KUKWE JA TÖTIKARA 16
Ja di ngwandre ja mräkätre mikakäre gare kwin jai
“Munkwe ñaka blita ni mada rüere okwä kware, ñakare aune käne munkwe kukwe mika gare kwin jai biti munkwe blita” (JUAN 7:24, TNM).
KANTIKO 101 Sribidre gwairebe
KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAI *
1. ¿Biblia tä dre driere nie Jehovabätä abokän tä ni töi mike jäme?
NI NGA kwin, ni chi, ni köte, ni krä chi, ni bä ño o ni kwata bä ño yebätä nitre tä kukwe niere nibätä ye ñaka mate kwin nibätä, ¿ñan ererea? Akwa Jehová tä ni mike ñärärä ngwane, ñaka kukwe ye töibikaire ye tä ni töi mike jäme. Ñodre, Jesé ngäbriänkä iti rabai reire Jehovakwe niebare Samuel ie. Akwa Jesé ngäbriänkätre jutuabare Samuel ie ngwane, meden namani tuin rei bä ie ye erere ñan namani tuin Jehovai. Eliab, Jesé monsoi mubai jutuabare Samuel ie ngwane niebare kwe: “Erametre, ni ne ara dianinkä Jehovakwe”. Eliab bä namani ni reire kwrere. Akwa Jehovakwe niebare Samuel ie: “Niara bä ño aune nga kwin ye mäkwe ñaka mika ñärärä, ñan ñobätä aune ti ñaka niara dianinkä”. Ye tä driere nie, dreta ni kä nebätä känenkri ye aibe tuin nie, “akwa Jehová abokän tä ni brukwä mike ñärärä” (1 Samuel 16:1, 6, 7).
2. Juan 7:24 tä niere erere, ¿ñobätä nikwe ñaka blitadre okwä kware nitre madabätä? Mä raba bämike keteiti.
2 Ni töi ngite yebätä nita niken blite okwä kware ni madabätä (ñäkädre Juan 7:24 yebätä). * Akwa nitre mikabätä ñärärä jerekäbe, niaratre ye ño ñaka rabai gare jökrä nie. Ñodre, ani bämike. Ni bren rikadre doctor töbätä känti. Akwa doctor käkwe niara mikadre ñärärä jerekäbe ngwane, bren ño täbätä ye ñan rabai gare ie. Ñakare aune, rabadre ni bren ye kukwe nuin kwin, ja ruin ño ie ye mikadre gare kwe jai o rabadre ni bren ye trä tuin. Doctor ñaka kukwe ye jökrä nuaindre angwane, raba kukwe jene niere ni bren yei. Kukwe ye erere raba nemen bare nibätä, nikwe ja mräkätre mikai ñärärä jerekäbe angwane, niaratre ñaka raba nemen gare kwin nie. Niaratre ye ño metrere ye nikwe ja di ngwandre mike gare kwin jai. Dreta nitre brukwäte ye gare kwin Jehovai. Akwa ye erere ni ñaka raba nuainne. Aisete nitre ñaka rabai gare kwin nie, tä nemen gare kwin Jehovai ye erere. Akwa ni raba ja di ngwen ja ngwankäre niara erere. Nikwe nuaindre ño ye ani mike gare jai.
3. ¿Blitai nitre kirabätä yekwe ni dimikai dre nuainne?
3 Jehová tä ni niara mikaka täte ye kukwe nuin, dre nakaninkäbätä aune tä ja tuin kukwe ño ben ye tä mike nüke gare jai aune tä mike tuin bobre jai. Ye erere ja ngwani kwe Jonás, Elías, Agar aune Lot ben ye ani mike gare jai. Aune ño ni raba ja ngwen ye erere ja mräkätre ben ye rabai gare nie arato.
NI MADA KUKWE NUADRE BÖKÄN
4. ¿Ñobätä ni ñaka raba töbike kwin Jonabätä?
4 Jehovakwe Jonás juani Nínive kukwe tare mikakäre gare. Akwa niarakwe ñaka Jehová kukwei mikani täte. Ñakare aune, nikani rute kä mada kokwäre Jehová okwä bäre mento. Ñobätä kukwe ye nuainbare kwe ye ñaka gare jökrä nie. Aisete niara yei tö ngwan ñaka raba aune ñaka ja ngwani metre ni raba nemen nütürebätä (Jon. 1:1-3). Ni akräke nikwe ñaka kä biandreta ie sribi ye nuainkäre. Akwa Jehová kä bianinta ie sribi ye nuainkäreta (Jon. 3:1, 2).
5. ¿Jonás 2:1, 2, 9 tä dre mike gare niarabätä nie?
5 Nita töbike Jonabätä ngwane niara ngitiani sribi biani Jehovakwe ie yebätä ye nüke käne ni töite. Akwa niara töi nämäne ño metrere ye raba nemen gare nie orasion nuainbare kwe yebiti (ñäkädre Jonás 2:1, 2, 9 yebätä). * Nämäne gwa kri teri ngwane orasion nuainbare kwe ye tä mike gare nie, niara töi nämäne bobre, nämäne debe bien aune tö namani Jehová kukwei mikai täte. Kukwe ye nämäne gare Jehovai aisete Jonakwe dre nuainbare yebätä ñaka ja töi mikani kwe. Ñakare aune, Jonakwe orabare ye kukwe nuani kwe aune mikani kwe sribire jankunu jakrä.
Blitadre ye känenkri kukwe mikadre gare jai ye tä ni dimike ñaka ñäke okwä kware (Párrafo 6 mikadre ñärärä) *
6. ¿Ni mada kukwe nuadre kwin ye ñobätä ütiäte krubäte?
6 Nikwe ni mada kukwe nuadre bökän aune nikwe kukwe nuadre bätärekä. Nikwe ja di ngwandre kukwe ye nuainne kukwe ketamäbätä. Kena, nikwe ñaka töbikai blo jötrö ngwarbe ni madabätä. Ketebukäre, ja ruin ño ni madai aune ñobätä tä ja ngwen kore ye rükai gare nie, ye käkwe ni dimikai mike tuin bobre jai. Aune ketamäkäre, nikwe ni mada dimikai ja töi mike gare jai. Ruäre ngwane, nita ja driere ye ngwane batibe ñobätä ja ruin kore nie nüke gare nie (Prov. 20:5). Ni umbre ji ngwanka nünanka Asia tä niere: “Ti ñaka ni kukwe nuaba jire känenkri tikwe blitaba ye törö tie. Bati, tikwe nieba ja ngwai iti ie rabadre blite bäri kwin gätäte. Akwa, ñan tä nemen nuäre kräke ñäkäkäre täräbätä aune tä ja di ngwen krubäte blitakäre gätäte rababa gare mada tie”. Nitre umbre ji ngwanka mäträdre ni madabätä ye känenkri kukwe nuadre kwin kwe ye ütiäte krubäte (Prov. 18:13).
7. Jehovakwe ja töi mikani ño Elías kräke, ¿ye tä dre driere nie?
7 Ja mräkätre ruäre ngübabare ño o dre nakaninkä bätätre yebätä ñaka tä nemen nuäre kräketre blitakäre kukwe kwetrebätä ni madabe. ¿Ni raba niaratre dimike ño ne kwe ja driedre kwetre nie? Elías ngitiani reina Jezabel ngänikaire ye ngwane, Jehovakwe ja töi mikani ño kräke ye ani ngwenta törö jai. Ja nämäne nemen ruin ño ie ye ñaka niebare kwe bengwairebe Jehovai. Akwa nuainbare kwe ngwane, Jehovakwe kukwe nuani kwin, dimikani kwe aune sribi ütiäte mikani kwe kisete (1 Rey. 19:1-18). Ñaka raba nemen nuäre ja mräkätre kräke tö ngwankäre nie aune ja driekäre nie. Akwa nikwe niaratre ngübai bätärekä Jehovakwe nuainbare erere ngwane, niaratre jatai tö ngwen nie aune ja känenkäre ja ruin ño ietre ye raba niere nie. Nuaindi kwetre ngwane, nikwe kukwe nuadre kwin.
JA MRÄKÄTRE MIKADRE GARE KWIN JAI
8. ¿Jehovakwe Agar dimikani ye Génesis 16:9-11, 13 tä mike gare ño?
8 Agar nämäne sribire Sarái kräke. Akwa niara namani Abrán mukoi ngwane ñaka ja ngwani kwin kwe. Niara namani murore ngwane jatani Sarái mike tuin ngwarbe jai ñan ñobätä aune Sarái yekwe monso ñaka nämäne. Ye medenbätä, Sarái käkwe niara mikani ja ngie nuin aune Agar ngitiani mada (Gén. 16:4-6). Agar mikani ja ngie nuin bikabätä kri ye raba nemen tuin debe nie. ¿Ñobätä? Ni töi ngite yebätä. Akwa kukwe mada nämäne gare Jehovai niarabätä. Yebätä, ángel juani kwe känti dimikakäre ja töi kwite aune kukwe kwin mikakäre nemen bare kräke. Jehová nämäne niara mike ñärärä aune dre nämäne nakainkäbätä ye nämäne gare Jehovai gani kwe. Yekwe töi mikani kukwe ne niere Ngöböi: “Kä tuin mäi Ngöbö” (ñäkädre Génesis 16:9-11, 13 yebätä). *
9. ¿Ngöbökwe dre ngwani törö jai Agar yebätä?
9 ¿Dre nämäne gare Jehovai Agar yebätä? Niara käi medenbu aune ngübabare ño ye nämäne gare ie (Prov. 15:3). Niara ye egipcia akwa nämäne nüne nitre hebreo gwirete. Ni menteni erere ja nämäne ruin ie nitre ye ngätäite raba ruin nie. Nämäne mräkä kwe aune juta kwe uliere raba ruin nie. Ne madakäre, Abrán muko mada nämäne. Kä ruäre te, nitre Ngöbö mikaka täte ye muko namani nibu nimä. Akwa Jehová töi ñaka nämäne ye erere kena (Mat. 19:4-6). Kukwe ye köböite, meritre nämäne nemen mokrere aune rubun jakrä kwärikwäri. Erametre, Agar käkwe Sarái mikani tuin ngwarbe jai ye ñaka namani tuin debe Jehovai. Akwa ja nämäne ruin ño Agar ie aune kukwe ño ben nämäne ja tuin ye mikani nüke gare kwe jai.
Ja mräkätre mikadre gare bäri kwin jai (Párrafo 10 nemen 12 mikadre ñärärä) *
10. ¿Ja mräkätre rabadre gare kwin nie yekäre nikwe dre nuaindre?
10 Ja ruin ño ni madai ye ni tö mikai nüke gare jai ngwane ni raba ja ngwen Jehová erere. Nikwe blitadre ja mräkätre ben gätä känenkri aune gätä ye bitikäre, nikwe kukwe driedre bentre aune ni raba ngwane nikwe nübaidre ja gwirete mröre jabe niaratre mikakäre gare kwin jai. Ye erere nikwe nuaindi ngwane, meri testiko tä kä jürä ngwen jabätä yebätä ñaka ja kete ni madabe rükai gare nie, ja mräkä ngwian bökäne krubäte akwa töi mantiame aune ñaka ja töi mike jondron kä nebätä jiebiti rükai gare nie aune nitre ja mräkäre nüke kä rairebiti gätäte ñan ñobätä aune ja mikata rüere ye rükai gare nie (Job 6:29). Akwa kukwe ne ngwandre törö jai: ni ñaka rabadre ja mike kukwe madakwe te (1 Tim. 5:13). Nikwe ja mräkätre mikadre gare jai ye ütiäte krubäte. Ye köböire ñobätä ja ngwen kore ye rükai gare nie.
11. Ja mräkätre rabadre gare kwin nitre umbre ji ngwanka ie, ¿ye ñobätä ütiäte?
11 Nitre umbre ji ngwanka ye tä kädekani ja mräkätre dimikakäre. Aisete niaratre rabadre gare kwin ietre ye bäri ütiäte. Ni circuito tuabitikä kädekata Artur käkwe dre nuainbare yebätä ani blite. Meri testiko nämäne ja denkä kaibe mento ye niara aune ni umbre ji ngwanka mada ye nikani tuinbiti. Artur tä niere: “Niara ja mäkäninte ye bitikäre kä nikani ruäre ta ngwane, muko kwe krütani kän rababa gare nuen. Akwa yebiti ta Jehová taredre ye driebare kwe ngängän nibu kwe ie. Kä jatani ngitiete okwäte aune bren depresión nämänebätä. Akwa yebiti ta nämä Jehová tarere jankunu aune tödeke kwatibe ie. Niara nämä kukwe kwin bämike yebätä rababa ja kitadre nuen rababa gare nuen” (Filip. 2:3). Ni ja ngwanka metre ye gare Jehovai aune kukwe ño ben tä ja tuin ye gare ie arato. Ye erere ni circuito tuabitikä ne nämäne ja di ngwen nuainne (Éx. 3:7). Ja mräkätre gare kwin nitre umbre ji ngwanka ie ngwane, rabai dimike bäri kwin.
12. Yip Yee käkwe meri testiko konkrekasion kwe känti mikani gare kwin jai, ¿ye köböire dre nükani gare ie?
12 Ja mräkätre ruäre tä kukwe nuainne ye ñan mate kwin nibätä, akwa nita niaratre mike gare kwin jai ngwane rabai bäri nuäre ni kräke niaratre töi mikakäre nüke gare jai. Ye erere namani bare meri testiko kädekata Yip Yee nünanka Asia yebätä. Niara tä niere: “Ja eteba iti konkrekasion tikwe känti ye blite kri krubäte. Niara ñan ja ngwen kwin nämä tuin tie. Akwa ti kukwe drieba ben ngwane, niara nämä rün aune meye dimike gwa rürübäine rababa gare tie. Yebätä nämäne ja kukwe mike kri ne kwe nitre jatadre gwa kökö ietre. Ñobätä ja mräkätre tä kukwe ruäre nuainne rabadre gare tie yekäre tikwe niaratre mikadre gare jai rababa gare tie”. Ja mräkätre mikakäre gare kwin jai ye ñaka nuäre. Akwa Biblia tä niere erere, ni brukwä täi juto ni jökrä tarekäre ja erebe ngwane, Jehová tä “ni jökrä” tarere ye erere nikwe niaratre taredi (1 Tim. 2:3, 4; 2 Cor. 6:11-13).
NI MADA MIKADRE TUIN BOBRE JAI
13. Génesis 19:15, 16 tä niere erere, ¿Lot namani ngrötöte ye ngwane angeletre dre nuainbare aune ñobätä?
13 Köbö ütiäte näire, Lot ñaka Jehová kukwei mikani täte jötrö. Juta Sodoma ye gaite yebätä Lot rabadre mräkätre kwe ye denkä juta ye bäre mento angeletre nibu nükani mike gare ie (Gén. 19:12, 13). Akwa jändrinaine dekä, Lot bätä mräkätre kwe ye nämäne jankunu gwi. Yebätä angeletre käkwe niaratre mikaninta mokre. Akwa Lot namani ngrötöte. Lot ye dokwäkä ribi raba tuin nie akwa Jehová töi nämäne jankunubätä. Yebätä mikani tuin bobre kwe jai aune angeletre käkwe niara bätä mräkätre kwe kani küdebiti aune jänikani juta ye bäre mento (ñäkädre Génesis 19:15, 16 yebätä). *
14. ¿Ñobätä Jehovakwe Lot mikani tuin bobre jai?
14 ¿Ñobätä Jehovakwe Lot mikani tuin bobre jai? Kukwe keta kabrebätä raba ruin nie. Nitre Sodoma ye jürä nämänebätä yebätä ñan tö namani kämikaikä gwi. Akwa kukwe ye ñan aibe ben ja tuani kwe raba ruin nie. Nitre reire nibu betaninkä nguse brea kämäkäite juta ye kenta ye nämäne gare ie raba ruin nie (Gén. 14:8-12). Arato namani muko kwe aune ngäbriänkä kwe ye töibikaire krubäte. Aune niara nämäne jondron bökäne krubäte yebätä ju kwin nämäne kwe raba ruin nie (Gén. 13:5, 6). Akwa ye ñan aibätä niara ñaka rabadre Jehová kukwei mike täte jötrö ngwarbe. Lot ñaka kukwe mikani täte jötrö yebätä Ngöbökwe ñaka ja töi mikani, ñakare aune ni kukwe metre nuainkä ye erere mikani tuin kwe jai (2 Ped. 2:7, 8).
Ni mada mikadre tuin bobre jai yekäre nikwe kukwe nuadre kwin (Párrafo 15 aune 16 mikadre ñärärä) *
15. Ni törbadre ñäkäi okwä kware ja mräkä itibätä, ¿akwa nikwe ja di ngwandre dre nuainne?
15 Ja mräkä tä ja ngwen ño yebätä ni ñan blitadre okwä kware, ñakare aune ja ruin ño ie ye nikwe ja di ngwandre mike nüke gare jai. Ye erere Verónica nünanka Europa käkwe ja töi mikani nuainne. Niara tä niere: “Ja eteba iti käre kä rubun ngwärebätä nämä tuin tie, ñan nämä ja kete ni madabe. Tikwe blitadre ben ye jürä nämä nemen tibätä. Akwa ti nütüba: ti niara akräke ja eteba mada törbadre ja ketai tibe ye rabadre kwin tikrä. Aisete niara tua ño ye ti ngwantariba ie aune yete jataba ja driere tie. Nengwane niara töita ño ye nüke gare bäri kwin tie”.
16. ¿Jehovakwe ni dimikadre ni mada mike tuin bobre jai ye ñobätä nikwe ribedre ie?
16 Jehová aibe ie ni nüke gare bäri kwin (Prov. 15:11). Aisete niarata ni mike tuin ño jai ye erere ni dimikadre kwe ni mada mike tuin jai aune mike tuin bobre jai ye nikwe ribedre ie. Orasion käkwe meri testiko kädekata Anzhela ye dimikani ni mada mike tuin bobre jai. Meri iti konkrekasion kwe te ye jatani ngüdrärekä krubäte. Anzhela tä niere: “Tikwe ñäkädre niara rüere aune tikwe ñaka ja ketadre ben ye rabadre nuäre nuaindre. Akwa Jehovakwe ti dimikadre niara mike tuin bobre jai tikwe ribeba ie”. Jehovakwe orasion kwe kukwe nuani. Niara tä niere: “Bati nunkwe kukwe drieba jabe ye bitikäre nunkwe blitaba krubäte, tikwe niara kukwe nuaba bätärekä. Nengwane niara bäri tare tikwe aune ti tö dimikai”.
17. ¿Nikwe ja di ngwandre dre nuainkäre?
17 Ni ñaka raba ja mräkätre ruäre aibe mike tuin bobre jai, ñakare aune nikwe ni jökrä mikadre tuin bobre jai. Kukwe namani Jonás, Elías, Agar aune Lot kisete erere, kukweta nemen ja mräkätre kisete. Ruäre ngwane niaratre tä akwle ja mike kukwe kri te. Ni jökrä tä ja mike kukwe kri te ruäre ngwane ye nikwe ngwandre törö jai. Yebätä nikwe ja mikadre tuin bobre jai kwärikwäri Jehovata ribere nie (1 Ped. 3:8). Nita kukwe ye mike täte ngwane, ja mräkätre bätäkä ngwarbe tä juta Ngöbökwe yete ye nita dimike nemen keteitibe. Ye medenbätä nikwe ja di ngwandre ja mräkätre kukwe nuin, töi mike nüke gare jai aune mike tuin bobre jai.
KANTIKO 87 Jakwre gätäbätä ja dimikakäre
^ párr. 5 Ni töi ngite yebätä nitre mada tä dre nuainne aune ja ngwen ño yebätä jötrö ngwarbe nita kukwe nierebätä. Akwa Jehová ñaka ja ngwen kore, ñakare aune niarata “ni brukwä mike ñärärä” (1 Samuel 16:7). Jehovakwe Jonás, Elías, Agar aune Lot dimikani ño ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Aune ye käkwe ni dimikai ja ngwen niara erere ja mräkätre ben.
^ párr. 2 Juan 7:24, (TNM): “Munkwe ñaka blita ni mada rüere okwä kware, ñakare aune käne munkwe kukwe mika gare kwin jai biti munkwe blita”.
^ párr. 5 Jonás 2:1, 2, 9: “Jonás nämäne gwa kri teri ngwane orabare kwe Jehová Ngöbö kwe ie aune niebare kwe: ‘Muare kwärä tikwe ñäkäba Jehovai aune ñäkäba kwe ti käre. Dobote nguse tikwe ngetrakaba kri ja di käräkäre. Ti kukwei juruaba mäi... Akwa tita debe bien mäi yebätä tikwe jondron biandi kukwadre mäi. Tita kukwe käbämike mäi ye tikwe nuaindi. Jehová aibe ni diantarikä’”.
^ párr. 8 Génesis 16:9-11, 13: “Ángel Jehovakwe käkwe niebare ie: ‘Nänta Sarái mä bökänkä yekänti aune töi bobrebiti niara kukwei mike täte’. Biti ángel Jehovakwe niebare ie: ‘Tikwe mä ngäbriänkä mikai nirien kwati krubäte aune tän ñaka rabai jire’. Ángel Jehovakwe niebare arato: ‘Mätä murore aisete monso chi brare rabai mäkwe. Mäkwe kädeka Ismael ñobätä ñan aune mätä ja muaire juruani Jehovai’... Jehová nämäne blite ben ye kädekaninte kwe aune niebare kwe ie: ‘Kä tuin mäi Ngöbö’. Kukwe ye niebare kwe ñobätä ñan aune töbikabare kwe krörö: ‘¿Erametre ni ti mikaka ñärärä ye jutuani nete tie?’”.
^ párr. 13 Génesis 19:15, 16, (JK): “Yebti kä jatanina ngwen dekä angwane, batibe angele sribikä nibu käkwe niebare Loye: Nun bike juta ne juen ngwarbe aisete, ma ñan tö ja tuai jraine siba ne ngwane, meri makwe btä ma ngängän nibu, ye ben nän ngitie jötrö. Akwa Lo abko rikadre ya, ñakare ya abko namani töbikare kenta. Akwa Lo btä mräkä kwe namani ruentari tare Dänkin Ngöböye, aisete angele sribikätre nikani, käkwe Lo btä merire kwe btä ngängän nibu kani küdebti, nikani ngwena juta bäre mento, ñan jraindre abkokäre”.
^ párr. 56 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Ja mräkä bati nü kä rairebiti gätäte yebätä ja mräkä umbre tä mike ñärärä rubune. Akwa ja mräkä bati yekän karo juni ngwarbe ji ngrabare ye nibi gare ja mräkä umbre yei mada.
^ párr. 58 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Ni umbre ji ngwanka tä kukwe drie jie ngwen ngwane, meri iti ñaka tö ja ketai jire ni madabe nütüta kwe. Akwa biti namani gare ie, meri ye tä nemen ni kwati ngätäite ngwane, jata nemen ruin jene ie.
^ párr. 60 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Ju Ja Ükarakrö yete meri testiko iti ie meri mada ye tä ja ngwen jene nibi tuin ie. Akwa tä kä denkä jai blitakäre ben ngwane, niara ye töi jäme nüke gare ie.
