Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 16

Tufeeho Abakristaayo Bagenzi Baitu Kandi Tuboleke Embabazi

Tufeeho Abakristaayo Bagenzi Baitu Kandi Tuboleke Embabazi

“Mutacwa musango gwamaiso, baitu mucwege omusango ogwobulyo.”​—YOHANA 7:24.

EKIZINA 101 Kukorra Hamu Omu Bumu

EBITURAYEGA *

1. Mananu ki agarukukwata hali Yahwe Baibuli ag’etwegesa?

WAKUGONDEZE omuntu akucwere omusango n’asigikirra ha raangi yaawe, obukooto bwawe, rundi nk’oku orukusisana h’amaiso? Amananu gali tiwakukigondeze. Kanikihuumuza muno kumanya ngu Yahwe tali nk’abantu abacwera abandi omusango nibasigikirra ha nzooka yabo! Ekyokurorraho, Samuiri obuyarozere batabani ba Yese atarole Yahwe ekyakaba narora. Yahwe akaba agambiire Samuiri ngu omu h’abatabani ba Yese akaba nagenda kufooka omukama wa Isaleri. Baitu noha omu batabani ba Yese akaba nagenda kufooka mukama? Samuiri obuyaboine Eryabu mutabani wa Yese omukuru akagamba ati: “Mazimakwo Mukama owasesereho amagita ali omu maisoge.” Eryabu akaba nazooka nk’omukama. “Baitu Mukama yagambira Samuiri ati Leka okurora ha maisoge, nobuhokuba ha kuraihakwe; baitu nyowe mwangire.” Isomo ki eriturukwega? Yahwe akagumizaamu nagamba ati: “Abantu nibarora okusisana kwa ha ruguru, baitu [Yahwe] narora ha mutima.”​—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Nk’oku kyolekerwe omu Yohana 7:24, habwaki tutasemeriire kucwera omuntu omusango nitusigikirra ha nzooka ye? Bazaaho ekyokurorraho.

2 Itwena nk’abantu abatahikiriire, turahuka kucwera abantu abandi omusango nitusigikirra ha nzooka yabo. (Soma Yohana 7:24.) Baitu tumanya bike ha muntu obutugarukira ha kurora enzooka ye yonka. Ekyokurorraho, dakitaali omukugu tasobora kumanya ebirukukwata ha murwaire kakuba agarukira ha kumurora kwonka. Baitu asemeriire kumuhuliiriza kurungi amanye ebyafaayo bye, omulingo arukwehurramu, hamu n’obwokurorraho obw’asobora kuba aine. Dakitaali n’asobora n’okusindika omurwaire agende bamuteere X-ray nukwo arole ekiri omu mubiri gwe. Dakitaali kakuba atakora eki, nasobora kuha omurwaire obujanjabi obutahikire. Omu mulingo nugwo gumu, titusobora kumanya kurungi ab’oruganda n’abanyaanya itwe kakuba tugarukira ha kubarora kwonka. Titusemeriire kugarukira ha kubarora kwonka, baitu tulengeho muno kumanya bali bantu ba mulingo ki. Titusobora kumanya ekiri omu mitima y’abantu, nahabweki titusobora nakake kumanya kurungi abantu abandi nk’oku Yahwe abamanya. Baitu nitusobora kukora kyona ekirukusoboka kuhondera ekyokurorraho kye. Omu mulingo ki?

3. Ebyokurorraho kuruga omu Baibuli ebiri omu kicweka kinu, nibiija kutukonyera bita kuhondera ekyokurorraho kya Yahwe?

3 Yahwe atwaza ata abaheereza be? Abahuliiriza. Atekerezaaho muno enyikara yabo. Kandi abooleka embabazi. Obuturaaba nitubazaaho omulingo Yahwe yatwaizeemu Yona, Eriya, Hagara, na Loti wetegereze omulingo tusobora kuhondera ekyokurorraho kye omu nkoragana yaitu n’ab’oruganda n’abanyaanya itwe.

HULIIRIZA KURUNGI

4. Habwaki nitusobora kurora Yona nk’omuntu atali mwesigwa?

4 Nk’oku tutarukumanya byona ebikaba nibikwata hali Yona, nitusobora kutekereza ngu akaba atali mwesigwa, kandi omujeemu. Yahwe akamuragira kutwarra abantu ba Nineve obutumwa obw’omusango. Baitu omu kiikaro ky’okworobera Yahwe, Yona akatemba eryato kugenda omu kiikaro ekindi kwiruka Yahwe. (Yon. 1:1-3) Wakuhaire Yona omugisa ogundi ogw’okwongera kukora omulimo ogu? Obundi wakwangire kugumuha. Baitu, Yahwe akarora ngu Yona asemeriire omugisa ogundi.​—Yon. 3:1, 2.

5. Kiki eky’orukwega hali Yona kuruga omu bigambo bye ebirukusangwa omu Yona 2:1, 2, 9?

5 Esaara Yona yasabire n’eyoleka kiki kyonyini eky’akaba ali ha mutima. (Soma Yona 2:1, 2, 9.) Busaho kugurukyagurukya kwona Yona akasaba emirundi nyingi, baitu esaara y’asabire ali omunda y’encu n’etukonyera kumanya nk’oku akaba ali musaija murungi n’obwaraaba yairukire obujunanizibwa. Ebigambo bye nibyoleka ngu akaba ali muntu mwebundaazi, arukusiima, kandi ow’ayehaireyo kworobera Yahwe. Egi niyo ensonga habwaki Yahwe atarataire omutima ha nsobi ye, baitu akahuliiriza esaara ye kandi yagumizaamu namukozesa nka nabbi we!

Obutumanya amananu gonyini, nitusobora kweyongera kwoleka abandi embabazi (Rora akacweka 6) *

6. Habwaki kikuru muno kuhuliiriza kurungi?

6 Kusobora kuhuliiriza kurungi abandi, tusemeriire kwebundaaza n’okugumisiriza. Kakuba twekamba kuhuliiriza nikiija kutukonyera omu miringo esatu. Ogw’okubanza, titurukwija kwanguha kucwera abantu omusango. Ogwakabiri, nitwija kumanya enyehurra n’ebigendererwa by’ow’oruganda kandi kinu nikiija kutukonyera kumukwatirwa embabazi. Ogwakasatu, nitwija kumuha omugisa kubaza, kandi kinu nikisobora kumukonyera kumanyirra ensobi ye. Obwire obumu omuntu nasobora kulemwa kumanya omulingo arukwehurramu kuhikya obwatandika kubazaaho enyehurra ye. (Nfu. 20:5) Omugurusi omu ow’ekitebe kuruga omu Asia nagamba ati: “Ninyijuka nkakora ensobi nabaza ntakabandize kuhuliiriza kurungi. Nkagambira munyaanya itwe ngu akaba asemeriire kusemezaamu omulingo aha eby’okugarukamu omu nsorrokano. Hanyuma nkakyetegereza ngu kyali nikimugumira kusoma n’okuha eby’okugarukamu.” Mali kikuru muno buli mugurusi w’ekitebe wena kubanza ‘kuhuliiriza’ atakahabwire omuntu!​—Nfu. 18:13.

7. Omulingo Yahwe yatwaizeemu Eriya nigutwegesa ki?

7 Ab’oruganda n’abanyaanya itwe abamu kibagumira kubazaaho omulingo barukwehurra habw’ebintu barabiremu, enyetwaza y’abantu nambere bakuliire, rundi habw’obuhangwa bwabo. Nitusobora tuta kubakonyera kwanguhirwa kutusoborra ekiri ha mitima yabo? Twijuke omulingo Yahwe yatwaizeemu Eriya obwakaba nairuka Yezeberi. Hakarabaho ebiro bingi Eriya atakagambiire Ise ow’omu iguru ekikaba kimuli ha mutima. Yahwe akamuhuliiriza kurungi, yamugarramu amaani, kandi yamuha obujunanizibwa obundi obw’amaani. (1 Bakam. 19:1-18) Nikisobora kutwarra ab’oruganda n’abanyaanya itwe akasumi kwanguhirwa kubaza naitwe, baitu obubaza naitwe nubwo tumanya omulingo gwonyini barukwehurramu. Kakuba tuhondera ekyokurorraho kya Yahwe eky’okugumisiriza, nikiija kuletera ab’oruganda abo kwanguhirwa kutugambira omulingo barukwehurramu. Kandi obubaratandika kubaza, tusemeriire kubahuliiriza kurungi.

MANYA ABAKRISTAAYO BAGENZI BAAWE

8. Kusigikirra ha Okubanza 16:7-13, Yahwe akakonyera ata Hagara?

8 Hagara omuzaana wa Sarai aketwaza kubi hanyuma y’okufooka mukazi wa Iburamu. Obuyatwaire enda, akatandika kurabyamu Sarai amaiso habwokuba akaba ali ngumba. Enyikara ekeyongera kuguma Sarai yahika n’okubinga Hagara omu ka. (Kub. 16:4-6) Habw’obutahikirra bwaitu kyanguhire kurora Hagara nk’omukazi ataine engeso kandi ow’akaba asemeriire kufubirwa. Baitu Yahwe akaba atarukurora Hagara omu mulingo ogu. Akamusindikira malaika. Malaika obuyamuhikireho akamukonyera kuhindura entekereza ye kandi yamuha omugisa. Hagara akakyetegereza ngu Yahwe akaba narora ebyarukurabamu kandi nk’oku amanyire kurungi enyikara ye. Kinu kikamuletera kweta Yahwe “Ruhanga arukurora.”​—Soma Okubanza 16:7-13.

9. Kiki ekyaletiire Yahwe kutwaza Hagara kurungi?

9 Kiki Yahwe eky’akaba amanyire hali Hagara? Akaba amanyire kurungi nambere yarugire hamu n’eby’akaba arabiremu. (Nfu. 15:3) Hagara akaba ali Munyamisiri arukwikara omu ka y’Abaheburaniya. Tugambe ngu obumu yayehurraga nk’omunyamahanga? Akehurra kubi habw’okutaikara n’abanyabuzaale be kandi n’omu ihanga eritali ly’owabu? Kandi ekindi akaba aine mukaiba. Haroho akasumi nambere abasaija abaherezaaga Yahwe basweraga abakazi abarukukira hali omu. Baitu eki kitabe kigendererwa kya Ruhanga eky’okubanza. (Mat. 19:4-6) Nahabweki tikirukutuhuniriza, kurora ngu amaka nk’ago gabamuga ihali n’enobi. Nobukiraaba ngu Yahwe akaba akimanyire ngu kyali kibi Hagara kurabyamu Sarai amaiso, akamukwatirwa embabazi habw’okumanya eby’akaba arabiremu n’enyikara akaba arumu.

Weyongere kumanya kurungi Abakristaayo bagenzi bawe (Rora akacweka 10-12) *

10. Nitusobora tuta kumanya kurungi ab’oruganda n’abanyaanya itwe?

10 Naitwe nitusobora kuhondera ekyokurorraho kya Yahwe kakuba tulengaho kwetegereza enyikara abandi barumu. Manya kurungi ab’oruganda n’abanyanya itwe. Baza nabo ensorrokano zitakatandikire rundi zihwoire, kora nabo omu buheereza, kandi obukiraaba kisobokere, baraalize mulye hamu ekiihuro. Obw’orakikora, nosobora kukyetegereza ngu munyaanya itwe ow’okaba notekereza ngu tarukugonza abantu aine ensoni kwonka, rundi ow’oruganda ou watekerezaaga ngu n’agonza muno itungo nk’oku aine amakune, rundi nk’oku eka ey’ekira kwija ekereriirwe omu nsorrokano n’eraba omu kuhiganizibwa. (Yak. 4:12) Titusemeriire, “kwetaahya omu nsonga ez’abandi.” (1 Tim. 5:13, NW) Baitu kirungi kumanya ebimu ebirukukwata h’ab’oruganda n’abanyaanya itwe n’enyikara ezibarabiremu. Kinu nikisobora kutukonyera kubetegereza kurungi.

11. Habwaki kikuru abagurusi b’ekitebe kumanya kurungi ab’oruganda n’abanyaanya itwe?

11 Kukira muno abagurusi b’ekitebe, baine kumanya kurungi ebirukukwata h’ab’oruganda n’abanyaanya itwe abali omu kitebe kyabo. Tekerezaaho ekyokurorraho eky’ow’oruganda arukwetwa Artur ow’akaba n’aheereza nk’omuroleerezi ow’ekicweka. Uwe n’omugurusi ondi bakabungira munyaanya itwe ow’akaba nazooka aine ensoni kandi atakiraga kubaza n’abantu abandi. Artur nagamba ati: “Obutwali nitubaza nauwe, tukakyetegereza ngu iba akafa hanyuma y’emyaka nke bamazire kutaaha obuswere. N’obwaraaba yatungire ebizibu bingi, akakuza kurungi bahara be babiri kandi nibaheereza Yahwe n’obwesigwa. Hati takyahweza kurungi kandi aine oburwaire obw’ebitekerezo. Baitu eki n’obukiraaba nukwo kiri, nagonza muno Yahwe kandi n’okwikiriza kwe kukyagumire. Tukakyetegereza ngu tukaba twine bingi ebitusobora kwegera ha kyokurorraho kye ekirungi.” (Baf. 2:3) Omuroleerezi ow’ekicweka onu akaba n’ahondera ekyokurorraho kya Yahwe, ow’amanyire entaama ze kandi n’obusaasi bwazo. (Kurug. 3:7) Abagurusi abamanyire kurungi ab’oruganda n’abanyaanya itwe kibanguhira kubakonyera.

12. Munyaanya itwe Yip Yee akagasirwa ata obuyamanyire ebirukukwata ha munyaanya itwe ondi owali nauwe omu kitebe?

12 Obwomanya ebintu omukristaayo mutaahi wawe ow’akira kukubihiza ebiyarabiremu, nikisobora kukukonyera kumwoleka embabazi. Ekyokurorraho, munyaanya itwe ow’aikara omu Asia arukweta Yip Yee n’agamba ati: “Haroho munyaanya itwe omu kitebe ay’abazaaga niraka lya haiguru. Natekerezaaga ngu taine ngeso. Baitu obunatebiize nauwe omu buheereza, nkakimanya ngu y’akonyerahoga bazaire be kutunda eby’enyanja omu katale. Kandi eki ky’amuleteraga kubaliza haiguru kweta abaguzi.” Yip Yee nayongera nagamba ati: “Nkakyetegereza ngu kusobora kumanya kurungi ab’oruganda n’abanyaanya itwe nsemeriire kumanya ebibarabiremu.” Nikyetagisa kwekamba kusobora kumanya Abakristaayo bagenzi bawe kurungi. Baitu obw’ohondera obuhabuzi bwa Baibuli, obw’okugalihya omutima gwawe, oba n’ohondera ekyokurorraho kya Yahwe eky’okugonza “abantu bona.”​—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kol. 6:11-13.

YOLEKA EMBABAZI

13. Nk’oku kyolekerwe omu Okubanza 19:15, 16, bamalaika bakakora ki Loti obuyaikaire n’ayezigaziga, kandi habwaki?

13 Loti akakerererwa kworobera Yahwe eky’akaba omuragiire kukora omu bwire obw’akabi muno. Bamalaika babiri bakabungira Loti kandi bamugambira kwiha eka ye omu Sodomu. Habwaki? Bakamugambira ngu nitugenda ‘kuhwerekereza ekiikaro kinu.’ (Kub. 19:12, 13) Obwire bukahika kukya, Loti n’eka ye batakarugire omu ka yabo. Nahabweki bamalaika bakongera bahabura Loti. Baitu Loti akaikara n’ayezigaziga. Nitusobora kucwera Loti omusango ngu akanga kukora Yahwe ekiyamuragiire rundi akaba ali mujeemu. Baitu, Yahwe atalekeraho kulengaho kumujuna. Bamalaika bakakwata Loti n’eka ye ha mukono babatwara aheru y’orubuga habwokuba Yahwe akamukwatirwa embabazi.​—Soma Okubanza 19:15, 16.

14. Kiki ekisobora kuba kyaletiire Yahwe kukwatirwa Loti embabazi?

14 Haroho ensonga nyingi ezisobora kuba zaletiire Yahwe kukwatirwa Loti embabazi. Loti nasobora kuba atarayanguhire kuruga omu rubuga habwokuba akaba n’atiina abantu abaikaraga aheru y’orubuga oru. Hali haroho n’ebintu ebindi ebisobora kuba by’amuletiire kutiina. Loti nasobora kuba akahurraho abakama ababiri abaagwire omu biina eby’orweju omu kihanga ekikaba kiri haihi n’orubuga. (Kub. 14:8-12) Nk’oku Loti akaba ali nyineka kandi aine abaana, nasobora kuba y’ayeralikiriire habw’eka ye. Kandi nk’oku akabali musaija muguuda, nasobora kuba akaba aine enju enungi omu Sodomu. (Kub. 13:5, 6) Nobukiraaba ngu Loti akaba atasemeriire kwekwasa ensonga zinu kwanga kurahuka kukora Yahwe eky’akaba amuragiire, Yahwe atateke omutima ha nsobi ya Loti baitu akamurora nk’omusaija “ahikiriire.”​—2 Pet. 2:7, 8.

Obutuhuliriza abandi, kitukonyera kwetegereza omulingo tusobora kubolekamu embabazi (Rora akacweka 15-16) *

15. Omu kiikaro ky’okucwera omuntu omusango, kiki ekitusemeriire kukora?

15 Omu kiikaro ky’okucwera omuntu omusango habw’ekintu eky’akozere, lengaho muno kwetegereza enyehurra ye. Munyaanya itwe arukwetwa Veronica kuruga omu Bulaaya akalengaho kukora ekintu kinu. Nagamba ati: “Munyaanya itwe omu yasisanaga nk’ow’abihiirwe obwire bwona. Yaikaraga nayecwaho abantu, kandi obwire obumu natiinaga n’okubaza nauwe. Baitu nkakirora ngu kakuba ninyowe ndi omu nyikara ye, nakubaire ninyetaaga omunywani. Nahabweki nkacwamu kumukaguza omulingo akaba n’ayehurra. Akatandika kungambira omulingo akaba n’ayehurra. Kandi hati nkeyongera kumwetegereza kurungi.”

16. Habwaki tusemeriire kusaba Yahwe atukonyere kweyongera kwoleka abandi embabazi?

16 Yahwe nuwe wenka asobora kutwetegereza kurungi. (Nfu. 15:11) Nahabweki omusabe akukonyere kurora abandi omulingo abaroramu kandi n’okwetegereza omulingo osobora kubolekamu embabazi. Kusaba kukakonyera munyaanya itwe Anzhela kweyongera kuba n’embabazi. Kyali nikimugumira kukoragana kurungi na munyaanya itwe omu omu kitebe kyabo. Anzhela nagamba ati: “Kyali nikyanguha muno kubazaaho kubi munyaanya itwe ogu kandi n’okumwetantara. Baitu nk’asaba Yahwe ankonyere kumwetegereza.” Tugambe ngu Yahwe akagarukamu esaara ya Anzhela? Anzhela nagamba ati: “Tukagenda hamu omu buheereza kandi obutwarugireyo tukabaza kumara esaaha nyingi. Nk’amuhuliriza kurungi. Hati nkeyongera kumugonza kandi ncweriiremu kimu kumukonyera.”

17. Kiki ekitusemeriire kucweramu kimu kukora?

17 Titusemeriire kukomamu ab’oruganda n’abanyaanya itwe abamu nubo tukoleka embabazi. Nk’oku kyahikire hali Yona, Eriya, Hagara, na Loti, Abakristaayo boona batunga ebizibu. Emirundi erukukira obwingi nubo beretera ebizibu binu. Baitu tusemeriire kwikiriza ngu naitwe turayeretiireho ebizibu. Nahabweki Yahwe ahikire obw’aturagira kwoleka bagenzi baitu embabazi. (1 Pet. 3:8) Obutworobera Yahwe, twongera kugumya obumu obuli omu ka yaitu ey’eri omu nsi yoona. Nahabweki obutaraaba nitukoragana n’ab’oruganda n’abanyaanya itwe, leka tucweremu kimu kubahuliriiza, kubetegereza, kandi n’okuboleka embabazi.

EKIZINA 87 Ija! Ogarurwemu Amaani

^ kac. 5 Habwokuba tuli bantu abatahikiriire, kitwanguhira muno kucwera abandi omusango. Baitu Yahwe uwe “narora ha mutima.” (1 Sam. 16:7) Ekicweka kinu nikiija kubazaaho omulingo Yahwe yakonyiiremu Yona, Eriya, Hagara na Loti. Kandi nikiija kutukonyera kuhondera ekyokurorraho kya Yahwe omu nkoragana yaitu n’ab’oruganda n’abanyaanya itwe.

^ kac. 52 KUSOBORRA EBISISANI: Ow’oruganda ow’akuzire omu myaka abihirwa habwokuba ow’oruganda omuto aizire akereriirwe omu rusorrokano, baitu hanyuma akyetegereza ngu akereriirwe habwokuba atungire butandwa.

^ kac. 54 KUSOBORRA EBISISANI: Nobukiraaba ngu ow’oruganda arukurolerra guruupu y’obuheereza abanza kutekereza ngu munyaanya itwe ayecwireho abandi, baitu hanyuma akyetegereza nk’oku munyaanya itwe ogu aine ensoni kwonka kandi nk’oku kimugumira kuba n’abantu abandi abaatamanyire kurungi.

^ kac. 56 KUSOBORRA EBISISANI: Omunyaanya itwe obuyatungire obwire kuba na munyaanya itwe ondi akyetegereza ngu tali muntu ow’aikara abiihirwe kandi atarukufaaho abandi nk’oku yatekeriize obuyabandize kumurora ha Kyombeko eky’Obukama.