Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

MILONGI YA 14

Kizukutisu Kyanda Tunda ku Thunda!

Kizukutisu Kyanda Tunda ku Thunda!

‘Mu ixi yetu mwa bokona kifuxi kyengi.’—JOWE. 1:6.

MWIMBU 95 O Mukengeji Uya ni ku di Bandekesa

ITWANDADILONGA *

1. Phange Russell ni akwá exile mu dilonga kyebhi o Bibidya, ni mukonda dyahi yiyi yexile ndunge yambote?

HAMA ya mivu kudima ndenge, Phange Charles Taze Russell ni makamba mê, kibuka kyofele kya adilongi a Mak’â Nzambi, a mateka ku dyongeka mudyâ. Ene a mesenene kumona se atena kutendela o kidi kilonga o Bibidya kyalungu ni Jihova Nzambi, Jezú Kidistu, ibhita ni athu kyoso kya fwa, ni sata ya kukula. O ukexilu wâ wa kudilonga, ki wabhonzele. Muthu ubhanga kibhwidisu, a sota o jivelusu joso ja lungu ni kibhwidisu. Ku disukilu, exile mu soneka o ima ya dilongo mu kitokwesu kya bhangele. Ni kikwatekesu kya Jihova, o mala ya a dilongo ima yavulu ya zongo ilonga o Bibidya. O kidi kya dilongo ene, katé lelu kyala hanji ni valolo.

2. Ihi itena ku tu tondalesa kyoso ki twa mu sota kutendela polofesiya ya Bibidya?

2 Maji o adilongi ya a Bibidya, a tonginina kwila, kibhonza dingi kutendela kyambote o jipolofesiya ja Bibidya, o kutendela o milongi yadyanga ya Bibidya ndenge. Kiki kibhita mukonda dyahi? Mukonda, mu veji javulu, o polofesiya ya Bibidya a itendela dingi kyambote mu kithangana ki idikumbidila, mba kyoso kizubha o kudikumbidila. Maji sayi dingi kima kyengi. Phala kutendela kyambote o polofesiya, kwa bhingi kutanga o jivelusu joso jamukwá, kikale kudima kikale kupholo. Se tu tala ngó kima kimoxi, anga tu jimba o ima yamukwá, tutena kutondala mu ukexilu wa ku tendela o polofesiya. Kiki kyene kya bhiti ni polofesiya i tu sanga mu divulu dya Jowele. Kindala twanda bhitulula o polofesiya yiyi. Twanda zwela we se mukonda dyahi kwa bhingi kulungulula o ukexilu u twene mu i tendela.

3-4. Katé kindala kiki, kyebhi ki twexile mutendela o polofesiya i tu sanga mu divulu dya Jowele 2: 7-9?

3 Tanga Jowele 2:7-9. Jowele wa kanena kwila, kweji kwiza mabhebhu a mahoho eji bwikisa o ixi ya Izalayele. O mazu ni jinganzwánzwa ja mahoho ya, edi kala a hoji. Ene anda dya o isasa ni yangu yoso mu ixi ya Izalayele! (Jowe. 1:4, 6) Mu mivu yavulu, twexile mu tendela kwila, o polofesiya yiyi, ya lungile ni mundu wa Jihova, weji boka jinga o njimbu yambote ni nguzu yoso, sé kwa fidisa, mukwa ni kibuka kya mahoho. Twexile mu tendela kwila, o kikalakalu kiki kyexile mu bwikisa o “ixi,” mba o athu a mu kayela o atwameni a jingeleja. *

4 Se tu tanga ngó o divulu dya Jowele 2:7-9, kyanda moneka kala, o kijimbulwilu kiki kya tokala mwene. Maji kyoso ki tu tanga ni kuxinganeka mu polofesiya yoso yiyi, twanda mona kwila, kwa bhingi mwene kulungulula o ukexilu wetu wa ku i tendela. Twanda mona ima iwana i tu bhangesa kulungulula o ukexilu wetu wa kutendela o polofesiya yiyi.

IMA IWANA YALUNGULULA O UKEXILU WETU WA KUTENDELA

5-6. Ibhwidisu yebhi imoneka, kyoso ki tu tanga (a) Jowele 2:20? (b) Jowele 2:25?

5 Kyadyanga, tala o kikanenu kya Jihova, kyalungu ni mabhebhu a mahoho: “Yó wa tokala ku suku [o mahoho] ngi mu bhangesa kuya dikanga n’a mi xisa.” (Jowe. 2:20) Se o mahoho a mu lombolola o Jimbangi ja Jihova a mu kumbidila o kitumu kya Jezú, kya kuboka ni kubhanga maxibulu, mukonda dyahi Jihova wa kanena kwa bhangesa kuya dikanga? (Ize. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Sé phata, Jihova ka mu kaya o jiselevende jê ja fiyele, kana. Maji wa mu kaya kima mba muthu wa mu tatesa o mundu wê.

6 Kayadi, xinganeka mu izwelu yala mu divulu dya Jowele 2:25. Mu velusu yiyi, Jihova wambe: “Mivu yoso ya mi jikinisa kihoho, ni kabôtwa, ni kajeja ni thothola, kifuxi kyami kya dikota ki nga mi tumikisine mu ku mi lwa enu, eme ngi mi vutwila-yu.” Tala kuma, Jihova wa kanena ku “vutwila” o ima yoso ya jikinisa mba yadi o mahoho. Se o mahoho a lombolola o mundu wa Jihova, kiki kyeji bhangesa kuxinganeka kwila, o njimbu yambote yene mu boka, ya mu bhekela kilwezu ku athu. Maji mu kidi, o njimbu yiyi ibhulula, ibhangesa o athu ayibha ku dyela. (Ize. 33:8, 19) O njimbu yambote, dibesá phala o athu!

7. Mu divulu dya Jowele 2:28, 29, o izwelu “kya kà bhita” i tu kwatekesa kutendela ihi?

7 Tanga Jowele 2:28, 29. Katatu, o ukexilu wa dikayela o izulukutu mu polofesiya yiyi. Tala kuma, mu jivelusu jiji, Jihova wambe: Kyenyokyo phe anga kya kà bhita kwila, nga kà lundulwila o nzumbi yami”; kifwa, kyoso o mahoho kyanda zubha kubhanga o kikalakalu kyâ. Se o mahoho alombolola o aboki a Utuminu wa Nzambi, mukonda dyahi Jihova weji kwa lundulwila o nzumbi yê, kyoso kyeji zubha o kikalakalu kyâ kya kuboka? Mu kidi, se kexile ni kikwatekesu kya nzumbi ikôla ya Nzambi, ene keji tena kusuluka ni kuboka mu mivu yavulu, sumbala ene mu azukutisa ni kufidisa o ikalakalu yâ.

Phange J. F. Rutherford ni jiselevende ja mukwa a undu, exile kupholo dya kilunga, a boko se wôma o ifundisu ya Nzambi phala o mundu yu wayibha (Tala o kaxi 8)

8. O mahoho o tumbule mu divulu dya Dijingunwinu 9:1-11 a lombolola a nanyi? (Tala o foto ya kapa.)

8 Tanga Dijingunwinu 9:1-11. Kindala tu mone o kima kyakawana. M’ukulu, twexile mu zwela kwila, o mabhebhu a mahoho a jimbulula Jowele, a lombolola o kikalakalu kyetu kya kuboka, mukonda dya polofesiya yengi ya difu we kiki, yala mu divulu dya Dijingunwinu. O polofesiya yiyi, ijimbulula mahoho ala ni jipholo jedi kala pholo ja athu, ku mitwe yâ ate ‘itundu yedi kala ya ulu.’ (Dij. 9:7) Ene a talesa hadi ku “athu oso [o jinguma ja Nzambi] a kambe o kidimbu kya Nzambi bhu dibhômo,” mu mbeji jitanu. O mahoho a kala ku mwenyu mu mbeji jitanu. (Dij. 9:4, 5) O izwelu yiyi, yedi kala ya mu lombolola o jiselevende ja Jihova a a undu. Ni kuswina kwoso, a boka o ifundisu ya Nzambi, yalungu ni mundu yu wayibha. O kikalakalu kiki, ki bhangesa o athu oso a tokala ku mundu ku divwa kyayibha.

9. Yalungu ni mahoho a mono Jowele ni mahoho a jimbulula Nzwá, ima yahi ki idifu?

9 Tu xikina kwila, sayi ima mu polofesiya ya Dijingunwinu ya difu ni polofesiya ya Jowele. Maji, kwala ima yamukwá ki idifu. Tala ngó: Mu polofesiya ya Jowele, o mahoho a bwikisa o yangu mba isasa. (Jowe. 1:4, 6, 7) Mu kisuma kya mono Nzwá, o mahoho a a fidisa ku ‘bhanga kima kyoso-kyoso kyayibha ku yangu.’ (Dij. 9:4) O mahoho a mono Jowele, a tundu ku suku mba kuthunda. (Jowe. 2:20) O mahoho a mono Nzwá a tundu mu mukyukuluku mba dikungu. (Dij. 9:2, 3) O mahoho a mono Jowele, a a kaye. Mu divulu dya Dijingunwinu, o mahoho ka akaye, kana. Maji a ehela kuzubha o kikalakalu kyâ. Ki kwala kima mu Bibidya kilondekesa kwila, Jihova ka sangulukile ni kikalakalu kyâ. Tala o kaxa “ Jipolofesiya Jalungu ni Mahoho—O ku mbandu ya difu, ku mbandu ki ya difu.”

10. Bhana phangu mu Bibidya ilondekesa kwila o mahoho a tumbula Jowele ni Nzwá atena we kulombolola ima yengi.

10 O ima ya kambe o kudifwa mu polofesiya jiyadi jiji, ji tu bhangesa kuxinganeka kwila, jene ki ja mu lombolola kima kimoxi. Twa mu zwela kwila o “mahoho” a zwela Jowele ki a difu ni “mahoho” o tumbule mu divulu dya Dijingunwinu? Xe, kyene mwene. Mu Bibidya, sayi ithangana o kima kimoxi ki tena kulombolola ima yavulu. Mu kifika mu divulu dya Dijingunwinu 5:5, Jezú a mwixana “o Hoji ku mwiji wa Juda.” O mu mukanda 1 Phetele 5:8, Dyabu a mwixana “hoji yala mu zuma.” O ukexilu u twa mu tendela kindala, uvulumuna ibhwidisu yavulu. Kyenyiki-phe twa bhingi kusota ukexilu wengi wa kujimbulula o polofesiya ya Jowele. Kijimbwilwilu kyebhi?

KIKI KILOMBOLOLA IHI?

11. Kyebhi Jowele 1:6 ni 2:1, 8, 11 i tu kwatekesa kutendela se o mahoho a lombolola nanyi?

11 Kyoso ki tu tonginina o jivelusu ja mukwá mu polofesiya ya Jowele, tu tendela kwila, mwene wexile mu zwela ya lungu ni kilombo kya masoladi kyeji kwiza mu bhanga o ita. (Jowe. 1:6; 2:1, 8, 11) Jihova wambe kwila, weji tumina o “kifuxi kyê kya dikota” (masoladi a Bibilonya) phala kubazela akwa Izalayele, abhukumukine. (Jowe. 2:25) O kilombo kiki akixana kya “suku mba thunda,” mukonda, Babilonya weji kwatela akwa Izalayele ku mbandu ya thunda. (Jowe. 2:20) O kilombo kiki a ki sokesa ni kihoho kya disokejeka kyambote. Yalungu ni ene, Jowele wambe: “[disoladi] ni [disoladi] mu kanjila kê. . . . A ká bokona mu mbonge, a kà lenga-lenga ku thandu dya imbaka, jinzu a kà ji kanduka ni ku bokwena bhu jinjanena kala ki bhanga o mwiyi.” (Jowe. 2:8, 9) Utena kuxinganeka kyebhi kya bhiti o izulukutu yiyi? Masoladi ala mu jimbandu joso. Séku kididi phala kudisweka. Ki kwexile muthu wa tena kulenga o xibhata ya akwa Babilonya!

12. Kyebhi kya dikumbidila o polofesiya ya Jowele, ya lungu ni mahoho?

12 Mukwâ ni mahoho, akwa Babilonya (mba, Jikaldewu) eza mu bwika Jeluzaleme mu muvu wa 607 A.K.K. O Bibidya yamba: “Sobha ya jikaldewu kubanda o minzangala yâ, mwene yu wa i jibha ku xibhata. . . . O minzangala ya mala mwene ka i kwatela dingi henda mba o ilumba, mba adyakime a kuka kyá, mba ikulakaji ya kukidila; maji ene oso wa a bhakula bhu lukwalu lwê. O inzu ya Jihova anga a i oha, o imbaka ya Jeluzaleme hé a i bula-bula; o jinzu jê joso ja matala a ji oha mu túbhya, ni itutu yê yoso ya makembu a i jikinisa we.” (2 Mal. 36:17, 19) Kyoso akwa Babilonya kya zubha kubwika o ixi, o athu exile mu zwela kya ngó: “Ya di bhange kikangalakata, ki mu moneka athu mba yama; a i bhakula kyá bhu lukwaku lwa Kaldeya!”—Jel. 32:43.

13. Jimbulula se Jelemiya 16:16, 18 ilombolola ihi.

13 Kyoso Jowele kya soneka o polofesiya yiyi, kwa bhiti 200 ja mivu, Jihova wa tumina Jelemiya kubhanga we kikanenu kya lungu ni kibwikilu kiki. Mwene wambe kwila, o masoladi a Babilonya eji sota mwene kyambote akwa Izalayele abhangele o ima yayibha, ki kweji subhuka muthu. “‘Talesa, nganda ku tuma atona a nzungule, eme Jihova, ene anda ku atamba; anga ngi kasa kyuwa nzungule ya manyanga ene anda ku atomba ku milundu yoso, ni ku tu-thuthulundu twoso katé ni mu mabanda ku jindanji . . . nganda ku abhana futu luyadi mu kuyibha kwâ ni kituxi kyâ.’” Kikale o kalunga mba o muxitu, ki yeji tena kusweka akwa Izalayele, a kambele o kudyela o ituxi, ku kibwikilu kya akwa Babilonya.—Jel. 16:16, 18.

NJIMBU YAMBOTE

14. Kithangana kyebhi kya dikumbidila Jowele 2:28, 29?

14 Kindala Jowele wala ni njimbu yambote, isangulukisa. O ixi ku hádya ya ka kwima dingi ibundu. (Jowe. 2:23-26) Mu kusuluka, ku hádya kwanda kala kudya kwavulu mu nzumbi. Jihova wambe: “Nga kà lundulwila o nzumbi yami ku thandu dya xitu yoso, an’enu a mala ni an’enu a ahatu a kà zambula . . . Ngà kà lundulwila we o nzumbi yami ku abhika a mala ni ku abhika ahatu.” (Jowe. 2:28, 29) Maji Nzambi ka lundulula o nzumbi yê ku akwa Izalayele, kyoso kya tundu mu Babilonya, anga a vutuka mu ixi yâ. Mu veji dya kiki, kya bhiti ngó mu kubhita jihama ja mivu, mu Pendekoxi ya 33 K.K. Kyebhi ki twejiya o maka enya?

15. (a) Kala kilondekesa Ikalakalu 2:16, 17, izwelu yebhi ya lungulula Phetele, kyoso kya tumbula o divulu dya Jowele 2:28? (b) Kiki kilondekesa ihi?

15 Bhu kaxi ka nzumbi ikôla, poxolo Phetele wa tumbula o izwelu ya Jowele 2:28, 29, mu kuzwela o izulukutu ya bhiti mu kizuwa kya Pendekoxi. Mu divwa dya ola, mu kamene, Nzambi walundulula o nzumbi yê ikôla ku Jikidistá. Oso a tambwile o nzumbi ikôla, andeka kuzwela “o ima ya makota ya Nzambi!” (Ika. 2:11) Bhu kaxi ka nzumbi ikôla, Phetele wa tumbula o polofesiya ya Jowele, mu izwelu yengi. Eye wa mono se Phetele wa lungulula-bhu izwelu yebhi? (Tanga Ikalakalu 2:16, 17.) Mu veji dya kutumbula o kikanenu kya Jowele ni izwelu “kya kà bhita,” Phetele wambe: “Mu izuwa ya kà suka-ku,” kifwa, mu izuwa ya sukidilaku ya Jijudé, Nzambi weji lundulula o nzumbi yê “ku thandu dya athu oso.” Kiki kya londekesa kwila, kwa bhiti kithangana kyasoko ande dya ku dikumbidila o kikanenu kya Jowele.

16. Kikwatekesu kyahi kya bhana o nzumbi ikôla ya Nzambi ku kikalakalu kya kuboka, kikale mu hama yadyanga, kikale mu izuwa ya lelu?

16 Kyoso Nzambi kya lundulula o nzumbi yê ku Jikidistá mu hama yadyanga, ene a mateka kikalakalu kya kuboka kyeji bhixila mu jixi joso ku mundu. Mu muvu wa 61 K.K., kyoso Phawulu kya soneka o mukanda ku akwa Kolose, mwene wa tenene kuzwela, o njimbu yambote ya di mwange, a mu “i kola mu ngongo yoso.” (Kol. 1:23) Mu izuwa ya Phawulu, o kizwelu “mu ngongo yoso,” kyexile mu lombolola o jimbandu ja jixi, mwatenene ku bhixila Phawulu ni athu amukwa. Ni kikwatekesu kya nzumbi ikôla ya Jihova, o kikalakalu kya kuboka kya dimwange dingi mu izuwa yetu—“katé ku maxokololo.”—Ika. 13:47; tala o kaxa “ Nga kà Lundulwila o Nzumbi Yami.”

IHI YA LUNGULUKA?

17. O ukexilu wetu wa kutendela o polofesiya ya Jowele yalungu ni mahoho walunguluka kyebhi?

17 Ihi ya lunguluka? Kindala twa mu tendela dingi kyambote o polofesiya ya Jowele 2:7-9. Mu kidi, o jivelusu jiji ki ja mu tumbula o kuswina kwa kuboka kwetu, maji o kifuxi kya akwa Babilonya kya bwika akwa Jeluzaleme mu muvu wa 607 A.K.K.

18. Ima yebhi ki yalunguluka yalungu ni mundu wa Jihova?

18 Ima yebhi ki yalunguluka? O mundu wa Jihova, wa mu suluka ni kuboka o njimbu yambote mu ididi yoso, ene a bhanga kiki bhu kaxi ka jindunge javulu ja kuboka. (Mat. 24:14) Séku kifidisu kya jinguvulu ki tena ku tu zozesa kukumbidila o kikalakalu kyetu kya kuboka. Ni mabesá a Jihova, etu twa mu swina dingi mu kubhanga o kikalakalu kyetu kya kuboka o njimbu yambote ya Utuminu! Etu ni kulenduka kwoso tu suluka mu kusota o kikwatekesu kya Jihova phala kutendela o polofesiya ya Bibidya, twa dyelela kwila mu kithangana kya tokala Jihova wanda kutwijidisa o “kidi kyoso.”—Nzwá 16:13.

MWIMBU 97 O Mak’â Nzambi, a tu Bhana Mwenyu

^ kax. 5 Mu mivu yavulu, twexile mu xinganeka kwila, o polofesiya yala mu ibatulu 1 ni 2, mu divulu dya Jowele, yalungile ni kikalakalalu kyetu kya kuboka, mu izuwa ya lelu. Maji, kwala ima iwana i tu bhangesa kulungulula o ukexilu wetu wa kutendela o mbandu yiyi ya polofesiya ya Jowele. Ima yebhi?

^ kax. 3 Mu kifika, tala o milongi A criação revela a sabedoria de Jeovámu A Sentinela 15 Abril de 2009, mafwe 14-16.