1. Bible chuan Jehova chungchângah eng thu thlamuanthlâk tak nge a târ lan?

MITE chu i vun rawng, i hmêl lan dân, leh i taksa len leh têt dân aṭanga ngaih dân siam tûrin i duh em? I duh lo ngei ang. Jehova chuan mihringte hmuh theih ṭanchhanin kan chungah ngaih dân a siam lo tih hriat chu a va thlamuanthlâk tak êm! Entîr nân, Samuela’n Jesaia fapate a en khân Jehova hmuh angin a hmu lo va. Jehova chuan Samuela hnênah Jesaia fate zînga pakhat chu Israel lal a ni dâwn tih a hrilh a ni. A nih leh, tu ber nge ni ang? Samuela’n Jesaia fapa upa ber Eliaba a hmuh chuan, “LALPA hriak thiha chu a hmaa awma hi a ni ngei mai,” tiin a ngaihtuah a. Eliaba chu lal atâna îtawm tak a ni si a. “Nimahsela, LALPA chuan Samuela hnênah, ‘A hmêl lam emaw, a sân lam emaw en suh; ani hi chu ka duh loh a ni,’” a ti a. Zir tûr chu eng nge ni? Jehova chuan: “Mihring chuan pâwn lama lan dân an en ṭhîn a, LALPA erawh chuan thinlung lam a en zâwk ṭhîn,” tiin a sawi belh a ni.—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Johana 7:24-a târ lan angin, engvângin nge mite chu an pâwn lam lan dân aṭang maia ngaih dân kan siam loh vang? Entîrna pe rawh.

² Ṭha famkim lo kan nih angin, kan za hian mite pâwn lam lan dân enin ngaih dân kan siam mai ṭhîn a. (Johana 7:24 chhiar rawh.) Mahse, mita kan hmuhna aṭang mai chuan mite chanchin chu tlêm tê chauh kan hre thei a ni. Entîr nân, doctor thiam tak leh thiltawn ngah tak chuan dam lo chu mita a en maina aṭang chuan a dinhmun engemaw chen chauh a hre thei a. Mahse, tûn hmaa a nat dân te, a rilru awm dân te, leh a natna veite hre chiang tûr chuan dam lo thusawi chu ngun taka a ngaihthlâk a ngai a. Chu bâkah, dam lo taksa chhûng lam a hmuh theih nân X-ray a lâktîr pawh a ni thei bawk. Chutiang a nih loh chuan, a enkawl sual palh thei a ni. Chutiang bawkin, kan unaute chu an pâwn lam lan dân aṭang mai chuan kan hre  chiang tak tak thei lo va. A lang mai piah lam, chhûng lama an nihna chu hriat kan tum tûr a ni. Ni e, thinlunga awmte kan hriat theih loh avângin, Jehova tlukin mi dangte chu kan hre thiam thei ngai lo vang. Mahse, kan theih ang tâwkin ani chu kan entawn tûr a ni. Engtin nge?

3. He thuziaka târ lan Bible thute hian Jehova entawn tûrin engtin nge min ṭanpui ang?

³ Engtin nge Jehova’n amah betute chu a cheibâwl? An thusawite chu a ngaihthlâksak a ni. An ṭo bulte leh an dinhmunte pawh a ngaihtuah tel bawk. Chu bâkah, an chungah khawngaihna a lantîr a ni. Jehova’n Jona te, Elija te, Hagari te, leh Lota te chunga chutianga a lantîr dân kan zir laiin, kan unaute kan cheibâwl huna Jehova kan entawn theih dân i lo en ang u.

4. Engvângin nge Jona chu a chhe lama kan thlîr mai theih?

⁴ Chin tâwk nei kan thlîrna aṭang chuan Jona chu rinchhan tlâk lo leh mi rinawm lo angin kan ngai mai thei a. Ani chuan Ninevi khuaa mite hnêna rorêlna thuchah puang tûrin Jehova hnên aṭangin thupêk a dawng a. Mahse, thuâwih ahnêkin, “LALPA hmâ ata chu” hmun dangah lawngin a zin ta daih a ni. (Jon. 1:1-3) Nang ni ta la, Jona chu a chanvo hlen tûrin hun remchâng dang i pe leh ang em? I pêk a rinawm loh. Mahse, Jehova chuan hun remchâng dang pêk lehna tûr chhante a hmu a ni.—Jon. 3:1, 2.

5. Jona 2:1, 2, 9-a chhinchhiah Jona thusawi aṭangin eng nge kan zir?

⁵ Jona chuan a ṭawngṭainaah eng ang mi nge a nih tih a târ lang a. (Jona 2:1, 2, 9 chhiar rawh.) Jona ṭawngṭaina tam tak zînga pakhat chuan ani chu chanvo tlânchhiatsantu mai a ni lo tih hre tûrin min ṭanpui a ni. A ṭawngkam chhuakte chuan mi inngaitlâwm tak, lâwm nachâng hre tak, leh Jehova thuâwih tum tlat mi a nihzia a târ lang a ni. Chuvangin, Jehova’n Jona thil tihsual chauh ngaihven lova, a ṭawngṭainate ngaihthlâksak a, zâwlnei atâna a hmang zawm zêl pawh chu a mak lo!

6. Engvângin nge ngun taka ngaihthlâk chu a manhla?

⁶ Mite thusawi ngun taka ngaithla tûr chuan kan inngaihtlâwm a, dawhtheihna kan lantîr a ngai a. A lo berah pawh, chutianga tih a manhla chhan pathum a awm a ni. Pakhatna, mite chungah dik lo takin ngaih dân kan siam tlêm lehzual ang. Pahnihna, kan unaute rilru vei zâwng leh rilru put hmangte chu kan hre thiam thei ang a, chu chuan lainatna nei lehzual tûrin min ṭanpui ang. Pathumna, mi chu mahni inhre chiang lehzual tûrin kan ṭanpui ang. Rilrua kan veite kan sawi chhuah hma loh chuan  kan rilru awm dân chu kan hriatthiam tak tak loh châng pawh a awm thei a. (Thuf. 20:5) Asia rama kohhran upa pakhat chuan: “Ṭum khat chu, chanchin kimchang ka hriat hmain ka ṭawng palh a. Unaunu pakhat hnênah inkhâwma a chhânna pêkte chu a tihhmasâwn a ngaih thu ka hrilh a. Mahse, ani chu lehkha chhiar harsat mi a ni a, chumi avâng chuan, chhânna pe tûrin theih tâwp a chhuah a ngai tih a hnuah ka hre leh a ni,” tiin a sawi. Chuvângin, Kohhran upate tân fuihna an pêk hmaa an ‘ngaihthlâk’ hmasak chu a va pawimawh tak êm!—Thuf. 18:13.

7. Jehova’n Elija a cheibâwl dân aṭangin eng nge kan zir?

⁷ Kan unau ṭhenkhat chuan an ṭo bul te, an hnam dân te, leh an miziate avângin an rilru vei zâwng sawi chhuah chu harsa an ti a. An rilru vei zâwngte sawi chhuah nuam ti lehzual tûrin engtin nge kan ṭanpui theih? Jehova’n Jezebeli hnên aṭanga Elija a tlân chhiat laia a cheibâwl dân kha hre reng rawh. Ni tam tak a liam hnuah chauh Elija’n a rilru awm dân zawng zawng chu vâna a Pa hnênah a hrilh a. Jehova chuan ngun takin a ngaihthlâksak a. Tichuan, Elija chu a fuih a, hnathawh tûr pawimawh tak a pe a ni. (1 Lal. 19:1-18) Kan unaute’n ngaih ngam taka thu min hrilh tûr chuan kan nghah deuh a ngai mai thei a; mahse, chutianga min hrilh chauhvin an rilru vei zâwng dik tak chu kan hre thei ang a. Jehova entawn a, dawhtheihna kan lantîr chuan min rinchhan ngam thei ang. Ngaih ngam taka an rilru vei zâwngte min hrilh hunah ngun takin kan ngaihthlâksak tûr a ni.

8. Genesis 16:7-13-a sawi angin, engtin nge Jehova’n Hagari a ṭanpui?

⁸ Saraii bâwihnu Hagari chuan Abrama nupui a nih hnuin âtthlâk takin thil a ti a. Hagari’n nau a pai hnu chuan, nau pai thei lo Saraii chu a hmusit ṭan ta a. Saraii’n Hagari a hnawh chhuak ngai khawpin dinhmun chu a ṭha lo hle a ni. (Gen. 16:4-6) Ṭha famkim lo mihring thlîrna aṭang chuan, Hagari chu a chan tâwk dawngtu nu sual tak ang chauhvin a lang mai thei. Mahse, Jehova chuan Hagari chu chutiang chuan a thlîr lo. A hnênah a vântirhkoh a tîr a. Vântirhkohvin a va hmuh chuan a rilru put hmang thlâk danglam tûra ṭanpuiin, mal a sâwm a ni. Hagari chuan Jehova’n a en rengin, a dinhmun chu a hre vek tih a hria a. Chuvângin, Jehova chu “hmu theitu Pathian, . . . mi hmutu chu,” tiin a ko a ni.—Genesis 16:7-13 chhiar rawh.

9. Pathianin Hagari a cheibâwlnaah eng nge a ngaihtuah tel?

⁹ Jehova’n Hagari chungchâng eng nge a hriat? A ṭo bul leh a thiltawn zawng zawng chu a hre vek a. (Thuf. 15:3) Hagari chu Hebrai chhûngkuaa seilian Aigupta mi a ni a. Hnâwl nia inhriat châng a nei ang em? A chhûngte leh a pianna ram chu a ngai ang em? Ani chu Abrama nupui neih chhun a ni lo. Ṭum khat lai chuan, mipa rinawm ṭhenkhat chuan nupui pakhat aia tam an nei a. Mahse, chu chu a tîra Jehova thiltum a ni lo. (Mt. 19:4-6) Chuvângin, chu dinhmun chuan thîkna leh rilru hahna a awmtîr chu a mak lo ve. Jehova chuan Hagari’n zah lo taka Saraii a cheibâwl chu a dik lo tih hre mah se, Hagari rilru awm dân leh a dinhmunte a hriatthiam avângin dimdâwi takin a cheibâwl a ni.

10. Engtin nge kan unaute chu kan hriat chian lehzual theih?

¹⁰ Unaute inkârah inhriatthiam tawnna neih tumin Jehova kan entawn thei a. Chuvângin, i unaute chu hre chiang lehzual rawh. Anni chu inkhâwm ṭan hma leh bân hnuah be ṭhîn la, rawngbâwlnaah thawhpui la, a theih chuan chaw eite sâwm ṭhîn ang che. Chutianga i tih chuan, nêlawm lo tak anga lang unaunu chu mi zakzum tak a ni tih te, unaupa hausa  tak chu sum ngaina mi ni lovin, khualchhâwn thiam tak a ni tih te, leh inkhâwm tlai reng ṭhîn chhûngkaw khat chuan dodâlna an lo hmachhawn reng tihte chu i hmuchhuak mai thei a ni. (Job. 6:29) Ni e, ‘mite thiltih rêlsak kan chîng’ tûr a ni lo ngei mai. (1 Tim. 5:13) Mahse, kan unaute chanchin leh an thiltawnte chu hriat a ṭha a, chu chuan anmahni hre thiam lehzual tûrin min ṭanpui thei a ni.

11. Engvângin nge kohhran upate tân an unaute hriat chian chu thil pawimawh tak a nih?

¹¹ A bîk takin, kohhran upate chuan an kohhrana unaute dinhmun chu an hriat a ngai a. Bial kantu nia rawngbâwl unau Artur-a thiltawn hi han ngaihtuah teh. Kohhran upa pakhat nên unaunu zakzum tak an va tlawh a. Unau Artur-a chuan: “A pasalin an inneih hnu lawkah a boralsan a. A nun chu harsa hle mah se, thlarau lama chak tak fanu pahnih a enkawl a ni. Mahse, tûnah chuan a mitin khua a hmuh theih tawh loh avângin rilru hahna nasa tak a nei a. Chuti chung pawhin, Jehova a hmangaihna leh a rinna chu a la nghet hle. He unaunu entawn tûr ṭha siam aṭang hian zir tûr tam tak kan nei tih kan hria,” tiin a sawi. (Phil. 2:3) He bial kantu hian Jehova entawn tûr siam chu a zui a ni. Jehova chuan a chhiahhlawh rinawmte leh an hrehawm tawrhte chu a hria a. (Ex. 3:7) An unaute hre chiangtu kohhran upate chuan unaute ṭanpui dân an hre lehzual a ni.

12. Unaunu Yip Yee-i’n an kohhrana unaunu pakhat a hriat chianna chu engtin nge a hlâwkpui?

¹² Nêlawm lo tak nia i hriat Kristian unau tuemaw ṭo bul i hriat chian chuan, ani chu i lainat lehzual ngei a rinawm. He thiltawn hi han ngaihtuah teh. Asia rama awm unaunu Yip Yee-i chuan: “Kan kohhrana unaunu pakhat chu a ṭawng ring thei hle a. Awm dân mawi a tlachham ni hian ka hria. Mahse, rawngbâwlnaa ka thawhpui chuan bazaar-ah a nu leh pate sangha a zawrhpui ṭhîn tih ka hria a. Dâwrtu a hmuh theih nân ring taka a au a ngai ṭhîn a ni,” tiin a sawi. Chu bâkah, “Ka unaute hre thiam tûr chuan an thiltawnte ka hriat a ngai,” tiin a sawi belh a ni. Kan unaute hre chiang lehzual tûr chuan theih tâwp chhuah a ngai a. Mahse, thinlung inhawng leh zual tûra Bible fuihna kan zui chuan “mi zawng zawng” hmangaihtu Jehova kan entawn a ni ang.—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Genesis 19:15, 16-a chhinchhiah angin, Lota a muan chân hle khân vântirhkohte’n eng nge an tih a, engvângin nge?

¹³ Lota chuan a nuna hun harsa tak a  hmachhawn laiin Jehova kaihhruainate chu a zâwm nghâl mai lo. Lota rawn tlawhtu vântirhkoh pahnih chuan Sodom khua ata a chhûngte hruai chhuak tûrin an hrilh a ni. Engvângin nge? Anni chuan: “He khua hi kan tiboral dâwn a ni,” tiin an sawi a. (Gen. 19:12, 13) A tûk zîngah, Lota leh a chhûngte chu inah an la awm reng a. Chuvângin, vântirhkohte chuan Lota chu an hrilh nawn leh a ni. Mahse, ani chu “a la muang hle si a.” Lota chu mite ngaihsak lo tak leh thuâwih lo tak niin kan sawisêl duh mai thei. Mahse, Jehova chu a chungah a beidawng mai lo. “LALPAN amah a khawngaih avângin,” vântirhkohte chuan an chhûngkua chu an kuta chelhin khaw pâwnah an hruai chhuak ta a ni.—Genesis 19:15, 16 chhiar rawh.

14. Jehova’n Lota chunga khawngaihna a lantîr chhan chu engte nge ni mai thei?

¹⁴ Jehova chuan Lota khawngaihna tûr chhan tam tak a nei a ni ngei ang. Lota chuan khaw pâwna mite a hlauh avângin a in chu a chhuahsan hreh pawh a ni thei a. Chu bâkah, hlauhawm dangte pawh a la awm a ni. Lota chuan an khaw kianga awm ruama alkatra khura tla lal pahnihte chanchin chu a hria pawh a ni thei. (Gen. 14:8-12) Chhûngkaw pa ber a nih angin, a chhûngte tân a ngaihtuah ngei ang. Chu bâkah, ani chu mi hausa tak a nih avângin, Sodom khuaah in ṭha tak a nei pawh a ni thei bawk. (Gen. 13:5, 6) Ni e, chûng thil zawng zawng chu Jehova thu âwih nghâl loh nâna chhuanlam tling a ni lo ngei mai. Mahse, Jehova chuan Lota thil tihsual chu ngaihven lovin, ani chu “mi fel” angin a thlîr zâwk a ni.—2 Pet. 2:7, 8.

15. Mite thiltih sawisêl mai aiin, eng nge kan tih ang?

¹⁵ Mi dangte thiltih sawisêl mai aiin, an rilru awm dân chu hriatthiam tum zâwk ang che. Europe rama unaunu Veronica-i chuan chutianga tih a tum a. Ani chuan: “Unaunu pakhat chuan hlim hmêl a pu ngai lo va. Mi dangte pawh a kâwm ngai hek lo. Chuvângin, amah va pan chu ka hreh deuh va. Mahse, ‘A dinhmunah awm ta ila, ṭhian ka mamawh ngei ang,’ tiin ka inngaihtuah a. Tichuan, a dinhmun hriat chian tumin ka va pan ta a. Ani chuan a rilrua awmte chu min hrilh ta vek a! Tûnah chuan a dinhmun chu ka hre thiam ta hle a ni,” tiin a sawi.

16. Engvângin nge khawngaihna lantîr thei tûra kan ṭawngṭai ang?

 ¹⁶ Jehova chauhvin kan chungchâng engkim a hre thei a. (Thuf. 15:11) Chuvângin, mite a thlîr anga thlîr thiam tûr leh an chunga khawngaihna lantîr dân hre thiam tûrin a ṭanpuina dîl ang che. Ṭawngṭaina chuan unaunu Anzhela-i chu khawngaihna nei lehzual tûrin a ṭanpui a. An kohhrana unaunu pakhat chu ṭhiana siam har tak a ni a. Anzhela-i chuan: “Chu unaunu chu sawisêl a, kawm loh mai chu awlsam tak a ni. Mahse, a chunga khawngaihna lantîr thei tûrin Jehova hnênah ka ṭawngṭai a ni,” tiin a sawi. Jehova chuan unaunu Anzhela-i ṭawngṭaina chu a chhâng em? “Rawngbâwlnaah inkawpin, a hnuah dârkâr engemaw chen kan inkâwm a. A thusawi ngun takin ka ngaihthlâksak a. Tûnah chuan ani chu ka hmangaih lehzualin, amah ṭanpui chu ka tum tlat a ni,” tiin a sawi.

17. Eng tih nge kan tum tlat ang?

¹⁷ Unau ṭhenkhat chuan kan khawngaihna an phuin, ṭhenkhat dang chuan an phu lo niin kan ngai tûr a ni lo. Unaute chuan Jona te, Elija te, Hagari te, leh Lota te angin harsatna an hmachhawn ṭheuh va. Dinhmun tam takah chuan, an hmachhawn harsatnate chu mahnia an inthlen a ni a. Dik taka sawi chuan, kan za hian buaina engemaw chen kan inthlen ṭhîn a ni. Chuvângin, Jehova’n unaute nêna inlainat tawnna nei tûra min phût pawh hi hriatthiamawm tak a ni. (1 Pet. 3:8) Jehova thu kan âwih hian, hnam chi hrang hrang awm khâwmna khawvêl pum huap chhûngkaw danglam tak nia kan inpumkhatna chu kan tinghet lehzual a ni. Chuvângin, unaute kan cheibâwl dânah Jehova entawn i tum tlat ang u.