1. Wa’ faso mpangi Russel na bampangi ya nkaka vandá longoká Biblia, mpe samu na yinki faso ya kusadila yina vandá mbote?

SIEKLE mosi me luta deja, mpangi Charles Taze Russel na bampangi ya yandi ya kimpeve, balongiki ya nkaka ya Biblia, bandá kuvukana samu na kulongoka mambu ya Nzambi. Ba vandá sosa kuzaba yinki Biblia ke longá ya tsyeleka na yina me tadila Yehova Nzambi, Yesu Kristo, yinki ke kuminá beto na manima ya lufwa, mpe mukayulu ya Yesu. Faso ya bawu ya kulongoka vandá ve mpasi. Muntu mosi ke yufula kyuvu, mpe bawu nyonso ke sosa bamvutu na kati ya Biblia nyonso. Na manima, ba vandá soniká bamvutu yina ba vandá zwaka. Yehova sadisá babakala yina na kuzaba matsyeleka mingi ya Biblia, yina ke mfunu samu na beto bubu yayi.

2. Samu na yinki ntangu ya nkaka ya lenda vanda mpasi na kuzaba mbote-mbote yina profesi ke na zonzilaka?

² Kasi faso balongoki ya Biblia yina kwizá zaba yawu, ya lendá talana pete na kuzaba malongi ya ntete ya Biblia, kasi ya ke talaná mwa mpasi na kuzaba yina ke zonzilá baprofesi. Samu na yinki ya ke faso yina? Mosi ya barezon ni yayi: Beto ke zabá mbote-mbote mambu yina ke na zonzilá profesi ntangu ya ke na lunganá to na manima ya kulungana ya yawu. Kasi ya ke mpe na rezon ya nkaka. Samu na kuzaba mbote-mbote profesi, beto me lunga kukanisa na mambu ya fioti-fioti yina ya ke na zonzilaka. Si beto kangama kaka na dikanisi mosi ya profesi mpe beto losa ya nkaka, ya lenda vanda mpasi na beto na kuzaba mbote-mbote yina profesi ke na zonzilaka. Na kutala, ni mambu yayi salamá mpe na profesi yina ke na buku ya Yoele. Beto zonzila dyaka profesi yango mpe beto tala samu na yinki beto zolá soba faso ya beto ya kutadila yawu.

3-4. Tii kilumbu ya bubu yayi, wa’ faso beto vandá tadila profesi yina ke na Yoele 2:7-9?

 ³ Tanga Yoele 2:7-9. Yoele zonzá ti, kimvuka ya makonko (criquet) ke bebisa bwala ya Izraele. Na yinwa mpe meno nete ya bankosi (lions), makonko yango ke kudya bayinti, bambuma mpe bandunda nyonso ya bwala ya Izraele! (Yoe. 1:4, 6) Na kati ya bamvula mingi, beto vandá zonzá ti, profesi yayi me lungana na bisadi ya Yehova ya bubu yayi yina ke na tiya na kisalu ya predikasion faso kimvuka ya makonko yina ata kima lenda kanga nzila. Faso makonko zolá bebisa bwala ya Izraele, beto vandá zonza ti, kisalu ya predikasion vandá bebisa “ntoto,” to bantu yina vandá na yisi ya lutumu ya bamfumu ya mabundu. *

⁴ Si nge suka kaka na kutanga Yoele 2:7-9, mambu yina beto vandá zonzila, lenda talana tsyeleka. Kasi, si beto tala mbote-mbote profesi yango, kisika ya bandá tii na nsuka, beto ke tala ti beto me lunga kusoba faso ya beto ya kutadila yawu. Beto tala barezon yiya yina ke na lakisak’ yawu.

5-6. Wapi kyuvu beto lenda yufula ntangu beto ke tangá a) Yoele 2:20? b) Yoele 2:25?

⁵ Na kubanda, beto tala promese yina Yehova pesá samu na kimvuka ya makonko: “Mu ke tula ntama na beno muntu ya nord [makonko].” (Yoe. 2:20) Si makonko na profesi yayi ke ni batemwe ya Yehova, yina ke zitisá musiku ya Yesu ya kupreche mpe ya kukumisa bantu bilandi, samu na yinki Yehova me pesa promese ya kubingisa bawu? (Ezk. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Ya ke na talaná pwelele ti, Yehova ke ve na bingisá bisadi ya yandi, kasi bima to bantu yina lenda sala bisadi ya yandi yimbi.

⁶ Rezon ya zole, kanisa na mambu yina ke na Yoele 2:25. Kuna, Yehova me zonza: “Mu ke futa beno [nyonso yina] ba me kudya bamvula mingi na makonko, yina ke tambulá [bawu nyonso kisika mosi], makonko yina ke ve na mapapu, yina ke kudyá bima nyonso yina ke talaná mpe yina ke bebisá bima ya kudya, kimvuka ya munu ya nene ya makonko yina mu filisá na kati ya beno.” Simba ti Yehova me sala promese ya “kufuta” samu na kuyidika yimbi yina makonko salá. Si makonko ke kifwani ya bisadi ya Yehova yina ke precheke, ya zola zonza ti nsangu yina ba ke mwangisá, ke natiná bantu bampasi. Kasi beto zaba ti, nsangu yina ba ke mwangisá ke vuukisa luzingu ya bantu, mpe lenda nata bantu yina ke salá mambu ya yimbi, na kunyonga masumu ya bawu. (Ezk. 33:8, 19) Ya ke mambu ya mbote samu na bawu!

7. Yoele 2:28, 29, me zonza “na manima”. Yinki ya ke na sadisa beto na kuzaba?

⁷ Tanga Yoele 2:28, 29. Beto tala rezon ya tatu yina ke na lakisá faso bamambu ke na landasaná na kati ya profesi. Nge me simba mambu Yehova me zonza: “Na manima, mu ke mwangisa mpeve ya munu”. Mambu yayi zolá salama ntangu makonko zola manisa kisalu yina ba pesá bawu. Si makonko ke baproklamatere ya kimfumu ya Nzambi, samu na yinki Yehova ke mwangisa mpeve ya yandi ya santu na zulu ya bawu na manima ntangu ba ke manisa kisalu ya bawu? Na kutala, si mpeve ya santu ya Nzambi sadisa ve bawu, ba lenda sala ve kisalu ya predikasion bamvula mingi ata ba kwamisa bawu to ba sosa kukanga bawu nzila na kisalu ya bawu.

8. Nani ke kimvuka ya makonko yina ke na zonzilá Luzabusu 9:1-11? (Tala foto ya kuverture.)

⁸ Tanga Luzabusu 9:1-11. Beto tala rezon ya yiya. Na ntama beto vandá zonzá ti, kimvuka ya makonko yina ke zonzilá Yoele, vandá lakisa kisalu ya predikasion samu  ti na buku ya Luzabusu, ya ke mpe na profesi yina ke zonzilá makonko. Profesi yayi ke zonzilá kimvuka ya makonko yina ke na bafigure faso ya bantu, mpe na bima ‘faso bayimpu ya wolo (couronnes en or)’ na zulu ya bayintu ya bawu. (Luz. 9:7) Ba vandá kwamisa “bantu yina [ba-enemi ya Nzambi] ke ve na kidimbu ya Nzambi na bambunzu ya bawu” na kati ya bangonda tanu, ni yina ke bangonda ya luzingu nyonso ya makonko. (Luz. 9:4, 5) Ya ke na talaná nete profesi yayi ke na zonzilá bakristo yina Yehova solaka (chrétiens oints). Ba ke samuná na bukindi nyonso bajujema ya Nzambi samu na yinza ya yimbi yayi, mpe ya ke pesá nkele na ba yina ke zolá yinza yayi na bima ya yawu.

9. Wapi bamambu yina ke ve faso mosi na profesi ya Yoane na ya Yoele?

⁹ Beto lenda ndima ti, ya ke na mambu yina ke na profesi ya Luzabusu yina ke na kwelaná na profesi ya Yoele. Ata ya ke na mwa bamambu yina ke faso mosi na kati ya baprofesi ya Luzabusu na ya Yoele, kasi ya ke na bamambu mingi yina ke ve faso mosi. Tala ntete: Na profesi ya Yoele, makonko ke na bebisá bayinti, bambuma, mpe bandunda. (Yoe. 1:4, 6, 7) Na vizion ya Yoane, “ba me lomba na [makonko] ba bika kusala yimbi na [bayinti, bambuma, mpe bandunda] ya ntoto.” (Luz. 9:4, nwt-MK) Makonko yina Yoele talá, katuká na nord. (Yoe. 2:20) Kasi, yina Yoane talá katuká na dibulu ya yinda. (Luz. 9:2, 3) Ba bingisá  makonko yina Yoele ke zonzilá. Na luzabusu, ba bingisá ve makonko, kasi ba pesá bawu ntangu ya kumanisa kisalu ya bawu. Ya ke na ata kima na Biblia yina ke na lakisá ti, Yehova vandá ve na kilengi ya kutala bawu.—Tala tablo “ Baprofesi yina ke na zonzilá makonko: Faso mosi, kasi ya ke na zonzilá ve mambu mosi.”

10. Pesa kifwani na Biblia yina ke na lakisa ti makonko ya Yoele mpe Yoane ke na zonzilá ve mambu mosi.

¹⁰ Bamambu nyonso yina ke ve faso mosi na kati ya baprofesi zole yayi, ke na natá beto na kuzonza ti, baprofesi yango ke zonzilá ve mambu mosi. Na yawu, beto lenda zonza kwandi ti makonko yina ke zonzilá Yoele, ke ve makonko yina ke zonzilá buku ya Luzabusu? Ee. Biblia ke sadilá ntangu ya nkaka kidimbu mosi samu na kuzonzila mambu mingi. Na kifwani, na Luzabusu 5:5, ba me bokila Yesu “nkosi ya dikanda ya Yuda,” kasi na 1 Piere 5:8, ba me bokila Dyabulu “nkosi yina ke na ngalaka.” Barezon yiya yina beto me zonzila, mpe bamambu ya nkaka, me lakisa ti beto ke na nsatu ya kutimuna dyaka samu na kuzaba mbote-mbote mambu yina ke na zonzilá profesi ya Yoele. Yinki ya zola zonza?

11. Yinki na Yoele 1:6 mpe 2:1, 8, 11 ke na sadisá beto na kuzaba ba nani ke kimvuka ya makonko?

¹¹ Si beto tala mbote-mbote baverse ya nkaka ya profesi ya Yoele, beto ke tala ti yandi vandá zonzila faso basoda zolá kwiza nwanisa Izraele. (Yoe. 1:6; 2:1, 8, 11) Yehova zonzá ti yandi ke sadila “kimvuka ya nene ya basoda ya Babilone” samu na kusemba Ba-izraelite yina vandá landá ve misiku ya yandi. (Yoe 2:25) Ba me bokila kimvuka ya basoda yayi “muntu ya nord” samu basoda ya Babilone zola banda kunwanisa Izraele na nord. (Yoe 2:20) Kimvuka ya basoda yayi vandá ya kuyidama mbote-mbote faso kimvuka ya makonko. Yoele zonzá ti na kati ya bawu: “Mosi na mosi ya [basoda] ke landa nzila ya yandi. . . . Ba ke na kotá na bwala, ba ke na kimá na zulu ya [ba-mur] ya yinda. Ba ke na [monteke] na zulu ya bayinzo, mpe ba ke na kotá na [bafenetre] faso miyibi.” (Yoe 2:8, 9) Kanisa ntete: Basoda ke bisika nyonso. Kisika ya kubumbana ke ve. Ata muntu lenda vuuka na maboko ya basoda ya Babilone!

12. Wa’ faso profesi ya Yoele ya makonko lunganaka?

¹² Faso makonko, bantu ya Babilone kwendá nwanisa bwala ya Jeruzalem na 607 A.N.B. Biblia ke zonzá: “Mfumu ya [Babilone], yina kufwá bantwenya ya bawu ya babakala na [épée] . . . vandá ve na mawa samu na batwenya ya babakala, mpe ya bakento yina zabá ve babakala, mpe biboba to ba yina vandá na maladi. Nzambi pesá nyonso na maboko ya yandi. Yandi yoká yinzo ya Nzambi ya tsyeleka, bwisá mur ya Jeruzalem, yoká bayinzo nyonso ya zulu ya bwala, mpe bebisá bima nyonso ya [ntalu].” (2 Ns. 36:17, 19) Ntangu basoda ya Babilone manisá kumwangisa bwala nyonso ya Jeruzalem, bantu vandá zonza: “Yayi ke ntoto ya mpamba yina ke ve na muntu mpe kibulu, mpe ba me pesa yawu na maboko ya [Bababilonien].”—Yer. 32:43.

13. Yinki Yeremia 16:16, 18, zola zonza?

¹³ Bamvula 200 me luta na manima ya profesi ya Yoele, Yehova sadilá Yeremia samu na kuzonza mambu ya nkaka samu na profesi yango. Yandi zonzá ti, basoda ya Babilone ke sosa malembe-malembe Ba-izraelite yina vandá salá mambu ya yimbi, mpe ke kanga bawu nyonso. Yehova me zonza dyaka: “‘Tala mu ke na filisá bantu samu ba sosa ba yina ke lobá bambisi, mpe ba ke loba bawu. Na manima, mu ke filisa bantu samu na kusosa [ba-chasseur] mingi, yina ke landa bawu na bamongo nyonso ya nene na ya fioti, mpe na kati ya matadi ya nene yina me pasuká samu na kusosa [kusimba] bawu . . . Mu ke futa bawu [salere] ya kulunga samu na bifu ya bawu ya [yimbi], mpe  samu na masumu ya bawu.’” Ata bamaza ya nene, ata babruse, lenda bumba ve ba-Israelite yina mangá kubika mambu ya yimbi, na mantwala ya basoda ya Babilone.—Yer. 16:16, 18.

14. Na wapi ntangu Yoele 2:28, 29 lunganaka?

¹⁴ Kima ya mbote ya kusimba ke ni nsangu ya mbote yina Yoele ke na pesá: Ntoto ke buta dyaka bambuma. (Yoe. 2:23-26) Na yina, na bilumbu yina zola kwiza, madya ya kimpeve zolá kuma dyaka mingi samu na bantu nyonso. Yehova zonzá: “Na manima mu ke mwangisa mpeve ya munu na zulu ya bantu nyonso, mpe bana ya beno ya bakala na ya kento ke [zonza baprofesi] . . . mpe ata na zulu ya bangaamba ya munu ya bakala mpe ya kento, mu ke mwangisa mpeve ya munu.” (Yoe. 2:28, 29) Mambu yango salamá ve ntangu ba-izraelite katuká na Babilone mpe vutuká na bwala ya bawu. Kasi ya salamá basiekle mingi na manima, na Pentecote ya mvula 33 N.B. Wa’ faso beto me zaba yawu?

15. Na Bisalu 2:16, 17, wapi mambu apotre Piere zonzá na zulu ya mambu yina ke zonzilá Yoele 2:28, mpe yinki ya ke na lakisaka?

¹⁵ Na ngolo ya mpeve ya santu, apotre Piere zonzá ti, Yoele 2:28, 29 lunganá na faso ya kitoko na kilumbu ya pentecote. Na 9 heure ya suka yina, Nzambi mwangisá mpeve ya yandi ya santu, mpe ba yina yambak’ yawu, bandá kuzonza “mambu ya [kitoko] ya Nzambi.” (Bis 2:11) Kaka na ngolo ya mpeve ya santu, Piere sadilá mambu ya nkaka samu na kuzonzila Profesi ya Yoele. Nge mpe me tala faso ya nkaka yina yandi me zonzila profesi yayi? (Tanga Bisalu 2:16, 17.) Piere sadilá ve ba-mot “na manima” faso na profesi ya Yoele, kasi yandi zonzá: “Mpe na bilumbu ya mansukina,” samu na kuzonzilá mansukina ya dikanda ya bajwif. Na ntangu yina, Nzambi mwangisá mpeve ya yandi ya santu “na zulu ya bantu nyonso.” Ya  me lakisa ti, ntangu zolá luta avant profesi ya Yoele lungana.

16. Na siekle ya ntete wa’ faso mpeve ya santu sadisá bakristo na kisalu ya predikasion, mpe wa’ faso ya ke na sadisá beto bubu yayi?

¹⁶ Na manima ya kumwangisa mpeve ya yandi ya santu na zulu ya bakristo ya siekle ya ntete, ba bandá na ntangu yina, kusala kisalu ya predikasion na yinza nyonso. Ni na ntangu yina mpe, apotre Paul vandá sonika mukanda na kimvuka ya Bakolose, na mvula 61 N.B., yandi zonzá ti nsangu ya mbote mwanganá deja “na yinza [nyonso].” (Kol. 1:23) Ntangu Paul zonzá “yinza [nyonso]”, yandi vandá zonzila bisika nyonso ya yinza yina yandi mpe bakristo ya nkaka kwendá longa bantu mambu ya Nzambi. Ngolo yina mpeve ya Yehova ke pesá beto me sadisa beto bubu yayi na kusala kisalu ya predikasion “tii kisika yina ntoto suká”!—Bis. 13:47; tala tablo “ Mu ke mwangisa mpeve ya munu.”

17. Wa’ faso beto me soba faso ya beto ya kutadila profesi ya Yoele yina ke zonzilá makonko?

¹⁷ Yinki me soba? Bubu yayi beto me zaba mbote-mbote malongi yina ke na kati ya profesi ya Yoele 2:7-9. Na bunkufi, baverse yayi ke ve na zonzilá tiya ya beto na kisalu ya predikasion, kasi ya ke zonzilá mambu yina salá basoda ya Babilone na bwala ya Jeruzalem na 607 A.N.B.

18. Yinki me soba ve na yina me tadila bisadi ya Yehova?

¹⁸ Yinki me soba ve? Bisadi ya Yehova ke na kontinye na kumwangisa nsangu ya mbote bisika nyonso mpe ba ke na sadila bima mingi samu na kusala yawu. (Mat. 24:14) Ata guvernema ke na lenda kukanga beto nzila ya kulanda musiku ya kupreche. Mpe na ngolo ya Yehova, beto ke na salá dyaka ya kulutila, mpe na bukindi nyonso beto ke na mwangisá nsangu ya mbote ya Kimfumu ya yandi! Na ntima ya kukuluka, beto ke kontinye na kulomba na Yehova yandi sadisa beto na kuzaba mbote-mbote baprofesi ya Biblia, samu beto me zaba ti si ntangu yina me lunga, yandi ke nata beto na “kati ya matsyeleka nyonso”!—Yoa. 16:13.