Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 16

Ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano ta ná kundáʼvi-iniyó kuniyóna

Ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano ta ná kundáʼvi-iniyó kuniyóna

“Va̱ása ndakanixi̱níndó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ inkana xa̱ʼa̱ ña̱ xíto kuitíndó: nda̱kú koo inindó tá ndátiinndó ku̱a̱chi xíʼin inkana” (JUAN 7:24).

YAA 101 Inkáchi ná kachíñuyó nu̱ú Ndióxi̱

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña va̱ʼaní káʼa̱n ña̱ Biblia xa̱ʼa̱ Jehová?

¿Á SU̱VÍ ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása kútóoyó ña̱ ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ color ku̱ñuyó, xa̱ʼa̱ nu̱úyó xa̱ʼa̱ ña̱ nduʼúyó á xa̱ʼa̱ ña̱ lekeyó? Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, va̱ʼaní kúniyó tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása xíto Jehová ki̱ʼva ña̱ náʼa̱yó. Tá kúú, tá xi̱ni ta̱ Samuel na̱ se̱ʼe ta̱ Jesé, va̱ása níxinira táʼan ña̱ xi̱ni Jehová. Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ iin na̱yóʼo xa̱a̱ koo rey ña̱ ñuu Israel. Soo, ¿ndáana? Tá xi̱nira ta̱ Eliab ta̱ káʼnuka, ta̱ Samuel ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ta̱yóʼo kúúva ta̱ nda̱kaxin Jehová”. Ta̱ Eliab náʼa̱ra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin rey. “Soo Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Samuel: ‘Va̱ása kotoún ndáa ki̱ʼva náʼa̱ra ni ña̱ súkunra, chi va̱ása níndaka̱xii̱nraʼ”. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼinña? Jehová ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Na̱ yiví xítona ña̱ íyo nu̱úna, soo Jehová xítora ña̱ íyo níma̱na” (1 Sam. 16:1, 6, 7).

2. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Juan 7:24, ¿nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ iin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ xíto kuitíyó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

2 Xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, ndiʼiyó káʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ náʼa̱ inkana (kaʼvi Juan 7:24). * Soo loʼova ña̱ kivi kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ iin na̱ yiví xíʼin ña̱ xíto kuitíyó. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo. Ni xa̱a̱ xíni̱ní iin na̱ doctor, loʼova ña̱ kivi kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼo iin na̱ yiví tá xíto kuitína nu̱úna. Chi ña̱ xíniñúʼu keʼéna kúú ña̱ kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nna xíʼinna, ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina ndáa kue̱ʼe̱ kúú ña̱ kúúmiína ta nda̱saa ndóʼona xíʼinña. Ta kivi ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ tavána iin radiografía ña̱ kotona ndáa ki̱ʼva íyo chí inina. Tá ná va̱ása keʼé na̱ doctor ndiʼi ña̱yóʼo, kivi taxina inka ta̱tán ndaʼa̱ na̱ ndeé ndóʼo. Ki̱ʼva saá va̱ása kivi kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼo na̱ hermanoyó, tá ki̱ʼva ña̱ náʼa̱ kuitína kúú ña̱ xítoyó. Xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kotoyó ndáa ki̱ʼva íyo inina. Miíyó va̱ása kívi kotoyó ña̱ íyo níma̱ inkana nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová, ña̱kán va̱ása kivi kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé miíra. Soo kiviva chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kundiku̱nyó yichi̱ra. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva keʼéyóña.

3. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan relato ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo xíʼinyó?

3 Jehová xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá, kíʼinra kuenta xíʼin ña̱ ndóʼona ta kúndáʼvi-inira xínirana. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva ke̱ʼéraña xíʼin ta̱ Jonás, ta̱ Elías, ñá Agar xíʼin ta̱ Lot, ta saátu kotoyó ndáa ki̱ʼva kivi kundiku̱nyó yichi̱ra tá vií kéʼéyó xíʼin na̱ hermanoyó.

VIÍNÍ NÁ KUNISO̱ʼOYÓ

4. ¿Nda̱chun kivi ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ ta̱ Jonás?

4 Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása xíni̱ va̱ʼayó xa̱ʼa̱ ta̱ Jonás, kivi ndakanixi̱níyó ña̱ xi̱kuura iin ta̱a ta̱ va̱ása níkandíxa ta va̱ása nda̱kú níxi̱yo inira. Jehová ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ ku̱ʼu̱nra ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ yiví na̱ xi̱ndoo ña̱ ñuu Nínive xa̱ʼa̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱na. Soo ta̱ Jonás va̱ása níkandíxara, ta nda̱ara iin barco tú ku̱a̱ʼa̱n inka ñuu ta xi̱nura nu̱ú Jehová (Jon. 1:1-3). Sana miíyó va̱ása taxikayó ña̱ keʼéra ña̱ chiñu yóʼo. Soo Jehová ta̱xivara ña̱ keʼé tukura ña̱yóʼo (Jon. 3:1, 2).

5. Tá káʼviyó ña̱ káʼa̱n Jonás 2:1, 2, 9, ¿ndáaña sákuaʼayó xa̱ʼa̱ ta̱ profeta yóʼo?

5 Kivi kunda̱a̱ va̱ʼaka iniyó ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Jonás, tíxa̱ʼvi oración ña̱ ke̱ʼéra tá xi̱ndika̱a̱ra ti̱xin tí ti̱a̱ká (kaʼvi Jonás 2:1, 2, * 9). * Oración ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jonás chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó, ña̱ su̱ví kuití iin ta̱a ta̱ xi̱nu á ta̱ sa̱ndákoo chiñu Ndióxi̱ níxikuura. Chi xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ vitá íyo inira, xi̱kuni̱ra kandíxara ña̱ káʼa̱n Jehová ta xi̱taxira tíxa̱ʼvi. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, Jehová va̱ása níkiʼinníra kuenta xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jonás, ta nda̱kuiinra oración ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ta nda̱kundeéra xi̱niñúʼurara ña̱ koora profeta.

Tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼo inkana kivi chindeétáʼanyó xíʼinna. (Koto párrafo 6). *

6. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní vií kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n inkana?

6 Ña̱ va̱ʼa viíní kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n inkana, xíniñúʼu vitá ta kúee koo iniyó. Ndáyáʼviní keʼéyó ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ʼa. Ña̱ nu̱ú, chi saá va̱ása ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ inkana. Ña̱ u̱vi̱, va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndóʼo na̱ hermanoyó ta nda̱chun kéʼéna sava ña̱ʼa. Ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kundáʼvi-iniyó kuniyóna. Ta ña̱ u̱ni̱, saá kúú ña̱ kivi chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kunda̱a̱-inina sava ña̱ʼa xa̱ʼa̱ miína. Sava yichi̱, va̱ása kúnda̱a̱ va̱ʼa inina xíʼin ña̱ ndóʼona, ta nda̱a̱ tá nátúʼunnaña xíʼin inkana saá kúú ña̱ kúnda̱a̱-inina (Prov. 20:5). Iin ta̱ anciano ta̱ íyo chí Asia káchira: “Ndákaʼíi̱n ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n iin ña̱ va̱ása va̱ʼa chi va̱ása siʼna níxiniso̱ʼi̱. Iin yichi̱, ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin iin ñá hermana ña̱ xíniñúʼu viíka taxiñá comentario ti̱xin reunión. Tándi̱ʼi, ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá ña̱ kaʼviñá, ta xíniñúʼu chika̱a̱níñá ndee̱ ña̱ va̱ʼa taxiñá comentario”. Ndáyáʼviní ña̱ siʼnaka ná kuniso̱ʼo na̱ anciano tasaá taxina consejo ndaʼa̱ iinna (Prov. 18:13).

7. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ki̱ʼva ña̱ ke̱ʼé Jehová xíʼin ta̱ Elías?

7 Sava na̱ hermano íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona, xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ xa̱ʼnuna á xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ íyona. ¿Ndáa ki̱ʼva kivi chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ va̱ʼa natúʼunna xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona? Ná ndakaʼányó ndáa ki̱ʼva ke̱ʼé Jehová xíʼin ta̱ Elías tá xi̱nura nu̱ú ñá reina Jezabel. Ku̱a̱ʼání ki̱vi̱ ni̱ya̱ʼa ta saáví na̱túʼun ta̱ profeta yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼora xíʼin Jehová. Ta viíní xi̱niso̱ʼo Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. Tándi̱ʼi, ta̱xira ndee̱ ndaʼa̱ra ta ta̱xira iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ra (1 Rey. 19:1-18). Sana na̱ hermanoyó xíniñúʼuna ku̱a̱ʼá tiempo ña̱ kuxini̱na miíyó, ta saáví natúʼunna xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona. Soo tá kúee íyo iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Jehová, na̱ hermanoyó kivi xa̱a̱na kandíxana miíyó ta natúʼunna xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona. Tá ná keʼéna ña̱yóʼo viíní ná kuniso̱ʼoyóna.

NÁ KUXINI̱ VA̱ʼAYÓ NA̱ HERMANOYÓ

8. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Génesis 16:7-13, ¿ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼin ñá Agar?

8 Ñá Agar, ñá xi̱kachíñu nu̱ú ñá Sarái, ki̱xáʼañá kéʼéñá ña̱ va̱ása va̱ʼa tá ni̱xa̱a̱ñá ku̱uñá ñá síʼí ta̱ Abrán. Tá ki̱ʼinñá kuenta ña̱ ñúʼu se̱ʼeñá, ki̱xáʼañá kúndasíñá xíniñá ñá Sarái chi ñáyóʼo va̱ása níxi̱yo se̱ʼeñá. Tasaá, ñá Sarái ta̱xiñá castigo ndaʼa̱ñá, ta ñá Agar xi̱nuñá (Gén. 16:4-6). Xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi kivi ndakanixi̱níyó ña̱ ni̱nuní xi̱kuni ñá Agar ña̱kán nda̱kiʼinñá castigo. Soo Jehová va̱ása níndakanixi̱níra saá xa̱ʼa̱ ñá Agar. Chi̱ndaʼára iin ángel ña̱ chindeétáʼanra xíʼinñá ña̱ nasamañá ki̱ʼva ña̱ íyoñá, ta taxira bendición ndaʼa̱ñá. Ñá Agar ku̱nda̱a̱-iniñá ña̱ xi̱xitova Jehová ña̱ xi̱ndoʼoñá. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra: “Yóʼó kúún iin Ndióxi̱ ta̱ xíto ndiʼi ña̱ kúu” (kaʼvi Génesis 16:7-13). *

9. ¿Nda̱chun va̱ʼa ni̱xi̱yo ini Ndióxi̱ xíʼin ñá Agar?

9 ¿Ndáaña ndo̱ʼo ñá Agar kúú ña̱ ki̱ʼin Jehová kuenta xíʼin? Xi̱kunda̱a̱ va̱ʼa inira xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼoñá tá ya̱chi̱ (Prov. 15:3). Ñáyóʼo xi̱kuuñá ñá ñuu Egipto, soo na̱ ni̱xi̱yoñá veʼe xi̱kuuna na̱ Hebreo. ¿Á xi̱kuni mitúʼunñá sava yichi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ íyoñá inka ñuu? ¿Á xi̱ndakaʼánñá xa̱ʼa̱ na̱ veʼeñá xíʼin na̱ ñuuñá? Ta su̱ví iinlá ñáyóʼo níxi̱yo ñá síʼí ta̱ Abrán. Ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ sava na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼá ñá síʼína. Soo su̱ví ña̱yóʼo kúú ña̱ níxikuni̱ Jehová tá xa̱ʼa̱ (Mat. 19:4-6). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, xi̱xiyo ña̱ kúiñu xíʼin ña̱ sáa̱-ini ti̱xin veʼena. Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ xi̱kunda̱a̱-ini Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ xi̱keʼé ñá Agar xíʼin ñá Sarái, soo saátu xi̱kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼo ñá Agar ña̱kán va̱ʼa ni̱xi̱yo inira xíʼinñá.

Ná kuxini̱ va̱ʼayó na̱ hermano. (Koto párrafo 10 nda̱a̱ 12). *

10. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa kuxini̱kayó na̱ hermano?

10 Kivi kundiku̱nyó yichi̱ Jehová tá chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼo inkana. Ña̱kán, ná kuxini̱ va̱ʼayó na̱ hermano. Ná natúʼunyó xíʼin na̱ hermanoyó tá kúma̱níka kixáʼa reunión ta saátu tá xa̱a̱ ndi̱ʼiña, ná keeyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼinna, ta tá kivi ná kanayóna ña̱ ku̱ʼu̱nna kuxuna xíʼinyó. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, sana kivi kunda̱a̱-iniyó ña̱ iin ñá hermana ñá va̱ása kútóo natúʼun su̱ví ndixa saá íyoñá chi ñá kúkaʼan nu̱úva kúúñá, á iin ta̱ hermano ta̱ kúúmií ku̱a̱ʼání xu̱ʼún su̱ví ta̱ kútóo kuumií ku̱a̱ʼání ña̱ʼa kúúra chi ta̱ va̱ʼa-iniva kúúra, á iin ñá hermana ñá kíxaa̱ xi̱ku̱aání reunión xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼeñá chi va̱ása táxi na̱ veʼena keʼéna ña̱yóʼo (Job 6:29). Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼo na̱ hermano (1 Tim. 5:13). Soo tá ná kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ sava ña̱ ndo̱ʼona, saá kúú ña̱ kivi kunda̱a̱-iniyó nda̱chun kéʼéna sava ña̱ʼa.

11. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní kuxini̱ va̱ʼa na̱ anciano na̱ hermano?

11 Iin ña̱ ndáyáʼviní kúú ña̱ ná kuxini̱ va̱ʼa na̱ anciano na̱ hermano na̱ kíʼinna kuenta xíʼin. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin ta̱ superintendente ña̱ circuito ta̱ naní Artur. Ta̱yóʼo xíʼin inka ta̱ anciano ni̱xa̱ʼa̱nna xi̱tona iin ñá hermana ñá kúkaʼanní nu̱ú ta va̱ása kítáʼanñá xíʼin inkana. Ta̱ Artur káchira: “Tá ni̱ya̱ʼa loʼo ku̱i̱ya̱ ña̱ ti̱ndaʼa̱ñá ni̱xi̱ʼi̱ yiíñá. Ni ni̱ya̱ʼañá nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo, sa̱náʼa̱ñá ná válí se̱ʼeñá ña̱ kuʼvi̱-ininá kuniná Jehová. Ta vitin va̱ása kívika koto viíñá ta kúúmiíñá depresión á kue̱ʼe̱ ña̱ sándakava-iniñá. Soo ni saá, va̱ása nísandákooñá ña̱ kuʼvi̱-iniñá kuniñá Jehová ta kandíxañára. Tasaá ki̱ʼinndi̱ kuenta ña̱ íyo ku̱a̱ʼání ña̱ kivi sakuaʼandi̱ xíʼin ña̱ kéʼéñá” (Filip. 2:3). Ta̱ superintendente ña̱ circuito yóʼo xi̱chika̱a̱ra ndee̱ ña̱ kundiku̱nra yichi̱ Jehová, chi xíni̱ va̱ʼara na̱ káchíñu nu̱úra ta saátu tu̱ndóʼo ña̱ yáʼana nu̱ú (Éx. 3:7). Tá ná kuxini̱ va̱ʼa na̱ anciano na̱ hermano saá kúú ña̱ va̱ʼaníka chindeétáʼanna xíʼinna.

12. ¿Ndáaña ku̱nda̱a̱-ini iin ñá hermana ñá naní Yip Yee tá ni̱xa̱a̱ñá xi̱nitáʼanñá xíʼin iin ñá hermana?

12 Tá ná kuxini̱ va̱ʼayó na̱ hermano na̱ sása̱a̱ miíyó sava yichi̱, kivi kunda̱a̱ka-iniyó ndáa ki̱ʼva íyona. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana ñá íyo chí Asia ñá naní Yip Yee. Káchiñá: “Iin ñá hermana ñá ndíka̱a̱ congregación nu̱ú ndíka̱i̱ ndeéní káʼa̱nñá. Nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ va̱ása íxato̱ʼóñá. Soo tá ki̱tai̱ xíʼinñá ña̱ natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ chíndeétáʼanñá xíʼin na̱ yiváñá ña̱ xi̱kóñá ti̱a̱ká nu̱ú ya̱ʼvi. Ta xi̱xiniñúʼu ndeéní ka̱ʼa̱nñá ña̱ va̱ʼa satána nu̱úñá”. Ta ñá Yip Yee káʼa̱nkañá: “Ku̱nda̱a̱-inii̱ ña̱ xíniñúʼu kuxini̱ va̱ʼi̱ na̱ hermano ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inii̱ xíʼin ña̱ kéʼéna”. Kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo. Soo tá ndíku̱nyó consejo ña̱ táxi Biblia, ña̱ ndakunáyó níma̱yó nu̱ú inkana á ña̱ kuxini̱yóna, ndíku̱nyó yichi̱ Jehová chi kúʼvi̱-inira xínira ndiʼi na̱ yiví (1 Tim. 2:3, 4; 2 Cor. 6:11-13).

NÁ KUNDÁʼVI-INIYÓ KUNIYÓNA

13. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Génesis 19:15, 16, ¿ndáaña ke̱ʼé na̱ ángel tá xi̱nina ña̱ kúáchi̱ní ta̱ Lot, ta nda̱chun?

13 Iin ki̱vi̱ ña̱ ndáyáʼviní, ta̱ Lot va̱ása kama níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová. U̱vi̱ na̱ ángel ni̱xa̱ʼa̱nna ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ ná kitara xíʼin na̱ veʼera ña̱ ñuu Sodoma, saáchi ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ kúúña (Gén. 19:12, 13). Soo tá inka ki̱vi̱, ta̱ Lot xíʼin na̱ veʼera ndóokana veʼena. Tasaá, na̱ ángel ni̱ka̱ʼa̱n tukuna xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ kuu, soo ta̱ Lot ni̱ku̱a̱chi̱kara. Sana kivi ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása níndi̱ʼi̱-ini ta̱ Lot xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová kuu, ta va̱ása níxiniso̱ʼora. Soo Jehová kúee ni̱xi̱yo inira xíʼinra, ta ku̱ndáʼvi-inira xi̱nirara, ña̱kán na̱ ángel ti̱inna ndaʼa̱ra ta saátu na̱ veʼera ta ta̱vánana ña̱ ñuu kán (kaʼvi Génesis 19:15, 16). *

14. ¿Nda̱chun ku̱ndáʼvi-ini Jehová xi̱nira ta̱ Lot?

14 ¿Nda̱chun ku̱ndáʼvi-ini Jehová xi̱nira ta̱ Lot? Sana ke̱ʼéraña xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼá ña̱ʼa. Sana va̱ása kama níkita ta̱ Lot veʼera xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱yi̱ʼvíra na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo chí sa̱tá ña̱ ñuu Sodoma. Soo su̱ví iinlá ña̱yóʼo kúú ña̱ níxiyi̱ʼvíra nu̱ú. Sana ku̱nda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ u̱vi̱ na̱ rey na̱ ni̱ko̱yo ini ya̱vi̱ nu̱ú ñúʼu alquitrán chí yoso̱ ña̱ íyo yatin kán (Gén. 14:8-12). Ta sanatu ni̱ndi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ ñá síʼíra ta saátu ná se̱ʼera. Saátu xi̱kuura ta̱ ku̱i̱ká, ña̱kán sana xi̱kuumiíra iin veʼe va̱ʼa (Gén. 13:5, 6). Soo ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña, ña̱ iin ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼo kamara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová. Soo Ndióxi̱ va̱ása níkiʼinníra kuenta xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ke̱ʼé ta̱ Lot, chi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kúúra iin ta̱a ta̱ nda̱kúní-ini (2 Ped. 2:7, 8).

Tá xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n inkana xíʼinyó, saá kúú ña̱ kivi kundáʼvi-iniyó kuniyóna. (Koto párrafo 15 xíʼin 16). *

15. Nu̱úka ña̱ ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ iin na̱ yiví, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó?

15 Nu̱úka ña̱ ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼé iin na̱ yiví, ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona. Iin ñá hermana ñá naní Verónica ñá íyo chí Europa, xi̱kuni̱ñá keʼéñá ña̱yóʼo. Ñáyóʼo káchiñá: “Ni̱xi̱yo iin ñá hermana ñá ndiʼi tiempo xi̱sa̱a̱, ta va̱ása níxikitáʼanñá xíʼin inkana. Sava yichi̱ xi̱yi̱ʼvíi̱ ka̱ʼi̱n xíʼinñá. Soo nda̱kanixi̱níi̱ ña̱ tá yi̱ʼi̱ níxi̱yo ñákán xi̱niñúʼu kuumiíi̱ iin miga. Ña̱kán chi̱ka̱a̱-inii̱ ña̱ nda̱ka̱tu̱ʼi̱nñá ndáaña ndóʼoñá, tasaá ki̱xáʼañá nátúʼunñá xíʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Vitin va̱ʼaníka kúnda̱a̱-inii̱ xíʼin ña̱ ndóʼoñá”.

16. ¿Nda̱chun xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼo inkana?

16 Iinlá Jehová kúú ta̱ kúnda̱a̱-ini xíʼin ndiʼi ña̱ ndóʼoyó (Prov. 15:11). Ña̱kán ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kotoyó inkana nda̱a̱ táki̱ʼva xítorana, ta kundáʼvi-iniyó kuniyóna. Ña̱ oración kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼin iin ñá hermana ñá naní Anzhela ña̱ kunda̱a̱-iniñá xíʼin ña̱ ndóʼo inkana. Iin ñá hermana ñá ndíka̱a̱ ti̱xin congregación nu̱ú ndíka̱a̱ ñáyóʼo, ki̱xáʼaña íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá ña̱ kutáʼan viíñá xíʼin inkana. Ñá Anzhela káchiñá: “Xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéñá nda̱a̱ kivi kixáʼíi̱ ka̱ʼi̱n ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ñá, ta va̱ása kitáʼi̱n xíʼinñá. Soo ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ kunda̱a̱-inii̱ xíʼin ña̱ ndóʼoñá”. ¿Á nda̱kuiinra oración ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá? Ñáyóʼo káchiñá: “Iin ki̱vi̱ inkáchi ni̱xa̱ʼa̱nndi̱ na̱túʼunndi̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta tándi̱ʼi ku̱a̱ʼání hora na̱túʼunñá xíʼi̱n. Ta viíní xi̱niso̱ʼi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá. Vitin kúʼvi̱ka-inii̱ xínii̱ñá ta kúni̱i̱ chindeétáʼi̱n xíʼinñá”.

17. ¿Ndáaña xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ keʼéyó?

17 Va̱ása xíniñúʼu ndaka̱xinyó ndáa na̱ hermano kúú na̱ kundáʼvi-iniyó kuniyó. Ndiʼina íyo tu̱ndóʼo nu̱ú, nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Jonás, ta̱ Elías, ñá Agar xíʼin ta̱ Lot. Sava na̱yóʼo ndu̱kú miína tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼona. Soo mií ña̱ nda̱a̱, ¿á nda̱a̱ ni iinyó ta̱ʼán ndukú miíyó tu̱ndóʼo ña̱ kundoʼoyó? Xa̱ʼa̱ ña̱kán kúú ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó ña̱ ná kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼo inkana (1 Ped. 3:8). Tá xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nra saá kúú ña̱ va̱ʼaníka kítáʼanyó xíʼin na̱ hermanoyó, ni xa̱a̱ síín síín ñuuna. Ña̱kán, ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ hermanoyó ta ná kundáʼvi-iniyó kuniyóna.

YAA 87 Yóʼo kixiún ña̱ ndakiʼún ndeún

^ párr. 5 Xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, kamaní ndákanixi̱níyó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ inkana á xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na keʼéna. Soo Jehová va̱ása kéʼéra ña̱yóʼo. Chi ta̱kán xítora ña̱ íyo níma̱ na̱ yiví (1 Sam. 16:7). Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ Jonás, ta̱ Elías, ñá Agar xíʼin ta̱ Lot. Ta chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kundiku̱nyó yichi̱ra ña̱ vií keʼéyó xíʼin na̱ hermanoyó.

^ párr. 2 Juan 7:24: “Va̱ása ndakanixi̱níndó ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ inkana xa̱ʼa̱ ña̱ xíto kuitíndó: nda̱kú koo inindó tá ndátiinndó ku̱a̱chi xíʼin inkana”.

^ párr. 5 Jonás 2:1, 2: “Tasaá tá ndíka̱a̱ ta̱ Jonás ti̱xin tí ti̱a̱ká ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová Ndióxi̱ miíra 2 ta ka̱chira: ‘Tá ndíʼi̱ní-inii̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová, ta nda̱kuiinra yuʼíi̱. Ta nda̱a̱ ini ya̱vi̱ ndíka̱i̱ tá ka̱nai̱. Ta yóʼó xi̱niso̱ʼún ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n”.

^ párr. 5 Jonás 2:9: “Soo yi̱ʼi̱ ndasakáʼnui̱ yóʼó, ta nda̱a̱ táki̱ʼva koo ta̱ taxi kití ndaʼún saá koi̱. Ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n keʼíi̱ saxínui̱ña. Jehová kúú ta̱ sáka̱kuʼ”.

^ párr. 8 Génesis 16:7-13: “Tá ni̱ya̱ʼa loʼo, ta̱ ángel Jehová nda̱ni̱ʼírañá chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí yatin nu̱ú kána ti̱kui̱í, nu̱ú kána ti̱kui̱í yóʼo yáʼa yichi̱ ña̱ ku̱a̱ʼa̱n chí Sur. 8 Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá: ‘Agar, ñá káchíñu nu̱ú ñá Sarái, ¿ndáa míí ke̱ún ta ndáa míí ku̱ʼún?ʼ. Ta ñáyóʼo nda̱kuiinñá: ‘Nu̱ú ñá Sarái ñá káchíñui̱ nu̱ú xínui̱ʼ. 9 Ta ta̱ ángel Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinñá: ‘Ndandikó nu̱ú ñá káchíñún nu̱ú, ta kuniso̱ʼún ndiʼi ña̱ káʼa̱nñá xíʼúnʼ. 10 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ ángel Jehová xíʼinñá: ‘Ku̱a̱ʼání ndasai̱ na̱ se̱ʼún. Ku̱a̱ʼání koona ta nda̱a̱ ni iinna kǒo kivi kaʼvi-ñaʼáʼ. 11 Ta ta̱ ángel Jehová ni̱ka̱ʼa̱nkara: ‘Ñúʼu se̱ʼún, ta sakákún iin ta̱ loʼo. Ta xíniñúʼu chinúún ki̱vi̱ra ña̱ kunaníra Ismael, saáchi Jehová xi̱niso̱ʼora ña̱ xákún xa̱ʼa̱ ña̱ xóʼvi̱ún. 12 Ta ta̱yóʼo koora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin burro yukú. Kanitáʼanra xíʼin ndiʼina ta ndiʼina kanitáʼan xíʼinra. Ta yatin koora xíʼin ndiʼi na̱ ñaniraʼ. 13 Tasaá, ñáyóʼo nda̱sakáʼnuñá ki̱vi̱ Jehová ta̱ káʼa̱n xíʼinñá, ta ka̱chiñá: ‘Yóʼó kúún iin Ndióxi̱ ta̱ xíto ndiʼi ña̱ kúuʼ. Ñáyóʼo ni̱ka̱ʼa̱nñá ña̱yóʼo saáchi nda̱kanixi̱níñá: ‘¿Á mií ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ xi̱nii̱ yóʼo, ta̱ xíto yi̱ʼi̱?ʼ”.

^ párr. 13 Génesis 19:15, 16: “Tá ki̱xáʼa ku̱a̱ʼa̱n túvi, na̱ ángel ki̱xáʼana sándi̱ʼi̱na ta̱ Lot ta káchina xíʼinra: ‘Kama koún, kúáʼan xíʼin ñá síʼún xíʼin u̱vi̱ saá ná se̱ʼún, ña̱ va̱ʼa ná va̱ása kuviún tá ná ndakiʼin na̱ ñuu yóʼo castigo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kéʼénaʼ. 16 Soo ta̱ Lot ni̱ku̱a̱chi̱níra. Soo ni saá, Jehová ku̱ndáʼvi-inira xi̱nirara, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ ta̱a ti̱inna ndaʼa̱ra, saátu ñá síʼíra xíʼin u̱vi̱ saá ná se̱ʼera ta ta̱vánana ña̱ ñuu kán”.

^ párr. 57 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ hermano ta̱ xa̱a̱ chée sáa̱ra tá xítora ña̱ xa̱a̱ xi̱ku̱aání ki̱xaa̱ iin ta̱ hermano reunión. Soo tándi̱ʼi ku̱nda̱a̱-inira ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano yóʼo iin tu̱ndóʼo xíʼin carrora, ña̱kán xa̱a̱ xi̱ku̱aá ni̱xa̱a̱ra reunión.

^ párr. 59 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ hermano ta̱ tává na̱ ku̱ʼu̱n natúʼun xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ tá xa̱ʼa̱ nda̱kanixi̱níra ña̱ iin ñá hermana va̱ása si̱í-iniñá ta va̱ása kitáʼanñá xíʼin inkana, soo tándi̱ʼi ki̱ʼinra kuenta ña̱ kúkaʼan nu̱úñá ta va̱ása va̱ʼa kúniñá tá íyoñá xíʼin na̱ yiví na̱ va̱ása xíni̱ñá.

^ párr. 61 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Tá tává iin ñá hermana tiempo ña̱ kuxini̱ñá inkañá kíʼinñá kuenta ña̱ si̱íníva-iniñá, nu̱ú ña̱ nda̱kanixi̱níñá tá xi̱niñá ñáyóʼo ti̱xin salón.