin ti lac pusicʼal bajcheʼ yubil miʼ yubiñob i bʌ. (Qʼuele jiñi párrafo 6). *

6. ¿Chucoch yomʌch mi lac wen ñʌchʼtan jiñi la quermañujob?

6 Chaʼan mi lac wen ñʌchʼtan jiñi yañoʼ bʌ, yom an lac pecʼlel yicʼot lac pijt. An uxpʼejl i sujmlel chucoch yom mi lac chaʼlen wersa. Ñaxam bʌ, maʼañic mi caj lac wen ñaʼtan mach bʌ weñic. I chaʼpʼejlel, mi caj lac ñaʼtan bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ jiñi la quermañu yicʼot cheʼ añʌch chuqui tac miʼ mel. Ili mi caj i coltañonla chaʼan mi lac ñumen ubin ti lac pusicʼal bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ. I yuxpʼejlel, tajol mi caj laj coltan jiñi la quermañu chaʼan an chuqui miʼ cʌn tiʼ tojlel. An i tajol juntiquil quixtañu maʼañic mi laj chʼʌmben i sujm chucoch an bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ jinto cheʼ miʼ yʌl (Pr. 20:5, TNM). Juntiquil anciano woli bʌ i chaʼlen coltaya ti Asia miʼ cʼajtesan: «Tsaʼ cʌlʌ mach bʌ weñic cheʼ bʌ maxto añic chuqui tsaʼ c ñʌchʼta. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, tsaʼ c sube juntiquil hermana chaʼan yom miʼ weñʼesan jiñi i comentario tac muʼ bʌ i yʌcʼ yaʼ ti tempa bʌ. Ti wiʼil, tsaʼ cʼoti c ñaʼtan chaʼan wocol miʼ pejcan jun yicʼot chaʼan miʼ chaʼlen wersa i yʌcʼ i comentario». Ñuc i cʼʌjñibal cheʼ bʌ jiñi ancianojob miʼ wen ‹ubiñob› jiñi hermanojob cheʼ bʌ mi caj i yʌqʼueñob ticʼojel (Pr. 18:13).

7. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ i mele Jehová tiʼ tojlel Elías?

7 An hermanojob wocol bʌ miʼ yubiñob chaʼan miʼ yʌlob bajcheʼ yubil miʼ yubiñob i bʌ tiʼ caj chuqui tsiʼ ñusayob wajali, bajcheʼ tsaʼ cosʌntiyob o bajcheʼ yilalob. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj coltañob chaʼan miʼ subeñonla chuqui añob tiʼ pusicʼal? Laʼ laj cʼajtesan chuqui tsiʼ mele Jehová tiʼ tojlel Elías cheʼ bʌ woliʼ putsʼtan jiñi Jezabel. Tsaʼto ñumi cabʌl qʼuin chaʼan Elías miʼ suben jiñi i Tat am bʌ ti panchan bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ. I Jehová tsaʼʌch i wen ñʌchʼta. Ti wiʼil, tsiʼ ñuqʼuesʌbe i pusicʼal i tiʼ sube i mel jumpʼejl ñuc bʌ eʼtel (1 R. 19:1-18). Tajol jiñi la quermañujob wocolto miʼ yubiñob chaʼan miʼ yʌlob chuqui añob tiʼ pusicʼal. Pero mi añʌch lac pijt bajcheʼ Jehová mucʼʌch caj i yʌlob chuqui añob tiʼ pusicʼal. Cheʼ baʼ ora miʼ melob, laʼ lac wen ñʌchʼtañob.

LAʼ LAC WEN CɅÑOB JIÑI LA QUERMAÑUJOB

8. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Génesis 16:7-13 ¿bajcheʼ tsiʼ colta Jehová jiñi Agar?

8 Agar, jiñi xʼixic muʼ bʌ ti eʼtel tiʼ yotot Sarái, mach weñic chuqui tsiʼ mele cheʼ bʌ tsaʼix sujti tiʼ yijñam Abrán. Cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti i cʌntan i yalobil, tsaʼ caji i pʼaj Sarái, mach bʌ añic i yalobil. Jin chaʼan, Sarái tsʌts tiʼ pejca i jiñi Agar tsaʼ putsʼi (Gn. 16:4-6). Come xmulilonla, tajol miʼ mejlel lac ñaʼtan chaʼan weñʌch tsaʼ bʌ melbenti come juntiquilʌch xʼixic tsaʼ bʌ i chañʼesa i bʌ. Pero Jehová an chuqui wem bʌ tsiʼ qʼuele tiʼ tojlel. Tsiʼ chocbe cʼotel juntiquil ángel chaʼan miʼ coltan i qʼuextan i pensar yicʼot chaʼan miʼ yʌqʼuen i bendición. Agar tsaʼ cʼoti i ñaʼtan chaʼan Jehová tsiʼ qʼuele yicʼot tsiʼ cʌñʌ chuqui woliʼ ñusan. Jin chaʼan, tiʼ sube chaʼan jiñʌch «Dios yujil bʌ qʼuelojel» (pejcan Génesis 16:7-13).

9. ¿Chuqui tsiʼ chʼʌmʌ ti ñuc Dios tiʼ tojlel Agar?

9 ¿Chuqui tsiʼ qʼuele Jehová tiʼ tojlel Agar? Cʌmbil i chaʼan chuqui tsiʼ ñusa wajali yicʼot pejtelel am bʌ i lʌtʼʌ tiʼ cuxtʌlel (Pr. 15:3). Chʼoyol ti Egipto, pero chumul ti jumpʼejl familia hebreojoʼ bʌ. ¿Tsaʼ ba i yubi i bʌ Agar bajcheʼ juntiquil xʼixic tilem bʌ ti ñajt bʌ lum? ¿Muʼ ba i cʼajtesan i familia yicʼot i lumal? Cheʼ jaʼel, mach cojach jin tsaʼ ajñi bajcheʼ i yijñam Abrán. Ti cabʌl jab, an i wiñicob Dios tsaʼ bʌ i pʌyʌyob cabʌl i yijñam. Pero mach jiñic yom bʌ Jehová cheʼ bʌ tsiʼ teche i mel jiñi ñaxam bʌ wiñic yicʼot xʼixic (Mt. 19:4-6). Jin chaʼan, maʼañic miʼ toj sajtel lac pusicʼal chaʼan tsaʼʌch ujti tsʼaʼleya yicʼot michʼajel. I sujmʌch chaʼan Jehová machʌch weñic tsiʼ qʼuele tsaʼ bʌ i mele Agar, pero tsaʼʌch i chʼʌmbe i sujm bajcheʼ tsiʼ yubi i bʌ yicʼot woli bʌ i ñusan.

Laʼ lac wen cʌñob jiñi la quermañujob. (Qʼuele jiñi párrafo 10 cʼʌlʌl ti 12). *

10. ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan mi lac wen cʌñob jiñi la quermañujob?

10 Miʼ mejlel lac mel cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele Jehová cheʼ bʌ la com lac chʼʌmben i sujm chuqui miʼ ñusan yañoʼ bʌ. Jin chaʼan, laʼ lac wen cʌñob jiñi la quermañujob. Laʼ lac pejcañob cheʼ bʌ maxto tejchi jiñi lac tempa bʌ o cheʼ tsaʼix ujti, laʼ loqʼuiconla la quicʼotob ti subtʼan i mi mejlʌch, laʼ lac pʌyob ti uchʼel. Cheʼ baqui ora mi lac mel, mi caj i cʼotel laj qʼuel chaʼan jiñi hermana wen michʼ bʌ yilal yujil jach quisin, chaʼan juntiquil hermano am bʌ cabʌl i taqʼuin maʼañic miʼ wen mulan chubʌʼañʌl come miʼ tʼox chuqui an i chaʼan, o jumpʼejl familia ñʌmʌl bʌ chaʼan wiʼil miʼ cʼotel ti tempa woliʼ ñusan contrajintel (Job 6:29). Weno, mach yom mi la cotsan lac bʌ ti chuqui mach bʌ lac wentajic (1 Ti. 5:13). Pero weñʌch cheʼ añʌch chuqui miʼ cʼotel lac ñaʼtan tiʼ tojlel la quermañujob yicʼot chuqui tiʼ caj añʌch bajcheʼ yilalob.

11. ¿Chucoch ñucʼ i cʼʌjñibal cheʼ jiñi ancianojob miʼ wen cʌñob jiñi hermanojob?

11 Ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ jiñi ancianojob miʼ wen cʌñob jiñi hermanojob añoʼ bʌ tiʼ wenta. Laʼ laj cʌn tiʼ tojlel jiñi superintendente i chaʼan circuito i cʼabaʼ Artur. Tsaʼ majli yicʼot yambʌ anciano i julaʼtañob juntiquil hermana wen yujil bʌ quisin yilal yicʼot i bajñel bʌ miʼ mulan ajñel. Artur miʼ tsictesan: «Tsaʼ lon cubi chaʼan jiñi i ñoxiʼal tsaʼ chʌmi cheʼ bʌ an jaxto chaʼpʼej uxpʼejl jab ñujpuñemob. Anquese tsaʼʌch i ñusa wocol tac, tsiʼ cʌntesa jiñi chaʼtiquil i yixicʼal chaʼan miʼ cʼuxbiñob Jehová. Pero wʌle maʼañix miʼ wen cʼotel i wut yicʼot miʼ taj cʌlʌx chʼijiyemlel. Anquese cheʼʌchi, chʌn pʼʌtʌlʌch an i cʼuxbiya yicʼot i ñopoñel ti Jehová. Tsaʼ cʼoti lon j qʼuel chaʼan cabʌl chuqui yom mi lon j cʌn tiʼ tojlel» (Fil. 2:3). Ili superintendente i chaʼan circuito tsiʼ chaʼle wersa chaʼan miʼ lajin Jehová, muʼ bʌ i cʌn i wiñicob yicʼot jiñi wocol tac muʼ bʌ i ñusañob (Éx. 3:7). Mi jiñi ancianojob miʼ wen cʌñob jiñi hermanojob, mi caj i ñumen coltañob.

12. ¿Chucoch weñʌch cheʼ jiñi hermana Yip Yee tsiʼ ñumen cʌñʌ jiñi hermana am bʌ tiʼ congregación?

12 Cheʼ bʌ juntiquil la quermañu muʼ bʌ i tsʼitaʼ acʼ ti cʼux lac jol miʼ cʼotel lac ñumen cʌn, tajol mi caj lac chʼʌmben i sujm chucoch cheʼ yilal bajcheʼ jiñi. Ili jiñʌch tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil hermana i cʼabaʼ Yip Yee chʼoyol bʌ ti Asia. Miʼ yʌl: «Juntiquil hermana tij congregación wen cʼam miʼ chaʼlen tʼan. Mach weñic tsaʼ j qʼuele. Pero cheʼ bʌ tsaʼ loqʼuiyon quicʼot ti subtʼan, tiʼ subeyon chaʼan miʼ coltan i tat i ñaʼ i chon chʌy yaʼ ti mercado. Cʼam miʼ chaʼlen tʼan chaʼan miʼ sub jiñi chʌy». I miʼ bej al: «Tsaʼ j cʌñʌ chaʼan mi com c ñaʼtan tiʼ tojlel jiñi hermanojob yom mic ñumen cʌñob». Wocolʌch chaʼan mi lac mel. Pero cheʼ bʌ mi lac jacʼ jiñi ticʼojel am bʌ ti Biblia chaʼan yom mi lac jam lac pusicʼal, mi caj lac lajin Jehová, muʼ bʌ i cʼuxbin «pejtelel winicob xʼixicob» (1 Ti. 2:3, 4; 2 Co. 6:11-13).

LAʼ LAC PʼUNTAÑOB

13. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Génesis 19:15, 16, ¿chuqui tsiʼ mele jiñi ángelob cheʼ bʌ Lot tsaʼto jalʼa, i chucoch?

13 Cheʼ bʌ mi caj i yujtel wen am bʌ i cʼʌjñibal tiʼ cuxtʌlel, Lot mach orajic tsiʼ jacʼbe i tʼan Jehová. Chaʼtiquil ángel tsaʼ cʼoti i julaʼtañob i tiʼ subeyob chaʼan miʼ loqʼuel majlel yicʼot i familia yaʼ ti tejclum Sodoma come mi caj i jisañob (Gn. 19:12, 13). Pero cheʼ tiʼ yijcʼʌlel, Lot yicʼot i familia yaʼto chʌn añob tiʼ yotot. Cheʼ jiñi, jiñi ángelob tsiʼ chaʼ subeyob chuqui mi caj ti ujtel, pero Lot «tsaʼ to jalʼa». Tajol mi lac ñaʼtan chaʼan mach i wentajic muʼ bʌ i caj ti ujtel o cheʼto jaʼel chaʼan maʼañic miʼ jacʼ tʼan. Pero Jehová maʼañic tsaʼ lujbʼa. Tsiʼ «pʼunta», jin chaʼan jiñi ángelob tsiʼ chucbeyob i cʼʌb Lot yicʼot i familia i tsiʼ locʼsayob loqʼuel yaʼ ti tejclum (pejcan Génesis 19:15, 16).

14. ¿Chucoch tsiʼ pʼunta Jehová jiñi Lot?

14 ¿Chucoch tsiʼ pʼunta Jehová jiñi Lot? Cabʌlʌch chucoch tsiʼ mele. Tajol Lot mach yomic i cʌy i yotot tiʼ caj miʼ bʌcʼñan jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) mach bʌ yaʼic chumulob ti Sodoma. Pero mach jin jach tsaʼ bʌ i bʌcʼña. Tajol tsiʼ ñaʼta chaʼan jiñi chaʼtiquil reyob tsaʼ bʌ yajliyob yaʼ tiʼ yajñib tac asfalto ti jumpʼejl lum mach bʌ wen ñajtic an (Gn. 14:8-12). Tajol tsaʼʌch i cʼojoʼta i yijñam yicʼot i yixicʼalob. Cheʼ jaʼel, wen an i taqʼuin, jin chaʼan wen utsʼatax i yotot (Gn. 13:5, 6). Tiʼ sujm, pejtelel jiñi maʼañic miʼ coltan cheʼ mach ti orajic tsiʼ jacʼbe i tʼan Jehová. Pero Jehová mach jiñic tsiʼ qʼuele jiñi mach bʌ weñic tsiʼ mele Lot, tsiʼ qʼuele bajcheʼ «toj bʌ winic» (2 P. 2:7, 8).

Mi mucʼʌch lac ñʌchʼtan yambʌlob, mi caj lac ñaʼtan bajcheʼ mi caj lac pʌsbeñob pʼuntaya. (Qʼuele jiñi párrafo 15 yicʼot 16). *

15. Chaʼan maʼañic mi lac ñaʼtan mach bʌ weñic chaʼan chuqui miʼ mel juntiquil quixtañu, ¿chuqui yom mi lac mel?

15 Chaʼan maʼañic mi lac ñaʼtan mach bʌ weñic tiʼ tojlel juntiquil quixtañu, laʼ lac chaʼlen wersa chaʼan mi lac chʼʌmben i sujm bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ. Jiñʌch tsaʼ bʌ i mele jiñi Verónica, juntiquil Testigo yaʼ ti Europa. Miʼ yʌl: «An juntiquil hermana pejtelel ora michʼ bʌ yilal. Maʼañic majqui miʼ ñochtan. An i tajol, mic bʌcʼñan chaʼan mic pejcan. Tsaʼ c ñaʼta chaʼan mi joñoñic jiñi hermana i cʼʌjñibal c chaʼan juntiquil camiga. Jin chaʼan, tsaʼ j cʼajtibe bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ i tsaʼ caji i subeñon. Wʌle mic ñumen chʼʌmben i sujm chucoch cheʼ yilal bajcheʼ jiñi».

16. ¿Chucoch yom mi laj cʼajtiben Jehová chaʼan miʼ coltañonla lac ñumen ubin ti lac pusicʼal bajcheʼ yubil miʼ yubiñob i bʌ yañoʼ bʌ?

16 Jiñi muʼ bʌ i ñumen laj ñaʼtan ti lac tojlel jiñʌch Jehová (Pr. 15:11). Jin chaʼan, laʼ laj cʼajtiben chaʼan miʼ coltañonla laj qʼuel tiʼ tojlel yambʌlob jiñi muʼ bʌ i qʼuel yicʼot chaʼan mi laj cʌn bajcheʼ yom mi lac pʌsbeñob cʼuxbiya. Jiñi oración jiñʌch tsaʼ bʌ i colta jiñi hermana Anzhela chaʼan cheʼ miʼ yubin i bʌ bajcheʼ yambʌlob. Juntiquil hermana yaʼ tiʼ congregación wocol chaʼan mi lac pejcan. Anzhela miʼ yʌl: «Tsaʼ bʌ mejli c mel yubil jiñʌch cheʼ maʼañic mic wis pejcan jiñi hermana yicʼot mic tech c ñaʼtan mach bʌ weñic tiʼ tojlel. Pero tsaʼ j cʼajtibe Jehová chaʼan miʼ coltañon cubin bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ». ¿Tsaʼ ba i jacʼbe i yoración? Miʼ yʌl: «Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, tsaʼ tem loqʼuiyon lon ti subtʼan yicʼot cabʌl ora tsaʼ lon c chaʼle tʼan. Wen jach tsaʼ c ñʌchʼta. Wʌle mic ñumen cʼuxbin i com j coltan».

17. ¿Chuqui yom mi lac chaʼlen wersa lac mel?

17 Mach mejlic lac yajcan jiñi hermanojob yom bʌ mi lac pʼuntan. Tiʼ pejtelelob añob i wocol, bajcheʼ jiñi tsaʼ bʌ i ñusayob jiñi Jonás, Elías, Agar yicʼot Lot. An i tajol jiñobʌch miʼ bajñel sʌclañob i wocol. Pero joñonla jaʼel ti jumpʼejl bʌ qʼuin an lac sʌcla lac bajñel wocol. Jin chaʼan, Jehová miʼ subeñonla chaʼan mi lac pʌs chaʼan cheʼ mi la cubin lac bʌ bajcheʼ miʼ yubiñob i bʌ yambʌlob (1 P. 3:8). Cheʼ mi lac jacʼben i tʼan, mi la cʌcʼ laj coltaya chaʼan temel miʼ yajñel jiñi lac familia am bʌ ti pejtelel pañimil, qʼuexel bʌ bajcheʼ yilalob. Jin chaʼan, laʼ lac chaʼlen wersa lac pʌs chaʼan mi lac chʼʌmob ti ñuc jiñi la quermañujob yicʼot mi lac pʼuntañob.

CʼAY 87 Laʼ chaʼan maʼ chʼejlʼesan a bʌ

^ parr. 5 Come xmulilonla, ñʌmʌlonla lac ñaʼtan chuqui mach bʌ weñic tiʼ tojlel yambʌlob yicʼot chaʼan chucoch miʼ melob. Pero Jehová mach cheʼic miʼ mel. Miʼ qʼuel jiñi lac pusicʼal (1 S. 16:7). Ti ili estudio mi caj i tsajintel bajcheʼ tsiʼ colta Jehová yicʼot i cʼuxbiya jiñi Jonás, Elías, Agar yicʼot Lot. Cheʼ jaʼel, mi caj i coltañonla chaʼan mi lac lajiben i melbal chaʼan bajcheʼ yom mi laj qʼuel jiñi la quermañujob.

^ parr. 52 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Juntiquil hermano añix bʌ i jabilel miʼ michʼan cheʼ miʼ qʼuel juntiquil hermano xcolelto bʌ wiʼilix miʼ cʼotel ti tempa bʌ. Cheʼ jiñi, miʼ cʼotel i ñaʼtan chaʼan wiʼilix tsaʼ cʼoti come tsaʼ jatsʼbenti i carro

^ parr. 54 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Jiñi hermano am bʌ tiʼ wenta jiñi grupo chaʼan subtʼan miʼ ñaʼtan ti ñaxan chaʼan juntiquil hermana maʼañic majqui miʼ wen mulan i pejcan, pero ti wiʼil miʼ cʼotel i ñaʼtan chaʼan yujil quisin i mach wen miʼ yubin i bʌ cheʼ yaʼan yicʼot quixtañujob mach bʌ i wen cʌñʌyobic.

^ parr. 56 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Cheʼ juntiquil hermana miʼ yʌqʼuen i yorajlel i cʌn yambʌ hermana, miʼ cʼotel i qʼuel chaʼan wen uts yicʼot an i cʼuxbiya ñumento cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti i cʌn yaʼ ti tempa bʌ.