1. Yinki Biblia ke zonzá na faso Yehova ke tadilá bantu?

YA KE sala kwandi nge kilengi si bantu juje nge kaka na couleur ya mpusu ya nge, na faso figure ya nge kele, na gabari ya nzutu ya nge? Ya ke sala ve nge kilengi. Kasi ya ke kilengi na kuzaba ti Yehova ke jujeke ve beto na yina ke talaná na meso! Na kifwani, ntangu profete Samuele kwendá tala bana ya Jesse, yandi talá ve kima yina Yehova vandá tala. Yehova zonzá na Samuele ti, mwana mosi ya Jesse ke kuma Mfumu ya Izraele. Kasi wapi yina? Ntangu Samuele talá gabari ya Eliab, mwana ya ntete ya Jesse, yandi zonzá, “Ya tsyeleka, muntu yina Yehova me sola, me telama na mantwala ya munu.” Kasi Yehova zonzá na samuele: ‘Kutala ve faso yandi ke na talaná na meso ya nge, samu mu me manga yandi. Samu muntu ke talá ve faso Nzambi ke talaka.’ Wapi kileso beto lenda benda? Yehova bwelá: “Muntu ke talá kaka yina ke talaná na meso ya yandi, kasi Yehova ke talá ntima.”—1 Sa. 16:1, 6, 7.

2. Faso me lakisa Yoane 7:24, samu na yinki ya ke ve mbote na kujuje bantu kaka na yina ke na talaná na meso? Pesa kifwani.

² Samu beto ke bantu ya masumu, beto nyonso ke na kifu ya kujuje bampangi kaka na yina ke talaná na meso. (Tanga Yoane 7:24.) Kasi, meso ke longá beto kaka bima fioti na bantu. Na kifwani, doktere yina ke na mayela mpe me zaba mbote-mbote kisalu ya yandi, lenda zaba mambu mingi yina ke na kwamisá muntu, kaka si yandi me tala yandi mbote-mbote. Kasi, samu na kuzaba maladi yina vandá kwamisa muntu yina na ntama, doktere ke na nsatu ya kuwa yandi mbote-mbote. Mpe doktere lenda lomba na yandi na kusala radio, samu na kuzaba yinki ke na kwamisak’ yandi na kati ya nzutu. Si doktere sala ve yawu, yandi lenda pesa muntu manganga ya yimbi. Faso mosi mpe, beto lenda zaba ve bampangi ya beto mbote-mbote, si beto suka kaka na yina ke na talaná na meso. Beto suka ve kaka kuna, kasi beto sosa kuzaba kimuntu  ya bawu. Ya tsyeleka, samu beto lenda tanga ve bantima ya bantu, beto lenda zaba ve bampangi faso Yehova me zabila bawu. Kasi, beto lenda sala nyonso na kulanda kifwani ya Yehova. Wa’ faso?

3. Wa’ faso bifwani ya Biblia yina ba me zonzila na artikle yayi ke sadisa beto na kulanda kifwani ya Yehova?

³ Wa’ faso Yehova ke bakilá bisadi ya yandi? Yandi ke kuwá bawu. Yandi ke zimbaná ve bamambu yina me kumina bawu, mpe yina ba me kutana na luzingu ya bawu. Mpe yandi ke talá kyadi ya bawu. Beto tala faso Yehova bakila Yona, Elisée, Agar mpe Loth, samu na kulanda kifwani ya Yehova na faso ya kubakila bampangi ya beto.

4. Samu na yinki beto lenda kanisi ti Yona vandá ve muntu ya mbote?

⁴ Samu beto me zaba ve luzingu ya Yona mbote-mbote, beto lenda kanisa ti yandi vandá ve muntu yina ba lenda tula ntima, kasi muntu ya yintu ngolo. Yehova yandi mosi zonzá na yandi na kukwenda pesa jujema ya yandi na bwala ya Ninive. Kasi yandi mangá kuwa Yehova mpe baká nzila ya nkaka, “ntama na Yehova.” (Yona 1:1-3) Si ya vandá nge, nge zolá tula dyaka ntima na Yona? Beto me kanisa, ve. Ata faso yina, Yehova vandá na barezon ya kutula dyaka yandi ntima.—Yona 3:1, 2.

5. Yinki lusambu ya Yona yina ke na Yona 2:1, 2, 9, ke na longá beto?

⁵ Yona lakisá pwelele kimuntu ya yandi na lusambu mosi yina yandi salaka. (Tanga Yona 2:1, 2, 9.) Yandi sambilá bambala mingi. Mosi ya balusambu yina yandi salá ntangu yandi vandá na kati ya kivumu ya mbisi, ke sadisa beto na kutadila ve Yona, kaka faso muntu yina vandá kima kisalu ya yandi. Bamambu yina yandi zonzá, me lakisa ti yandi vandá ya kulembama. Yandi zimbaná ve Yehova, mpe yandi vandá kaka na nsatu ya luzolo ya Yehova. Ya tsyeleka, Yehova suká ve kaka na yimbi yina Yona salá. Kasi Yehova kuwá lusambu ya yandi, mpe yandi kontinyeke kaka na kusadila Yona faso profete!

6. Samu na yinki ya ke lombá bangolo na kuwa mbote-mbote avant na kuzonza?

⁶ Baka ntangu ya kuwa mbote-mbote bampangi. Na yawu, beto vanda ya kukuluka mpe na ntima ya yinda. Beto me bonga kusala yawu samu na barezon tatu. Ya ntete, ya ke sadisa beto na kubika kuvanda na makanisi ya yimbi samu na bampangi. Ya zole, ya ke sadisa beto na kuzaba makanisi yina ke na bantima ya bawu, mpe na kuvanda na mawa ya bawu. Ya tatu, ya ke sadisa mpe mpangi na kuzaba kimuntu ya yandi mosi. Bantangu ya nkaka, beto mosi mpe ke zabá ve makanisi yina ke na bantima ya beto, tii ntangu beto ke basisa yawu. (Bin. 20:5) Kuluntu mosi ya Asia me zonza: “Mu ke na zabá dyaka  kilumbu mosi yina mu bulá dibaku ya yinwa, samu mu baká ve ntangu ya kuwa ntete avant na kuzonza. Mu zonzá na mpangi mosi ya kento na kubongisa bakomantere yina yandi ke pesá na balukutakanu. Na manima, mu kwizá zaba ti yandi zabá ve kutanga mbote-mbote, kasi yandi ke salá bangolo mingi na kupesa bakomantere.” Ya ke mbote na kuluntu nyonso na kubaka ntangu ya “kuwa mambu” avant yandi pesa malongi!—Bin. 18:13.

7. Yinki beto lenda longoka na faso yina Yehova bakilá Elisée?

⁷ Ya ke vandá mpasi na bampangi mingi na kubasisa mambu yina ke na bawu na ntima. Ba ke faso yina, samu na kisika yina ba kulá, samu na mambu ba me kutana na luzingu ya bawu, to samu ya ke kimuntu ya bawu. Yinki beto lenda sala samu bampangi yayi zabisa beto yina ba ke na yawu na ntima? Kanisa na faso yina Yehova bakilá Elisée ntangu yandi vandá kima Jezabel. Ya baká ntangu na Elisée na kuzonza na Yehova mambu vandá na yandi na ntima. Na manima, Yehova zonzilak’ yandi na faso ya mbote yina pesak’yandi ngolo. Mpe Yehova pesak’ yandi kisalu ya nkaka. (1 Mf. 19:1-18) Faso mosi mpe, ya lenda baka ntangu samu bampangi zonzila beto mambu yina ke na bawu na ntima. Kasi samu na kuzaba yawu, beto bikila bawu ntangu ya kuzonzila beto yawu. Si beto landa kifwani ya Yehova yina ke na ntima ya yinda, bampangi ya beto, ke kuzwa ngolo ya kuzabisa beto yina ke na bawu na ntima. Na yawu, ntangu ba ke banda kufungula bantima ya bawu na beto, beto baka ntangu ya kuwa bawu mbote-mbote.

8. Faso me lakisa Kubanda 16:7-13, wa’ faso Yehova sadisá Agar?

⁸ Agar, kisadi ya Sara, salá mambu ya buzoba ntangu yandi kumá kento ya Abraham. Ntangu yandi kumá na kivumu, yandi vandá pesa dyaka ve buzitu na Sara, samu Sara vandá kisita. Samu mambu bandá kubeba mingi, Sara bingisá Agar. (Kub. 16:4-6) Na faso ya kutadila ya beto bantu ya masumu, beto lenda zonza ti Agar kuzwá yina me lunga na yandi, samu yandi lakisá lulendo mpe yintu ngolo. Kasi Yehova bakilá ve yandi faso yina, Yehova filisak’ yandi ange. Ange pesak’ yandi malongi samu yandi change makanisi ya yandi. Kuna, Agar zabá ti Yehova vandá tala yandi, mpe zabá mambu yina kuminak’ yandi. Samu ya salak’ yandi kilengi mingi, Agar zonzá na Yehova: “Nge ke Nzambi yina ke talá, . . . Nzambi yina ke kanisá na munu.”—Tanga Kubanda 16:7-13.

9. Yinki Yehova zimbaná ve na faso yandi vandá bakila Agar?

⁹ Yinki Yehova talá na Agar? Yehova zabá mambu yina Agar kutaná na yawu na luzingu ya yandi mpe yina me kumina yandi. (Bin. [Prov.] 15:3) Agar vandá Egyptienne yina vandá salá kingaamba na kisika ya Abraham. Ntangu ya nkaka, Agar vandá kanisa ti, ba vandá zolá ve yandi. Ntangu ya nkaka mpe, yandi vandá kanisa na bwala ya yandi mpe dikanda ya yandi. Kaka yandi ve vandá kento ya Abraham. Na bantangu yina, bisadi mingi ya Yehova vandá na bakento mingi. Kasi ya vandá ve dikanisi ya Yehova ntangu yandi yidiká kento na bakala. (Mat. 19:4-6) Na yawu, beto lenda pamuka ve na kutala ti kifu ya kuvandá na bakento mingi vandá nata kimbanda mpe mindondo mingi. Ata Yehova zabá mbote-mbote luzingu ya Agar, yandi sepelá ve ntangu Agar vandá pesa dyaka ve Sara buzitu. Kasi na nyonso yina, Yehova lakisá ntima ya mbote na Agar.

10. Yinki beto lenda sala samu na kuzaba bampangi ya beto mbote-mbote?

¹⁰ Beto ke landa kifwani ya Yehova, si beto baka ntangu ya kuzaba mbote-mbote bampangi ya beto. Beto sosa kuzaba mbote-mbote bampangi ya beto. Solola na bawu, avant mpe na manima ya balukutakanu, basika na bawu na predikasion,  nge lenda bokila bawu na kudya na yinzo ya nge. Ntangu nge ke sala yawu, nge ke pamuka na kuzaba ti, mpangi ya kento yina ke zolá kuvanda kaka yandi mosi, ke muntu ya nsoni mingi; mpangi ya bakala yina ke talaná ti yandi ke na mbongo mingi, ke kabulá mingi; to dikanda yina ke kwizá ntangu nyonso na retar na balukutakanu, ke na kutaná bampasi ya nene samu ba ke sadilá Yehova. (Yobi 6:29) Kasi, ya ke ve nzila samu na “kukotisa yintu na mambu ya ngana” (1 Tim. 5:13) Na yawu, ya ke mbote na kusosa kuzaba mambu yina bampangi ke na kutaná na luzingu ya bawu, mpe ba nani ba kele, samu na kuzaba faso ya kubakila bawu.

11. Samu na yinki ya ke mbote bakuluntu sosa kuzaba bampangi ya bawu?

¹¹ Mingi-mingi, bakuluntu ke na nsatu ya kuzaba mambu yina bampangi kutaná na yawu na luzingu ya bawu, samu ba zaba faso ya kusadisa bawu. Beto baka kifwani ya Artur, yina vandá ntwadisi ya sirkonskripsion. Yandi na kuluntu mosi ya nkaka, kwendá tala mpangi mosi yina vandá na nsoni, mpe yina vandá zolá kuvanda kaka yandi mosi. Artur me zonza: “Beto kwizá bakula ti, bakala ya mpangi yango kufwá kaka bilumbu fioti na manima ya makwela ya bawu”. Artur me bwela: “Ata bampasi yina yandi ke na yawu, yandi ke na lendá na kukulisa bana zole ya kento, yina ke na kimpeve ya ngolo. Bubu yayi, ata yandi ke ya kufuluka na basusi mpe ke na belá maladi ya meso, luzolo mpe kiminu ya yandi na Yehova ke kaka ngolo. Beto kwizá zaba ti beto vandá na mingi ya kulongoka na kifwani ya mbote ya mpangi ya kento yayi.” (Phil. 2:3) Ntwadisi ya sirkonskripsion yayi, vandá landa kifwani ya Yehova. Yehova zaba bisadi yina ke ya kukangama na yandi, mpe bampasi ya bawu. (Bas. 3:7) Bakuluntu yina me zaba mameme ya bawu mbote-mbote, lenda sadisa bawu na faso yina me lunga.

12. Wapi bambote mpangi Yip Yee kuzwá, ntangu yandi baká ntangu ya kuzaba mpangi mosi ya kento ya kimvuka ya bawu?

¹² Si nge baka ntangu ya kuzaba mbote-mbote bampangi yina ke pesá nge nkele, ya ke sadisa nge na kulakisa bawu ntima ya mbote. Beto tala kifwani yayi. Yip Yee yina ke vandá na Asia, me zonza: “Mpangi mosi ya kento na kimvuka ya beto, vandá zonzá na ngolo mingi.” “Mu vandá tala ti yandi vandá na bifu ya yimbi. Kasi, ntangu mu basiká na yandi na predikasion, mu kwizá zaba ti yandi ke sadisá bibuti ya yandi, yina ke tekisá bambisi na zandu. Yandi vandá zonzá na ngolo samu na kubokila ba-client.” Yip Yee bwelá: “Na kubakila bampangi faso ya mbote, beto ke na nsatu ya kuzaba bantangu yina ba ke na lutisá mpe kimuntu ya bawu.” Ya ke lombá bangolo na kuzaba bampangi ya beto mbote-mbote. Si nge me bika malongi ya Biblia kota na ntima ya  nge, ya ke sadisa nge na kulanda kifwani ya Yehova, yina ke zolá bantu nyonso.”—1 Tim. 2:3, 4; 2 Ko. 6:11-13.

13. Faso me zonza Kubanda 19:15, 16, yinki ba-ange salá ntangu Loth vandá lutisa ntangu, mpe samu na yinki?

¹³ Ntangu yandi kutaná na mambu ya mpasi na luzingu ya yandi, Loth vandá lutisa ntangu na kulanda malongi ya Yehova. Ba-ange zole kwizá na yinzo ya yandi, samu na kubasisa yandi na bwala ya Sodome. Samu na yinki? Ba zonzá na yandi: “Beto ke mwangisa bwala yayi.” (Kub. 19:12, 13) Na suka yina landá, Loth na dikanda ya yandi, vandá kaka na yinzo. Na yawu, ba-ange kebisá dyaka Loth. Kasi, “yandi vandá lutisa kaka ntangu.” Beto lenda kanisa ti, Loth vandá kipe ve mambu yina Yehova vandá zonza, to yandi vandá na yintu ngolo. Ata faso yina, Yehova lembá ve na kusosa kubasisa bawu. “Samu Yehova talá kyadi ya yandi”, ba-ange simbá bawu na maboko mpe basisá bawu na bwala yina.—Tanga Kubanda 19:15, 16.

14. Samu na yinki Yehova talá kyadi ya Loth?

¹⁴ Barezon mingi salá ti Yehova vanda na kyadi ya Loth. Ntangu ya nkaka, Loth vandá na bubolo ya kubasika na yinzo ya yandi, samu yandi vandá na boma ya bantu yina vandá na ngaanda. Ya vandá na bima ya nkaka yina vandá pesa yandi boma. Loth zimbaná ve mambu yina yandi kuzwá na bamfumu zole (ya Sodome mpe ya Gomorrhe), yina kubwá na mabulu poto-poto ya goudron ntangu ba kwiza nwanisa bawu. (Kub. 14:8-12) Samu na kubumba kento na bana ya yandi, Loth vandá na boma ba sala bawu yimbi. Mpe samu Loth vandá na bimvwama mingi, ntangu ya nkaka, yandi tungá yinzo ya kitoko na bwala ya Sodome. (Kub. 13:5, 6) Ata faso yina, Loth vandá ve na rezon ya kulakisa bubolo na kulanda malongi ya Yehova. Kasi, Yehova suká ve kaka na yina Loth salá, samu yandi vandá bakila Loth faso “muntu ya mbote.”—2 Pi. 2:7,8.

15. Na kisika ya kujuje mambu yina muntu ke sala, yinki beto me bonga na kusala?

¹⁵ Na kisika ya kujuje muntu na mambu yina yandi ke na salá, sosa kuzaba yinki ke na kuminak’ yandi. Veronica, mpangi ya kento mosi yina ke vandá na mputu (Europe), kubwá na mutambu yina. Yandi zonzá: “Mpangi mosi ya kento,  vandá ntangu nyonso na mbunzu ya kukangama. Yandi vandá zola kuvanda kaka yandi mosi. Bantangu ya nkaka, mu vandá na boma ya kuzonzisa yandi. Kasi mu kanisá, ‘si ni munu vandá faso yandi, mu zolá vanda na nsatu ya ndiku.’ Na yawu, mu baká desizion ya kusosa kuzaba yinki vandá na yandi. Kuna, yandi bandá kuzabisa munu yina vandá na yandi na ntima! Bubu yayi, mu me zaba yandi mbote-mbote.”

16. Samu na yinki kusambila ke mbote samu beto kulisa kifu ya kuvandá na kisika ya bampangi?

¹⁶ Muntu kaka mosi me zaba beto mbote-mbote, ni Yehova. (Bin. 15:11) Mpe lomba na Yehova, samu yandi sadisa nge na kuvanda na kifu ya kutalá bampangi faso yandi ke tadilá bawu, mpe na kuzaba faso ya kutadila bawu kyadi. Lusambu sadisá mpangi Anzhela, na kukulisa kifu ya kuvandá na kisika ya bampangi. Yandi me zonza: “Ya kumá mpasi na kuvanda na kizunu na mpangi mosi ya kento.” Yandi me bwela: “Ya vandá dyaka ve mpasi ya kubwa na mutambu ya kutonga yandi, to ya kukima yandi. Kasi, mu sambilá Yehova samu yandi sadisa munu na kulongoka kuzaba yandi.” Yehova pesá kwandi mvutu na lusambu ya Anzhela? Anzhela me zonza dyaka: “Beto basiká na yandi na predikasion mpe beto baká ntangu ya kusolola. Na kuwa yandi, mu meká na kuvanda na kisika ya yandi. Bubu yayi, luzolo ya munu samu na yandi me kuma ngolo, mpe mu ke lemba ve na kusadisa yandi.”

17. Yinki beto ke lemba ve na kusala?

¹⁷ Nge lenda sola ve muntu yina nge ke tadila kyadi. Samu ti bawu mpe ke na kutaná mambu yina kuminá Yona, Elise, Agar, na Loth. Mingi na bawu sosá bampasi bawu mosi. Kasi na kutala mbote-mbote, ya ke kuminá mpe beto na kuvanda ntangu ya nkaka, yintu ya bampasi ya beto. Kasi Yehova me lomba beto na kutala mpe kyadi ya bampangi. (1 Pi. 3:8) Ntangu beto ke salá bangolo ya kulanda misiku ya Yehova, bumosi ya dikanda ya beto ya yinza nyonso, ke kuma dyaka ngolo. Na yawu, na faso ya beto ya kubakila bampangi, beto lemba ve na kubaka ntangu ya kuwa bawu, ya kulongoka kuzaba bawu, mpe ya kutala kyadi ya bawu.