1. Hi yihi ndlela leyi Makwerhu Russell ni vanghana vakwe a va yi tirhisa loko va dyondza naswona hikwalaho ka yini a yi pfuna?

 EKA malembe yo tlula dzana lama hundzeke, Makwerhu C.  T.  Russell ni vanghana vakwe, ku nga ntlawa lowutsongo wa swichudeni swa Rito ra Xikwembu, va sungule ku hlangana. A va lava ku tiva ntiyiso mayelana ni leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi Yehovha Xikwembu, Yesu Kreste, xiyimo xa vafi ni hi nkutsulo. Ndlela leyi a va dyondza ha yona a yi olova. Un’wana a vutisa xivutiso kutani ntlawa hinkwawo a wu ta kambisisa matsalwa hinkwawo lama fambisanaka ni mhaka yoleyo. Loko va hetile, a va swi tsala ehansi leswi va swi kumeke. Hikwalaho ko pfuniwa hi Yehovha, Vakreste volavo va kume ntiyiso wa nkoka swinene eBibeleni lowu ha ha wu tlangelaka ni namuntlha.

2. I yini leswi nga endlaka leswaku mikarhi yin’wana hi fikelela xiboho lexi hoxeke loko hi ringeta ku twisisa vuprofeta bya le Bibeleni?

² Hilaha swichudeni sweswo swa Bibele swi swi lemukeke hakona, ku ni ku hambana exikarhi ka ku twisisa leswi Bibele yi swi dyondzisaka mayelana ni dyondzo yo karhi ni ku twisisa leswi vuprofeta bya Bibele byi vulaka swona. Hikwalaho ka yini? Hakanyingi vuprofeta bya Bibele byi twisiseka kahle loko byi ri karhi byi hetiseka kumbe loko se byi hetisekile. Kambe ku ni xivangelo xin’wana. Leswaku hi kota ku byi twisisa kahle vuprofeta, hi fanele hi kambisisa mongo wa byona. Loko ho dzika ngopfu eka xiphemu xin’we xa vuprofeta kutani hi honisa leswin’wana, hi nga fikelela xiboho lexi hoxeke. Swi tikomba onge swi ve tano hi vuprofeta lebyi nga ebukwini ya Yuwele. A hi tlheleni hi kambisisa vuprofeta byebyo kutani hi bula hileswaku hikwalaho ka yini ndlela leyi hi byi twisisaka ha yona yi fanele yi antswisiwa namuntlha.

3-4. Ku ta fikela namuntlha, a hi byi twisisa njhani vuprofeta lebyi nga eka Yuwele 2:7-9?

³ Hlaya Yuwele 2:7-9. Yuwele u profete leswaku tiko ra Israyele ri ta hlaseriwa hi ntungu wa tinjiya. Leswi tinjiya leti ti nga  ni meno ni tinhlaya to fana ni ta nghala naswona ti nga ni makwanga, ti ta dya swimilana hinkwaswo etikweni! (Yuw. 1:4, 6) Ku ringana malembe yo tala, a hi twisisa leswaku vuprofeta byebyo byi fanekisela ndlela leyi vanhu va Yehovha va chumayelaka ha yona hi ku hiseka, ku fana ni ntlawa wolowo wa tinjiya lowu nga sivelekiki. A hi twisisa leswaku ntirho lowu wu ta vanga mpfilumpfilu “etikweni” kumbe eka vanhu lava lawuriwaka hi varhangeri va vukhongeri. *

⁴ Loko ho hlaya Yuwele 2:7-9 ntsena, matwisiselo ya hina ma nga va ma nga hoxanga. Hambiswiritano, loko hi kambisisa vuprofeta lebyi hi ku ya hi mongo wa byona, ha swi xiya leswaku ndlela leyi hi byi twisisaka ha yona yi fanele yi antswisiwa. A hi kambisiseni swivangelo swa mune leswi endlaka hi endla tano.

5-6. Hi xihi xivutiso lexi tlakukaka loko hi hlaya (a) Yuwele 2:20? (b) Yuwele 2:25?

⁵ Xo sungula, xiya xitshembiso lexi xa Yehovha mayelana ni ntungu wa tinjiya: “Munhu wa le n’walungwini [ku nga tinjiya] ndzi ta n’wi veka ekule na n’wina.” (Yuw. 2:20) Loko ku ri leswaku tinjiya ti fanekisela Timbhoni ta Yehovha tanihi leswi ti yingisaka xileriso xa Yesu xo chumayela ni ku endla vadyondzisiwa, hikwalaho ka yini Yehovha a tshembisa leswaku u ta ti veka ekule? (Ezek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Swi le rivaleni leswaku Yehovha a nge ma veki ekule malandza yakwe yo tshembeka kambe u ta veka nchumu kumbe munhu loyi a vengaka vanhu vakwe.

⁶ Xivangelo xa vumbirhi, xiya leswi tsariweke eka Yuwele 2:25. Yehovha u ri: “Ndzi ta mi riha hikwalaho ka malembe lawa njiya, xijajana, hele ni xivungu swi dyeke ha wona, vandla ra mina lerikulu ra nyimpi leri ndzi ri rhumeleke exikarhi ka n’wina.” Xiya leswaku Yehovha u tshembisa ku “riha” khombo leri vangiweke hi tinjiya. Loko tinjiya ti fanekisela vahuweleri va Mfumo, swi vula leswaku rungula leri va ri chumayelaka ri ni khombo. Kambe rungula leri va ri chumayelaka ri pfuna vanhu vo biha leswaku va hundzuka. (Ezek. 33:8, 19) Hakunene, wolowo a ku ta va ku ri nkateko lowukulu eka vanhu volavo!

7. Marito lama nga eka Yuwele 2:28, 29, lama nge “endzhaku ka sweswo” ma vula yini?

⁷ Hlaya Yuwele 2:28, 29. Xiya xivangelo xa vunharhu, ku nga ku landzelana ka swiendlakalo swa vuprofeta lebyi. Xana u swi xiyile leswaku Yehovha u ri: “Endzhaku ka sweswo ndzi ta chululela moya wa mina”; xana leswi a swi ta endleka endzhaku ka loko tinjiya ti hete ntirho wa tona? Loko tinjiya ti fanekisela vachumayeri va Mfumo wa Xikwembu, hikwalaho ka yini Yehovha a chululela moya wakwe ehenhla ka vona endzhaku ka loko va hete ntirho wa vona wo chumayela? Ntiyiso wa mhaka hileswaku, handle ka matimba ya moya wo kwetsima wa Xikwembu, a va ta va va nga swi kotanga ku ya emahlweni ni ntirho wa vona wo chumayela loko va kanetiwa ni loko ntirho wa vona wu yirisiwa.

8. Tinjiya leti ku vulavuriwaka ha tona eka Nhlavutelo 9:1-11, ti fanekisela vamani? (Vona xifaniso lexi nga eka xifunengeto.)

⁸ Hlaya Nhlavutelo 9:1-11. Sweswi a hi kambisiseni xivangelo xa vumune. Khale a hi vula leswaku ntungu wa tinjiya lowu Yuwele a vulavulaka ha wona wu fanekisela ntirho wa hina wo chumayela hikwalaho ka leswi eka buku ya Nhlavutelo ku nga ni vuprofeta lebyi fanaka ni lebyi. Vuprofeta lebyi byi vulavula hi tinjiya leti nga ni swikandza swa vanhu ni leswi ‘vonakaka wonge i tiharhi ta nsuku’ etinhlokweni ta tona.  (Nhlav. 9:7) Ti xanisa “vanhu [valala va Xikwembu] lava nga riki na mfungho wa Xikwembu emimombyeni ya vona” ku ringana tinh’weti ta ntlhanu, ku nga nkarhi lowu njiya yi hanyaka wona. (Nhlav. 9:4, 5) Laha swi tikomba kahle leswaku ku vulavuriwa hi malandza ya Yehovha lama totiweke. Hi xivindzi ma twarisa ndlela leyi Xikwembu xi nga ta yi avanyisa ha yona misava leyi yo homboloka, leswi swi endla leswaku vanhu lava seketelaka misava leyi va sungula ku nyunganyungeka.

9. Hi kwihi ku hambana lokukulu loku nga kona exikarhi ka tinjiya leti voniweke hi Yuwele ni leti Yohane a vulavulaka ha tona?

⁹ Vuprofeta lebyi nga eka Nhlavutelo ni lebyi nga eka Yuwele bya yelana. Hambiswiritano, ku ni ku hambana lokukulu exikarhi ka byona. Xiya: Eka vuprofeta lebyi nga eka Yuwele, tinjiya ti onhe swimilana hinkwaswo. (Yuw. 1:4, 6, 7) Eka xivono xa Yohane, tinjiya ti “byeriwa leswaku ti nga onhi swimila swa misava.” (Nhlav. 9:4) Tinjiya leti voniweke hi Yuwele a ti huma en’walungwini. (Yuw. 2:20) Leti voniweke hi Yohane, a ti huma emugodini wo enta. (Nhlav. 9:2, 3) Tinjiya leti Yuwele a vulavuleke ha tona ti vekiwa ekule. Eka Nhlavutelo, tinjiya a ti vekiwi ekule kambe ti pfumeleriwa ku hetisa ntirho wa tona. A ku na vumbhoni lebyi kombisaka leswaku Yehovha a nga tsakanga hi tona.—Vona bokisi leri nge “ Vuprofeta Lebyi Vulavulaka Hi Tinjiya—Ku Yelana Ni Ku Hambana Ka Byona.”

10. Vula xikombiso xa le Matsalweni lexi kombisaka leswaku tinjiya leti Yuwele na Yohane va vulavulaka ha tona ti nga fanekisela swilo leswi hambaneke.

 ¹⁰ Ku hambana lokukulu loku nga kona exikarhi ka vuprofeta lebyimbirhi swi endla hi gimeta hi ku vula leswaku a byi fambisani. Xana hi vula leswaku tinjiya leti Yuwele a vulavulaka ha tona ti hambanile ni tinjiya leti ku vulavuriwaka ha tona eka buku ya Nhlavutelo? Ina. EBibeleni, swi tolovelekile leswaku nchumu wo karhi wo fanekisela wu vula swilo leswi hambaneke loko wu tirhisiwa hi ndlela yin’wana. Hi xikombiso, eka Nhlavutelo 5:5, Yesu u vuriwa “Nghala leyi nga ya nyimba ya Yuda” kasi eka 1 Petro 5:8, Diyavulosi u hlamuseriwa tanihi “nghala leyi vombaka.” Leswi ndlela leyi hi byi twisisaka ha yona vuprofeta bya Yuwele sweswi yi tlakusaka swivutiso, hi fanele hi kuma nhlamuselo yin’wana ya vuprofeta lebyi. Hi yihi nhlamuselo ya kona?

11. Yuwele 1:6; na 2:1, 8, 11, yi hi pfuna njhani ku twisisa leswaku tinjiya i vamani?

¹¹ Loko hi byi xiyisisa kahle hi ku ya hi mongo vuprofeta lebyi bya Yuwele, byi kombisa leswaku muprofeta loyi a profeta hi masocha lawa a ma ta hlasela. (Yuw. 1:6; 2:1, 8, 11) Yehovha u vule leswaku a ta tirhisa “vandla [rakwe] lerikulu ra nyimpi” (ku nga masocha ya Vababilona) leswaku a xupula Vaisrayele lava nga yingisangiki. (Yuw. 2:25) Vandla rero ra nyimpi ri vuriwa “munhu wa le n’walungwini” hikuva Vababilona a va ta ta va huma en’walungu loko va ta hlasela Vaisrayele. (Yuw. 2:20) Vandla rero ra nyimpi ri fanisiwa ni tinjiya leti hlelekeke. Loko Yuwele a vulavula ha tona, u ri: ‘Socha rin’wana ni rin’wana a ri famba endleleni ya rona. Va tsutsumela emutini. Va tsutsuma erirhangwini. Va khandziya ehenhla ka tindlu. Va nghena hi mafasitere ku fana ni khamba.’ (Yuw. 2:8, 9) Xana wa xi vona xiyimo xexo hi mahlo ya mianakanyo? Masocha ma tate ndhawu hinkwayo. A ku na ndhawu yo tumbela eka yona. A nga kona ni un’we loyi a ta pona banga ra Vababilona!

12. Vuprofeta bya Yuwele mayelana ni tinjiya byi hetiseke njhani?

¹² Ku fana ni tinjiya, Vababilona (kumbe Vakalidiya) va hlasele muti wa Yerusalema hi 607 B.C.E. Bibele yi ri: “Hosi ya Vakalidiya, leyi yi dlayeke majaha ya vona hi banga . . .  a yi va tsetselelanga, jaha kumbe nhwana, la kuleke kumbe la hlakaleke. Hinkwavo u va nyikete evokweni ra yona. Hiloko yi hisa yindlu ya Xikwembu xa ntiyiso ni ku hirimuxa rirhangu ra Yerusalema; yi swi hisa hi ndzilo swihondzo swa wona hinkwaswo swo tshama eka swona ni swilo swa wona leswi navelekaka, leswaku yi vanga ku onhaka.” (2 Tikr. 36:17, 19) Endzhaku ka loko Vababilona va hlasele muti, vanhu a va to sala va ku: “I rhumbi leri onhakeke leri nga riki na munhu ni xifuwo. Ri nyiketiwe evokweni ra Vakalidiya.”—Yer. 32:43.

13. Hlamusela leswi Yeremiya 16:16, 18, yi vulaka swona.

¹³ Kwalomu ka 200 wa malembe endzhaku ka vuprofeta bya Yuwele, Yehovha u tirhise Yeremiya leswaku a profeta swin’wana mayelana ni nhlaselo lowu. U vule leswaku Vaisrayele lava endleke swilo swo homboloka, a va ta hlotiwa etindhawini hinkwato naswona a va ta khomiwa hinkwavo. Yehovha u te: “‘Waswivo, ndzi rhuma vaphasi va tinhlampfi vo tala,’ ku vula Yehovha, ‘kunene va ta va phasa; endzhaku ka sweswo ndzi ta rhuma vahloti vo tala, kunene va ta va hlota entshaveni yin’wana ni yin’wana ni le xitsungeni xin’wana ni xin’wana ni le mabakweni ya maribye. . . . Ndzi ta tlherisela hakelo hinkwayo ya xihoxo xa vona ni ya xidyoho xa vona.’” Hambi ku ri lwandle kumbe makhwati a swi nga ta swi kota ku sirhelela Vaisrayele lava nga hundzukiki eka nhlaselo wa Vababilona.—Yer. 16:16, 18.

14. Yuwele 2:28, 29, yi hetiseke rini?

¹⁴ Sweswi Yuwele u hi byela mahungu lamanene. Tiko ri ta tlhela ri tswala mihandzu. (Yuw. 2:23-26) Leswi vulaka leswaku swakudya swa moya a swi ta tlhela swi kumeka hi ku famba ka nkarhi. Yehovha u ri: “Ndzi ta chululela moya wa mina ehenhla ka nyama ya muxaka wun’wana ni wun’wana, kunene vana va n’wina va majaha ni va vanhwanyana va ta profeta. . . . Naswona ndzi ta chululela moya wa mina eka malandza ya xinuna ni ya xisati emasikwini wolawo.” (Yuw. 2:28, 29) Xikwembu a xi nambanga xi chululela moya wa xona loko Vaisrayele va ha ku ntshunxiwa eBabilona va tlhelela eka rikwavo. Ku ri na sweswo, xi wu chululele endzhaku ka malembe yo tala swinene, hi Pentekosta ya 33 C.E. Hi swi tiva njhani?

15. Hi ku ya hi Mintirho 2:16, 17, Petro u ri antswise njhani rungula leri nga eka Yuwele 2:28, naswona sweswo swi kombisa yini?

¹⁵ Muapostola Petro loyi a huhuteriweke, u tirhise Yuwele 2:28, 29 eka xiendlakalo xo hlamarisa lexi endlekeke hi siku ra Pentekosta. Kwalomu ka awara ya kaye nimixo hi siku rero, hi singita ku chululeriwe moya wo kwetsima lowu endleke leswaku vanhu lava wu xikeleke eka vona va sungula ku vulavula hi “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu.” (Mint. 2:11) Loko Petro a tshaha vuprofeta bya Yuwele u byi antswisile. Xana u yi xiyile ndlela leyi a byi antswiseke ha yona? (Hlaya Mintirho 2:16, 17.) Ematshan’weni yo sungula ntshaho wolowo hi marito lama nge “kutani endzhaku ka sweswo,” Petro u te: “Naswona emasikwini yo hetelela,” laha ku vulavuriwa hi masiku yo hetelela ya mafambiselo ya Xiyuda, laha moya wa Xikwembu a wu ta chululeriwa “ehenhla ka nyama ya muxaka wun’wana ni wun’wana.” Leswi swi kombisa leswaku ku hundze nkarhi wo  leha swinene vuprofeta bya Yuwele byi nga si hetiseka.

16. Moya wa Xikwembu wu pfune hi ndlela yihi entirhweni wo chumayela enkarhini wa vaapostola naswona ku vuriwa yini hi namuntlha?

¹⁶ Ntirho wo chumayela wu sungule ku hangalaka ni misava hinkwayo endzhaku ka loko Xikwembu xi chululele moya wa xona enkarhini wa vaapostola. Hi yona mhaka loko muapostola Pawulo a tsalela Vakolosa papila kwalomu ka 61 C.E., a vuleke leswaku mahungu lamanene ma karhi ma chumayeriwa “eka ntumbuluko hinkwawo lowu nga ehansi ka tilo.” (Kol. 1:23) Enkarhini wa Pawulo, xiga lexi nge “ntumbuluko hinkwawo,” a xi kombetela emisaveni hinkwayo ya le nkarhini wolowo. Ninamuntlha, hikwalaho ko pfuniwa hi moya wo kwetsima wa Yehovha, ntirho wo chumayela wu endliwa ematikweni yo tala, ku “yisa emakun’wini ya misava”!—Mint. 13:47; vona bokisi leri nge “ Ndzi Ta Chululela Moya Wa Mina.”

17. Hi kwihi ku cinca loku nga kona eka ndlela leyi a hi byi twisisa ha yona vuprofeta bya Yuwele lebyi vulavulaka hi tinjiya?

¹⁷ I yini leswi nga cinca? Sweswi se hi byi twisisa kahle vuprofeta lebyi nga eka Yuwele 2:7-9. Tindzimana leti, a ti vulavuli hi ntirho lowu hi wu endlaka wa ku chumayela kambe ti vulavula hi masocha ya Vababilona lama hlaseleke muti wa Yerusalema hi 607 B.C.E.

18. I yini leswi nga cincangiki hi vanhu va Yehovha?

¹⁸ I yini leswi nga cincangiki? Vanhu va Yehovha va ha ya emahlweni va chumayela mahungu lamanene hilaha va nga kotaka hakona. (Mat. 24:14) A ku na mfumo ni wun’we lowu nga hi sivelaka ku yingisa xileriso xo chumayela. Hikwalaho ko seketeriwa hi Yehovha, hi gingiriteka ku tlula rini na rini, hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo hi xivindzi! Hi titshege hi Yehovha leswaku a hi pfuna hi twisisa vuprofeta bya Bibele, hikwalaho ha tiyiseka leswaku u ta hi kongomisa “entiyisweni hinkwawo” hi nkarhi lowu faneleke.—Yoh. 16:13.