1. Hpunau Rase hte shi a manaw manam ni gaw gara hkaja ai ladat hpe lang wa ai kun? Dai gaw hpa majaw akyu nga ai kun?

LAI WA SAI shaning 100 jan hta, Hpunau C.T. Rase, shi a manang ni hte Chyum Laika hkaja ai hpung kaji gaw arau hkrum zup hpang wa ai. Yehowa Karai Kasang, Yesu Hkristu, si mat ai masha ni a masa lam hte gawng malai hkungga hte seng nna, Chyum Laika teng sha sharin ya ai lam hpe chye mayu ma ai. Shanhte hkaja ai ladat gaw asan sha re. Ga san langai hpe marai langai san ai. Ngut yang, dai lam hte seng ai Chyum daw yawng hpe arau bai sawn maram ai. Hpang jahtum, shanhte tam mu wa ai lam ni hpe ka matsing da ai. Yehowa a shaman chyeju hte dai Hkristan la ni gaw, dai ni anhte manu shadan ai tengman ai Chyum Laika madung lam law law hpe tam mu wa ai.

2. Chyum Laika myihtoi ga hpe chye na na matu shakut ai shaloi kalang lang hpa gaw sawn shut ai baw byin chye ai kun?

² Chyum Laika myihtoi ga gaw Chyum Laika madung lam ni hta na, grau chye na yak ai hpe kade n na yang Chyum jawng ma ni chye wa ai. Dai zawn hpa majaw byin ai kun? Langai hku nna, Chyum Laika myihtoi ga ni gaw hpring tsup nga ai laman (sh) hpring tsup ngut ai hpang she grau chye na wa ai. Raitim, kaga lam naw nga ai. Myihtoi ga langai hpe jaw ai hku chye na na matu, lawu lahta ga ni hpe bai myit yu ra ai. Lama na, anhte gaw myihtoi ga a lam langai hpe sha myit maju jung nna, kaga lam ni hpe n myit yu ai nga yang, shut ai hku sawn la hkrup chye ai. Yoela Laika hta lawm ai myihtoi ga ni hte seng nna bai myit yu ai shaloi, dai zawn byin wa ai. Dai myihtoi ga hpe bai sawn dinglik yu nna, hpa majaw galai shai ra ai lam hpe yu yu ga.

3-4. Yoela 2:7-9 hta mu lu ai myihtoi ga hpe ya aten du hkra anhte gara hku chye na wa ai kun?

 ³ Yoela 2:7-9 hpe hti u. Israela mung hpe dinggam-yaw tsin-yam hte jahten kau na lam Yoela tau hkrau tsun da ai. Hkanghkyi ni a wa ni hte kawng ni zawn, dai dinggam-yaw ni gaw mu mamu yawng hpe araw sha kau ai. (Yoe 1:4, 6) Yehowa a masha ni gaw, dinggam-yaw zawn n hkring n sa matut hkaw tsun na ngu nna, dai myihtoi ga hta tau hkrau tsun da ai ngu shaning law law chye na wa ai. Dai hkaw tsun bungli gaw, “mungdan” (sh) nawku htung ningbaw ni a hkang ai npu hta nga ai masha ni a ntsa n kaja ai akyu nga wa na ngu chye na wa ai. *

⁴ Yoela 2:7-9 hpe sha hti na nga yang, dai zawn sawn la ai gaw jaw na zawn re. Raitim, dai myihtoi ga a lawu lahta lam ni hpe myit yu ai shaloi, kaga lachyum re ai hpe chye na wa ai. Dai zawn chye na shangun ai lam 4 hpe yu yu ga.

5-6. (a) Yoela 2:20 hpe hti ai shaloi hpa ga san pru wa ai kun? (b) Yoela 2:25 hpe gara hku sawn la ra ai kun?

⁵ Langai, “dingdung maga na luksuk laba [dinggam-yaw] ni hpe, ngai nanhte kaw na tsan tsan de jahtaw kau” na ngu tsun da ai dinggam-yaw tsin-yam hte seng nna Yehowa tsun da ai hpe yu yu ga. (Yoe 2:20) Lama na, dinggam-yaw ni gaw, hkaw tsun nna sape shatai mu ngu ai Yesu a ga hpe madat nga ai Yehowa Sakse ni hpe tsun ai rai yang, Yehowa gaw shanhte hpe tsan tsan de gawt kau na kun? (Eze 33:7-9; Mat 28:19, 20) Gawt kau na n re. Dai majaw, Yehowa gaw sadi dung ai mayam ni hpe n re ai sha, shi a masha ni a hpyen (sh) lama ma hpe tsan tsan de gawt kau ai hpe tsun ai re.

⁶ Lahkawng, Yoela 2:25 hta ka da ai lam ni hpe atsawm myit yu ga. Dai hta, Yehowa ndai hku tsun ai: “Ngai nanhte hpang de shangun dat ai, nye a hpyen luksuk kaba ngu ai, dinggam-yaw hkakrit, shingchyut hte shingtai sha kau ai shaning ni, ngai nanhte hpe bai hkin ya na nngai.” Dinggam-yaw a majaw htenza mat ai hpe “bai hkin ya na” ngu Yehowa ga sadi jaw da ai hpe myit yu ga. Lama na, dinggam-yaw ni gaw mungdan shiga hkaw tsun nga ai ni hpe tsun ai rai yang, shanhte ndau shana nga ai shiga gaw htenza shangun ai shiga rai mat na re. De a malai, dai shiga gaw asak hpe pyi hkye ya lu nna, nhkru ai masha nkau mi hpe mung myit malai lu na matu shadut ya lu ai. (Eze 33:8, 19) Shanhte a matu grai kaja ai shiga she re.

7. Yoela 2:28, 29 hta lawm ai “hpang e” ngu ai ga si hpe chye na na matu hpa gaw karum ya ai kun?

⁷ Yoela 2:28, 29 hpe hti u. Masum, myihtoi ga a matut manoi mabyin ni hpe yu yu ga. Dinggam-yaw ni gaw, shanhte a bungli hpe ngut kre hkra galaw ngut ai hpang she, “hpang e ngai gaw, . . . nye a Wenyi hpe ru jaw” na ngu Yehowa tsun ai hpe sadi hkrup ai kun? Lama na, dinggam-yaw ni gaw Karai Mungdan ndau shana ai ni rai yang, shanhte a hkaw tsun bungli ngut ai hpang she, Yehowa gaw shanhte a ntsa hpa majaw shi a wenyi ru jaw na kun? Yehowa a atsam kaba ai chyoi pra ai wenyi a karum shingtau lam n lawm yang, ninghkap ai lam ni, pat shingdang ai lam ni hkrum ai shaloi, shaning law law matut hkaw tsun lu na n re.

8. Shingran 9:1-11 hta tsun da ai dinggam-yaw ni gaw kadai hpe tsun mayu ai kun? (Makawp sumla hpe yu u.)

⁸ Shingran 9:1-11 hpe hti u. Ya mali ngu na lam hpe myit yu ga. Yoela Laika hta mu lu ai dinggam-yaw tsin-yam gaw, anhte a hkaw tsun bungli hpe tsun ai ngu nna lai wa sai aten hta tsun wa ai gaw, Shingran Laika hta mu lu ai myihtoi ga hte bung ai majaw re. Dai myihtoi ga  hta, dinggam-yaw ni gaw masha a myiman zawn rai nna, shanhte a baw ntsa hta “ja janmau nsan ai gup nga ai” ngu hkrang shachyaw da ai. (Shr 9:7) Dinggam-yaw ni gaw shanhte a asak shata manga laman, “lahtan hta Karai Kasang a dazik n kap ai masha [Karai a hpyen] ni hpe sha zingri” kau ai. (Shr 9:4, 5) Dai dinggam-yaw ni gaw, Yehowa a namman chya hkam ai mayam ni hpe tsun mayu ai rai na re. Shanhte gaw, ndai nhkru ai mungkan hpe Karai Kasang tara jeyang na lam hpe, nden marai hte ndau shana wa ai. Dai majaw, mungkan hpe madi shadaw ya ai ni a matu, grai nan n ra sharawng hpa lam byin wa ai.

9. Yoela hte Yawhan mu wa ai dinggam-yaw ni a lapran hpa shai ai lam ni nga ai kun?

⁹ Shingran Laika hte Yoela Laika hta mu lu ai myihtoi ga ni gaw, bung ai lam ni nga ai zawn, shai ai lam ni mung nga ai hpe anhte chye wa ai. Yoela myihtoi ga hta, dinggam-yaw ni gaw nsi naisi ni hpe sha kau ai. (Yoe 1:4, 6, 7) Yawhan a shingran hta gaw, nsi naisi ni hpe n sha na matu tsun da ai. (Shr 9:4) Yoela mu ai dinggam-yaw ni gaw dingdung maga kaw na sa wa ai. (Yoe 2:20) Yawhan mu ai dinggam-yaw ni gaw, nhkun kaw nna pru wa ai. (Shr 9:2, 3) Yoela tsun da ai dinggam-yaw ni gaw tsan tsan de gawt kau hkrum ai. Shingran Laika hta gaw, tsan tsan de gawt kau n hkrum ai sha, shanhte a bungli hpe ngut kre hkra galaw na matu ahkang lu ai. Dai majaw, shanhte gaw Yehowa a myiman lu la nga ai hpe chye lu ai.​—“ Dinggam-yaw Hte Seng Ai Myihtoi Ga Ni​—Bung Ai Zawn Raitim Shai” ngu ai lawk hpe yu u.

10. Yoela hte Yawhan Laika kaw lawm ai dinggam-yaw ni gaw n bung ai hpe chye na na matu karum ya ai Chyum Laika ga shadawn hpe tsun dan u.

 ¹⁰ Dai myihtoi ga lahkawng a lapran shai ai lam ni hpe yu yang, matut mahkai lam n nga ai hpe chye lu ai. Yoela Laika hta tsun da ai dinggam-yaw ni hte Shingran Laika hta tsun da ai dinggam-yaw ni gaw n bung ai. Chyum Laika hta, masat dingsat langai hpe sha, n bung ai lachyum hku nna lachyum shapraw ai. Ga shadawn, Shingran 5:5 hta Yesu hpe “Yuda amyu hta na hkanghkyi” ngu tsun da ai. Raitim, 1 Petru 5:8 hta gaw Satan hpe “shabam ai hkanghkyi” ngu tsun da ai. Ya anhte chye na da ai lam hta ga san ni pru wa ai majaw, Yoela myihtoi ga a lachyum hpe chye na matu galaw ra sai. Lachyum gaw hpa rai na kun?

11. Dinggam-yaw gaw kadai re ai hpe chye na na matu Yoela 1:6 hte 2:1, 8, 11 gaw gara hku karum ya ai kun?

¹¹ Yoela myihtoi ga a kaga Chyum daw ni hpe bai myit yu ai shaloi, dai myihtoi ga gaw hpyen gasat ai hpe tau hkrau tsun da ai lam chye na wa ai. (Yoe 1:6; 2:1, 8, 11) Ga n madat ai Israela ni hpe ari jaw na matu “hpyen luksuk kaba” (Babelon hpyen la ni) hpe akyu jashawn na ngu Yehowa tsun ai. (Yoe 2:25) Babelon masha ni gaw Israela masha ni hpe shang gasat na matu dingdung maga kaw nna sa wa ai majaw, shang gasat ai hpyen dap hpe “dingdung maga na luksuk laba ni” ngu shaga ai. (Yoe 2:20) Dai hpyen dap gaw atsawm hpawng de da ai dinggam-yaw hpung hte bung ai. Yoela ndai hku tsun ai: “Tinang lam tinang hkan hkawm ma ai: . . . Dai ni gaw mare ntsa e shingtawt hkawm ma ai; mare bunghku ntsa e gat hkawm ma ai; nta ni hta lung shang ma ai; lagu lagut zawn, hkuwawt hku shang bang wa ma ai.” (Yoe 2:8, 9) Dai mabyin hpe shingran mu ai kun? Hpyen la ni gaw shara shagu hta nga taw ai majaw, makoi na shara n nga ai. Babelon hpyen dap a nhtu kaw na lawt lu ai masha kadai mung n nga ai.

12. Dinggam-yaw hte seng ai Yoela a myihtoi ga gaw gara hku hpring tsup wa ai kun?

¹² Dinggam-yaw zawn, Babelon masha ni gaw B.C. 607 hta Yerusalem mare hpe shang gasat ai. Chyum Laika hta ndai hku tsun da ai: “Dai re ai majaw shi gaw Hkalde a hkawhkam hpe shanhte hpang de shangun dat nna, dai wa gaw, . . . shanhte a shabrang ni hpe sat kau nna, brang ram ni hte mahkawn ni hpe mung, aprat kaba ai hte gumgai dingla ni hpe pyi matsan n dum nga ai: shi gaw yawng mayawng hpe shi a lata hta ap kau mu ai. Shanhte gaw Karai Kasang a nta hpe nat kau ai hte, Yerusalem mare bunghku hpe run kau nna, hkawhkam htingnu ni mahkra hpe nat kau nhtawm, de a manu hpu ai arung arai nlang hte hpe shaza kau mu ai.” (2 Hl 36:17, 19) Babelon hpyen dap gaw mungdan hpe shang gasat nna jahten kau ngut ai hpang, “masha rai ti mung, yam nga rai ti mung, n shanu lu ai katsi katsang re ai zaibru jang zawn tai mat” sai nga nna sha masha ni lu tsun sana re.​—Yer 32:43, JCLB.

13. Yeremia 16:16, 18 a lachyum hpe sanglang dan u.

¹³ Yoela myihtoi htoi ngut ai hpang shaning 200 jan hta, Yehowa gaw ndai gasat ai lam hte seng nna tau hkrau tsun na matu, Yeremia hpe akyu jashawn wa ai. Shang gasat ai ni gaw, nhkru ai lam ni galaw ai Israela masha ni hpe tam nna, yawng hpe rim la mat wa na ngu shi tsun ai. ‘Yehowa ning nga ai, Yu u; ngai gaw nga hkwi ai ni law law hpe shaga la nna, shanhte hpe hkwi shangun na nngai; dai hpang jaugawng law law hpe ngai shaga la nna, shanhte hpe bum shagu, kawng shagu hte bum ga na lungpu ni hta tam shangun na nngai. . . . ngai shanhte hpe shanhte a yubak hte n hkru ai a matu tsep kawp ari jaw na.’ Myit malai n lu ai Israela ni gaw Babelon hpyen dap kaw nna lawt na matu, makoi shara tam ai shaloi, nammukdara  hta mung, nam maling hta mung mu na n re.​—Yer 16:16, 18, NW.

14. Yoela 2:28, 29 gaw gara aten hta hpring tsup wa ai kun?

¹⁴ Yoela hta kaja ai shiga mung nga ai. Mungdan gaw namsi namsaw ni hte bai hpring wa na re. (Yoe 2:23-26) Htawm hpang aten langai ngai hta, wenyi malu masha ni nhpaw n ya lu la wa na re. “Ashan yawng a ntsa e nye a Wenyi hpe ru jaw nna, nanhte a shayi shadang sha ni myihtoi htoi na ma ra ai; . . . Nye a nchyang la ni hte, nye a nchyang jan ni a ntsa e mung, nye a Wenyi hpe, ngai ru jaw na” ngu Yehowa tsun ai. (Yoe 2:28, 29) Israela ni Babelon kaw nna shanhte a mungdan de bai wa ai hte kalang ta Karai a wenyi ru jaw wa ai n re. Tsa ban shaning law law na ai hpang, A.D. 33 Pentekoti Poi hta she dai lam hpring tsup wa ai. Gara hku chye lu ai kun?

15. Kasa 2:16, 17 hku nga yang Petru gaw Yoela 2:28 hpe gara hku galai shai nna tsun wa ai kun? Dai gaw hpa hpe madun dan nga ai kun?

¹⁵ Pentekoti Poi shani hta byin ai mauhpa mabyin hpe kasa Petru tsun ai shaloi, chyoi pra ai wenyi shadut ya ai majaw, Yoela 2:28, 29 hpe lakap nna tsun wa ai. Jahpawt hkying 9 daram hta, mauhpa lam hku nna chyoi pra ai wenyi ru jaw ai lam byin wa ai. Dai wenyi lu la ai ni gaw “Karai Kasang a mauhpa amu magam lam” tsun hpang wa ma ai. (Kas 2:11) Yoela a myihtoi ga hpe lakap nna tsun ai shaloi, loi mi shai ai ga si hpe Petru lang wa ai. Galai shai ai lam hpe sadi hkrup ai kun? (Kasa 2:16, 17 hpe hti u.) “Hpang e” ngu ai ga si hte lakap nna tsun na malai, “hpang jahtum na nhtoi ni” ngu nna Petru tsun ai. Ndai lam hta, Yuda ni a hpang jahtum nhtoi hta Karai a wenyi gaw “ashan yawng a ntsa e” ru jaw na ngu tsun ai re. Yoela a myihtoi ga gaw aten grai na yang she, hpring tsup ai hpe dai lam gaw madun dan nga ai.

16. Tsa ban langai hta hkaw tsun bungli ntsa Karai a chyoi pra ai wenyi gaw gara hku akyu shabyin ya ai kun? Dai ni aten hta mung gara hku kun?

 ¹⁶ Tsa ban langai hta, mauhpa lam hku nna Karai a wenyi ru jaw ngut ai hpang, hkaw tsun bungli gaw mungkan ting chyam bra mat ai. A.D. 61 daram hta, Kolose nawku hpung de kasa Pawlu laika ka ai shaloi, “sumsing lamu a npu e hpan da mada hte hpe hkaw tsun dan” ngut sai ngu nna lu tsun wa ai. (Kol 1:21) Pawlu a prat hta, “hpan da mada hte” ngu ai gaw, shanhte du lu ai shara hpe tsun ai re. Yehowa a atsam kaba ai chyoi pra ai wenyi a karum shingtau lam hte, hkaw tsun bungli gaw anhte a prat du hkra maden jat wa nna, “lamu ga htum hkra” du nga sai.​—Kas 13:47; “ Nye A Wenyi Hpe Ngai Ru Jaw Na” ngu ai lawk hpe yu u.

17. Yoela myihtoi ga kaw na dinggam-yaw hte seng ai galai shai lam gaw hpa rai kun?

¹⁷ Galai shai ai lam gaw hpa rai kun? Yoela 2:7-9 hta mu lu ai myihtoi ga hpe anhte ya grau nna tup hkrak chye na wa sai. Dai Chyum daw ni gaw, hkaw tsun magam hpe tsun ai n re ai sha, B.C. 607 hta Yerusalem de Babelon hpyen dap shang gasat ai hpe tsun ai re.

18. Yehowa a masha ni hte seng nna hpa gaw n galai shai ai kun?

¹⁸ Hpa gaw n galai shai ai kun? Yehowa a masha ni gaw galaw lu ai lam yawng hpe akyu jashawn nna, kabu gara shiga hpe shara shagu hta matut hkaw tsun nga ai. (Mat 24:14) Hkaw tsun magam hpe gara asuya mung pat shingdang n lu ai. Yehowa a shaman chyeju majaw, Mungdan kabu gara shiga hpe nden marai hte, moi na hta grau nna ya hkaw tsun nga ai. Chyum Laika myihtoi ga ni hpe chye na na matu, Yehowa a lam matsun hpe anhte shagrit shanem let matut tam nga ga ai. Htap htuk ai aten hta, “teng man ai lam yawng mayawng” chye na hkra karum ya na ngu anhte kam ai.​—Yhn 16:13.