1. ?Sɛ e waan e nin sran kun é trá janvuɛ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

TITI’N, kɛ e waan é trá sran kun i janvuɛ’n, e nin sran sɔ’n e yo ninnge wie mun likawlɛ. Kɛ e nin sran sɔ’n e koko yalɛ mɔ e kan e klun ndɛ e kle e wiengu’n, e afiɛn mantan kpa. Sanngɛ sɛ e waan e nin Zezi é trá janvuɛ’n, ɔ su yoman pɔpɔ. Afin ninnge wie’m be kwla tanndan e ɲrun. ?Ninnge sɔ’m be nun wie mun yɛle benin?

2. ?Like klikli nga ti yɛ Zezi i janvuɛ tralɛ’n kwla yo kekle’n yɛle benin?

² Like klikli nga ti yɛ Zezi i janvuɛ tralɛ’n kwla yo kekle’n, yɛle kɛ e nin-a wunmɛn i le. I kpa bɔbɔ’n, Klisifuɛ klikli’m be nun sunman b’a wunman Zezi wie. Sanngɛ akoto Piɛli seli kɛ: “Kannzɛ amun nin-a wunmɛn i le’n, sanngɛ amun klo i. Kannzɛ amun wunmɛn i dɔ nga su’n, sanngɛ amun lafi i su.” (1 Piɛ. 1:8) Ɔ maan kannzɛ bɔbɔ e nin-a wunman Zezi le’n, sanngɛ e nin i e kwla tra janvuɛ.

3. ?Like nɲɔn su nga ti yɛ Zezi i janvuɛ tralɛ’n kwla yo kekle’n yɛle benin?

³ Like nɲɔn su nga ti yɛ Zezi i janvuɛ tralɛ’n kwla yo kekle’n yɛle kɛ e nin i e kwlá kokoman yalɛ trele sa. Afin kɛ é srɛ́’n, Zoova yɛ e kan e klun ndɛ e kle i-ɔ. I yo, Zezi dunman nun yɛ e srɛ Zoova-ɔ. Sanngɛ nán Zezi yɛ e kan e klun ndɛ e kle i-ɔ. I kpa bɔbɔ’n ɔ kunndɛman kɛ e srɛ i. Afin sɛ e srɛ i’n, ɔ ti kɛ e su su i sa. Kusu Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ  fata kɛ e su i-ɔ. (Mat. 4:10) Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n sanngɛ e kwla yi i nglo kɛ e klo Zezi.

4. (1) ?Like nsan su nga ti yɛ Zezi i janvuɛ tralɛ’n kwla yo kekle’n yɛle benin? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

⁴ Like nsan su nga ti yɛ Zezi i janvuɛ tralɛ’n kwla yo kekle’n yɛle kɛ ɔ tran ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ maan e nin i e kwlá yoman ninnge wie mun likawlɛ. Kannzɛ bɔbɔ Zezi o ɲanmiɛn su lɔ’n, sanngɛ e kwla si i su ninnge kpanngban. Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i ninnge nnan mɔ e kwla yo be naan e nin Zezi e afiɛn w’a mantan kpa’n be su. Sanngɛ maan e dun mmua e kan like nga ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e nin Zezi e tra janvuɛ’n i ndɛ.

5. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e nin Zezi e tra janvuɛ-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ be kɛ “ Sɛ e nin Zezi e tra janvuɛ’n, e nin Zoova é trá janvuɛ wie” nin “ ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu Zezi-ɔ?” be nun.)

⁵ Sɛ e waan e nin Zoova e afiɛn mantan kpa’n ɔ fata kɛ e nin Zezi e tra janvuɛ. Like nɲɔn ti yɛ e se sɔ-ɔ. I klikli’n yɛle kɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Siɛ’n bɔbɔ klo amun, afin amun kloli min.” (Zan 16:27) Asa’n ɔ seli ekun kɛ: “Sran nga w’a sinman min nun’n, ɔ kwlá kɔman Siɛ’n i wun lɔ.” (Zan 14:6) Sɛ e kunndɛ kɛ é káci Zoova i janvuɛ naan e nin Zezi e timan janvuɛ’n, ɔ ti kɛ e waan é wlú sua kun nun sanngɛ e kunndɛman kɛ é sín i anuan’n nun sa. Kɛ Zezi kɛ́n i bɔbɔ i ndɛ’n ɔ fali sunnzun ase kunngba’n. Ɔ seli kɛ ɔ ‘ti anuan mɔ bua’m be sin nun-ɔn.’ (Zan 10:7) Yɛ i nɲɔn su’n yɛle kɛ Zezi fɛli i Si’n i nzuɛn’n. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Sran ng’ɔ wun min’n, nn w’a wun Siɛ’n wie.” (Zan 14:9) Ɔ maan like cinnjin  kpa kun mɔ e kwla yo naan y’a si Zoova’n yɛle Zezi i su like suanlɛ. Sɛ e yo sɔ’n é kló Zezi kpa. Asa ekun’n, sɛ e nin Zezi e afiɛn mantan kpa’n é kló Zoova kpa.

6. ?Like nga ti yɛ ɔ fata kɛ e nin Zezi e tra janvuɛ’n i kun ekun yɛle benin? An yiyi nun.

⁶ Sɛ e kunndɛ kɛ Zoova tɛ e srɛlɛ’m be su’n, ɔ fata kɛ e nin Zezi e afiɛn mantan kpa. Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn mɔ i agualiɛ su’n e se kɛ “Zezi dunman nun’n” ɔ timan ndɛ kanlɛ sa ngbɛn. Ndɛ sɔ’n kle kɛ Zoova sin Zezi i lika tɛ e srɛlɛ’m be su. ?Wafa sɛ? Cɛn kun’n Zezi seli i akoto’m be kɛ: “Like kwlaa nga min dunman nun amun srɛ’n, ń yó like sɔ’n.” (Zan 14:13) Kannzɛ bɔbɔ Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ tie e srɛlɛ’n yɛ ɔ tɛ e su’n, sanngɛ ɔ mannin Zezi i atin kɛ ɔ yia like nga i waan ɔ́ yó’n i nuan. (Mat. 28:18) Ɔ maan kwlaa naan Zoova w’a tɛ e srɛlɛ’n su’n, ɔ nian sɛ e nanti ndɛ nga Zezi kɛnnin i yɛ’n su-o. Ɔ seli kɛ: “Sɛ amun yaci sa nga sran’m be yo amun’n cɛ be’n, amun Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n kusu ɔ́ yáci amun liɛ mun cɛ́ amun.” (Mat. 6:4, 15) I sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kɛ e nin e wiengu mun e nanti kɛ nga Zoova nin Zezi be nin e nanti’n sa.

7. ?Wan mun yɛ bé wá ɲán e ti kpɔlɛ tɛ’n i su ye-ɔ?

⁷ Be nga be nin Zezi be afiɛn mantan kpa’n, be ngunmin cɛ yɛ bé ɲán e ti kpɔlɛ tɛ’n i su ye-ɔ. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ? Afin Zezi seli kɛ i janvuɛ’m be ti’n ɔ́ fɛ́ i wun mán. (Zan 15:13) Ɔ maan be kwlaa nga be suli Zoova ka naan Zezi w’a ba asiɛ’n su’n, be kusu bé súan Zezi i su like yɛ bé kló i wie. Sran sɔ’m be nun wie mun yɛle Abraamun, nin Sara, nin Moizi, ɔ nin Raabu. Kɛ Ɲanmiɛn wá cɛ́n be’n, sɛ be kunndɛ kɛ bé ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n, ɔ fata kɛ be nin Zezi be afiɛn mantan kpa.​—Zan 17:3; Yol. 24:15; Ebr. 11:8-12, 24-26, 31.

8-9. (1) ?Kɛ nga Zan 15:4, 5 fa kan’n sa’n, sɛ e ti Zezi i janvuɛ ngue yɛ é yó-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ i sɔ’n ti cinnjin-ɔn?

⁸ Kɛ e nin Zezi e di junman likawlɛ’n, ɔ yo e fɛ. Yɛle kɛ e bo Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i su jasin fɛ’n kpɛkun e kle sran’m be like. I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ɔ kleli sran’m be like. Kɛ ɔ sɛli i sin ɲanmiɛn su lɔ’n, be sieli i asɔnun’n i su kpɛn. Ɔ maan i yɛ ɔ nian jasin fɛ bolɛ nin sran’m be like klelɛ junman’n su-ɔ. Kɛ ɔ wun kɛ e tu e klun e uka sran kpanngban naan be si i Si nin i bɔbɔ’n, i sɔ’n yo i fɛ. Kɛ mɔ Zoova nin Zezi be suan e bo’n, i ti yɛ e kwla di junman sɔ’n niɔn.​—An kanngan Zan 15:4, 5 nun.

⁹ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle weiin kɛ sɛ e waan Zoova klun jɔ e wun’n ɔ fata kɛ e klo Zezi. Siɛn’n, maan e kan ninnge nnan mɔ be kwla uka e naan y’a kaci Zezi i janvuɛ’n, be ndɛ.

10. ?Like klikli ng’ɔ fata kɛ e yo naan e nin Zezi y’a tra janvuɛ’n yɛle benin?

¹⁰ (1) Maan e si Zezi kpa. Sɛ e waan é sí i kpa’n, ɔ fata kɛ e kɛnngɛn i su ndɛ nga Matie, nin Marki, nin Liki ɔ nin Zan be klɛli’n nun. Kɛ e bu i su ndɛ nga sran sɔ’m be kannin’n i su akunndan mɔ e wun i wlɛ kɛ ɔ nin sran’m be nantili klanman’n, i sɔ’n yo maan e klo i yɛ e ɲin yi i. Kannzɛ bɔbɔ Zezi ti i sɔnnzɔnfuɛ’m be Min’n, sanngɛ ɔ nin be b’a nantiman kɛ sran kun nin i kanga sa. I kpa bɔbɔ’n ɔ kɛnnin i klun ndɛ kleli be. (Zan 15:15) Ɔ maan blɛ wie nun’n kɛ sa ɲɛn i sɔnnzɔnfuɛ mun mɔ be wunman be wun fɛ’n, i sɔ’n yo i ya wie. Yɛ kɛ bé sún’n ɔ nin  be yɛ be sun-ɔn. (Zan 11:32-36) I kpa bɔbɔ’n, i kpɔfuɛ’m be sieli i nzɔliɛ kɛ be kwlaa nga be fɛ i ndɛ’n su’n be kaci i janvuɛ. (Mat. 11:19) Kɛ e nian wafa nga Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be nantili’n su’n, e nin e wiengu mun e nanti klanman wie yɛ e di aklunjuɛ. Kpɛkun e klo Zezi tra laa’n.

11. (1) ?Like nɲɔn su ng’ɔ fata kɛ e yo naan e nin Zezi y’a tra janvuɛ’n yɛle benin? (2) ?Ngue ti yɛ i sɔ’n ti cinnjin-ɔn?

¹¹ (2) Maan e bu akunndan kunngba ng’ɔ buli’n wie yɛ e yo like kunngba ng’ɔ yoli’n wie. Sɛ e yo sɔ’n e nin i e afiɛn mántan kpa. (1 Kor. 2:16) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Maan e fa e ɲin e sie i like kun m’ɔ yoli’n su. Yɛle kɛ sran’m be ukalɛ’n yoli Zezi i cinnjin trɛli i bɔbɔ i klun sa yolɛ’n. (Mat. 20:28; Rɔm. 15:1-3) I sɔ’n ti’n, ɔ klɛnnin i wun ukali sran mun yɛ kɛ be yoli i sa’n ɔ yaci cɛli. Asa ekun’n, kɛ sran’m be kɛnnin i wun ndɛ tɛtɛ’n w’a fa yoman ndɛ. (Zan 1:46, 47) Yɛ sɛ sran kun yoli sa tɛ wie laa’n ɔ boman su diman jɔlɛ kun. (1 Tim. 1:12-14) Cɛn kun’n, Zezi seli kɛ: “Sɛ amun klo amun wiengu’n, yɛ sran kwlaa sí kɛ amun ti min sɔnnzɔnfuɛ-ɔ.” (Zan 13:35) Ɔ maan ɔ ti cinnjin kɛ e usa e wun kɛ: “?Kɛ Zezi sa’n n yo like kwlaa nga n kwla yo naan e nin aniaan mun y’a tran klanman?”

12. (1) ?Like nsan su ng’ɔ fata kɛ e yo naan e nin Zezi y’a tra janvuɛ’n yɛle benin? (2) ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ?

¹² (3) Maan e suan Klisi i niaan’m be bo. Kɛ e yo ninnge wie mun e fa suan Zezi i niaan’m be bo’n, ɔ ti kɛ Zezi bɔbɔ yɛ e yo e mɛn i sa. (Mat. 25:34-40) Like klikli nga e kwla yo fa kle kɛ e suan be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be bo’n, yɛle Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ bolɛ’n nin sran’m be like klelɛ. (Mat. 28:19, 20; Yol. 10:42) Sɛ “bua’m be wie mun” b’a suanman Klisi i niaan’m be bo’n, be su kwlá diman jasin fɛ bolɛ junman’n mɛn wunmuan’n nun. (Zan 10:16) Sɛ a o bua’m be wie’m be nun’n, blɛ kwlaa nga a bo jasin fɛ’n a kle kɛ a suan Klisi i niaan’m be bo. Asa ekun’n, a kle kɛ a suan Zezi i bo.

13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nanti ndɛ nga Zezi kannin m’ɔ o Liki 16:9 nun’n su-ɔ?

¹³ Kɛ e man e sa ti like e fa suan junman nga anuannzɛ’n di’n i bo’n e nin Zoova nin Zezi e afiɛn mantan kpa. (An kanngan Liki 16:9 nun.) I wie yɛle kɛ e kwla man e sa ti like fa suan jasin fɛ mɔ be bo i lika nga be boman jasin fɛ lɔ titi’n, i bo. Asa ekun’n, e kwla man e sa ti like fa suan Ɲanmiɛn sielɛ sua’m be kplanlɛ’n nin be lika nianlɛ junman’n i bo. Kpɛkun e kwla man e sa ti like naan be fa uka be nga sanvuɛsa annzɛ sa uflɛ ɲan be’n. Asa’n, e kwla man e sa ti like fa suan e asɔnun’n i bo. Kpɛkun e kwla uka e niaan nga be sa w’a mian’n. (Nya. 19:17) Sɛ e yo ninnge kwlaa sɔ mun’n é klé kɛ e suan Klisi i niaan’m be bo.

14. ?Kɛ nga Efɛzifuɛ Mun 4:15, 16 fa kan’n sa’n, like nnan su ng’ɔ fata kɛ e yo naan e nin Zezi y’a tra janvuɛ’n yɛle benin?

¹⁴ (4) Maan e nanti ajalɛ kwlaa nga Zoova i anuannzɛ’n fa’n su. Kɛ e suan ajalɛ ng’ɔ fa be’n be bo’n, e fa e wun e mantan Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i su kpɛn’n. (An kanngan Efɛzifuɛ Mun 4:15, 16 nun.) I wie yɛle kɛ ɔ fali ajalɛ wie mun naan aniaan’m be fa Ɲanmiɛn Sielɛ Sua’m be di junman kpa tra laa’n. I sɔ’n ti’n, be kannin asɔnun bo wie’m be boli nun naan be yo aɲia Ɲanmiɛn  Sielɛ Sua kunngba’n nun. Kpɛkun be siesieli be jasin bowlɛ’m be uflɛ. Ajalɛ sɔ mɔ anuannzɛ’n fali’n ti’n, ɔ kwla ɲannin sika kan sieli i sa su. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, aniaan wie’m be siesieli be wun naan b’a kwla nanti ajalɛ sɔ’n su. Atrɛkpa’n, be nun wie’m be o asɔnun bo’m be nun w’a cɛ. Ɔ maan be nin aniaan nga be o lɔ’n be afiɛn mantan kpa. Sanngɛ siɛn’n, be se be kɛ be wɔ asɔnun bo uflɛ nun. Kɛ aniaan’m be mian be ɲin be nanti ajalɛ sɔ’n su’n, Zezi i klun jɔ be wun dan.

15. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ cɛn wie lele’n e nin Zezi e afiɛn mántan kpa trá laa-ɔ?

¹⁵ Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nin Zezi bé wá kó dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Blɛ sɔ’n nun’n bé wún Zezi, yɛ be nin i bé kókó yalɛ kpɛkun bé yó ninnge mun likawlɛ. (Zan 14:2, 3) Be nga bé ká asiɛ’n su wa’n be liɛ’n Zezi wá nían be lika. Ɔ maan kannzɛ bɔbɔ be su wunman Zezi’n sanngɛ kɛ bé wá ɲán like nga Zezi nin Zoova be waan bé fá mán be’n, be nin Zezi be afiɛn mántan kpa.​—Eza. 9:6, 7.

16. ?Sɛ e nin Zezi e tra janvuɛ’n, ngue yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁶ Kɛ e nin Zezi e tra janvuɛ’n e ɲan su ye. Yɛle kɛ e kaci i awlɛn su sran yɛ ɔ suan e bo. Asa ekun’n, e kwla ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Sanngɛ ng’ɔ ti cinnjin kpafuɛ’n yɛle kɛ e nin i Si Zoova e afiɛn mántan kpa. Nanwlɛ, kɛ Zezi flɛ e kɛ i janvuɛ’n i sɔ’n yo e fɛ dan.