A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

CAWN AWK CAPAR 14

Chaklei In A Rami Dohnak

Chaklei In A Rami Dohnak

“Khaubawk bu ngan pipi miphun pakhat, [NW] nih kan ram cu an hranh cang.”—JOEL 1:6.

HLA 95 Ceunak A Ceu Chin

LANGHTERNAK *

1. Unaupa Russell le a hawile nih zei bantuk hlathlai ning dah an hman, mah cu zeicah a ṭhami hlathlai ning a si?

A LUANCIA kumzabu lioah Unaupa C.  T. Russell le a hawile, siangngakchia phu hmete pakhat cu hmunkhat ah an i tong i Baibal kha an hlathlaiṭi hna. Jehovah Pathian, Jesuh Khrih, thihnak le tlanhnak man kong he aa tlaiin Baibal nih zeidah a kan cawnpiak taktak timi kong kha hngalh an duh tuk. An hlathlai ning cu a sawhsawhte a si. Pakhat nih biahalnak a tuah, cun mah kong he aa tlaimi Baibal caang pawl kha an phu ningin an hlathlaiṭi hna. A donghnak ah an hlathlaimi in an cawn khawhmi kong kha ca in an ṭial. Jehovah nih mah pa hna kha Baibal in a biapimi a kong tampi hngalhthiam awkah a bawmh hna, mah biatak hna cu tuchan tiang kan caah a biapi rih.

2. Baibal chimchungbia kong hngalhthiam awk kan i zuam tikah a caan ah zei palhnak dah kan tuah tawn?

2 Asinain a rauhhlan ah Baibal siangngakchia hna nih a hrampi Baibal cawnpiaknak kong hngalhthiam nakin Baibal chimchungbia kong hngalhthiam cu a har deuh ti kha an hun hngalh. Zeicah a har deuh? Pakhatnak, Baibal chimchungbia cu a tlin hnu lawngah ṭha tein kan hngalhthiam khawh. Asinain a dang a ruang a um rih. Chimchungbia ṭha tein hngalhthiam awkah a kong a dihlak in kan hngalhthiam a hau. A kong pakhat lawng ah lungthin kan pek i a dang kha zei rel loin kan um ahcun a hmaan ning tein kan hngalthiam kho lai lo. Joel Baibal chimchungbia zong cutin si dawh a si. Atu mah chimchungbia kong le kan hngalthiam ning kha zeicah kan thlen a hauh timi kong kha i ruahṭi ṭhan hna hmanh u sih.

3-4. Atu tiangah Joel 2:7-9 i chimchungbia kha zeitindah kan ruah?

3 Joel 2:7-9 rel. Joel nih Israel ram ah a cang dingmi khaubawk rai kong kha a chimchung. An ha le an khabe cu chiandeih bantuk a si i Israel ram i thinghnah vialte kha an ei dih. (Joel 1:4, 6) Kum tampi chung mah chimchungbia nih Jehovah miphun pawl cu thloh khawh a si lomi khaubawk bu pakhat bantukin phung an chim peng lai a ti duhnak a si tiah kan rak ruah. Cun mah an rian ṭuannak nih “lohmun” asiloah biaknaklei hruaitu pawl kut tangah a ummi mi pawl kha a hnorsuan hna tiah kan rak ruah. *

4 Joel 2:7-9 lawng kan rel ahcun mah fianternak cu a hmaanmi a lo men lai. Asinain chimchungbia kong dihlak kha ṭha tein kan ruah ahcun aa dannak hngalhthiam a herh ti kha kan hngalh lai. Zeicah a herh timi kong he aa tlaiin a ruang pali kha i ruahhmanh hna u sih.

Thlen A Herhnak A Ruang Pali

5-6. (a) Joel 2:20 kan rel tikah zei bia dah kan i hal awk a si? (b) Joel 2:25 kan rel tikah zei bia dah kan i hal awk a si?

5 Pakhatnak, Jehovah nih khaubawk rai kong he aa tlaiin bia aa kammi kong hi ruathmanh: “Chaklei [khaubawk] in a rami ṭihnung cu nan sinin lam hlapi ah ka ṭhial lai.” (Joel 2:20) Mah khaubawkbu nih Jesuh nawlpeknak ningin phung a chimmi le zultu siternak rian a ṭuanmi Jehovah Tehte Hna kha a aiawh hna ahcun Jehovah nih zeicah nan sinin lam hlapi ah ka ṭhial hna lai tiah bia aa kam? (Ezek. 33:7-9; Matt. 28:19, 20) Jehovah nih lam hlapi ah a ṭhialmi hna cu zumhfekmi a salle si loin a miphun pawl a ralchanhtu thil pakhat asiloah mi pakhat a si ti cu a fiang ko.

6 Pahnihnak, Joel 2:25 ah aa ṭialmi kong hi ruathmanh. Jehovah nih hitin a ti: “Khaubawk bu ngan pipi nih nan ti le nan rawl an ei kum i nan sunghmi kha kaan pek ṭhan hna lai. Hi ralkapbu aan thlahhnawhtu hna kha keimah ka si.” Khaubawk bu nih an hrawhmi thil caah “kaan pek ṭhan” hna lai tiah Jehovah nih bia aa kammi hi i cinken. Khaubawk nih Pennak kong a chimtu hna kha a aiawh hna ahcun mah an thanhmi thawngpang nih hrawhnak a chuahter khawh tinak a si lai. Asinain mah thawngpang nih nunnak a khamh khawh i miṭhalo kha i ngaihchih awkah a forh khawh. (Ezek. 33:8, 19) Mah cu an caah zei tluk thluachuah dah a si.

7. Joel 2:28, 29 i “cu hnuah” timi bia cu zei sullam dah a si?

7 Joel 2:28, 29 rel. Pathumnak, chimchungbia chung i aa changchang in a cangmi kong hna kha ruat. Jehovah nih hitin a chimmi bia kha i cinken: “Cu hnuah cun, mi vialte kha ka thlarau ka toih hna lai.” Mah cu khaubawk pawl nih an rian an liim dih hnuah a si maw? Khaubawk cu Pennak kong a chimtu hna an si ahcun Jehovah nih phung an chim dih hnuah zeicah a thiang thlarau kha a toih hna? A taktak ti ahcun, a ṭhawngmi Pathian thiang thlarau bawmhnak loin cun kum tampi chung kan rianṭuannak ralchanhnak le khenkhamnak lakah phung an chim kho zungzal lai lo.

Unaupa J. F. Rutherford le hi vawlei thil ṭhalo a do i Pathian biaceihnak kong ral ṭha tein a thanhmi a dang chiti thuhmi hna (Catlangbu 8 zoh)

8. Biathlam 9:1-11 chung i khaubawk nih ahote dah a aiawh hna? (A phaw hmanthlak zoh.)

8 Biathlam 9:1-11 rel. Atu a ruang palinak kha zohhmanh hna u sih. A hmasa ah kan i ruah cang bantukin kan phungchimnak rian le Joel chung i khaubawk rai kong cu aa pehtlaimi a si caah Biathlam Baibal chung i chimchungbia he aa lawhnak a um. Mah chimchungbia i khaubawk bu cu minung hmai an ngei i an lu ah ‘suiluchin bantuk kha an i chinh.’ (Biat. 9:7) Khaubawk pawl cu thla nga hrawng an nung i an nun chungah “an cal ah Pathian hmelchunhnak a ngei lomi [Pathian ral] lawnglawng kha” an hrem khawh hna. (Biat. 9:4, 5) Mah nih Jehovah i chiti thuhmi a salle kha a chim duhmi hna a si men lai. Annih nih hi vawlei thil ṭhalo kha an doh i Pathian biaceihnak kong kha ral ṭha tein an thanh, mah nih hi vawlei leiah a ṭangmi mi pawl kha lungnuam loin a umter hna.

9. Khaubawk kong he aa tlain Joel hmuhmi le Johan hmuhmi langhnak aa dannak cu zeidah a si?

9 Biathlam chung i chimchungbia le Joel chung i a kong pakhat cu aa lawhnak a um. Asinain a sullam cu aa khat lo. Mah hi ruathmanh: Joel chung i chimchungbia ah khaubawk bu nih thinghnah vialte kha an ei dih. (Joel 1:4, 6, 7) Asinain Johan hmuhmi langhnak ahcun khaubawk pawl kha “ram hring siseh, thingkung siseh, ram kung siseh, hrawk hna hlah u” tiah an ti hna. (Biat. 9:4) Joel nih a hmuhmi khaubawk pawl cu chaklei in a rami an si. (Joel 2:20) Asinain Johan hmuhmi khaubawk pawl cu dongh hngal lo khor chungin a chuakmi an si. (Biat. 9:2, 3) Cun Joel chimchungbia ah annih cu lam hlapi ah ṭhial an si. Asinain Biathlam chung i khaubawk pawl cu lam hlapi ah ṭhial an si lo, an rian an liim nakhnga nawl pek an si. Baibal ah Jehovah cu an cungah aa lawm lo tiah a langhtermi a um lo.—“ Khaubawk Kong He Aa Tlaimi Chimchungbia—Aa Lawhnak Le Aa Dannak” timi rinli kulh ah zoh.

10. Khaubawk kong he aa tlaiin Joel hmuhmi le Johan hmuhmi langhnak aa dannak kha Baibal in tahchunhnak pe.

10 Mah chimchungbia i aa dannak nih mah langhnak pahnih cu aa pehtlaimi a si lo ti kha hngalhthiam awkah a kan bawmh. Cucaah Joel nih a hmuhmi “khaubawk” le Biathlam Baibal chung i “khaubawk” cu aa lo lo tiah kan chim kho lai maw? Kan chim khawh. Baibal chungah, thil pakhatkhat kha aa lo lomi lam in an hman tikah a caan ah a sullam zong aa lo tawn lo. Tahchunhnak ah, Biathlam 5:5 ah Jesuh kha “Judah phun chungin a chuakmi Chiandeih” tiah a ti nain 1 Peter 5:8 ah Satan kha “seh awk kawl ah, chiandeih bangin a vak cuahmah ko” tiah a ti. A ruang pali kong kan i ruah cang hna, aa pehtlaih ning hngalhthiam awk a har caah a dang Joel chimchungbia hna zong hlathlai a hau. Zeitindah kan hlathlai khawh?

A Sullam cu Zeidah a si?

11. Khaubawk cu ahote dah an si ti hngalhthiam awkah Joel 1:6 le 2:1, 8, 11 nih zeitindah a kan bawmh?

11 A dang Joel chimchungbia kan hlathlai tikah mah chimchungbia cu ralkap pawl raldohnak kong a chimchungmi a si ti kha kan hngalhthiam. (Joel 1:6; 2:1, 8, 11) Jehovah nih nawl a ngai lomi Israel mi pawl kha “ralkapbu” (Babilon ralkap) hmangin dan ka tat hna lai tiah a ti. (Joel 2:25) Mah dotu ralkap pawl cu “chaklei in a rami” tiah auh awkah an i tlak, zeicahtiah Babilon mi hna nih Israel mi pawl kha chaklei in an doh hna caah a si. (Joel 2:20) Mah ralkap pawl cu ṭha tein dirhmi khaubawk bu bantuk an si. An kong he aa tlaiin Joel nih hitin a ti: ‘Pakhat le pakhat [ralkap] . . . hmailei an kal kha an ngol hlei lo . . . Khuapi kha an nam, A vampang ah khan an kai, inn chungah khan an lut, Mifir bantukin thlalangawng in an lut.’ (Joel 2:8, 9) Mah kha na mitthlam ah na cuanter kho maw? Ralkap pawl cu hmun kip ah an um caah thuh khawhnak hmun a um lo. Cucaah Babilon mi hna kut in a luat khomi ahohmanh an um lo.

12. Khaubawk bu he aa tlaiin Joel chimchungbia cu zeitindah a tlin?

12 Khaubawk bantukin, Babilon (asiloah Khaldi) mi hna nih BC 607 ah Jerusalem kha an doh. Baibal nih hitin a ti: “An tlangval hna cu an hmunthiang inn chungah khan vainam in a that i, tlangval cungah siseh, upa cungah siseh, zaangfahnak a ngei lomi, Khaldi mi siangpahrang kha an cungah a ratpi; a kut chungah cun an dihlak in a chanh hna. Cun Pathian inn cu an khangh i Jerusalem khua kulhnak vanpang cu an chimh hna i a chung i siangpahrang inn vialte cu mei in an khangh hna i a umkheng man sung vialte cu an hrawh dih hna.” (2 Chan. 36:17, 19) Babilon mi nih mah ram an hrawh dih hnuah mi pawl nih “minung siseh, saram siseh, an um lonak thetse ram bantuk a si lai tiah na ti i Babilon mi sinah pek a si lai” timi bia lawng kha an chim khawh lai.—Jer. 32:43.

13. Jeremiah 16:16, 18 i a sullam kha fianter.

13 Joel nih chimchungbia a chim in kum 200 a rauh hnuah Jehovah nih Jeremiah hmangin mah dohnak kong kha a rak chimchung. Mah dotu pawl nih ṭhatlonak a tuahmi Israel mi pawl kha an kawl hna i an tlaih dih hna lai tiah a ti. “Cun ngatlaitu tampi kha ka cah hna lai i hi mi hna hi an tlaih hna lai, tiah BAWIPA nih a ti. Cun cu hnuah cun ramvaimi tampi kha ka cah hna lai i tlang kip le fing kip le lungpang kua kip ah khan an kawl hna lai. . . . an sualnak le an ṭhatlonak cu a let hnih in ka chamter hna lai.” Cucaah aa ngaichih lomi Israel mi pawl cu Babilon mi kut in an luat kho lai lo.—Jer. 16:16, 18.

Dirh Ṭhannak

14. Joel 2:28, 29 bia cu zeitikah dah a tlin?

14 Joel nih dirh ṭhannak kong he aa tlaimi thawngṭha kha a rak chim. Mah ram cu tirawl in a khat ṭhan lai. (Joel 2:23-26) Cun hmailei ah thlarau rawl zong duhdim tein kan hmuh cang lai. Jehovah nih “mi vialte kha ka thlarau ka toih hna lai i nan fapa hna le nan fanu hna nih ka bia kha an chim lai. . . . salpa hna le sal nu hna hmanh kha, ka thlarau ka toih hna lai” tiah a ti. (Joel 2:28, 29) Mah cu Israel mi Babilon in an ram ah an kir ṭhan hnuah a tling colh lo. Mah canah, kumzabu tampi a ruah hnu AD 33 Pentekos ni tu ah a rak tling. Zeitindah kan hngalh khawh?

15. Lamkaltu 2:16, 17 ningin Peter nih Joel 2:28 kha zeitindah a thlen, mah nih zeidah a langhter?

15 Pentekos ni ah a cangmi khuaruahhar thil kong he aa tlaiin Joel 2:28, 29 kha lamkaltu Peter nih thiang thlarau lamhruainak thawngin a rak chim. Mah ni zinglei suimilam pakua hrawngah, Pathian thiang thlarau toihmi a hmumi hna nih “Pathian nih thil lianngan a tuahmi” kong kha an hun chim. (Lam. 2:11) Peter nih thiang thlarau lamhruainak thawngin Joel chimchungbia kha a cherhchanh tikah a chimmi biafang tlawmpal aa dang. Zeidah a thlen ti kha na hngal maw? (Lamkaltu 2:16, 17 rel.) Peter nih “cu hnuah” timi bia kha hmangin thawk canah “ni hmanung bik ahcun” timi bia tu kha a rak hman. Mah cu Judah thil sining donghnak caan kha a chim duhmi a si. Mah caan ah Pathian nih ‘mi vialte kha a thlarau a toih hna lai.’ Mah nih Joel chimchungbia a tlin hlanah caan saupi a rau lai ti kha a langhter.

16. Kumzabu pakhatnak i phungchim rianṭuannak ah Pathian thiang thlarau cu zeitindah huham a ngeih, tuchan ah tah zeitin?

16 Pathian nih kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna sinah a thiang thlarau a toih hna hnuah annih nih vawleicung pumpi ah phung an hun chim. AD 61 hrawngah lamkaltu Paul nih Kolose khuami hna sinah cakuat a ṭial i “van rang tang khuazakip ah sermi thil vialte sinah” thawngṭha kha chim a si cang tiah a ti. (Kol. 1:23) Paul nih “sermi thil vialte” tiah a ti tikah Paul le midang nih khual an tlawn khawhnak hmun pawl kha a chim duhmi a si. A ṭhawngmi Jehovah thiang thlarau bawmhnak thawngin atu kan chan ah cun “vawlei cung dihlak” ah phungchim a si cang.—Lam. 13:47; ‘ Ka Thlarau Kha Kaan Toih Hna Lai’ timi rinli kulh ah zoh.

Zeidah Aa Thleng?

17. Khaubawk kong he aa tlaiin Joel chimchungbia kan hngalhthiam ning cu zeitindah aa thlen?

17 Zeidah aa thleng? Atu ah Joel 2:7-9 ah a ummi chimchungbia kha ṭha deuh in kan hngalhthiam cang. Mah Baibal caang nih phungchim rianṭuannak ah kan i zuamnak kha si loin BC 607 i Jerusalem a domi Babilon ralkap pawl i an tuahsernak kha a chim duhmi a si.

18. Jehovah miphun pawl kong he aa tlaiin zeidah aa thleng lo?

18 Zeidah aa thleng lo? Jehovah miphun pawl nih lam a phunphun kha hmangin khoika hmun paohah phung an chim peng. (Matt. 24:14) Zei bantuk cozah hmanh nih phungchim lo awkah an kan kham kho lo. Jehovah nih thluachuah a kan pek caah hlan nakin atu ah Pennak kong thawngṭha kha ralṭha deuh in kan chim khawh. Baibal chimchungbia pawl hngalhthiam khawh awkah Jehovah kha toidor tein kan i bochan peng ahcun a caan a phanh tikah Jehovah nih “biatak chungah” a kan luhpi lai.—Johan 16:13.

HLA 97 Pathian Bia Cu Kan Nunnak A Si

^ cat. 5 Tuchan i kan phungchim rianṭuannak kong he aa tlaiin Joel dal 1 le 2 ah a chimchungmi bia kan zumhnak hi kum tampi a si cang. Asinain mah Joel chimchungbia he aa tlaiin kan hngalhthiam ning thlen a herhnak a ruang pali a um. Mah cu zei hna dah an si?

^ cat. 3 Tahchunhnak ah, “Thil Sermi Ah Hmuhmi Jehovah Fimnak” timi capar kha 2009, April 15, Vennak Innsang, cahmai 14-16 ah zoh.