1. Ocili cipi ci lembeleka catiamẽla ku Yehova Embimbiliya li tu sapuila?

ANGA hẽ o sanjuka eci omanu va ku pisa omo liekova liove, omo liocipala cove ale omo lietimba liove? Ocili okuti ku sanjuka. Ci lembeleka oku kũlĩha okuti Yehova lalimue eteke a tu pisa! Eye ka kasi ndomanu okuti va lete lika eci ci molẽha kilu! Ndeci, eci Samuele a sanda umue pokati komãla va Jese, eye ka muile ovina Yehova a mola. Yehova wa sapuila Samuele okuti umue pokati komãla va Jese wa laikele oku kala osoma yo Isareli. Helie umue pokati kavo? Eci Samuele a mola Eliava, omõla a Jese wa popia ndoco: ‘U eye ombuavekua ya Suku.’ Eliava wa molẽhele okuti osoma. “Pole, Yehova wa sapuila Samuele hati: ‘Ku ka vanje keposo liocipala caye pamue kokulepa kutunga waye momo ndo pañula.’” Nye tu lilongisilako? Yehova wamisako hati: “Omunu o vanja okumõleha kuokilu, Yehova puãi o vanja vutima.”—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Ndomo ca lekisiwa ku Yoano 7:24, momo lie tu sukilila oku yuvula oku pisa omunu umue omo liemolẽho liaye? Tukula ocindekaise cimue.

² Omo okuti ka tua lipuile, tu kuete ovisimĩlo vioku pisa vakuetu omo liovina tu lete. (Tanga Yoano 7:24.) Etu, ka tu tẽla oku kũlĩha ciwa omunu umue omo ño liovina tu lete lovaso. Ndeci, sokolola kocindekaise condotolo yimue ya loñoloha calua haiyo yi kuete ukũlĩhĩso walua. Anga hẽ eye o pondola oku kũlĩha ciwa ombei poku u vanja lika. Sio. Eye o sukila tete oku yevelela lutate ombei yaco, osimbu yi lombolola uvei waye kuenda evalo a yevite. Citava okuti ndotolo, o tuma ombei yaco oco yi konomuisiwe lekuatiso liolomakina vimue, oco a kũlĩhe uvei u kasi vokati ketimba. Nda ka ci lingile citava okuti ka kũlĩha uvei omunu a kuete kuenje eca ovihemba vina okuti ka vi likuata luvei waco. Cimuamue haico okuti, ka  tu pondola oku kũlĩha ciwa vamanji nda tu vanja lika kemolẽho liavo. Pole, tu sukila oku kũlĩhisa ovisimĩlo vi kasi vutima wavo. Ocili okuti ka tu kuete uloño woku kũlĩha ovitima viomanu; omo liaco, lalimue eteke tu ka kũlĩha ciwa vakuetu ndeci Yehova. Pole ndaño ndoco, tu sukila oku likolisilako oku setukula Yehova. Ndamupi?

3. Ndamupi ovolandu Embimbiliya a tukuiwa vocipama cilo, a ka tu kuatisa oku setukula Yehova?

³ Yehova o tata ndati afendeli vaye? Eye o va yevelela. Yehova wa kapako ekalo liavo kuenda ovina viosi vi va sakalaisa. Eye o lekisa ohenda kokuavo. Tu konomuisa ndomo Yehova a lekisa ohenda ku Yona, Eliya, Hagare kuenda Lote. Ovolandu avo a ka lekisa ndomo tu setukula Yehova konjila ndomo tu tata vamanjetu.

4. Momo lie pamue tu kuatela ovisimĩlo ka via sungulukile viatiamẽla ku Yona?

⁴ Omo liekambo lietu lioku lipua, pamue tu sima okuti Yona omunu umue ka sesamẽla oku koleliwa. Yehova wo tuma oku enda ko Ninivei oku sapula esombiso lia laikele oku pitako. Pole, Yona ka pokuile, wa londa vonaviyu yimue ya kala oku linga ungende oco a ‘tile Yehova.’ (Yona 1:1-3) Anga hẽ, ove nda wa eca ku Yona epuluvi likuavo lioku tẽlisa ocikele caye? Citava okuti nda kua ci lingile. Pole, Yehova wa limbuka okuti Yona wa sesamẽlele oku tumiwa vali onjanja yikuavo.—Yona 3:1, 2.

5. Elivulu lia Yona 2:1, 2, 9 li tu longisa nye catiamẽla kuprofeto Yona?

⁵ Yona poku likutilila wa situlula ovisimĩlo viaye. (Tanga Yona 2:1, 2, 9.) Ohutililo eyi kuenda olohutilo vialua Yona a linga, vi lekisa okuti ndaño okuti wa tilile, pole, wa kapeleko ocikele caye. Olondaka via Yona vi lekisa okuti eye wa kala embombe, ukualopandu kuenda wa nõlelepo oku pokola Suku. Yehova ka tiamisilile utima kakulueya a Yona. Pole, Yehova wa tambulula ohutililo yaye kuenda wamamako oku u tuma nduprofeto waye!

6. Momo lie ci kuetele esilivilo oku yevelela lutate?

⁶ Oco tu yevelele lutate vakuetu, tu sukila oku lekisa umbombe kuenda epandi. Kuli asunga atatu lieci tu sukilila oku likolisilako oku ci linga. Catete, ci ka tu kuatisa oku yuvula oku pisa vakuetu. Cavali, ci tu kuatisa oku kũlĩha ovisimĩlo kuenda ndomo manji a liyevite. Catatu, tu pondola oku kuatisa manji oku lilongisa cimue kokuaye muẽle. Olonjanja vimue, omunu o tẽla lika oku kũlĩha ndomo a liyevite nda wa situlula  ovisimĩlo viaye. (Olosap. 20:5) Ukulu umue wekongelo ko Asia wa popia hati: “Onjanja yimue nda lueya poku vangula osimbu handi sia yevelile. Ame nda sapuila manji umue ukãi okuti wa sukilile oku mioñolola onjila ndomo a eca atambululo kolohongele. Noke, nda limbuka okuti eye ka tẽlele oku tanga kuenda oco a ece etambululo wa enda oku likolisilako calua.” Eci ci lekisa okuti ci kuete esilivilo akulu vekongelo oku ‘yevelela ciwa,’ osimbu ka va ecele elungulo limue!—Olosap. 18:13.

7. Nye wa lilongisa konjila ndomo Yehova a tata Eliya?

⁷ Vamanji vamue va kuete ocitangi coku situlula ovisimĩlo viavo. Citava okuti va kuete ocitangi caco omo lionjila ndomo va kula, ovituwa viavo ale ekalo liavo. Nye tu sukila oku linga oco va lianje poku tu situluila ovisimĩlo viavo? Ivaluka ndomo Yehova a tata Eliya eci a tila Isevele. Pa pita otembo yalua oco Eliya a sapuileko Isiaye wokilu ndomo a kala oku liyeva. Yehova wo yevelela lutate. Noke Yehova wa lembeleka Eliya kuenje wo tuma oku linga upange umue u kuete esilivilo. (1 Olos. 19:1-18) Cimuamue haico okuti pamue cambata otembo oco manji umue a tu sapuile ndomo a liyevite. Pole, nda eye wa ci linga, oco lika tu ka kũlĩha ndomo a liyevite. Nda tua setukula Yehova poku lekisa epandi, vamanjetu va ka lianja poku tu situluila ovisimĩlo viavo. Kuenje eci ovo va tu sapuilako ndomo va liyevite tu sukila oku va yevelela lutate.

8. Ndomo ca tangiwa kelivulu Liefetikilo 16:7-13, Yehova wa kuatisa ndati Hagare?

⁸ Hagare, upika wa Sara wa lekisa uveke eci a linga ukãi wa Avirahama. Eci Hagare a mina, wa fetika oku sepula Sara omo okuti ka kuatele omãla. Kuenje Sara wa fetikavo oku tata lãvi Hagare. Omo liaco, Hagare wa tila. (Efet. 16:4-6) Omo liekambo lietu lioku lipua, pamue tu sima okuti Hagare wa kala ukãi umue ka sungulukile wa sesamẽlele eyambulo. Pole, Yehova haicoko a sima catiamẽla ku Hagare. Yehova wa tuma ungelo umue kokuaye. Eci ungelo o sanga wo kuatisa oku pongolola ovisimĩlo kuenje wo sumũlũisa. Hagare wa limbuka okuti Yehova wa kala oku u kuatisa kuenda wa kũlĩhĩlevo cosi catiamẽla kekalo liaye. Eli olio esunga lieci Hagare a tukuila Yehova okuti, ‘Suku umue o vanja vanja’ kuenda ‘una wa ndi mõla.’—Tanga Efetikilo 16:7-13.

9. Momo lie Suku a tatela Hagare locisola?

⁹ Nye Yehova a limbuka ku Hagare? Eye wa kũlĩhĩle ciwa ovina Hagare a lipita lavio kosimbu. (Olosap. 15:3) Hagare wa kala u Egito okuti wa kulila vepata limue lia va Heveru. Anga hẽ olonjanja vimue wa enda oku liyeva okuti ocingendeleyi? Anga hẽ wa kuatela ongeva epata liaye kuenda ofeka a citiwila? Hagare hayeko lika wa kala ukãi wa Avirahama. Kosimbu alume vamue vakuekolelo ka va kuatele lika ukãi umosi. Pole, eci hacoko ca kala ocipango catete ca Yehova. (Mat. 19:4-6) Omo liaco, ka ci tu komõhisa oku limbuka okuti vapata amue muli ovitangi, ndeci onya kuenda ocikumbiti. Yehova ka solele onjila ndomo Hagare a tata Sara. Ndaño ndoco, Yehova wa tata Hagare locisola omo wa kũlĩhĩle ekalo liaye kuenda ovisimĩlo viaye.

10. Tu pondola oku kũlĩha ndati ciwa vamanji vosi?

¹⁰ Tu pondola oku setukula Yehova poku kuata elomboloko ndomo vamanji va liyevite. Kũlĩha ciwa vamanji vosi. Sapela lavo osimbu ohongele ka ya fetikile kuenda noke liohongele, talavaya lavo kupange woku kunda kuenda nda ci tava va laleka oku lia lavo. Nda wa ci linga o ka limbuka okuti manji umue o molẽha ndu okuti ka sole oku linga ukamba, o kuete osõi, manji una o sima okuti wa tiamisila lika  utima kukuasi, ukuakuyekisa, ale epata limue lia siata oku cilua kolohongele, li kasi oku liyaka lelambalalo. (Yovi 6:29) Ocili okuti ka ci tava oku “litenga vovitangi viamãle.” (1 Tim. 5:13) Pole, ciwa oku kũlĩha ovina vimue viatiamẽla ku vamanji kuenda ovolandu avo.

11. Momo lie akulu vekongelo va sukilila oku kũlĩha ciwa olomeme?

¹¹ Akulu vekongelo va sukila oku kũlĩha ciwa ekalo lia vamanji vekongelo. Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue o tukuiwa Artur, wa kala kupange woku nyula akongelo. Eye kumue lakulu vakuavo vekongelo va nyula manji umue ukãi wa kuatele osõi yalua kuenda o sole oku liamuha. Manji Artur wa popia hati: “Tua limbuka okuti manji wa fisa ulume waye. Ndaño lovitangi viaco, eye wa kuatisa omãla vaye vavali vakãi oku pama kespiritu. Cilo, ovaso aye ka a lete ciwa kuenje eci co nenela esumuo lialua. Ndaño ndoco, eye o kasi oku amamako oku kolela Yehova loku u sola. Kuenje tua limbuka okuti kuli ovina vialua vioku lilongisa kongangu yiwa ya manjetu.” (Va Fil. 2:3) Manji Artur wa setukula ongangu ya Yehova. Yehova wa kũlĩha olomeme viaye kuenda o yeva esumuo eci vi tala ohali. (Etu. 3:7) Akulu vekongelo nda va kũlĩha ciwa olomeme, va pondola oku eca ekuatiso li sukiliwa.

12. Momo lie ca kuatela esilivilo ku manji Yip Yee oku kũlĩha ciwa ekalo lia manji umue ukãi vekongelo?

¹² Pamue o sima okuti ocituwa ca vamanji ci ku lingisa onyeño. Pole, nda wa sanda oku kũlĩha ciwa ulandu waye o ka limbuka okuti wa sunguluka. Kũlĩhĩsa eci ca popia manji Yip Yee o kasi ko Asia, eye hati: “Manji umue ukãi vekongelo ndi kasi, o kuete ocituwa coku vangula calua lolukandi. Nda simile ndoco ka kuete ovituwa viwa. Pole, eci nda tunda laye kupange woku kunda, nda limbuka okuti eye wa siata oku kuatisa olonjali viaye oku landisa ombisi pocitanda. Kuenje oco a vetiye omanu oku landa ca sukilile oku vangula calua lolukandi.” Manji Yip Yee wamisako hati: “Nda lilongisa okuti oco ndi kũlĩhe ciwa vamanji ndi sukila oku kũlĩhĩsa ciwa ekalo liavo.” Ocili okuti ci sukila elikolisilo lialua oku kũlĩha ciwa vamanji. Pole, nda wa kapako olonumbi Viembimbiliya poku lianja la vamanji vosi, ove o ka setukula Yehova una o sole “omanu vosi.”—1 Tim. 2:3, 4; 2 Va Kor. 6:11-13.

13. Ndomo ca tangiwa kelivulu Lifetikilo 19:15, 16, nye ovangelo va linga eci Lote a kala oku cilua kuenda momo lie?

¹³ Lote vepuluvi limue okuti omuenyo waye  wa kala kohele, ka pokuile lonjanga kolonumbi via Yehova. Angelo vavali veya ku Lote kuenje vo sapuila oco a tunde vo Sodoma kumue lepata liaye. Momo lie? Ovo va popia vati: “Momo tu nyõla imbo lilo.” (Efet. 19:12, 13) Keteke likuavo Lote kumue lepata liaye handi va kala vonjo. Kuenje ovangelo va sapuila vali Lote oco a tunde. Pole, ‘eye wa simũlapo.’ Pamue tu sima okuti Lote ka kapeleko eci Yehova o sapuila kuenda ukuesino. Pole, Yehova ka liwekelepo oku u teyuila. “Yehova wo kuatela ohenda” kuenje ovangelo va kuata peka liepata lia Lote loku va kapa kosamua yimbo.—Tanga Efetikilo 19:15, 16.

14. Momo lie Yehova a lekisila ohenda ku Lote?

¹⁴ Yehova wa kuata asunga alua oku lekisa ohenda ku Lote. Citava okuti Lote ka tundile lonjanga vonjo, omo liusumba a kuatela omanu vakuimbu. Kua kalavo ohele yikuavo. Handi vali, citava okuti wa kũlĩhĩle okuti olosoma vivali via kupukila voviva viocikokoto vocimbota cimue ca kala ocipepi. (Efet. 14:8-12) Omo okuti Lote wa kala ohueli kuenda onjali citava okuti wa lekisa esakalalo lepata liaye. Handi vali, Lote wa kuata ukuasi walua kuenje citava okuti wa kuatele onjo yimue ya fina ko Sodoma. (Efet. 13:5, 6) Ocili okuti lacimue pokati kovina evi, ceca esunga lieci Lote kapokuilile lonjanga ku Yehova. Pole, Yehova ka luluvalele kakulueya a Lote, pole, wo tenda okuti “ulume ukuesunga.”—2 Pet. 2:7, 8.

15. Nye tu sukila oku linga oco tu yuvule oku pisa ekalo liomunu umue?

¹⁵ Oco tu yuvule oku pisa ekalo liomunu umue, tu sukila oku kũlĩhisa ciwa ndomo eye a liyevite. Eci oco ca linga manji umue ukãi o tukuiwa Veronica wo ko Europa. Eye wa popia hati: “Manji umue ukãi, olonjanja viosi wa enda oku lekisa esumuo. Eye wa enda oku liamũha la vakuavo. Olonjanja vimue ndaenda oku kuata ohele yoku u lama. Kuenje nda sima ndoco: ‘Nda nda kaile vekalo liaye, nda nda sukila ekamba limue.’ Omo liaco, nda nõlapo oku u pulisa ndomo eye a liyevite. Kuenje eye wa fetika oku ndi situluila  ovisimĩlo viaye! Kaliye ndi kuete elomboloko liwa liekalo liaye.”

16. Nda tu yongola oku kũlĩha ciwa vakuetu momo lie ci kuetele esilivilo oku likutilila?

¹⁶ Yehova eye lika wa tu kũlĩha ciwa. (Olosap. 15:11) Omo liaco, pinga kokuaye oco a ku kuatise oku tenda vakuene ndomo eye a va tenda. Pinga ku Yehova oco o kũlĩhe ndomo o lekisa ohenda kokuavo. Ohutililo ya kuatisa manji umue ukãi o tukuiwa Angela, oku kũlĩha ciwa ekalo lia vamanji. Vekongelo a kasi mua kala manji umue okuti ka va likuatelele ukamba. Manji Angela wa popia hati: “Nda ca leluka kokuange oku kupukila vonjanjo yoku pisa manji yaco loku ‘siapo oku lika’ laye. Kuenje nda likutilila ku Yehova oco a ñuatise oku kũlĩha ciwa manji yaco.” Anga hẽ Yehova wa yevelela olohutililo via manji Angela? Eye wamisako hati: “Tua tundila kumosi kupange woku kunda kuenda tua sapela olowola vialua. Kuenje ndo yevelela lohenda. Cilo ocisola cange kokuaye ca livokiya kuenda nda nõlapo oku u kuatisa.”

17. Nye tua nõlapo oku linga?

¹⁷ Ove ku pondola oku pungula manji o sesamẽla ohenda lu ka sesamẽla. Citava okuti manji umue o kasi oku pita lovitangi vimue eye muẽle a likokela ndeci ca pita la Yona, Eliya, Hagare kuenda Lote. Ocili okuti pamue tua pitile ale lovitangi ndevi. Eli olio esunga lieci Yehova a tu pingila oku lekisa ohenda ku vakuetu. (1 Pet. 3:8) Eci tu pokola ku Yehova, ci tu kuatisa oku tokekisa omunga yetu la vamanji voluali luosi, ndaño okuti kekalo tua litepa. Omo liaco, nõlapo oku yevelela lutate, oku kũlĩha ekalo lia vamanji kuenda oku lekisa ohenda kokuavo.