Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 14

You ŋgʋ kɩlɩnɩ hayo kiŋ yɔ!

You ŋgʋ kɩlɩnɩ hayo kiŋ yɔ!

“Ɛjaɖɛ kpa mɛn-tɛtʋ wayɩ.”YOW. 1:6.

HENDU 95 Mintʋsʋʋ wɛ ñɩlɩsʋʋ yɔɔ

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1. (a) Nʋmɔʋ ŋgʋ yɔɔ Koobu Russell nɛ ɛ-taabalaa patɩŋaɣnaɣ nɛ patazɩɣ Masɩ taa? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ kɩɩkɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ?

PƖCƐZƖƔ pɩnzɩ mɩnʋʋ yɔ, Koobu Charles Russell nɛ ɛ-taabalaa Ɛsɔtɔm kpɛlɩkɩyaa lalaa pekpeɣlaɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ Bibl. Pañɩnaɣ se pana se ɛzɩ tɔm ndʋ ɖeyi ɖeyi Bibl wɩlɩɣ pɩlɩɩnɩ Yehowa Ɛsɔ, Yesu Krɩstʋ, wɛtʋ ndʋ tɩ-taa sɩɖaa wɛɛ yɔ nɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ. Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ patɩŋaɣnaɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ yɔ, kɩɩwɛ kɛlɛʋ. Pa-taa nɔɔyʋ pɔzʋʋ tɔm, nɛ pʋwayɩ lɛ pa-tɩŋa patazɩ Masɩ nzɩ payɩ situkuuni tɔm ndʋ yɔ, sɩ-taa kʋɖʋm kʋɖʋm. Pɛtɛŋ lɛ, pama tɔm ndʋ pañɩnaa nɛ pana yɔ takayaɣ nakɛyɛ taa. Yehowa sɩnɩ abalaa mba nɛ panɩɩ Bibl taa toovenim tɔm kɩcɛyɩtʋ sakɩyɛ taa, nɛ halɩ nɛ sɔnɔ toovenim tɔm ndʋ tɩcɛyɩ ɖɛ-ɛsɩndaa.

2. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñakɩ pana se ɖɩnɩɩ Bibl taa natʋ natʋyʋ taa yɔ, nabʋyʋ taa ɛbɛ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩɩnɩɣ tɩ-taa ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ?

2 Pitileɖi lɛ, Bibl kpɛlɩkɩyaa mba peɖiɣzina se Bibl taa natʋ tɔm taa nɩʋ wɛ kaɖɛ nɛ pɩcɛzɩ Bibl taa kajalaɣ wɩlɩtʋ. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛ mbʋ? Lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ lɛ se ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɖɩnɩɣ Bibl taa natʋ natʋyʋ taa nɛ pɩkpaɖɩ, alɩwaatʋ ndʋ tiɖiɣni labʋ yɔ, yaa alɩwaatʋ ndʋ tɩtɛŋ labʋ yɔ. Ɛlɛ lɩmaɣzɩyɛ lɛɛɖɛ wɛɛ ɖɔɖɔ. Pɩsa nɛ ɖɩnɩɩ natʋ natʋyʋ taa camɩyɛ lɛ, sakɩyɛ taa lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩtazɩ tɔm ndʋ payɩ tɩcɔ natʋ ndʋ nɛ tɩta yɔ tɩ-taa. Ye ɖɩkam ñʋʋ nɛ natʋ ndʋ tɩ-hɔɔlʋʋ kʋɖʋmʋʋ ɖeke nɛ ɖiyele tɩ-hɔɔlɩŋ lɛɛŋ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩɩnɩɣ tɩ-taa ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Pɩwɛ ɛzɩ mbʋ pɩlabɩ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Yowɛɛlɩ takayaɣ taa yɔ tɩ-taa natʋyʋ hɔɔlʋʋ taa yɔ. Iyele nɛ ɖɩɖaɣnɩ naʋ natʋ ndʋ nɛ ɖɩtazɩ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩna se ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩlɛɣzɩ ɛzɩma ɖɩnɩɣ tɩ-taa lɛɛlɛɛyɔ yɔ.

3-4. Pɩtalʋʋnɩ sɔnɔ yɔ, ɛzɩma ɖɩnɩ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Yowɛɛlɩ 2:7-9 taa yɔ tɩ-taa?

3 Kalɩ Yowɛɛlɩ 2:7-9. Yowɛɛlɩ kaayɔɔdaa se kudoloŋ kaɣ lɩʋ nɛ kɩwɛɛkɩ Izrayɛɛlɩ tɛtʋ. Kudoloŋ ŋgʋ ki-kela nɛ kɩ-tamasɩ wɛ ɛzɩ mʋʋzɩŋ kela nɛ ɩ-tamasɩ yɔ, nɛ kɩkaɣ wɛɛkʋʋ mbʋ payɩ kɩnaɣ yɔ. (Yow. 1:4, 6) Pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, ɖɩnɩɣaɣ pɩ-taa se natʋ ndʋ tɩyɔɔdʋʋ ɛzɩma Yehowa samaɣ woki pɩ-yɔɔ nɛ kosusuu tɔm ɛzɩ kudoloŋ ŋgʋ paapɩzɩɣ se pasɩnzɩ-kʋ yɔ pɩ-tɔm na. Ðɩnɩɣaɣ pɩ-taa se tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩɩwɛnɩ ɖoŋ “tɛtʋ” yaa ɛyaa mba pɛwɛ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa tɛɛ yɔ pɔ-yɔɔ. *

4 Ye ɖɩkalɩɣ Yowɛɛlɩ 2:7-9 ɖeke yɔ, pɩwɛɣ ɛzɩ ɛzɩma ɖɩlɩzɩ pɩ-taa mbʋ yɔ, pɩtʋʋzaa yɔ. Ɛlɛ ye ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ tɩcɔ natʋ tɔm ndʋ nɛ tɩta yɔ, ɖɩnaɣ se pɩmʋnaa se ɖɩlɛɣzɩ ɛzɩma ɖɩnɩɣ tɩ-taa yɔ. Yele nɛ ɖɩna lɩmaɣza naanza wena a-yɔɔ ɖɩyɔɔdʋʋ mbʋ yɔ.

LƖMAƔZA NAANZA WENA A-YƆƆ PƖPƆZƖ LƐƔZƖTƲ YƆ

5-6. Tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ masɩ sɩnɛ yɔ: (a) Yowɛɛlɩ 2:20? (b) Yowɛɛlɩ 2:25?

5 Kajalaɣ lɛ, yʋsɩ tamaɣ ŋga Yehowa laba pɩlɩɩnɩ kudoloŋ yɔɔ yɔ: “Nɛ weyi ɛwɛ hayo kiŋ [kudoloŋ] yɔ, mankaɣ-ɩ ɖɔɔnʋʋ mɩ-cɔlɔ ɖooo poliŋ.” (Yow. 2:20) Ye kudoloŋ ɩsɩŋnɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa mba pañaŋ paɣtʋ ndʋ Yesu ɖʋwa se posusi tɔm nɛ pala tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔ, ɛbɛ yɔɔ Yehowa lakɩ tamaɣ se ɛɖɔɔnʋʋ-wɛ nɛ pɛɖɛɛ ɖooo poliŋ? (Ezek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pɩtɩkɛ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ ñɩma Yehowa ɖɔɔnʋʋ, ɛlɛ nabʋyʋ yaa nɔɔyʋ weyi ɛwɩlɩɣ ɛ-samaɣ ñaŋ yɔ ɛɖɔɔnʋʋ.

6 Lɩmaɣzɩyɛ naalɛ ñɩnɖɛ yɔ: Maɣzɩ tɔm ndʋ pama Yowɛɛlɩ 2:25 taa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Yehowa yɔɔdɩ peeɖe se: “Mankaɣ-mɩ pɩsɩnʋʋ pɩnzɩ nzɩ kudoloŋ, nakaŋ nɛ sonzoowa pɔtɔɔ sɩ-tɔɔnaɣ yɔ, mɛn-tɛ yoyaa loloɣa sɔsɔɔ ŋga mentiyini-mɩ yɔ.” Yʋsɩ se Yehowa labɩ tamaɣ se ‘ɛpɩsɩɣnɩ’ mbʋ kudoloŋ wɛɛkaa yɔ. Ye kudoloŋ ɩsɩŋnɩ Yehowa samaɣ ŋga kosusuu tɔm yɔ, pɩwɩlɩɣ se tɔm ndʋ posusuu yɔ tɩwɛɛkɩɣ nabʋyʋ. Ŋgʋ tɔm ndʋ tɩyakɩ weziŋ nɛ tɩpɩzɩɣ nɛ tiseɣti kañatʋ laɖaa nabɛyɛ nɛ pekpiɖi. (Ezek. 33:8, 19) Pɩkaɣ-wɛ kɛnʋʋ wazaɣ sɔsɔɔ kpem!

7. Ɛbɛ taa tɔm pee “pʋwayɩ lɛ” wena awɛ Yowɛɛlɩ 3:1, 2 taa yɔ, asɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ?

7 Kalɩ Yowɛɛlɩ 3:1, 2. Lɩmaɣzɩyɛ naadozo ñɩnɖɛ yɔ: Ɛzɩma pɔcɔlɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ natʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Ŋyʋsaa se Yehowa yɔɔdaa se: “Pʋwayɩ lɛ mankaɣ men-fezuu tiyuu”; ɛzɩ pʋ-tɔbʋʋ se kudoloŋ tɛŋ tʋmɩyɛ nɖɩ paɖʋ-kʋ yɔ lɛ? Ye kudoloŋ ɛkɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm susuyaa yɔ, ɛbɛ yɔɔ Yehowa tiyiɣ e-fezuu pɔ-yɔɔ pa-aseɣɖe lɩzʋʋ wayɩ? Toovenim lɛ, pɩtaakɛ Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu sɩnʋʋ yɔɔ yɔ, ɛzɩma pakaɖɩɣnɩ-wɛ nɛ halɩ paɖɩkɩ pa-tʋmɩyɛ nʋmɔʋ yɔ, pataapɩzɩ kpa nɛ powolo tɔm susuu yɔɔ pɩnzɩ sakɩyɛ.

Koobu Joseph Franklin Rutherford nɛ Yehowa sɛyaa patam numwaa lalaa mba pɛɖɛɣ nɔɔ yɔ, posusuuni abalɩtʋ nɩŋgbaŋʋʋ hɔm mbʋ Ɛsɔ ɖʋwa se ɛkɔŋnɩ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ yɔ pɩ-tɔm (Cɔnɩ tɔm ñʋʋ ŋgʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ yɔ 14, tayʋʋ 8)

8. Kudoloŋ ŋgʋ kɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ Natʋ 9:1-11 taa yɔ, mba kɩsɩŋnaa? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

8 Kalɩ Natʋ 9:1-11. Lɛɛlɛɛyɔ, yele nɛ ɖɩna lɩmaɣzɩyɛ naanza ñɩnɖɛ. Ðooo lɛ, ɖɩɩyɔɔdaa se kudoloŋ ŋgʋ kɩ-tɔm Yowɛɛlɩ yɔɔdaa yɔ, kɩsɩŋnɩ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, natʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩwɛnɩ Natʋ takayaɣ taa. Natʋ ndʋ tɩyɔɔdʋʋ kudoloŋ ŋgʋ kɩ-ɛsɩndaa kaawɛ ɛzɩ ɛyaa ɛsɩndaa yɔ kɩ-tɔm na, nɛ ‘nabʋyʋ kaawɛ kɩ-ñʋŋ taa nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ sika awiya hulasɩ yɔ.’ (Natʋ 9:7) Kɩwɩlɩ kʋñɔŋ “[Ɛsɔ koyindinaa] mba pɛfɛyɩnɩ Ɛsɔ mayaɣ pe-kila taa yɔ” fenasɩ kagbanzɩ. Sakɩyɛ taa lɛ, fenasɩ kagbanzɩ nakaʋ cakɩ wezuu. (Natʋ 9:4, 5) Pɩwɛ ɛzɩ Yehowa sɛyaa patam numwaa tɔm pɔyɔɔdʋʋ yɔ. Posusuuni abalɩtʋ nɩŋgbaŋʋʋ hɔm mbʋ Ɛsɔ ɖʋwa se ɛkɔŋnɩ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ yɔ pɩ-tɔm, nɛ pɩcɛyɩɣ mba payɩ patɩnɩɣ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ yɔ.

9. Tʋkaɣ sɔsɔɔ ŋga wɛ kudoloŋ ŋgʋ Yowɛɛlɩ nawa yɔ, nɛ ŋgʋ kɩ-tɔm Yohanɛɛsɩ yɔɔdaa yɔ pɛ-hɛkʋ taa?

9 Pɩwɩlɩɣ se nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Natʋ takayaɣ taa yɔ nɛ ndʋ Yowɛɛlɩ mawa yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Paa mbʋ yɔ, tʋkaɣ sɔsɔɔ wɛ natʋ ndʋ tɩ-naalɛ tɩ-hɛkʋ taa. Yʋsɩ se Yowɛɛlɩ natʋ taa lɛ, kudoloŋ wɛɛkɩ tɩŋ. (Yow. 1:4, 6, 7) Yohanɛɛsɩ natʋ taa lɛ, peheyi kudoloŋ se “kɩtaala kɩdɛkɛdɩm tɛtʋ yɔɔ mbʋ pɩñɔwa yɔ.” (Natʋ 9:4) Kudoloŋ ŋgʋ Yowɛɛlɩ nawa yɔ, kɩlɩnɩ hayo kiŋ. (Yow. 2:20) Ŋgʋ Yohanɛɛsɩ ñanawa yɔ, kʋkʋ ñalɩnɩ pɔʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ taa. (Natʋ 9:2, 3) Kudoloŋ ŋgʋ kɩ-tɔm Yowɛɛlɩ yɔɔdaa yɔ, pɔɖɔɔnɩ-kʋ. Natʋ takayaɣ taa lɛ, patɩɖɔɔnɩ kudoloŋ, ɛlɛ paha-kʋ waɖɛ se kɩtɛzɩ kɩ-tʋmɩyɛ. Nabʋyʋ fɛyɩ Bibl taa nɛ pɩwɩlɩɣ se Yehowa taa fɛyɩnɩ-kʋ nɛ leleŋ.—Kalɩ aɖakaɣ “ Kudoloŋ yɔɔ natʋ tɔm—Tɩlɩ ɖama, ɛlɛ tʋkaɣ wɛ tɩ-hɛkʋ taa.”

10. Ha Bibl taa kɩɖaʋ nakʋyʋ ŋgʋ kɩwɩlɩɣ se kudoloŋ ŋgʋ kɩ-tɔm Yowɛɛlɩ yɔɔdaa nɛ ŋgʋ kɩ-tɔm Yohanɛɛsɩ yɔɔdaa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pasɩŋnɩ wondu ndɩ ndɩ yɔ.

10 Tʋkaɣ sɔsɔɔ ŋga kɛwɛ natʋ ndʋ tɩ-naalɛ tɩ-hɛkʋ taa yɔ, kasɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ pɩ-taa se tɩwɛ ndɩ ndɩ. Ɛzɩ ɖɩcaɣ yɔɔdʋʋ se kudoloŋ ŋgʋ kɩ-tɔm Yowɛɛlɩ yɔɔdaa yɔ, pɩtɩkɛ kɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ Natʋ takayaɣ taa? Ɛɛɛ. Bibl taa lɛ, nabʋyʋ taa, pʋyʋ nɔɔyʋ tɔbʋʋ nɩʋ wɛ ndɩ nɛ lɛɛbʋ alɩwaatʋ ndʋ palakɩnɩ-pʋ tʋmɩyɛ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Paya Yesu Natʋ 5:5 taa se: “Yuuda cejewiye taa mʋʋzʋʋ,” nɛ 1 Pɩyɛɛrɩ 5:8 taa lɛ, pɔyɔɔdɩ Eleeu tɔm se ɛkɛ “mʋʋzʋʋ ŋgʋ kɩmakɩ kubusi yɔ.” Lɩmaɣza naanza wena a-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, awɩlɩɣ se pɩpɔzʋʋ se ɖɩɖaɣnɩ lɩzʋʋ Yowɛɛlɩ natʋ taa. Ye mbʋ, ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩnɩɩ natʋ ndʋ tɩ-taa lɛɛlɛɛyɔ?

NATƲ TƆM NDƲ TƖ-TƆBƲƲ LƐ SUWE?

11. Ɛzɩma Yowɛɛlɩ 1:6; 2:1, 8, 11 sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ mba kudoloŋ kɛnaa yɔ?

11 Ye ɖɩtazɩ Yowɛɛlɩ natʋ taa masɩ lɛɛsɩ yɔ, ɖɩnɩɣ pɩ-taa se nayʋ ɛnʋ, ɛwɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋ sɔɔjanaa you nakʋyʋ tɔm na. (Yow. 1:6; 2:1, 8, 11) Yehowa yɔɔdaa se ɛkaɣ tɩŋnʋʋ ‘e-yoyaa loloɣa sɔsɔɔ’ (Babilɔɔnɩ sɔɔjanaa) yɔɔ nɛ ɛhɔ Izrayɛɛlɩ piya nzɩ sɩɩñaŋ yɔ sɩ-nɩŋgbaaŋ. (Yow. 2:25) Pɩmʋnaa se payaa sɔɔjanaa mba se “hayo kiŋ” tʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, hayo kiŋ Babilɔɔnɩ mba kaɣ lɩnʋʋ nɛ pasʋʋ Izrayɛɛlɩ tɛtʋ taa. (Yow. 2:20) Pakpaɣ sɔɔjanaa mba nɛ pamaɣzɩnɩ kudoloŋ ŋgʋ kɩñɔɔzɩ kɩ-tɩ camɩyɛ yɔ. Yowɛɛlɩ yɔɔdɩ pɔ-tɔm se: “Pɔɖɔŋ, paa [sɔɔja] weyi lɛ, e-lolaɣ taa, . . powoki tam. Pasʋʋ tɛtʋ taa, pakpaɣ kolonzi yɔɔ, pakpaɣ kuduyuŋ yɔɔ, pasʋʋnɩ tondolobɔŋ ɛzɩ mɩlʋ yɔ.” (Yow. 2:8, 9) Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɖɔŋaɣ yɔ. Sɔɔjanaa kaawɛ paa le. Ðɩmɛlɩyɛ taawɛ ɖoli. Nɔɔyʋ taapɩzɩɣ se ɛlɩɩ Babilɔɔnɩ sɔɔjanaa nesi tɛɛ!

12. Natʋ tɔm ndʋ Yowɛɛlɩ yɔɔdɩ kudoloŋ yɔɔ yɔ, ɛzɩma tɩlaba?

12 Ɛzɩ kudoloŋ yɔ, Babilɔɔnɩ mba (yaa Kalɩdee mba) sʋ Yeruzalɛm tɛtʋ taa pɩnaɣ 607 P.P.Y. Bibl yɔɔdaa se: “Ɛkɔnɩ-wɛ Kalɩdee wiyaʋ nɛ ɛlɛ kʋ pe-evebiya nɛ laɣɖɛ . . . , ɛtɩna evebu yaa pɛlɛ yaa akpadɩyʋ pʋtɔdɩyɛ, yaa ñʋʋ nɛ panzɩ tʋ pʋtɔdɩyɛ, ɛlɛ ɛɖʋzɩ pe-kpeekpe e-nesi tɛɛ. Pɔsɔ Ɛsɔ ɖɩɣa miŋ, pɔyɔkɩ Yeruzalɛm kolonzi, pañaɣzɩ e-kewiyaɣ ɖɩsɩ kpeekpe miŋ, nɛ pɔyɔkɩ mbʋ mbʋ pɩkɛ pʋyʋ keem yɔ.” (4 Aw. 36:17, 19) Alɩwaatʋ ndʋ Babilɔɔnɩ mba tɛm tɛtʋ yɔkʋʋ yɔ, ɛyaa pɩzaɣ se pɔyɔɔdɩ se: “Tɩkɛ lakʋ . . . mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtɩkazɩ ɛyʋ nɛ kpɩnɛ, nɛ paɖʋ-tʋ Kalɩdee mba nesi tɛɛ.”—Yer. 32:43.

13. Lɩzɩ Yereemii 16:16, 18 tɔbʋʋ.

13 Yowɛɛlɩ yɔɔdɩ ɛ-natʋ tɔm nɛ pɩla pɩnzɩ 200 mbʋ yɔ pʋwayɩ lɛ, Yehowa tɩŋnɩ Yereemii yɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm lɛɛtʋ ɖɔɖɔ you ŋgʋ kɩ-yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se mba pakaɣ sʋʋ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pakaɣ ñɩnʋʋ Izrayɛɛlɩ piya nzɩ sɩlabɩ mbʋ pɩtɩtʋʋzɩ yɔ, nɛ pakaɣ sɩ-tɩŋa kpaʋ. Yehowa yɔɔdaa se: “Mankaɣ tiyuu piyiŋ lɔyaa nɛ pɔlɔ-wɛ piyiŋ; nɛ pʋwayɩ lɛ, mankaɣ-wɛ tiyinuu agbama sakɩyɛ nɛ powolo lakʋ, paa pʋʋ ŋgʋ lɛ kɩ-yɔɔ nɛ paa piyaɣ ŋga lɛ kɔ-yɔɔ, nɛ piwolo pɩtalɩ kaaŋ hɛɛnzɩ taa. . . . Mancalɩɣ-wɛ hɛyʋʋ tam nabʋlɛ taa pa-azuluma nɛ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ.” Teŋgunaa nɛ laŋ taapɩzɩɣ se pɩya Izrayɛɛlɩ piya nzɩ sitikpiɖi yɔ sɩ-ñʋŋ Babilɔɔnɩ mba nesi tɛɛ.—Yer. 16:16, 18.

NATƲ TƆM NDƲ TƖYƆƆDƲƲ ÑƆƆZƲƲ TƆM YƆ

14. Ɛzɩmtaa Yowɛɛlɩ 3:1, 2 taa tɔm laba?

14 Pɩlabɩ ɖeu se Yowɛɛlɩ wɛnɩ tɔm kɩbandʋ se ɛyɔɔdʋʋ. Tɛtʋ kaɣ ɖaɣnʋʋ lʋlʋʋ tɩŋ pee. (Yow. 2:23-26) Nɛ pɩkɔŋ pɩtalɩ alɩwaatʋ natʋyʋ nɛ ɛsɩndaa lɛ, fezuu taa tɔɔnaɣ kaɣ tɔyʋʋ. Yehowa yɔɔdaa se: “Mankaɣ men-fezuu tiyuu paa tomnaɣ nandʋ ndʋ lɛ tɩ-yɔɔ, nɛ mɩ-pɩyalaa nɛ mɩ-pɛlaa pakaɣ tɩyʋʋ . . . Ɛlɛ mankaɣ men-fezuu ɖɛzʋʋ ma-lɩmɖʋyaa abalaa nɛ halaa.” (Yow. 3:1, 2) Fezuu ŋgʋ, kititii Izrayɛɛlɩ piya yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ sɩlɩnɩ Babilɔɔnɩ nɛ sɩpɩsɩ sɩ-tɛtʋ taa kpaagbaa yɔ. Ɛlɛ pɩlabɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ pʋcɔ nɛ kitii sɩ-yɔɔ; kitibi sɩ-yɔɔ pɩnaɣ 33 tɛ Pantekooti wiye. Ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna?

15. (a) Ɛzɩ Tʋma Labʋ 2:16, 17 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma Pɩyɛɛrɩ lɛɣzɩ tɔm ndʋ tɩwɛ Yowɛɛlɩ 3:1 taa yɔ? (b) Nɛ suwe lɛɣzɩtʋ ndʋ tɩwɩlɩɣ?

15 Fezuu kiɖeɖeu sɩnɩ apostoloo Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛkpaɣ Yowɛɛlɩ 3:1, 2 taa tɔm nɛ ɛmaɣzɩnɩ piti lakasɩ nzɩ sɩlabɩ Pantekooti wiye yɔ. Tanaŋ ŋgʋ kɩ-tɛɛ ñɩɣtʋ nakʋ yɔɔ mbʋ yɔ lɛ, Ɛsɔ pɩyɩ e-fezuu kiɖeɖeu ɛyaa nabɛyɛ yɔɔ, nɛ mba pamʋ-kʋ yɔ, papaɣzɩ yɔɔdʋʋ “Ɛsɔ tʋma sɔsɔna tɔm.” (Tʋma 2:11) Fezuu kiɖeɖeu sɩnɩ Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee wena awɛ ndɩ pazɩ yɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdaɣ Yowɛɛlɩ natʋ tɔm yɔ. Ŋyʋsɩ lɛɣzɩtʋ ndʋ ɛlaba yɔ? (Kalɩ Tʋma Labʋ 2:16, 17.) Pɩyɛɛrɩ tɩpaɣzɩ ɛ-tɔm nɛ tɔm pee “pʋwayɩ lɛ,” ɛlɛ ɛyɔɔdaa se: “Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa lɛ.” Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, Pɩyɛɛrɩ wɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋ alɩwaatʋ pazɩ ndʋ pɩkazaa se pɔyɔkɩ Yeruzalɛm nɛ kɩ-tɛ templo cɩɖɩ cɩɖɩ yɔ tɩ-tɔm na. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Ɛsɔ kaɣ pɩyʋʋ e-fezuu “tomnasɩ ndɩ ndɩ yɔɔ.” Tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se alɩwaatʋ sakɩyɛ ɖɛwa pʋcɔ nɛ Yowɛɛlɩ natʋ tɔm la.

16. (a) Ðoŋ weyi Ɛsɔ fezuu kaawɛnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa? (b) Nɛ ɖoŋ weyi kɩwɛnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ sɔnɔ?

16 Ɛsɔ pɩyɩ e-fezuu Krɩstʋ mba yɔɔ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa nɛ pɩtɛ lɛ, papaɣzɩ labʋ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ talʋʋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ pʋwayɩ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ apostoloo Pɔɔlɩ ma Koloosi mba takayaɣ pɩnaɣ 61 taa mbʋ yɔ, ɛpɩzaɣ se ɛyɔɔdɩ se tɔm susuu yɛlaa nɛ halɩ posusi-tʋ “wondu kɩlɩzɩtʋ tɩŋa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ.” (Kol. 1:23) Pɔɔlɩ yɔɔdʋʋ se “wondu kɩlɩzɩtʋ tɩŋa” yɔ, pɩwɩlɩɣ ɛjaɖɛ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa Pɔɔlɩ nɛ lalaa papɩzaɣ se pɔɖɔ nʋmɔʋ nɛ powolo yɔ. Yehowa fezuu kiɖeɖeu sɩnaa nɛ tɔm susuu yɛlɩ ɖa-alɩwaatʋ taa nɛ pɩkpaɖɩ, pʋ-tɔbʋʋ se pɩtalɩ “tɛtʋ kamaɣ yɔɔ”!—Tʋma 13:47; kalɩ aɖakaɣ “ Mankaɣ men-fezuu tiyuu.”

ƐBƐ LƐƔZAA?

17. Ɛzɩma ɖɩnɩɣaɣ Yowɛɛlɩ natʋ tɔm ndʋ tɩyɔɔdʋʋ kudoloŋ tɔm yɔ tɩ-taa yɔ, ɛzɩma pɩlɛɣzaa?

17 Ɛbɛ lɛɣzaa? Lɛɛlɛɛyɔ, ɖɩnɩ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Yowɛɛlɩ 2:7-9 taa yɔ tɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ. Tobi lɛ, pɩtɩkɛ ɛzɩma ɖisusuu tɔm nɛ kpekpeka yɔ pɩ-tɔm masɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ, ɛlɛ tʋmɩyɛ nɖɩ Babilɔɔnɩ sɔɔjanaa kaalaba, alɩwaatʋ ndʋ paasʋ Yeruzalɛm tɛtʋ taa pɩnaɣ 607 P.P.Y. yɔ, ɖɩ-tɔm sɩyɔɔdʋʋ.

18. Ɛbɛ tɩlɛɣzɩ Yehowa samaɣ hɔɔlʋʋ taa?

18 Ɛbɛ tɩlɛɣzɩ? Yehowa samaɣ woki pɩ-yɔɔ nɛ kosusuu tɔm kɩbandʋ paa le, nɛ katɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ kalakɩ mbʋ. (Mat. 24:14) Komina nakʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ kɩɖɩɣ-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩtaala tɔm susuu tʋmɩyɛ nɖɩ paɖʋ-ɖʋ yɔ. Nɛ Yehowa sɩɣnɩ-ɖʋ, pʋyɔɔ ɖɩwɛ kpekpeka tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-labʋ taa nɛ pɩkpaɖɩ nɛ ɖisusuu Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ nɛ abalɩtʋ! Ðiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩpɔzʋʋ Yehowa nɛ tɩ luzuu se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ Bibl taa natʋ tɔm taa. Ðɩwɛnɩ lidaʋ se ɛkaɣ-ɖʋ ɖiyuu nɛ ewoni “toovenim tɩŋa taa” alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ!—Yoh. 16:13.

HENDU 97 Ɛsɔtɔm ɖɔkʋʋ ɛyʋ wezuu

^ tay. 5 Pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, ɖɩmaɣzaɣ se natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Yowɛɛlɩ ñʋʋ 1 nɛ ñʋʋ 2 taa yɔ, tɩyɔɔdʋʋ ɖa-alɩwaatʋ taa tɔm susuu tʋmɩyɛ tɔm na. Ɛlɛ, lɩmaɣza naanza yɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩlɛɣzɩ ɛzɩma ɖɩnɩɣ Yowɛɛlɩ natʋ tɔm ndʋ tɩ-taa yɔ. Lɩmaɣza ana lɛ wena?

^ tay. 3 Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Kalɩ tɔm ñʋʋ La création manifeste la sagesse de Jéhovahŋgʋ kɩwɛ 15 avril 2009 tɛ Feŋuu Tilimiye (Fransɩɩ) taa yɔ, tayʋʋ 14-16.