1. Bõe la Biiblã sõngd tõnd tɩ d bãng a Zeova zug tɩ noom-do?

NED sã n ges yãmb yĩn-kõbgo, y bedrem wall y koeelem, pa rẽ bɩ y nen-wamdã bal n kao y bʋʋdo, yaa vẽeneg tɩ y sũur pa na n yɩ noog ye. D sẽn mi t’a Zeova pa tikd ninsaal sẽn ne wã n kaood d bʋʋdã noom-d-la wʋsgo. Wala makre, a Zeova sẽn da get a Zese kom-dibli wã to-to wã ra yaa toor ne a Sãmwɛlle. A Zeova ra yeel-a lame t’a na n yãka a Zese bi-ribl a ye t’a lebg Israyɛll rĩma. Na n yɩɩ ãnd soaba? A Sãmwɛll sẽn yã a Zese bi-kãseng a Eliaabã, a yeelame: “Hakɩɩka, yaa Sẽn-Ka-Saab sẽn yãk-a soabã la sẽn be bãmb taoorã.” A Eliaab ra wõnda a tõe n yɩɩ rĩma. La a Zeova yeela a Sãmwɛll yaa: “Da ges a ra-sãndã ne a woglmã ye. Bala, mam zãgs-a lame.” Woto wilgda tõnd bõe? Ad a Zeova sẽn paase: “Ninsaal geta sẽn be ra-sãnde, la Sẽn-Ka-Saab geta sũuri.”—1 Sãm. 16:1, 6, 7.

2. Wa Zã 7:24 sẽn wilgdã, bõe yĩng tɩ d pa segd n tik d ninã sẽn ne wã bal n kao ned bʋʋdo? Rɩk-y makre.

² Ninsaalbã sẽn pa zems zãngã yĩnga, d fãa nong n tikda d ninã sẽn ne wã bal n kaood d taabã bʋʋdo. (Karm-y Zã 7:24.) La d pa tõe n ges ned woto bal n bãng-a sõma ye. Baa logtor sẽn tar minim sõma pa tõe n ges bãad woto bal n bãng bũmb fãa a bãagã zug ye. A sã n dat n bãng bãas nins sẽn da nams-a pindã, a yĩnsã sẽn yaa to-to, pa rẽ bɩ bũmb a taaba, a segd n deng n kelga bãadã neere. Logtorã tõe n kɩtame meng t’a maan radio, t’a paam n ges a yĩngã pʋgẽ. Sã n pa rẽ, logtorã pa na n bãng n tɩp-a sõma ye. Tõnd me pa tõe n ges d tẽed-n-taag woto bal n bãng bũmb fãa a zug ye. D pa segd n ges-a zugẽ-zugẽ bal ye. D segd n bao n bãnga a sẽn sɩd yaa ned ningã. Tõnd pa tõe n bãng sẽn be ned sũurẽ ye. Dẽnd d pa tol n tõe n wʋm d taabã yɛl võor sõma wa a Zeova ye. La d tõe n maana d sẽn tõe fãa n dɩk a Zeova togs-n-taare. Wãn to?

3. Wãn to la neb nins yell d sẽn na n gomã kibay na n sõng-d tɩ d rɩk a Zeova togs-n-taare?

³ A Zeova manesem yaa wãn ne sẽn tũud-b yẽ wã? A kelgd-b lame. A geta b yɛlã sẽn yaa to-to wã, la bũmb nins fãa sẽn namsd-bã. Sẽn paase, a kʋmd-b lame. A Zeova talla manesem a woto ne a Zonaase, a Eli, a Agaar la a Lote. Bɩ d ges tõnd sẽn tõe n dɩk a togs-n-taar to-to, n wilgdẽ tɩ d nanda d tẽed-n-taasã la d kʋmd-ba.

4. Bõe n kɩt tɩ d tõe n wa rat n ning a Zonaas taale?

⁴ Tõnd sẽn pa mi bũmb fãa a Zonaas zugã, tõe n kɩtame tɩ d ning-a taale, n yeel t’a yɩɩ ned b sẽn pa tõe n teege, la kɩɩsda. A Zeova meng a toor n tʋm-a t’a tɩ taas Niniiv nebã bʋ-kaoor koɛɛga. La a Zonaas zãgsame. A tɩ kẽe batayo sẽn dabd zĩig sẽn zãr ne Niniivi, n na n ‘zãag ne a Zeova.’ (Zon. 1:1-3) Sã n da yaa yãmb n tʋm-a t’a zãgse, y ra na n leb n kõ-a-la tʋʋmd sɩda? Tõe tɩ y pa na n le kõ-a ye. La a Zeova yãa bʋʋm sẽn sek a na le tʋm-a.—Zon. 3:1, 2.

5. Zonaas 2:2, 3, 10 sõngda tõnd tɩ d bãng bõe a Zonaas mengã zugu?

⁵ A Zonaas pʋʋsgã pʋgẽ, a wilga a sẽn sɩd yaa ned ninga. (Karm-y Zonaas 2:2, 3, 10.) Sãmbg kae t’a Zonaas pʋʋsa a Zeova naoor wʋsgo. A pʋʋsg a yembr sõngda tõnd tɩ d bãng t’a ra yaa nin-sõngo. Baa ne a sẽn zãgs tʋʋmdã n zoe wã, a pʋʋsgã wilgdame t’a ra yaa sik-m-meng soaba, sõm-mita, la ned sẽn dat ne a sũur fãa n sak a Zeova. Dẽnd a Zeova bee bʋʋm la a sẽn pa ges a Zonaas manesmã. A leoka a pʋʋsgã, la a bas t’a kell n yɩ a no-rɛɛsa.

6. Bõe yĩng tɩ d segd n modg n kelgd d taabã neere?

⁶ Yɩl n tõog n kelg d taabã neere, rẽnda d tall sik-m-menga, la sũ-mare. Bʋʋm waoog sẽn kɩt tɩ d segd n modg n maand woto. Ad a tãabo: Pipi, na n sõng-d lame tɩ d ra yɩt tao-tao n kaood d taabã bʋʋd ye. Yiibu, na n kɩtame tɩ d wʋmd d tẽed-n-taasã tagsa la b manesem kẽer võore, tɩ sõng-d tɩ d maneg n kʋmd-ba. La tãabo, d sã n kelg d tẽed-n-taag neere, tõe n sõng-a lame t’a bãng bũmb kẽer a mengã zugu. Wakat ninga, yell tõe n namsd-d lame, la yaa d sã n wa gom ne ned la d yaoond n bãng d yellã vɩʋʋgo. (Yel. 20:5) Kãsem-soab a ye sẽn be Aazi yeelame: “Daar a ye, m tudgame n gom n pa reng n kelg n bãng yell vɩʋʋg ye. Mam yeela saam-bi-poak a ye t’a modg t’a sẽn leokd to-to tigissã sasa wã yɩ sõma n paase. La m wa n bãngame t’a pa mi kareng sõma, la tɩ yɩl n wa tõog n leok menga, a modgda wʋsgo.” Woto wilgdame tɩ tara yõod tɩ kãsem-soab fãa “kelg n tɩg” n yaool n sagl neda.—Yel. 18:13.

7. A Zeova manesem sẽn yɩ to-to ne a Eli wã wilgda tõnd bõe?

⁷ D tẽed-n-taas kẽer nengẽ, b sẽn wub-b to-to wã, b minundã, la yɛl a taab kɩtame tɩ yaa toog tɩ b gom ne neda, n togs-a yell sẽn namsd-b to-to. Bõe la d tõe n maan tɩ yɩ nana ne nin-kãensã tɩ b pelg b pʋg ne-do? Tẽeg-y-yã a Zeova manesem sẽn yɩ to-to ne a Eli, a Zezabɛll sẽn wa n baood-a n na n kʋ t’a zoetẽ wã. Maana rasem wʋsg t’a yaool n na n togs a Ba a Zeova yellã sẽn namsd-a to-to wã. A Zeova maaga a yĩng n kelg-a. Rẽ poore, a kenga a raoodo, la a kõ-a tʋʋm sẽn tar yõod wʋsgo. (1 Rĩm. 19:1-18) Tõe n kaoosame tɩ d tẽed-n-taag yaool n wa bas a yam n gom ne-do, la yaa a sã n maan woto la d na n tõog n bãng sẽn sɩd be a sũurẽ. D sã n dɩk a Zeova togs-n-taar n tall sũ-mare, d tẽed-n-taasã na n basda b yam n togsd tõnd sẽn be b sũurẽ. La b sã n wa pelg b pʋg n na n gom ne-do, d segd n kelg-b-la neere.

8. Wa Sɩngr 16:7-13 sẽn wilgdã, wãn to la a Zeova sõng a Agaare?

⁸ A Sarayi sẽn dɩk a yem-poak a Agaar n kõ a Abram t’a lebg a pagã poore, a Agaar talla manesem sẽn pa sõma. A wa n dɩka pʋga, n yik n paoogd a Sarayi sẽn da pa tar rogmã. A Sarayi namsa a Agaar hal t’a wa zoe n looge. (Sɩng. 16:4-6) D sẽn pa zems zãngã yĩnga, tõe tɩ d na n ninga a Agaar taale, n tags t’a ra yaa pʋg-wẽnga, la tɩ ra segdame tɩ b sɩd nams-a. A Zeova yẽ ra pa tagsd woto ye. A tʋma a malɛk a Agaar nengẽ, t’a tɩ sõng-a t’a tek yam, la a yeel-a tɩ Wẽnnaam na n kɩtame t’a yagensã lebg wʋsgo. Kɩtame t’a Agaar bãng t’a Zeova get-a lame, la t’a mii yell ning sẽn namsd-a wã sõma. A sũurã yɩɩ noog hal t’a pẽg Wẽnnaam n yeele: “Bãmb yaa Wẽnnaam sẽn ne maam!”—Karm-y Sɩngr 16:7-13.

9. Bõe la Wẽnnaam yã a Agaar nengẽ tɩ kɩt t’a sõng-a?

⁹ A Zeova tagsg ra yaa bõe a Agaar zugu? A ra mii a Agaar yɛlã sẽn yaa to-to wã sõma, la toog ning fãa a sẽn yã wã. (Yel. 15:3) A Agaar ra yaa Ezipt neda, sẽn vɩ ne zʋɩf-rãmba. Tõe t’a ra mi n tagsame t’a sẽn yaa sãanã, b pa nong-a ye. Tõe me t’a ra mi n tagsa a zakã rãmb yelle, t’a yam la a leb a ba-yirã. Sẽn paase, ra pa yẽ a ye bal la a Abram pag ye. Wakat kãng tɩ wẽn-sakdb kẽer ra tara pagb wʋsgo. La pa woto la a Zeova ra rat sɩngrẽ wã ye. (Mat. 19:4-6) Dẽnd pʋg-taarã sẽn wat ne sũ-kiirã la sũ-toogã pa lingr ye. Yaa sɩd t’a Zeova sũur pa yɩ noog ne a Agaar sẽn paoog a Sarayi wã ye. La d tõe n kɩsa sɩd t’a tagsa namsg la tood nins fãa a Agaar sẽn paamã, tɩ kɩt t’a pa ning-a taal ye.

10. D maanda wãn n bãng d tẽed-n-taasã sõma?

¹⁰ D tõe n dɩka a Zeova togs-n-taare, n baood n bãngd bũmb nins sẽn namsd d tẽed-n-taasã. D bao n bãng d tẽed-n-taasã sõma. Sõsd-y ne-b nand tɩ tigissã sɩnge, la tigissã poor me. Moond-y koɛɛgã ne-ba. Sã n tõe bɩ y mi n bool-b tɩ b wa naag yãmb n dɩ. Y sã n maand woto, tõe tɩ y bãng tɩ saam-bi-poakã sẽn yaa wa a pa nong neb zĩigẽ wã yaa a sẽn zoet yãnd yĩnga, bɩ saam-biigã y sẽn tagsd t’a lʋɩɩsa laogã baoob taoorã yaa kõata, wall saam-bi-poakã ne a kambã sẽn nong n wat tɩ tigissã zoe n sɩngame wã sɩdã namsd-a-la a tũudmã yĩnga. (Zak 4:12) Yaa vẽeneg tɩ d pa rat n ‘kẽesd d toog neb a taab yɛlẽ’ ye. (1 Tɩm. 5:13) La yaa sõma tɩ d baood n bãngd d tẽed-n-taasã sõma. Woto na n sõng-d lame tɩ d wʋmd b manesem kẽer võore.

11. Bõe yĩng tɩ yaa sõma tɩ kãsem-dãmbã bao n bãng b tẽed-n-taasã sõma?

¹¹ Sẽn yɩɩd fãa, kãsem-dãmbã n segd n bao n bãng b tẽed-n-taasã sõma. Ad saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Artur kibare. A ra yaa tigims sull yel-gɛta. Yẽ ne kãsem-soab a to n tɩ kaag saam-bi-poak sẽn wõnd a yaa ned sẽn zoet yãnde. A Artur yeelame: “D wa n bãngame t’a kãadmã yʋʋm a wãn poor bala, a sɩdã maana kaalem. Baa sẽn da pa nana ne-a wã, a sõnga a kom-pugli a yiibã tɩ b wa nong a Zeova, n sak n tũud-a. Masã, a ninã pa le ne sõma, a bẽeda deprɛsɩyõ me. Ne rẽ fãa, a ket n nonga a Zeova wʋsgo. A tẽebã me ket n tara pãnga. D bãngame tɩ d segd n dɩka yam saam-bi-poakã mak-sõngã pʋgẽ.” (Fili. 2:3) Tigims sull yel-gɛtã rɩka a Zeova togs-n-taare. A Zeova mii a nin-buiidã sõma, la yɛl nins fãa sẽn namsd-bã. (Yik. 3:7) Kãsem-dãmb nins sẽn mi b tẽed-n-taasã sõma wã tõe n sɩd bãng n sõng-b lame tɩ zemse.

12. Aazi saam-bi-poakã sẽn bao n bãng a tẽed-n-taagã sõma wã, wãn to la naf-a?

¹² Y tẽed-n-taag sã n maanda bũmb tɩ pa noom yãmba, y sã n bao n bãng-a sõma, tõe n kɩtame tɩ y wa maneg n nand-a, la y kʋmd-a. Saam-bi-poak a ye sẽn be Aazi yeelame: “Saam-bi-poak n da be tõnd tigingẽ wã n nong n gomd n porda. M tagsame tɩ yaa minim-wẽnga. La m sẽn tũ-a n moon koɛɛgã, m bãngame t’a ra sõngda a roagdbã n koosd zĩm raagẽ. Raagẽ wã, a ra zẽkda a koɛɛg n boond nebã, n na n paam raadense.” Saam-bi-poakã paasame: “Mam bãngame tɩ m sã n dat n wʋm m tẽed-n-taasã manesem kẽer võore, m segd n deng n bao n bãng-b-la sõma.” Yɩl n bãng d tẽeg-n-taag sõma pa nana ye. La d sã n tũ Biiblã saglgã, n sɩd pak d sũyã yalengo, d rɩkda a Zeova togs-n-taare. Bala a nonga “nebã buud fãa”.—1 Tɩm. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Wa b sẽn togs Sɩngr 19:15, 16 pʋgẽ wã, a Lot sẽn wa n maand maas-maasã, bõe la malɛgsã maan-yã, la bõe yĩnga?

¹³ Sodom sãoongã sasa, a Lot ra maanda maas-maas ne a Zeova sakre. Malɛgs a yiib n wa a nengẽ, n yeel-a t’a tall a zakã rãmb n yi Sodom. Bõe yĩnga? B yeelame: “Bala, tõnd na n sãama tẽngã.” (Sɩng. 19:12, 13) Vẽkembeoogã t’a Lot ne a zakã rãmb ra ket n pa loog ye. Rẽ n so tɩ malɛgsã le keoog-a. La “a Lot dag n ka maand tao-tao ye.” D tõe n tagsame t’a Lot ra maanda a toog kae ne a Zeova sẽn yeel-a wã, la t’a pʋd n yaa tõata. La a Zeova pa bas a Lot sõngr ye. A zoee a nimbãanega. Woto yĩnga, malɛgsã “gãda a Lot nugã, la b gãd a pagã ne a kom-pugli a yiibã nusi, n tɛ-b n yiis tẽngã.”—Karm-y Sɩngr 19:15, 16.

14. Tog n yaa bõe yĩng la a Zeova sẽn kʋm a Lotã?

¹⁴ A Zeova sẽn kʋm a Lotã tog n yaa bʋʋm wʋsg yĩnga. Tõe t’a Lot sẽn da pa rat n yi a zakẽ wã yaa a sẽn da zoet neb nins sẽn da be tẽngã kɩremsã yĩnga. Yɛl a taab me n da yɛgd-a. A ra tog n miime tɩ rĩm-dãmb a yiib n da lʋɩ sũud bogd sẽn da be long sẽn pẽ Sodom pʋsẽ. (Sɩng. 14:8-12) A sẽn da tar pag ne kambã, a tog n da maanda yɩɩr b yĩnga. Sẽn paase, a sẽn da yaa arzɛk soabã, tõe t’a ra tara zag-neer Sodom. (Sɩng. 13:5, 6) Yaa sɩd tɩ woto fãa pa bʋʋm sẽn sek a Lot na zãgs n pa tũ a Zeova sẽn yeel-a wã tao-tao ye. La a Zeova pa ges a Lot kongrã ye. A pʋd n ges-a-la wa nin-tɩrga.—2 Pɩy. 2:7, 8.

15. Bõe la d segd n maane, la d ra ges ned yel-manesem n kao a bʋʋdo?

¹⁵ D pa segd n ges ned yel-manesem n kao a bʋʋd ye. D tog n maana d sẽn tõe fãa n bao n bãng bũmb ning sẽn tar-a. Saam-bi-poak yʋʋr sẽn boond t’a Veronik yeelame: “M mii saam-bi-poaka, wakat fãa wõnda a sũurã pa noom ye. Sẽn paase, a ra zãagda a meng ne nebã. M da yɛɛsdame n pa rat n gom ne-a ye. La m tagsame yaa: ‘Sã n da yaa maam, m da na n data zoa.’ Woto kɩtame tɩ m bao n na n sok-a n bãng bũmb ning sẽn tar-a. La a pelga a pʋg n togs maam. Masã, m bãnga bũmb wʋsg a zug n yɩɩd pĩndã.”

16. Bõe yĩng tɩ d segd n kos a Zeova t’a sõng-d tɩ d bãng n kʋmd nebã?

¹⁶ Yaa a Zeova a ye bal n wʋmd tõnd yɛlã võor sõma. (Yel. 15:11) Rẽ n so tɩ d segd n kos-a t’a sõng-d tɩ d get nebã wa yẽ sẽn get-b to-to wã, la d bãng d sẽn tõe n maan n wilg tɩ d kʋmd-b lame. Pʋʋsgã sõnga saam-bi-poak a ye yʋʋr sẽn boond t’a Anzela, t’a maneg n kʋmd nebã. B tigingã saam-bi-poak a ye tũud-n-taar n da lebg toogo. Ad a Anzela sẽn yeele: “Ra yaa nana tɩ m sɩng saam-bi-poakã wɩdbo, la m kell n lak m meng ne-a. La m pʋʋsa a Zeova n kos-a t’a sõng-m tɩ m kʋm-a.” A Zeova leoka a Anzela pʋʋsgã bɩ? A paasame yaa: “D tũu taab n moon koɛɛgã, la d sõs ne taab n maan lɛɛr-dãmba. M maaga m yĩng n kelg-a, n wilg tɩ m kʋmd-a lame. Masã, m maneg n nong-a lame, la m yãka yam n na n sõngd-a.”

17. Bõe la d segd n modg n maane?

¹⁷ D pa tõe n tags tɩ segdame tɩ d kʋmd d tẽed-n-taas kẽere, la d bas n pa kʋmd sãnda ye. B fãa maooda ne zu-loeese, wa a Zonaase, a Eli, a Agaar la a Lote. Noor wʋsgo, bãmb n bao yɛlã n kõ b mense. Togs sɩdã, ned kae sẽn zɩ n bao yell n kõ a meng ye. Dẽnd a Zeova bee bʋʋm la a sẽn dat tɩ d kʋmd d taabã. (1 Pɩy. 3:8) D sã n sakd a Zeova, d sõngdame tɩ zems-n-taarã sẽn be a nin-buiidã sʋkã pãng paasdẽ. Woto wã, d manesmã ne d taabã pʋgẽ, bɩ d modg n wilgd tɩ d nand-b lame, n kelgd-b neere, n baood n bãngd-b sõma la d kʋmd-ba.