Ir al contenido

Ir al índice

16 YACHAQANA

Hermanosninchejta uyarina, entiendena, khuyakunataj

Hermanosninchejta uyarina, entiendena, khuyakunataj

“Ama ñawisniykichej rikusqanman jinallachu juzgaychej, astawanqa cheqan kajman jina juzgaychej” (JUAN 7:24).

101 TAKIY Ujchasqas llankʼashanchej

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? *

1. Biblia nisqanman jina, ¿imatataj Jehová Dios runaspi qhawan?

NI PIPIS munasunmanchu, runas uyanchejta qhawarispalla imaynachus kasqanchejta ninankuta. Nillataj munasunmanchu chayta ninankuta, yurajchus yanachus chayri jatunchus juchʼuychus kasqanchejta qhawarispa. Chayrayku mayta sonqochakunchej, Jehová Dios mana runas jinachu kasqanmanta. Payqa mana rijchʼayninchejtachu qhawan. ¿Imaynatá chayta yachanchej? Uj pacha, Jehová Diosqa profeta Samuelman nerqa: ‘Riy Isaípa wasinman, imaraykuchus ujnin wawanta rey kananpaj ajllaniña’, nispa. Samueltaj Isaípa wasinman chayaytawan, kuraj wawan Eliabta rikorqa. Payqa rey kananpaj jinapuni karqa, may allin rijchʼayniyojtaj. Chayrayku Samuelqa nerqa: “Kaychá kanqa Tata Diospa ajllasqan reyqa”, nispa. Jinapis Jehová Diosqa Samuelta nerqa: “Ama allin rijchʼayninta qhawaychu, nitaj sayaynintapis; paytaqa noqa qhesachani”, nispa. Samuelqa ñawisninpa rikusqallanta qhawarqa, manataj Jehová Dios qhawasqanman jinachu. ¿Imatá chaymanta yachakusunman? Jehová Diosllataj nerqa: ‘Runaqa ñawisninpa rikusqallanta qhawan, noqatajrí sonqota qhawani’, nispa (1 Sam. 16:1, 6, 7).

2. Juan 7:24 nisqanman jina, ¿allinchu kanman uj runata qhawasqanchejman jinalla juzgananchej? Uj kikinchaywan sutʼinchay.

2 Pantaj runas kasqanchejrayku, ‘ñawisninchejpa rikusqanman jinalla runasta juzgasunman’ chayri imaynachus kasqankuta nisunman (Juan 7:24 leey). Jinapis uj runata qhawarispallaqa, mana yachasunmanchu imaynapunichus kasqanta. Chayta entiendenapaj uj sumaj doctorpi piensarina. Payqa manchay sumaj doctor kaspapis, uj runata qhawarispallaqa mana sutʼita yachanmanchu ima onqoyniyojchus kasqanta. Yachananpajqa chay runata tapurinan tiyan ñaupajta imasmantachus onqosqanta, imaynachus kashasqanta, imanchus nanasqanta ima. Ichapis radiografiastawan orqhochikunanta nenqa. Mana chayta ruwanman chayqa, ichapis waj tratamientota jaywaykunman. Ajinallataj noqanchejwanpis kanman. Hermanosninchejta qhawarispallaqa, mana paykunamanta imatapis allinta yachasunmanchu. Chayrayku hermanosninchejta sumajta rejsinapaj kallpachakunanchej tiyan. Jinapis mana Jehová Dios jinapunichu paykunata entiendeyta atisun. Imaraykuchus noqanchejqa, mana hermanonchejpa sonqonta rejsiyta atinchejchu. Jina kajtinpis, tukuy atisqanchejta kallpachakuna Jehová Dios jina ruwanapaj. Qhepan parrafospi qhawarisun imaynatachus chayta ruwanata.

3. ¿Imastá Jehová Dios kamachisninwan ruwan?

3 Jehová Diosqa kamachisninta sumajta uyarin. Chantapis imayna kausayniyojchus ñaupajta kasqankupi, imaspichus rikukushasqankupi ima piensarin, paykunamantataj khuyakun. Jehová Diosqa chayta ruwarqa Jonaswan, Eliaswan, Agarwan, Lotwan ima. Kay yachaqanapitaj chayta yachakusun. Yachakushaspaqa imaynatachus hermanosninchejta Jehová Dios jina qhawanapi piensarina.

SUMAJTA UYARINA

4. ¿Imatataj Jonasmanta yuyasunman?

4 Jonasmanta mana tukuy imatachu yachasqanchejrayku, pay ni imata kamachinapaj jina kasqanta yuyasunman. Chantapis ichá mana kasukoj runata jina qhawasunman. Jehová Diosqa Jonasman kamacherqa, ninivitasman chinkachisqa kanankuta willamunanta. Jonastajrí kasukunanmantaqa, uj barcoman wichariytawan waj ladoman riporqa. Ajinamanta ‘Diospa ñaupaqenmanta ayqekunanpaj’ (Jon. 1:1-3). Noqanchejqa ichá yuyasunman karqa, Jonás niña chay llankʼaypaj valesqanta. Jehová Diostajrí mana ajinatachu yuyarqa (Jon. 3:1, 2).

5. Jonás 2:1, 2, 9 versículos, ¿imatataj Jonasmanta yachachiwanchej?

5 Jonás imayna runapunichus kasqanqa, orakusqanpi yachakun (Jonás 2:1, 2, 9 leey). Jonasqa ashkha kutispichá Jehová Diosmanta mañakorqa. Jinapis pescadoj wijsan ukhupi kashaspa, imatachus mañakuyninpi nisqanqa, imayna runapunichus kasqanta rikuchiwanchej. Chay mañakuynenqa rikuchiwanchej, Jonás Jehová Diosta kasukuytapuni munasqanta, jinallataj kʼumuykukoj sonqo, agradecekoj runataj kasqanta. Jehová Diosqa mana Jonaspa pantasqantachu qhawarqa, manaqa imachus sonqonpi kasqanta. Chayrayku mañakuyninta uyarerqa, profetanta jinallapunitaj qhawarqa.

Hermanonchejta uyarispaqa, payta astawan entiendesun (6 parrafota qhawariy). *

6. ¿Imaraykutaj wajkunata uyarina tiyan?

6 Wajkunata sumajta uyarinapajqa, kʼumuykukoj sonqo, pacienciayojtaj kana tiyan. ¿Imaraykutaj wajkunata uyarinapaj kallpachakuna tiyan? Ñaupaj kaj, chayta ruwaspaqa mana wajkunamanta pantasqata yuyasunchu. Iskay kaj, hermanonchejta sumajta uyarispaqa, imaynachus kashasqanta, imaraykuchus imatapis ruwasqantawan yachasun. Chaytaj payta entiendenapaj yanapawasun. Kinsa kaj, hermanonchejta parlajta saqespaqa, imaynachus kashasqanta reparakunanpaj yanapasunman. Wakenqa imaynachus kashasqankumanta parlarisparaj, imajtinchus ajina kashasqankuta reparakunku (Pro. 20:5). Asiamanta uj anciano nin: “Uj hermanata nerqani, reunionespi astawan sumajta comentananta. Jinapis chay hermanaqa pisillata leej kasqa, comentananpajtaj mayta kallpachakoj kasqa. Mayta pesachikorqani, chay hermanata mana allinta rejsispalla yuyaychasqaymanta”, nispa. Chayrayku ancianosqa niraj uj hermanota yuyaychashaspa, sumajtaraj payta uyarinanku tiyan (Pro. 18:13).

7. ¿Imatá yachakusunman Jehová Dios imatachus profeta Eliaswan ruwasqanmanta?

7 Wakin hermanosqa, imachus sonqonkupi kasqanmanta mana parlayta atillankuchu. Ichapis ajina kanku, ñaupajta imaynatachus kausakusqankurayku chayri imaynachus kasqankurayku. ¿Imatá ruwasunman chay hermanos imaynachus kashasqankuta willarinawanchejpaj? Imatachus Jehová Dios profeta Eliaswan ruwasqanta yuyarikuna. Eliasqa Jezabelmanta ayqekushajtin, mana chay ratochu Jehová Dioswan parlarerqa. Payqa imaynachus kashasqanta ashkha diasninmanraj Jehovaman willakorqa. Jehová Diostaj Eliasta sumajta uyarerqa. Chantá Eliasta kallpacharqa, sumaj llankʼaytataj qorqa (1 Rey. 19:1-18). Ajinallataj hermanosninchejwanpis kanman. Ichá paykunaqa mana chay ratochu imaynachus kashasqankuta willariwasun. Jinapis Jehová Dios jina pacienciayoj kasunchej chayqa, imaynachus kashasqankuta willariwasun. Chayta ruwajtinkutaj, paykunata sumajta uyarina.

HERMANOSNINCHEJTA SUMAJTA REJSINA

8. Génesis 16:7-13 nisqanman jina, ¿imaynatá Jehová Dios Agarta yanaparqa?

8 Agarqa Saraij kamachin karqa. Jinapis Abrahanpa warminman tukuytawan mayta pantaykorqa. Agarqa onqoj rikhurispa, Saraita mana wawasniyoj kayta atisqanrayku kʼumuykachacherqa. Chayrayku Saraiqa Agarta ñakʼarichiyta qallarerqa. Agartajrí ayqekorqa (Gén. 16:4-6). Agarta mana allinta rejsisqanchejrayku, ichapis nisunman: “Imapaj pay umata oqharinri, chaytamá munan á”, nispa. Jehová Diostajrí mana ajinatachu Agarmanta yuyarqa. Chayrayku angelninta payman kacharqa. Chay angeltaj Agarta nerqa wasinman kutipunanta, patronantataj kasukunanta, bendicerqataj. Agarqa chaypi repararqa Jehová Dios payta qhawashasqanta, llakiynintapis sumajta entiendesqanta. Chayrayku Jehová Diosman nerqa: ‘Qan kanki Rikoj Dios, noqata rikuwaj Dios’, nispa (Génesis 16:7-13 leey).

9. ¿Imatataj Jehová Dios Agarmanta yacharqa?

9 ¿Imatataj Jehová Dios Agarmanta yacharqa? Payqa imaynatachus Agar ñaupajpi kausasqanta, ima llakiykunasniyojchus kasqantapis sumajta yacharqa (Pro. 15:3). Agarqa Egiptomanta karqa, hebreospa wasinpitaj tiyakusharqa. Chayrayku forastera kasqanmanta wakin kutis llakikorqachá. Familiantapis llajtantapis faltacharqachá. Chantapis mana payllachu Abrahanpa warmin karqa. Unay tiempopi, Jehová Diosqa wakin kamachisninta ashkha warmisniyoj kanankuta saqellarqa. Jinapis chayqa mana munayninman jinachu karqa (Mat. 19:4-6). Chayraykuchá ajina familiaspi chhoqonakuykuna, chejninakuykuna ima kaj. Jehová Diosqa chay tukuy imasta Agarmanta yacharqa, imaynachus kashasqantapis entienderqa. Chayrayku Agarpa pantasqanta mana allinpajchu qhawaspapis, paymanta khuyakorqa.

Hermanosninchejta sumajta rejsina (10 al 12 parrafosta qhawariy). *

10. ¿Imatá ruwasunman hermanosninchejta sumajta rejsinapaj?

10 Noqanchejpis hermanosninchejta Jehová Dios jina entiendenapaj kallpachakusunman. Chaypajtaj hermanosninchejta sumajta rejsina. Hermanosninchejta sumajta rejsinapajqa, niraj reunión qallarishajtin chayri reunión pasayta paykunawan parlarisunman. Chayrí paykunawan predicaj llojsisunman, manachayqa wasinchejman invitasunman. Ajinata ruwaspaqa, hermanosninchejta astawan rejsisun. Ichapis uj hermanaqa manchiskiri kasqanrayku mana ni piwan parlanchu, nitaj phiña kasqanraykuchu. Chantapis ichá qolqellata maskʼajta jina qhawaj kanchej chay hermanoqa, may kʼacha kasqanta reparasun. Manachayrí ichá uj hermanaqa, qosan churanakusqanrayku wawitasninwan reunionesman tarde chayamun (Job 6:29). Hermanosninchejta sumajta rejsinanchej kajtinpis, mana kausayninkuman ‘satʼikunachu’ tiyan (1 Tim. 5:13). Jinapis may allinpuni hermanosninchejpa kausayninkumanta tumpata yachananchejqa. Ajinamanta paykunata astawan entiendesun.

11. ¿Imajtintaj ancianos hermanosta sumajta rejsinanku tiyan?

11 Ancianosqa imaynachus hermanospa kausayninku kasqanta astawan yachananku tiyan. Artur sutiyoj hermanoqa congregacionesta waturispa sirverqa. Payqa uj ancianowan khuska uj hermanata visitarej risqa. Chay hermanaqa mana wajkunawan parlarillajchu. Chayraykutaj manchali kasqanta yuyarqanku. Hermanonchej Artur nin: “Chay hermanaqa willariwarqayku, casarakusqanmanta mana ancha unayninmanchu qosan wañupusqanta. Chay hermanaj kausaynin llakiylla kajtinpis, iskay warmi wawasninta Diosta munakunankupaj yanaparqa. Kunantaj paykunaqa, Jehová Diosta tukuy sonqo sirvishanku. Chantá willariwarqayku manaña allintachu rikusqanta, sapa kutitaj sinchʼita llakikusqanta. Jinapis hermanaqa Jehová Diosta mayta munakun, sinchʼi creeyniyojtaj. Chay hermanaj kausaynenqa mayta kallpachawarqayku”, nispa (Fili. 2:3). Hermano Arturqa Jehová Dios jina ruwarqa. Jehová Diosqa ovejitasninta sumajta rejsin, yachantaj ima llakiykunasniyojchus kasqankuta (Éxo. 3:7). Ancianospis ovejitasninkuta sumajta rejsinanku tiyan. Ajinamanta paykunata yanapariyta atenqanku.

12. ¿Imatá uj hermana ruwarqa, chaytaj yanaparqachu?

12 Ichapis uj hermanota chayri uj hermanata mana aguantayta atillanchejchu. Jinapis chay hermanoj kausaynin imaynachus ñaupajta kasqanta yachaspaqa, payta entiendesunman. Asiamanta hermana Yip Yee ajinapi rikukorqa. Pay nin: “Congregacionniymanta uj hermanaqa manchay jatunmanta parlaj. Chayrayku yuyaj kani, chay hermana mana wajkunata respetasqanta. Jinapis paywan predicaj llojserqani. Chaypi willariwarqa tatasninta pescadota vendeysispa unay yanapasqanta. Mercadopi pescadota vendenanpajqa sinchʼita qhaparinan karqa. Ajinapi yacharqani, hermanosninchejta entiendenapajqa sumajta rejsinanchej kasqanta”, nispa. Hermanosta rejsiyqa mana facilchu. Jinapis Biblia nisqanman jina sonqonchejta paykunapaj jatunta kicharina. Chayta ruwaspaqa Jehová Dios jina ruwasun. Payqa ‘tukuy laya runasta’ munakun (1 Tim. 2:3, 4; 2 Cor. 6:11-13).

HERMANOSNINCHEJTA KHUYAKUNA

13. Génesis 19:15, 16 nisqanman jina, ¿imatataj ángeles ruwarqanku Lot mana usqhayta kasukojtin?

13 Lotqa kausaynin wañuy patapi kashajtin, Jehová Diosta mana usqhaytachu kasukorqa. Chaypacha iskay ángeles wasinman rispa, Lotta nerqanku: “Noqayku kay tukuy llajtata chinkarparichisqayku”, nispa. Chayraykutaj Lotta kamacherqanku familianta Sodoma llajtamanta orqhonanta (Gén. 19:12, 13). Jinapis qʼayantin paqarin, Lotwan familianwanqa wasillankupipuni kasharqanku. Angelestaj watejmanta nerqanku chay llajtawan imachus kananta. Lottaj manapuni “usqhayta puririyta aterqachu”. Lotmanta ichapis yuyasunman, Jehovaj nisqanta pisipaj qhawasqanta chayri mana kasukoj runa kasqanta. Jehová Diostajrí mana jinatachu paymanta yuyarqa. Astawanpis ‘payta khuyakorqa’. Chayraykutaj angelesqa Lotta, warminta, iskaynin warmi wawasnintawan makisninkumanta llajtamanta jawaman aysarqanku (Génesis 19:15, 16 leey).

14. ¿Imaraykutaj Jehová Dios Lotta khuyakorqa?

14 ¿Imaraykutaj Jehová Dios Lotta khuyakorqa? Ichapis Lotqa llajtamanta jawapi tiyakoj runasta manchachikusqanrayku, mana wasinmanta ripuyta atillarqachu. Chantapis ichá yacharqa, iskay reyes machʼayoj chayri alquitranniyoj tʼoqosman urmaykusqankuta. Chaytaj karqa chay qayllallapi kaj Sidim vallepi (Gén. 14:8-12, Qheshwa Biblia). Chantapis Lotqa tata kasqanrayku, warminmanta wawasninmantawan llakikorqachá. Mana chayllachu, qhapaj runa kasqanrayku, Sodoma llajtapi sumaj wasiyojchá karqa (Gén. 13:5, 6). Imayna kajtinpis, Lotqa Jehová Diosta chay rato kasukunanpuni karqa. Jinapis Jehová Diosqa mana Lotpa pantasqantachu qhawarqa. Astawanpis ‘cheqan runata’ jina qhawarqa (2 Ped. 2:7, 8).

Hermanosninchejta sumajta uyarispaqa, paykunata entiendesun, khuyakusuntaj (15, 16 parrafosta qhawariy). *

15. Wajkunaj ruwasqankuta qhawaranamanta, ¿imatataj ruwananchej kanman?

15 Wajkunaj ruwasqasninkuta qhawaranamantaqa, imaynachus kashasqankuta entiendenapaj kallpachakuna. Europamanta hermana Verónica chayta ruwananpaj kallpachakorqa. Pay nin: “Uj hermanaqa phiñasqa jinallapuni purej, nitaj piwanpis parlarillajchu. Chayrayku payman chimpayta manchachikoj kani. Jinapis piensarikorqani: ‘Noqa pay kayman chayqa, pillapis yanaparinawanta munayman’, nispa. Chayrayku imaynachus kashasqanta tapurerqani. Paytaj chay rato willariwarqa. Kunanqa chay hermanata astawan entiendeni”, nispa.

16. ¿Imaraykutaj wajkunata entiendenapaj Jehová Diosmanta yanapata mañakuna tiyan?

16 Jehová Dioslla sumajta yachan imaynachus sapa runa kashasqanta (Pro. 15:11). Chayrayku wajkunata pay jina qhawanapaj, llakiyninkuta entiendenapaj, khuyakunapajtaj, paymanta yanapata mañakuna. Hermananchej Anzhelaqa chayta ruwarqa. Congregacionninmanta uj hermana uj jinalla puriyta qallarerqa. Pay nin: “Munaspaqa paypaj sajrata parlayman karqa, niymantaj karqa: ‘Amaña paywan parlasajchu’, nispa. Jinapis chay hermanata entiendenaypaj, Jehová Diosmanta yanapata mañakorqani”, nispa. Jehová Diostajrí, ¿Anzhelata yanaparqachu? Hermananchej nin: “Uj día chay hermanawan khuska predicarqayku, chantataj unayta parlarikorqayku. Imatachus willariwasqantaqa tukuy sonqo uyarerqani. Kunanqa payta astawan munakuni, yanapaytataj munani”, nispa.

17. ¿Imatataj tukuyninchej ruwayta munanchej?

17 Noqanchejqa tukuy hermanosninchejmanta khuyakunanchej tiyan. Tukuyninku llakiykunasniyoj kanku, imaynatachus Jonás, Elías, Agar, Lot ima llakiykunasniyoj karqanku, ajinata. Ashkha kutispitaj, paykunallataj juchayoj kanku problemasniyoj kanankupaj. Jinapis tukuyninchej juchanchejrayku wakin kutis problemasniyoj kanchej. Chayrayku Jehová Diosqa, purajmanta entiendenakunanchejta munan (1 Ped. 3:8). Jehová Diosta kasukusun chayqa, jallpʼantinpi familianchej aswan ujchasqa kananpaj yanapakusun. Chay familiapitaj tukuy clase runas kashanchej. Chayrayku tukuy atisqanchejta ruwana, hermanosninchejta sumajta uyarinapaj, imaynachus kashasqankuta entiendenapaj, khuyakunapajtaj.

87 TAKIY Kallpachakoj jamuychej

^ párr. 5 Juchasapa runas kasqanchejrayku, runasta, imatachus ruwasqankutapis usqhayllata qhawaranchej. Jehová Diostajrí mana jinachu, payqa ‘runaspa sonqonkuta qhawan’ (1 Sam. 16:7). Payqa Jonasta, Eliasta, Agarta, Lotta ima munakuywan yanaparqa. Kay yachaqanapi chayta yachakusun. Chaytaj hermanosninchejwan kikinta ruwanapaj yanapawasun.

^ párr. 52 FOTO: Uj kuraj hermano, uj joven hermanota reunionman tarde chayamusqanmanta qhawarashan. Chantataj chay joven hermanowan parlarishan. Paytaj autonta chocasqankurayku tarde chayamusqanta willarishan.

^ párr. 54 FOTO: Predicanapaj grupomanta encargado hermanoqa, uj hermana mana wajkunawan kayta munasqanta piensashan. Chay hermanata allinta rejsispataj, manchiskiri kasqanrayku wajkunawan mana parlasqanta reparashan.

^ párr. 56 FOTO: Uj hermanaqa waj hermanata salonpi rikuspa, yuyashan chay hermana phiña kasqanta. Payta allinta rejsispataj, chay hermana kʼacha kasqanta reparashan.