1. Brother Russell dóó yił ídahoołʼaahii haitʼéego ídahoołʼą́ą́ʼ, áádóó haʼátʼíí biniyé kótʼéego íhooʼaahgo yáʼátʼééh?

LĄʼÍ nááhai yę́ędą́ą́ʼ Brother C. T. Russell dóó Diyin Bizaad yił yídahoołʼaahii ahínéikahgo yaa nídiikai. Éí Diyin Jiihóvah, Jesus Christ, łaʼda daatsaahgo haitʼįįhgi, áádóó náádanihiʼdiizniiʼgi éí Diyin Bizaad íiyisíí yaa halneʼgi hoł béédahodoozįįł biniyé. Éí łaʼda naʼídíłkiʼ áádóó Diyin Bizaad hazhóʼó yiiʼ nídadétʼįįhgo ndaʼałkaah. Yikʼidaʼaskáʼígíí naaltsoos bikáaʼjįʼ nídayíízóóh ńtʼééʼ. Jiihóvah éí díí hastóí yikʼidadiʼdootı̨́įłgi yee yíká aalwod. Éí tʼáá aaníinii yikʼídaʼneeztą́ʼígíí dííshjı̨́įdi tʼahdii ayóó ílı̨́įgo átʼé.

2. Diyin Bizaad éí ádahodooníiłii yaa halneʼgo haitʼéego łahda doo ákótʼéégóó bikʼiʼdiyiitįįh?

² Diyin Bizaad yídahoołʼaahii éí náasdi ádahodooníiłii Diyin Bizaad yaa chʼíhwiiʼaahii bikʼiʼdidootı̨́įłgi tʼáá nantłʼa lágo yaa ádahoniidzı̨́ı̨́ʼ. Éí Diyin Bizaad bikʼehgo iináagi bee naʼnitinígíí biláahgo átʼé. Łahgo éí Diyin Bizaad éí náasdi ádahodooníiłii yaa chʼíhwiiʼaahii éí hanááł áhooníiłgo tʼéiyá hazhóʼó bikʼihoʼdiitįįh. Áádóó łahgo nááná díí hazhóʼó bikʼiʼdidootı̨́įłgo éí tʼáá átʼé ádahodooníiłii hazhóʼó dazhnéłʼı̨́įgo baa nitsídajíkeesgo tʼéiyá bikʼiʼdiyiitįįh. Ádahodoonííł haʼníigi tʼéiyá dazhnéłʼı̨́įgo áádóó łahjí tʼéiyá doo baa hwiinítʼı̨́ı̨́góó éí doo ákótʼéégóó bikʼiʼdiyiitįįh doo. Áko Joel biiʼdóó baa haneʼígíí ákódzaa. Díidi Joel biiʼdóó ádahodooníiłii yaa halneʼé dadíníilʼįįł áádóó haʼátʼíí biniyé éí hashtʼéédoolnííł hwiiniidzı̨́ı̨́ʼ.

3-4. Joel 2:​7-9 yaa halneʼgi haitʼéego bikʼiʼdiyiitįįh ńtʼééʼ?

³ Joel 2:​7-9 yíníłtaʼ. Jówel éí kóhodoonííł níigo yaa chʼíhoníʼą́. Éí nahachagiitsoh Ízrel bikéyah ałtso yaa nahodidookah ní. Éí náshdóítsoh bitsiijįʼ ditłʼooígíí nidahalingo  biwooʼ dóó biyaatsʼiin dahólǫ́ǫgo tʼáá bizááká tʼáadoo leʼé ałtso yaa nahodidookah ní! (Joel 1:​4, 6) Ląʼí nááhai díidi nahachagiitsoh éí doo niʼ kódaanééhgóó Jiihóvah bidineʼé nidahalneʼgi éí bí ádaatʼı̨́ hwiindzingo bikʼidaʼdiyiitįįh ńtʼééʼ. Áko díí nahaneʼígíí kótʼéego bídeíníilníishgo diné éí religious leaders yóóʼadabiniiʼaahgi doo bá yáʼátʼéeh dago hwiindzingo bikʼiʼdiyiitįįh ńtʼééʼ. *

⁴ Joel 2:​7-9 tʼéiyá yíníiltaʼgo éí díí nahaneʼígíí tʼáá aaníí ákóníigo yaa halneʼ niidzin doo. Ndi Joel tʼáá átʼé yíníiltaʼgo éí łah átʼéego bikʼiʼdidiitı̨́ı̨́ł. Dı̨́ı̨́ʼ ałʼąą átʼéego haʼátʼíí biniyé díí hazhóʼó bikʼiʼdidiitı̨́ı̨́ł.

5. Joel 2:20 éí haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó naʼídíkidii hólǫ́?

⁵ Áłtsé éí, Jiihóvah éí “náhookǫsdę́ę́ʼ siláo dah yinéełii [nahachagiitsoh] nihitsʼą́ąjįʼ nízaadgóó kóhodeeshłííł,” ní. (Joel 2:20) Áko Jiihóvah Yá Dahalneʼé danilı̨́įgo éí Jesus nidahołneʼ dóó ídahoołʼaahii ádaałeʼ nihidííniid yę́ęgi, áko haʼátʼíí biniyé éí Jiihóvah nízaadgóó kódeeshłííł níi doo? (Ezek. 33:​7-9; Matt. 28:​19, 20) Tʼáá bééhózinígo Jiihóvah éí nízaadgóó kwííłʼı̨́į doo, ndi éí bá ndaalʼaʼí doo ááhyiłníi da. Éí haʼátʼíí shı̨́ı̨́ doodaiiʼ háí shı̨́ı̨́ bidineʼé atííłʼíinii ááhyiłní.

6. Joel 2:25 éí ałdóʼ haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó naʼídíkidii hólǫ́?

⁶ Naaki góneʼ biniinaanígíí éí, Joel 2:25 áníigi baa nitsíníkees éí ákweʼé Jiihóvah ání: “Nahachagiitsoh naanááséłígíí áádóó nidaaʼnaʼígíí áádóó naniseʼ yaa nahodikaígíí índa daʼagháazhii éí dah yinéełii ayóó ádaatʼéii shíhígíí nihichʼįʼ yíłʼaadígíí nináháhááh bíighahgo nihitsʼą́ą́ʼ daʼííyą́ąʼii nihá bilááh áńdeeshdlííł.” Kweʼé Jiihóvah ánínígíí baa ákonínízingo éí nihitsʼą́ą́ʼ daʼííyą́ąʼii “nihá bilááh áńdeeshdlííł,” ní. Áko díí nahachagiitsoh éí God biNahatʼaʼ yaa nidahalneʼii ádaatʼı̨́įgo éí haneʼ bee yisdáʼiildéehii yaa dahalneʼgo diné bee atélʼı̨́į doo ńtʼééʼ. Ndi éí yisdáʼiildéehii áádóó doo yáʼádaashxóonii yaa naagháhą́ą yóóʼadeididooʼááł biniyé haneʼii átʼé. (Ezek. 33:​8, 19) Díí éí bá baa hózhóonii átʼé!

7. Joel 2:​28, 29 éí “kódzaadóó bikʼijįʼ,” níigi haʼátʼíí ááhyiłní?

⁷ Joel 2:​28, 29 yíníłtaʼ. Tááʼ góneʼ biniinaanígíí éí, díí ahíłkééʼ kótʼéego ádahodoonííł níigo yaa halneʼ. Jiihóvah kóní: “Kódzaadóó bikʼijįʼ nihokááʼ dineʼé tʼáá ałtso shiníłchʼi bikʼi hwiidooleeł.” Éísh nahachagiitsoh binaanish ałtso ádayiilaadóó bikʼijįʼ biníłchʼi yikʼijįʼ kwíidoolííł? Díí nahachagiitsoh éí God biNahatʼaʼ yaa nidahalneʼii danilı̨́įgo, áko haʼátʼíí biniyé ndahojisneʼdóó bikʼijįʼ índa Jiihóvah biníłchʼi hakʼijįʼ kwíidoolííł? Tʼáá aaníigo níłchʼi diyinii tʼáágééd naʼanishgo doo bohónéedzą́ą da. Kʼad ląʼí nááhai nidahalneʼgo doo neʼ ádeiléeh da, bikʼijįʼ ídlı̨́, índa bitsʼą́ą́ʼ neʼ ánídaalʼįįh ndi, tʼahdii dahwéelnííh.

8. Revelation 9:​1-11 éí háí nahachagiitsoh ádaatʼı̨́ ní? (Naaltsoos bikááʼdę́ʼígíí níníłʼı̨́.)

⁸ Revelation 9:​1-11 yíníłtaʼ. Kʼad éí dı̨́ı̨́ʼ góneʼ biniinaanígíí dadíníilʼįįł. Joel biiʼdóó éí nahachagiitsoh éí nahaneʼgi átʼé dadiiʼníí ńtʼééʼ. Háálá Revelation ałdóʼ tʼáá ákótʼéego yaa halneʼ. Éí nahachagiitsoh tʼóó ahayóigo bílaʼashdlaʼii dabiniiʼ índa “haʼátʼíí shı̨́ı̨́ óola naatʼá chʼah nidahalingo” bikʼídadéʼą́ níigo chʼíiníʼą́.  (Rev. 9:7) Éí Diyin biʼanaʼí danilínígíí “bítáaʼgi Diyin God bibee íʼdiidlííd doo bikʼi naaznilígíí tʼéiyá atídaohłééh,” éí ashdlaʼ nídeezidjįʼ tʼóó atídeełʼı̨́į dooleełgo baa deetʼą́. Háálá nahachagiitsoh éí ashdlaʼ nídeezidjįʼ hináa łeh. (Rev. 9:​4, 5) Díí éí bééhózinígo Jiihóvah anoint ádayiilaaígíí ádaatʼı̨́. Éí doo yáʼáshxǫ́ǫ́góó nihił hoogáłígíí Diyin yá nihoníʼą́ągi yaa nidahalneʼ, áko éí biniinaa áájí akééʼ naazíinii doo bił yáʼádaatʼéeh da.

9. Jówel dóó John éí nahachagiitsoh haitʼéego ałʼąą átʼéego chʼíiníʼą́?

⁹ Revelation dóó Joel biiʼdę́ę́ʼ náasdi ádahodooníiłii yaa halneʼgo éí łahgóó ahedaałtʼé. Ákondi ląʼígo éí ałʼąą átʼéego átʼé. Jówel yaa halneʼgo éí nahachagiitsoh éí naniseʼ ádaatʼéii yaa nahodidookahgo ałtso deidooyı̨́ı̨́ł ní. (Joel 1:​4, 6, 7) John yiyiiłtsą́ągo éí “nahasdzáán bikááʼgóó tłʼoh, doodaiiʼ naniseʼ dadootłʼizhii, doodaiiʼ tsinda łaʼ atídaohłééh lágo,” ní. (Rev. 9:4) Jówel éí nahachagiitsoh éí náhookǫsdę́ę́ʼ chʼídoonééł ní. (Joel 2:20) John éí aʼáán doo nihoodzą́ą́dę́ę́ʼ hádoonééł ní. (Rev. 9:​2, 3) Jówel éí nahachagiitsoh nihitsʼą́ąjįʼ kódoolnííł ní. Revelation biiʼ, Jiihóvah éí doo nahjįʼ kwíidoolíił da, ndi yaa bił hózhǫ́ǫgo binaanish ałtso łaʼdeidoolííł.—“ Nahachagiitsoh Baa Chʼíhwiistʼą́ągi—Ałʼąą Átʼé” níníłʼı̨́.

10. Jówel dóó John éí nahachagiitsoh ałʼąą átʼéego yaa yáłtiʼ, Diyin Bizaad ałdóʼ łahgóó tʼáá ákótʼéego chʼíyiiʼaah łeh, éí ła chʼíníʼaah.

 ¹⁰ Díí naakigo ádahodooníiłii baa chʼídahwiistʼánę́ę éí doo ahídéétʼiʼ dago bikʼidaʼdiitą́. Ákoósh ádadiiʼníigo éí Jówel dóó Revelation nahachagiitsoh yaa chʼíhoníʼánę́ę doo tʼááłáʼígíí átʼée da? Aooʼ. Diyin Bizaad éí łahda tʼáadoo leʼé ádaatʼéii yeinítʼı̨́įgo doo ahedaałtʼée da łeh. Łaʼ éí Revelation 5:5 áníigo Jesus éí “Náshdóítsoh Bitsiijįʼ Ditłʼooígíí Júdah bidineʼé bitsʼą́ą́dóó nilíinii,” yiłníigo yee yózhí. Áádóó 1 Peter 5:8 éí Devil “náshdóítsoh bitsiijįʼ ditłʼooígíí biyiʼ nahodiʼniʼgo,” bidiʼní. Áko kʼad díidi naʼídíkidígíí bikʼidaʼdiitįįhgo éí Jówel ádahodooníiłii yaa chʼíhwiizʼánę́ę hazhóʼó dadíníilʼįįł. Éísh éí haʼátʼíí?

11. Joel 1:6 dóó 2:​1, 8, 11 éí nahachagiitsoh átʼı̨́įgi haitʼéego bééhózinígo áyiilaa?

¹¹ Jówel ádahodoonííł níigo yaa chʼíhwiizʼánę́ę hazhóʼó daníilʼı̨́įʼgo éí siláo dah yinéełgo akʼiidoojah níigo yaa chʼíhoníʼą́. (Joel 1:6; 2:​1, 8, 11) Jiihóvah áníigo éí díí siláo ayóó átʼéii Ízrel dineʼé doo akʼeh dahółʼíinii atídeidoolííł. (Joel 2:25) ‘Náhookǫsdę́ęʼgo’ Bábilan bisiláo éí Ízrel yikʼiidoojah. (Joel 2:20) Éí díí siláo dahiinéłígíí nahachagiitsoh nizhónígo ahíłkééʼ nínilgo chʼídoonééł. Jówel kwííłní: “Doo nidi nahjįʼ anídaʼahilgoh da, . . . Kin haalʼáhígíí yichʼįʼ ałnánájahgo ditą́ągo binaa ahééʼítłʼinii yikááʼgóó hidijeeh áádóó kin yiih hiʼnéehgo aniʼįįhii nahalingo tsésǫʼ góneʼ yah ahidoojah.” (Joel 2:​8, 9) Baa nitsíníkees haitʼéego oonééł. Siláo tʼáá ałtsogóó deílyeed. Tʼáadoo nízhdootʼı̨́ʼígi da. Bábilan bisiláo doo bitsʼą́ąjįʼ azhnóchééł átʼée da.

12. Jówel éí nahachagiitsoh yaa chʼíhoníʼánę́ę haitʼéego bohoolyaa?

¹² Bábilan bisiláo éí nahachagiitsoh nahalingo 607 B.C.E. yę́ędą́ą́ʼ Jerúsalem yił yah iináago yikʼiijééʼ. Diyin Bizaad kóní: “Kaldíya dineʼé aláahgo binanitʼaʼí hachʼįʼ yiyííłʼaad, éí . . . dinééh, doodaiiʼ chʼikę́ęhda, hastóí haastihiida doo yaa aʼááh nízin da; Bóhólníihii éí tʼáá ádzíłtso yílákʼee hodííʼą́. Áádóó Bóhólníihii bikin biiʼ sohodizin adeideeskʼą́ą́ʼ índa Jerúsalem kin haalʼá ditą́ągo binaa ahééʼítłʼinígíí tadayoostłʼííd, áádóó naatʼáanii dabighan ałtso deidííłid, índa chodaoʼíinii daʼílíinii ałtso nidayiishchxǫʼ.” (2 Chron. 36:​17, 19) Áko Bábilan bisiláo kótʼéego ałtso ádaʼasdįįdgo binaadę́ę́ʼ diné kódaaní: “Kédaayahgi diné índa naaldlooshii doo łaʼ bikááʼ hólǫ́ǫ da, áádóó Kaldíya dineʼé baa deetʼą́.”—Jer. 32:43.

13. Jeremiah 16:​16, 18 haʼátʼíí níigo yaa halneʼ?

¹³ Jówel ákótʼéego ádahodoonííł níigo yaa chʼíhwiizʼánę́ę éí 200 nááhaidóó bikʼijįʼ Jiihóvah éí Jeremáíyah choyoosʼįįdgo éí akʼiidoojahígíí yaa nááhoolneʼ. Jiihóvah áníigo éí Ízrel dineʼé tʼáá íiyisíí doo yáʼádaashxóonii yaa naakaii hazhóʼó bíká nídazhdínóotaał. Jiihóvah ání, “Łóóʼ hadayiileehii tʼóó ahayóí bíká iʼííłʼaʼ; éí hadah hodiyooloh, jóʼakon. Áádóó éí bikʼijįʼ nidaalzheehii tʼóó ahayóí bíká iʼdeeshʼaałgo daadziłgóó áádóó deílkʼidgóó índa tsé daakʼizgóó háká nidaalzheehgo [ádeeshłííł]. . . . Doo ákwii ádajíítʼįįdígíí índa ádił nidaʼdziisíhígíí biniinaa naakidi ahą́ą́h nániiláago átsé kʼééhodideeshdlííł.” Bábilan bisiláo éí Ízrel dineʼé doo yáʼádaashxóonii tónteel  doodaiiʼ tsin biiʼ nídazhdídóotʼįįłgi doo há bohónéedzą́ą da doo.—Jer. 16:​16, 18.

14. Joel 2:​28, 29 éí hadaaʼ bohoolyaa?

¹⁴ Jówel éí hashtʼehodoolnííł níigo yaa chʼíhoníʼą́. Kéyah éí bikááʼ nínáádaʼnitʼı̨́įh doo. (Joel 2:​23-26) Áádóó tʼah náasdi éí Diyin bitsʼą́ą́dóó naʼnitinii nááhódlǫ́ǫ doo. Jiihóvah ání: “Nihokááʼ dineʼé tʼáá ałtso shiníłchʼi bikʼi hwiidooleeł, áko nihiyeʼké áádóó nihitsiʼké Diyin God yá dahalneʼ dadooleeł . . . diné shá nidaalʼaʼí índa asdzání shá nidaalʼaʼí nidi shiníłchʼi tʼáá biláahgo baa dideeshʼááł.” (Joel 2:​28, 29) Díí éí Ízrel dineʼé Bábilandę́ę́ʼ tʼóó náʼnáádóó bikʼijįʼ doo áhóótʼįįd da. Ndi Péntekast 33 C.E.go índa áhóótʼįįd. Díí haitʼéego nihił béédahózin?

15. Acts 2:​16, 17 bikʼehgo Peter éí Joel 2:28 haitʼéego łah átʼéego saad choyoosʼįįd, áko éí haʼátʼíí bee bééhózingo áyiilaa?

¹⁵ Yilʼaadii Peter éí níłchʼi diyinii yábiiłtiʼgo Joel 2:​28, 29 éí Péntekast yoołkááł yę́ędą́ą́ʼ áhóótʼįįd níigo yaa halneʼ. Éí abínígo náhástʼéidi oolkiłgo níłchʼi diyinii hakʼijįʼ ádahooleʼ áádóó ‘Diyin God ayóó ádaatʼéii yaa naagháhígíí baa yádajiłtiʼgo’ baa nízhdiikai. (Acts 2:11) Jówel yee haadzííʼ yę́ęgi Peter éí saad tʼáá áłtsʼísígo łahgo átʼéhígíí choyoosʼįįd. Saad choyoosʼįįdígíísh baa ákonínízin? (Acts 2:​16, 17 yíníłtaʼ.) Jówel éí “kódzaadóó bikʼijįʼ,” níigo yee hayííłtʼiʼ, ndi Peter éí “nihodoogáałjįʼ yoołkáałgo,” níigo yee hayííłtʼiʼ. Díí éí Jiihóvah bikin biiʼ sohodizin siʼánę́ę índa Jerúsalem tʼah doo áldįįhgóó ááhyiłní. Éí Diyin biníłchʼi diyinii “dineʼé tʼáá ałtso” yikʼijįʼ ádahooleʼ. Díí bee bééhózingo Jówel kótʼéego ádahodoonííł  nínę́ę éí nízaad nihoolzhiizhgo índa bohoolyaa.

16. Diyin biníłchʼi diyinii éí ałkʼidą́ą́ʼ haitʼéego ínaashnish, áádóó dííshjı̨́įdi éí haitʼé?

¹⁶ Kótʼéego Diyin biníłchʼi diyinii akʼijįʼ ádahooleʼ yę́ędą́ą́ʼ éí bikééʼdóó nahaneʼgi yéigo háátʼiʼ. Áko yilʼaadii Paul díí naaltsoos Kalásii dineʼé yichʼįʼ áyiilaago éí 61 C.E. yę́ędą́ą́ʼ nahalzhiishgo díí nizhónígo haneʼígíí “yá biyaagi nihokááʼ dineʼé tʼáadoo łaʼ doodaií” bił dahodoonih níigo ání. (Col. 1:23) Áko Jiihóvah biníłchʼi diyinii yee nihíká análwoʼgo dííshjı̨́įdi “nahasdzáán nidaneesʼą́ąjįʼ” díí nahaneʼ kótʼéego biʼoonish.—Acts 13:47; “ Shiníłchʼi Bikʼi Hwiidooleeł” níníłʼı̨́.

17. Jówel éí nahachagiitsoh yaa chʼíiníʼánę́ę haitʼéego bikʼidaʼdiitą́?

¹⁷ Kʼad éí Joel 2:​7-9 ádahodoonííł haʼníigo baa chʼíhootʼánę́ę nizhónígo bikʼidaʼdiitą́. Tʼáá bééhózinígo éí nidahwiilneʼgi doo ááhyiłníi da. Ndi Bábilan bisiláo 607 B.C.E. yę́ędą́ą́ʼ Jerúsalem yił yah iináago yikʼiijééʼ yę́ędą́ą́ʼ ááhyiłní.

18. Jiihóvah bidineʼé éí haʼátʼíí łahgo doo neʼ ádeiléeh da?

¹⁸ Joel 2:​7-9 éí nidahwiilneʼgi yeinítʼı̨́ hwiindzin ńtʼééʼ, ndi hazhóʼó bikʼihoʼdiitą́, áko nidahwiilneʼgi éí bídaniidlı̨́įgo tʼahdii bídeíníilníísh. Jiihóvah bidineʼé éí nizhónígo haneʼ tʼáá ałtsogóó yaa nidahalneʼ. (Matt. 24:14) Bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ nihikʼijįʼ dajílı̨́į ndi, díí nahaneʼ binaʼanish nihąąh niilyáhígíí doo nihitsʼą́ą́ʼ neʼ ádazhdoolíił da. Jiihóvah nihíká análwoʼgo tʼáadoo tʼą́ą́ʼ daniidlíní biNahatʼaʼ baa nidahwiilneʼ! Jiihóvah badaʼííníidlı̨́įgo éí Diyin Bizaad biiʼdę́ę́ʼ kódahodoonííł níigo yaa chʼíhwiiʼaahii hazhóʼó nihił ííshjání ííłʼı̨́. Áko éí “tʼáá aaníinii tʼáá ałtso biyiʼgóó nihooʼish doo”!—John 16:13.