1. Ndolome Russell na bakwabo, bapangesele ngila muka mu kulilongesa kwabo, co mwafwa bika yapwile yaibwa?

KUTUNDA hashangumukilile Ndolome C.T.Russell na bakwabo kutondesesa biilongesa Mbimbiliya, kuneti myaka yatubakana 100. Bashakele kuzibuka biyendeka Mbimbiliya hali Yehova, hali Yesu Kilistu, ha cifwa cibalimo batsi na ha ndando ya kupatula. Bakele na kulilongesa mu ngila yayasi. Umo ehula cihula, co boshe batondesesa Bisoneka bije bikumbulula oco cihula. Nga banamanesa, co basoneka byuma bibanawana. Ngila ibapangesele yapwile yaibwa, mwafwa Yehova wabakwasele bawane biñanda byabingi bya busunga bije binapu bya seho na kuli yetu.

2. Bika byasa kutulingisa tuzibisise bupolofweto mu ngila ya kuhenga?

² Baka-Kulilongesa Mbimbiliya bamwene ngwabo kuzibisisa bilongesa bya mu Mbimbiliya bya maputukilo kwakwasi. Oloni bamwene ngwabo kuzibisisa bupolofweto keti kwakwasi. Bika bitwendekela ngoco? Ca kulibanga, kwapwa kwakwasi kuzibisisa mwamubwa bupolofweto ha simbu ibulishulisilila nambe nga bunalishulisilila laja. Ca mu cibali, kuzibisisa mwamubwa bupolofweto kwatonda kutanda biñanda byoshe bije byendeka hali obwo bupolofweto. Oloni nga tutanda lika biñanda bimo na kusezako bikwabo, co twasa kubuzibisisila mu ngila ya kuhenga. Casholoka ngwe mukemwo mutunazibisisile bupolofweto buli ku mukanda wa Njwele ha kulibanga. Tusimutwiyeni lalo hali obu bupolofweto mangana tumone byuma binatulingisa tutengulule mutwakele na kubuzibisisila kunima.

3-4. Tunakele na kuzibisisa bati bupolofweto bwa ku mukanda wa Njwele 2:7-9?

³ Tandeni Njwele 2:7-9. Njwele wapolofwetele ngwendi bimbimba  bakabiisa lifuti lya Isalele. Baje bimbimba bali na mayo na bimbange ngwe bya ndumba, co bakalya bimbuto byoshe bya mu lifuti lya Isalele. (Njwe 1:4, 6) Ha myaka yaingi, twakele na kuzibisisa ngwetu obu bupolofweto bunatalesa ku banu ba Yehova baje bali na kwambulula ngwe binjame bya bimbimba baje naumo wahi asa kubemika. Tunakele na kuzibisisa ngwetu cipangi ca kwambulula cilubalesa banu baje babali na kutwamenena kuli bantwama ba bulombelo. *

⁴ Nga tutanda lika mukanda wa Njwele 2:7-9, co tumona ngwetu kuzibisisa kwetu kwa kulibanga kunasungama. Oloni nga tutanda biñanda byoshe bije byendeka hali obu bupolofweto, co tumona ngwetu kuzibisisa kwetu kwakuha kunapande. Tusimutwiyeni byuma biwana mangana tumone bitwendekela ngoco.

5-6. Cihula muka cinatundu munima ya kusimutwiya ha mukanda wa (a) Njwele 2:20? (b) Njwele 2:25?

⁵ Ca kulibanga, Yehova nendeka ha bimbimba ngwendi: “Njikatundisa binjame bya bimbimba baje batundile ku kunto.” (Njwe 2:20) Nga bimbimba bemanena Bakaleho ba Yehova baje bononoka lishiko lya Yesu lya kwambulula na kupwisa banu bandongesi, co bika byanabendekela Yehova ngwendi akabatundisako? (Ezeki 33:7-9; Mateo 28:19, 20) Yehova kakatundisa bangamba bendi ba kulongwa embwe. Oloni akatundisa byuma byeka nambe banu baje bali na kulwisa banu bendi.

⁶ Ca mu cibali, tusimutwiyeni ha mukanda wa Njwele 2:25. Oku ku mukanda, Yehova nendeka ngwendi: “Njikamilwisila bije mwazimbalesele mu myaka ije omwo binjame bya bimbimba mikumbi byalile bimbuto byeni. Yange uje njatumine binjame bya bimbimba mikumbi hali yeni.” Keti mwibale ngweni Yehova nendeka ngwendi ‘akelwisa’ byuma bibabiisile bimbimba. Nga bimbimba bemanena baka-kwambulula Bumwene bwa Njambi, co bika bibanabendekela ngwabo muzimbu ubambulula ubiisa byuma nambe ngwetu waka banu mu bukalu? Ou muzimbu kuwaka banu mu bukalu embwe, oloni wobola banu na kukwasa banu bababi batenguluke. (Ezeki 33:8, 19) Ngeci, oku kunapu kubezika kwakama kuli baje batenguluka.

7. Majwi ali ku Njwele 2:28, 29, aje endeka ngwawo “munima yebi” atukwasa tuzibisise bika?

⁷ Tandeni Njwele 2:28, 29. Ca mu citatu, tusimutwiyeni mubinalikabasanena byuma bili oku ku bupolofweto. Keti mwibale ngweni Yehova nendeka ngwendi: “Munima yebi njiketila [sipilitu yange].” “Munima yebi,” kulumbununa munima ya kumanesa cipangi cabanene. Nga bimbimba banapu baka-kwambulula Bumwene bwa Njambi, co mwafwa bika Yehova etila sipilitu yendi hali bakebo munima ya kumanesa cipangi cabo ca kwambulula? Njambi wabanene laja sipilitu yendi ya kujela, mwafwa ngwe akabanayo munima ya kumanesa cipangi cabo ngwe kubasele kwambulula ha myaka yaingi oku babalwisa na kubashokela cipangi cabo.

8. Bimbimba babanendeka ku Kujombolola 9:1-11, bemanena beya? (Taleni cikupulo ca ha liputa lya kulibanga.)

⁸ Tandeni Kujombolola 9:1-11. Tusimutwiyeni ha cuma ca mu ciwana. Kulifwa kwa bupolofweto buli ku Kujombolola nobu buli ku Njwele, kwatulingisile tusinganyeke ngwetu cipangi cibalingile bimbimba cimanena cipangi cetu ca kwambulula. Bupolofweto buli ku Kujombolola bunendeka ha binjame bya  bimbimba baje bali na bihanga bya banu, co “ha mitwe yabo hakele byuma bya kufwa ngwe bilongo bya ngolinde.” (Kujo 9:7) Aba bimbimba, balubalesa “banu [bitozi ba Njambi] baje kubesi na cizibukiso ca kasateso ka Njambi ha maholo abo” ha bingonde bitanu. Ebi bingonde bikebyo byakayoyo mbimba. (Kujo 9:4, 5) Casholoka ngwe obu bupolofweto bunatalesa ku bangamba ba Yehova bakubwabesa. Bali na kwambulula ngwabo Njambi akasompa kano kaye kakabi, co oku kuli na kuzibisa cifwayoyo baje banalikwatasana na kano kaye.

9. Kuliseza muka kuli mukati ka bimbimba bamwene Njwele na baje bamwene Yowano?

⁹ Bupolofweto buli ku Kujombolola nobu buli ku Njwele bunalifu, oloni kuli habunalisezela. Cakumwenako, bupolofweto buli ku Njwele bumwesa ngwabwo bimbimba babiisile bimbuto. (Njwe 1:4, 6, 7) Oloni mu cimona ca Yowano, bimbimba “babashikile ngeci keti babiise mwila nambe miti nambe cuma cimo ca kumena.” (Kujo 9:4) Bimbimba bamwene Njwele batundililile ku kunto. (Njwe 2:20) Oloni bimbimba bamwene Yowano batundililile mu mbulu ya kujeneka masima. (Kujo 9:2, 3) Bimbimba bamwene Njwele babatundisile. Oloni bimbimba babanendeka ku Kujombolola kubabatundisile, babatabesele bamanese cipangi cabo. Mbimbiliya kuyamwesele ngwayo Yehova walubalelele baje bimbimba.—Taleni cipalo ca “ Bupolofweto bwa Bimbimba Bunalifu, Oloni Kuli Habunalisezela.”

10. Endekeni cakumwenako ca mu Mbimbiliya cije citukwasa tubisise ngwetu bimbimba bamwene Njwele na baje bamwene Yowano basa kwimanena byuma bya kuliseza.

 ¹⁰ Kuliseza kuli mukati kobu bupolofweto bubali, kunatukwasa tumone ngwetu kubulumbununa cuma ca kulifwa. Kuma tuli na kulumbununa ngwetu bimbimba babanendeka ku mukanda wa Njwele banaliseze na bimbimba babanendeka ku Kujombolola ndi? Eyo. Bisimbu bimo, cuma cimo lika cibanendeka mu Mbimbiliya casa kulumbununa byuma byeka nga bacipangesa mu ngila yeka. Cakumwenako eci, ku Kujombolola 5:5, Yesu banamutumbula ngwabo “ndumba wa kutunda ku muyati wa Yunda.” Oloni ku 1 Petulu 5:8, Liyabolo banamwesekesa ku ‘ndumba uje ali na kwaanena.’ Byuma biwana bitunasimutwiya muno mu cilongesa na kuliseza kuli mukati kobu bupolofweto bubali, kunatulingisa tutengulule mutunakele na kuzibisisila bupolofweto bwa Njwele. Co bulumbununa bikoni?

11. Mukanda wa Njwele 1:6 na 2:1, 8 ,11 utukwasa bati tuzibisise bibemanena bimbimba?

¹¹ Nga tutanda mavesi akwabo ali ku mukanda wa Njwele, co tuzibisisa ngwetu Njwele wapolofwetele bya maswalale baje bezile na kulwa. (Njwe 1:6; 2:1, 8, 11) Yehova wendekele ngwendi akapangesa “binjame bya bimbimba” (maswalale ba Bambambilone) mu kwana kashitiko kuli Baisalele baje kubamwononokele. (Njwe 2:25) Baje maswalale banabatumbula ngwabo “batundile ku kunto.” Kubatumbula ngoco kunapande, mwafwa Bambambilone batundile ku kunto omwo bezile na kulwisa Baisalele. (Njwe 2:20) Baje maswalale ba Bambambilone banabesekesa ku njame ya bimbimba ije ipangela hamo. Njwele wendekele ngwendi: ‘Liswalale na liswalale enda mu ngila yendi. Bakashandokela mu nganda, co bakalonda ha bibumbe, bakakobela mu binjubo, bakakobelela mu binjanena ngwe bezi.’ Maswalale balikwalalekele mu nganda mwoshe. Naumo wahi wasele kutewa nambe kubanda maswalale ba Bambambilone.

12. Bupolofweto bwa Njwele bwa bimbimba bwalishulisilile bati?

¹² Bambambilone bakobelele mu nganda ya Yelusalema mu 607 B.C.E., ngwe bimbimba. Mbimbiliya ngwayo: ‘Mwene wa Mbambilone watsiile bakwenje. Katetelele mukwenje nambe mumbanda, muka-kubinja nambe mukangule. Njambi wabakundikile boshe kuli ikeye. Wenyekele njubo ya Shukulu Kalunga, hamolika na nganda na mapela amwo oshe na bufuko bwamwo, co wasiwile cibumbe ca nganda.’ (2 Mizi 36:17, 19) Bambambilone mubamanesele kunyongesa nganda ya Yelusalema, banu bendekele ngwabo: ‘Lifuti eli linapu ngwe mambo muje kumwesi banu nambe tusitu, co banalyana kuli Bambambilone.’—Njele 32:43.

13. Endeni biulumbununa mukanda wa Njelemiya 16:16, 18.

¹³ Mukwetile myaka 200 kutunda ha polofwetelele Njwele, Yehova walekele Njelemiya ngwendi apolofwete byuma bikwabo bije byalingiwile omwo Bambambilone balwisile Yelusalema. Wendekele ngwendi Bambambilone bakashakezeka Baisalele boshe baje bakele na kulinga byuma byabibi na kubakwata. Wapolofwetele ngwendi: “Shukulu Kalunga ali na kwendeka ngwendi, ‘Njikatuma baka-kuta bisi babangi kwija na kukwata banu aba. Asina lalo njikatuma biyambi babangi mu kuyomba banu aba mu minkinda na ha malundu na mu manzenzengoma na mukati ka mamanya. [Njikabelwisila] bubi bwabo na kubulumuna kwabo.’” Kukwesi kalunga-ndonga nambe shwata mubasele kulishweka  Baisalele mangana babande maswalale ba Bambambilone.—Njele 16:16, 18.

14. Mukanda wa Njwele 2:28, 29, walishulisilile litangwa muka?

¹⁴ Njwele wendekele lalo muzimbu waubwa. Wendekele ngwendi lifuti likakala na bwilo lalo. (Njwe 2:23-26) Co mu kwita kwa simbu, byakulya bya ku sipilitu bikatuma manene. Yehova wendekele ngwendi: “Njiketila [sipilitu yange] hali munu na munu. Bana beni ba banalume na aba ba banakazi [bakapolofweta]. . . . Njiketila [sipilitu yange] nameme hali bangamba ba banalume na aba ba banakazi.” (Njwe 2:28, 29) Njambi ketilile sipilitu yendi omwo Baisalele batundile mu Mbambilone na kwiluka mu lifuti lyabo embwe. Oloni kwetile simbu yailaha kweta na ha Pentekosita ya 33 C.E., asinoni Yehova etile sipilitu yendi. Tuzibuka bati ngoco?

15. Kwesekesa na Vilinga 2:16, 17, majwi muka ali Njwele 2:28 aje atengulwile Petulu, co oku kwamwesele bika?

¹⁵ Kapositolo Petulu bamuhwiminine endeke majwi ali ku Njwele 2:28, 29 mangana alumbunune byuma bya kukomokesa bije byalingiwile ha litangwa lya Pentekosita. Ha litangwa lya Pentekosita, ku ma 09:00, Njambi wetilile sipilitu yendi ya kujela hali bangamba bendi, co bashangumukile kwendeka “byuma bya kukomokesa bije byanalingi Njambi.” (Vili 2:11) Sipilitu ya kujela ya kwasele Petulu endeke majwi apolofwetele Njwele, oloni watengulwileko kamandondo. Kuma munananguka majwi atengulwileko ndi? (Tandeni Vilinga 2:16, 17.) Petulu kapangesele majwi akwendeka ngwawo “munima yebi” ngwe mwendekelele Njwele. Oloni wapangesele majwi akwendeka ngwawo: “Ku matangwa a kukotoka.” Walumbunwine simbu ya kukokela ku kunyonga kwa Yelusalema na tembele  ya Bayunda. Co mu simbu ije bene, Njambi wetilile sipilitu yendi “hali munu na munu.” Oku kwamwesele ngwabo kwetile simbu asina bupolofweto bwa Njwele bulishulisilile.

16. Sipilitu ya Njambi inakwasa bati mu cipangi ca kwambulula mu simbu ya tupositolo na mu matangwa ano?

¹⁶ Baka-Kilistu ba mu simbu ya tupositolo bashangumukile kwambulula na nzili omwo Njambi wetilile sipilitu yendi hali bakebo. Co cipangi ca kwambulula bashangumukile kucipanga manene. Ngeci, kapositolo Paulu mwasonekele mukanda kuli baka-Kolose mu 61 C.E., wendekele ngwendi muzimbu waubwa “bali na kuwambulwila kuli munu na munu mu kaye mwoshe.” (Kolo 1:23) Sipilitu ya kujela ya Yehova inalingisa cipangi ca kwambulula bacipange manene muno mu matangwa etu kweta na ku mamaneselelo a kaye.—Vili 13:47; taleni cipalo ca “ Njiketila [Sipilitu Yange].”

17. Hano tunazibisisa bati bupolofweto bwa Njwele bwa bimbimba?

¹⁷ Bika binatenguluka? Hano tunazibisisoni mwamubwa bupolofweto buli ku Njwele 2:7-9. Tunazibisisa ngwetu awa mavesi kuwalumbununa cipangi cetu ca kwambulula embwe, oloni alumbununa maswalale ba Bambambilone baje balwisile Yelusalema mu 607 B.C.E.

18. Bika kubyatengulukile?

¹⁸ Bika kubyatengulukile? Banu ba Yehova anga bacitwalelelelaho kwambulula muzimbu waubwa kwoshe-kwoshe, co bali na kupangesa bingila bya kuliseza-seza. (Mateo 24:14) Kukwesi mashiko a fulumende aje asa kutwonowesa kwambulula. Nzili ya Yehova ili na kutukwasa twambulule manene muzimbu waubwa wa Bumwene mu kusimpa. Tutwalelelaho kukulahela ngwetu Yehova atukwasa tuzibisise bupolofweto bwa mu Mbimbiliya, mwafwa ikeye atukwasa tuzibisise “busunga bwoshe” ha simbu inapande.—Yowa 16:13.