Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

KISHINTE KYA KWIFUNDA 14

Bulwi Butamba Kungala!

Bulwi Butamba Kungala!

“Muzo umo ubaiya mu ntanda yami.”​—YOE. 1:6.

LWIMBO 95 Kitōkeji Kyenda Kibaila’ko

BIDI MU KISHINTE *

1. Le Tutu Russell ne balunda nandi bādi bengidija manwa’ka pa kwifunda, ne mwanda waka ādi mayampe?

PANO kepadi myaka katwa ne musubu, Tutu Charles Taze Russell ne balunda nandi, kakisumpi katyetye ka befundi bakwabo ba Kinenwa kya Leza, bāshilwile kwibungila pamo. Bādi basaka kujingulula shi babwanya kuyuka bine bifundija Bible padi Yehova Leza, padi Yesu Kidishitu, pa mwikadile bafwe, ne pa kinkūlwa. Bādi bengidija manwa apēla. Muntu umo wādi wipangula kipangujo, kupwa kisumpi kekibandaula kisonekwa kyonso kīsambila pa mwanda’wa. Ku mfulo, balemba myanda yobasokola’ya. Na bukwashi bwa Yehova, bano bana-balume bene Kidishitu bampikwa budimbidimbi, bāsokwele bubine bwa kyalwilo buvule bwa mu Bible bwine botumwene na mvubu ne dyalelo.

2. Le i bika bibwanya kwitulengeja kyaba kimo tufule ku mwivwanino mwitupe potulonga bukomo bwa kwivwanija bupolofeto bwa mu Bible?

2 Inoko, monka mwādi muyukile’kyo bano befundi ba Bible, kuyuka byobya bifundija Bible pa myanda kampanda itala nkulupilo i mwanda umo, ino kuyuka senene mushintulwila bupolofeto bwa mu Bible i mwanda mukwabo. Mwanda waka tubanena namino? Kintu kimo bidi, divule bupolofeto bwa mu Bible bwivwanwanga senene pobwenda bufikidila nansha shi bubapu kufikidila. Inoko kudi kintu kikwabo. Pa kwivwanija senene bupolofeto, divule dine tufwaninwe kubandaula myanda yonso īsambilwe’po mu bwine bupolofeto’bwa. Shi twimanina’tu pa kipindi kimo kya bupolofeto ne kusūla’ko bikwabo, tubwanya kufula ku mulangwe mwitupe. Kadi, bimweka’mba ye mobyaikadile ne na bupolofeto budi mu mukanda wa Yoela. Tubandaulei bidi buno bupolofeto ne kwisambila pa kine kyetulengeja tushinte mwivwanino wetu.

3-4. Kufika ne dyalelo, le twadi tushintulula namani bupolofeto budi mu Yoela 2:7-9?

3 Tanga Yoela 2:7-9. Yoela wālaile amba kipupo kya njie kikonakanya ntanda ya Isalela. Bīshi bya ludyo bidi na meno ne bibanga pamo bwa bya bantambo, bikadya bintu byonso mu ntanda’ya! (Yoe. 1:4, 6) Mu bula bwa myaka mivule twadi tunena’mba, buno bupolofeto bwelekeja muswelo usapula bantu ba Yehova pamo bwa kibumbo kya njie kekikankajibwapo. Twadi bevwanije amba uno mwingilo udi na lupusa lwa konakanya “ntanda,” nansha’mba bantu bendejibwa na bendeji ba bipwilo. *

4 Shi twimanine’tu enka pa kutanga Yoela 2:7-9, nabya tukafula ku uno mwivwanino. Inoko potwabandawile myanda yonso īsambilwe’po mu buno bupolofeto, twamwene amba i byendele’mo tushinte mwivwanino wetu. Pano twisambilei pa bubinga buná bwetulengeja tushinte.

BUBINGA BUNÁ BOTWASHINTYILA

5-6. Le i kipangujo’ka kyotubwanya kwiipangula potulangulukila pa (a) Yoela 2:20? (b) Yoela 2:25?

5 Dibajinji, tuyukei amba Yehova wālaile pa mwanda utala kipupo kya njie amba: “Wa kungala [njie], nkamupangila kulampe nenu.” (Yoe. 2:20) Shi njie yelekeja Batumoni ba Yehova bakōkele musoñanya wa Yesu wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga, mwanda waka Yehova wālaile kwiipanga? (Ezk. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Na bubine, Yehova kapañangapo bengidi bandi ba kikōkeji, ino upañanga kintu nansha muntu ulwa na bantu bandi.

6 Pa kuyuka bubinga bwa bubidi, tulangulukilei pa bilembelwe mu Yoela 2:25. Yehova unena’mo amba: “Nkemufuta myaka yadile kibumbo kya njie, njie yampikwa masala, njie ya kyonakanya, ne njie iketaketa, kibumbo kyami kikatakata kya divita kyonatumine momudi.” Yuka’mba Yehova i mulae ‘kufuta’ byonso byonene njie. Shi njie yelekeja basapudi ba Bulopwe, nabya musapu obasapula onanga bintu. Inoko, uno musapu upandija būmi ukwashanga babi bamo besāse. (Ezk. 33:8, 19) Bine, badi’po na dyese kashā!

7. Le kishima “kupwa” kitelelwe mu Yoela 2:28, 29, kishintulula bika?

7 Tanga Yoela 2:28, 29. Tulangulukilei pa bubinga bwa busatu​—mwilondela binkumenkume bidi mu bupolofeto. Le ubamone munenena Yehova amba: “Kupwa, nkapungulwila mushipiditu wami”; mwene ko kunena’mba, shi njie ibapu mwingilo wayo? Shi njie i basapudi ba Bulopwe bwa Leza, mwanda waka Yehova wadi wa kupungulwila mushipiditu wandi pobadi pa kupwa kuvuija mwingilo wabo wa busapudi? Bubine i buno amba, pampikwa bukwashi bwa bukomo bwa mushipiditu ujila wa Leza, kebadipo ba kubwanya nansha dimo kusapula nyeke mu myaka mivule koku bebalwa ne kukankaja mwingilo wabo.

Tutu Rutherford ne bengidi bakwabo bashingwe māni badi batangidile mingilo, basapwile na bukankamane musapu wa Leza wa butyibi pa ino ngikadilo mibi ya bintu (Tala musango 8)

8. Le njie itelelwe mu Kusokwelwa 9:1-11 ifunkila pa bāni? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

8 Tanga Kusokwelwa 9:1-11. Pano tutalei bubinga bwa buná. Dibajinji twadi tunena’mba kipupo kya njie kitelelwe na Yoela kifunkila pa mwingilo wetu wa busapudi mwanda buno bupolofeto i bwiifwane na budi mu mukanda wa Kusokwelwa. Buno bupolofeto butela kibumbo kya njie idi na mapala a bantu kadi pa mitwe yayo ‘pamweka bintu bidi bwa bilukwa bya olo.’ (Kus. 9:7) Yasuswile “boba bantu [balwana na Leza] bampikwa kiyukeno kya Leza pa mapala abo,” mu myeji itano, kintu kya myeji mine ya būmi bwa lujie. (Kus. 9:4, 5) Mobimwekela, buno bupolofeto bufunkila pa bengidi ba Yehova bashingwe māni. Basapulanga na bukankamane butyibi busa kuleta Leza pa ino ngikadilo mibi ya bintu, ne kwangadika ngitu boba bonso beikwatakenye.

9. Le i kwishila’ka kukatampe kwishidile njie yāmwene Yoela ne yoya yātelele Yoano?

9 Na bubine, bupolofeto budi mu Kusokwelwa i bwiifwane na bobwa bwālembele Yoela. Inoko, budi na nshintulwilo mishile. Kimfwa: Mu bupolofeto bwa Yoela, njie yāonakenye munamuna. (Yoe. 1:4, 6, 7) Ino mu kimonwa kya Yoano, njie “beilombwele ileke kulonga munamuna ya pano pa ntanda kibi.” (Kus. 9:4) Njie yāmwene Yoela yādi itamba kungala. (Yoe. 2:20) Ino yoya yāmwene Yoano yādi itamba mu lupongo. (Kus. 9:2, 3) Njie itelelwe na Yoela yāpangilwe. Ino njie ya mu Kusokwelwa keyāpangilwepo, beilekele ipwe mwingilo wayo. Mu Bible i mutupu pantu palombola’mba yāpelelwe na Yehova.​—Tala kapango kanena’mba “ Bupolofeto Bwisambila pa Njie​—Bwiifwane Abo’ko Bwishile.”

10. Leta kimfwa kya mu Bisonekwa kilombola’mba njie itelelwe na Yoela ne na Yoano ibwanya kufunkila pa bintu bishile.

10 Kwishila kukatampe kwishidile buno bupolofeto bubidi kwitulengeja tufule kukunena’mba kebukwatañenepo. Le tubanena’mba njie yātelele Yoela i mishile na njie itelelwe mu mukanda wa Kusokwelwa? En-en. Mu Bible, divule dine kyelekejo kimo kibwanya kwikala na nshintulwilo mishileshile mu myanda palapala. Kimfwa, mu Kusokwelwa 5:5, i batele’mo Yesu bu “Ntambo wa ku kisaka kya Yuda,” ino mu 1 Petelo 5:8, i batele’mo Dyabola bu “ntambo ubuluma.” Pa mwanda utala bipangujo bilupukile ku mwivwanino wetu wa dyalelo, tufwaninwe kukimba nshintulwilo mikwabo ya bupolofeto bwa Yoela. Le i nshintulwilo’ka?

LE BUSHINTULULA BIKA?

11. Le i bika binenenwe mu Yoela 1:6 ne 2:1, 8, 11 bitukwasha tuyuke njie mine i bāni?

11 Potwabandawile biyampe myanda yonso īsambilwe’po mu bupolofeto bwa Yoela, twamwene amba uno mupolofeto wālaile bulwi bwa basola. (Yoe. 1:6; 2:1, 8, 11) Yehova wānenene amba ukengidija ‘kibumbo kikatampe’ (basola bene Babiloni) mwanda wa kupa mfuto bene Isalela bampikwa kikōkeji. (Yoe. 2:25) I byendele’mo kwita kino kibumbo kya bulwi bu “wa kungala,” mwanda bene Babiloni bādi bakutamba’dyo Isalela dya kungala. (Yoe. 2:20) Kino kibumbo i kidingakanibwe na kibumbo kya njie kiteakanibwe senene. Yoela unena pa mwanda wabo amba: “Muntu ne muntu [sola] wenda ku meso mu dyandi dishinda. . . . Bapejanga kutwela mu kibundi, benda lubilo pa lubumbu. Bakandanga pa mobo, batwelela pa madidisha pamo bwa ngivi.” (Yoe. 2:8, 9) Le ubwanya kumona mu ñeni mobipityila? Basola bazambalale konsokonso. Kutupu kwa kufyama. Kutupu muntu nansha umo ubwanya kupanda ku kipete kya bene Babiloni!

12. Le bupolofeto bwa Yoela butala pa njie bwāfikidile namani?

12 Pamo bwa njie, bene Babiloni (nansha, bene Kaladea) bātambile’dyo kibundi kya Yelusalema mu 607 Yesu Kaile. Bible unena’mba: “Mulopwe wa bene Kaladea, mwine waipaile bansongwalume babo na kipete . . . , kaivwaninepo lusa nsongwalume nansha mujike, mununu nansha kilema. Leza wamupēle bintu byonso mu kuboko kwandi. Wasōka njibo ya Leza wa bine, wapomona lubumbu lwa Yelusalema, wasōka biteba byandi byonso bikomejibwe na mudilo, waonakanya ne bintu byonso bya bulēme” (2 Bi. 36:17, 19) Bene Babiloni pobāpwile konakanya ntanda, bantu bādi babwanya’tu kunena’mba: “I mu ntanda mutuputupu mwambulwa bantu ne banyema, kadi ibapānwa ku bene Kaladea.”​—Yel. 32:43.

13. Lombola mushintulwila Yelemia 16:16, 18.

13 Kintu kya myaka 200 pa kupwa kwa bupolofeto bwa Yoela, Yehova wāingidije Yelemia alae mwanda mukwabo pa buno bulwi. Wānenene amba bakakimba bininge bene Isalela bālongele bilongwa bibi ne kwibakwata bonso. Yehova unena’mba: “Nsa kutuma babiluwe ba lui bavule, nabo bakebapoya. Kupwa nkatuma babiluwe ba ntanda bavule, nabo bakebapoya mu ngulu ne pa mikuna yonso ne mu mpako ya bimabwe mwine. . . . Nkebapa mfuto mibwanine pa kilubo ne bubi bwabo.” Bene Isalela bampikwa kwisāsa kebādipo babwanya kufyama mu majiba nansha mu mató ku bulwi bwebātambile bene Babiloni.​—Yel. 16:16, 18.

KUJOKEJIBWA

14. Le Yoela 2:28, 29 wāfikidile kitatyi’ka?

14 Mwanda muyampe i uno, Yoela unena pano myanda miyampe ya kujokejibwa. Ntanda yādi ya kupa monka bipa bivule. (Yoe. 2:23-26) Ebiya mu kitatyi kampanda mu mafuku a kumeso, kwadi kwa kwikala byakudya bingibingi bya ku mushipiditu. Yehova unena’mba: “Nkapungulwila mushipiditu wami pa ngitu ya miswelo yonso, kadi benu bana bana-balume ne bana bana-bakaji bakanena bupolofeto . . . Ne pa bapika bami bana-balume ne pa bapika bana-bakaji pene nkapungulwila’po mushipiditu wami.” (Yoe. 2:28, 29) Leza kāpungulwilepo uno mushipiditu kinondanonda na pātambile bene Isalela mu Babiloni kebajokela mu yabo ntanda. Ino wāpungulwile’o myaka tutwa na tutwa pa kupita’po, mu Pentekosa 33 Yesu Ke Mwiye. Le tubayuka kino namani?

15. Mungya Bilongwa 2:16, 17, le i kishima’ka kyāshintyile Petelo mu kisonekwa kya Yoela 2:28, ne kino kilombola bika?

15 Kupityila ku bukomo bwa mushipiditu, mutumibwa Petelo wākwatañenye Yoela 2:28, 29 na kinkumenkume kikatampe kyālongekele mu difuku dya Pentekosa. Kubwipi na nsá ya kitema ya lubanga, kwālongekele kingelengele kya kupungululwa kwa mushipiditu ujila, mwine wālengeje bantu bātambwile’o bashilule kwisamba “bintu bikatampe bya Leza.” (Bil. 2:11) Na bukomo bwa mushipiditu, Petelo wāingidije binenwa bishile bityetye kitatyi kyaāpitulukile mu bupolofeto bwa Yoela. Le ubamone’mo bintu byaāshintyile? (Tanga Bilongwa 2:16, 17.) Pa kyaba kya kushilula na kishima “kupwa,” Petelo wānenene amba: “Kadi mu mafuku a ku mfulo”​—mu uno mwanda, i mu mafuku a mfulo a ngikadilo ya bintu ya Bayuda, mwādi mwa kupungulwila Leza mushipiditu wandi “pa ngitu ya miswelo yonso.” Kino kilombola’mba pāpityile kitatyi kampanda kumeso kwa bupolofeto bwa Yoela kufikidila.

16. Le mushipiditu wa Leza wākweshe namani ku mwingilo wa busapudi mu myaka katwa kabajinji, ne ukwashanga namani dyalelo?

16 I kitatyi kyāpwile Leza kupungulula mushipiditu mu myaka katwa kabajinji, pāshilwile mwingilo wa busapudi kwendelela kumeso bininge. Mutumibwa Polo paālembēle bene Kolose mukanda dya mu 61 Yesu Ke Mwiye, wānenene amba myanda miyampe yāsapwilwe “mu bipangwa byonso bidi munshi mwa diulu.” (Kol. 1:23) Mu mafuku a Polo, “bipangwa byonso” yādi ntanda ya mu mene mafuku’a. Na bukwashi bwa bukomo bwa mushipiditu ujila wa Yehova, mwingilo wa busapudi wendelelanga bininge mu ano etu mafuku​—“ne ku mafulo a ntanda”!​—Bil. 13:47; tala kapango kanena’mba ‘ Nkapungulula Mushipiditu Wami.’

LE I BIKA BYASHINTA?

17. Le i bika byotwashinta mu mwivwanino wetu wa bupolofeto bwa Yoela butala pa njie?

17 Le i bika byashinta? Pano tubaivwanija biyampe bupolofeto budi mu Yoela 2:7-9. Mu kīpi, ano mavese keafunkilangapo pa mwingilo wa busapudi otwingila na bupyasakane, ino i pa mwingilo wa kibumbo bya bulwi kya bene Babiloni kyātambile Yelusalema divita mu 607 Yesu Kaile.

18. Le i bika kebishintyilepo mu bantu ba Yehova?

18 Le i bika kebishintyilepo? Bantu ba Yehova bendelelanga kusapula myanda miyampe konsokonso, bengidija manwa o-onso mwanda wa kusapula. (Mat. 24:14) I kutupu buludiki bubwanya kwitukankaja tuleke kwingila mwingilo wa busapudi. Kadi na bukwashi bwa Yehova, pano po pene potwingila bininge kutabuka, tusapula na bukankamane myanda miyampe ya Bulopwe! Tutengēle nyeke na kwityepeja Yehova etuludike twivwanije bulopofeto bwa mu Bible, koku tukulupile amba pa kitatyi kifwaninwe, uketuludikila “mu bubine bonso.”​—Yoa. 16:13.

LWIMBO 97 Kinenwa kya Leza Kileta Būmi

^ mus. 5 Twadi tukulupile mu bula bwa myaka mivule amba, bupolofeto budi mu Yoela shapita 1 ne 2 bwisambilanga pa mwingilo wa busapudi otwingila dyalelo. Inoko, kudi bubinga buná bwendele’mo botwamwena’mba tufwaninwe kushinta muswelo otwivwanije kino kipindi kya bupolofeto bwa Yoela. Le i bubinga’ka?

^ mus. 3 Kimfwa tala kishinte kinena’mba, “Tunangu twa Yehova I Tumweke mu Bipangwa” kidi mu Kiteba kya Mulami kya 1 Kweji 4, 2009, p. 20, mus. 14-16.