1. ¿Achkë kʼo chë nkiʼän ye kaʼiʼ winäq rchë chë yeʼok utziläj taq achiʼil chkiwäch?

RCHË chë ye kaʼiʼ winäq yeʼok utziläj taq achiʼil chkiwäch, nkʼatzin junan yejeʼ chqä nkiʼij chkiwäch achkë nkinaʼ, achkë nkiquʼ chqä achkë kiqʼaxan pä pa kikʼaslemal. Ye kʼa kʼo mul más kʼayewal bʼaʼ nuʼän yatok rachiʼil Jesús. Tqatzʼetaʼ jojun rma.

2. ¿Achkë ri naʼäy rma ri rkʼë jbʼaʼ nuʼän chë kan kʼayewal yatok rachiʼil Jesús?

² Ri naʼäy rma ya riʼ chë röj ma qatzʼeton ta ruwäch Jesús. Ye kʼïy cristianos rchë ri naʼäy siglo xbʼanatäj riʼ kikʼë chqä. Tapeʼ ke riʼ, ri apóstol Pedro xuʼij chkë: «Tapeʼ rïx majun bʼëy xitzʼët ta, kan niwajoʼ. Tapeʼ komä ma nitzʼët ta, nikʼüt chë ikʼuqbʼan ikʼuʼx chrij» (1 Ped. 1:8). Nqʼalajin kʼa chë ma nkʼatzin ta na nqatzʼët ruwäch Jesús rchë nq-ok rachiʼil.

3. ¿Achkë ri rukaʼn rma ri rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chqawäch nq-ok rachiʼil Jesús?

³ Ri rukaʼn rma ya riʼ chë ma nqkowin ta nqtzjon rkʼë Jesús. Taq yeqaʼän qachʼonik, xa xuʼ rkʼë Jehová nqtzjon wä. Y tapeʼ pa rubʼiʼ Jesús yeqaʼän wä, ma rkʼë ta ryä nqtzjon wä. Jesús chqä ma nrajoʼ ta chë röj xa che rä ryä yeqaʼän wä qachʼonik, rma ri chʼonïk ya riʼ chik jun rubʼanik rchë nqayaʼ ruqʼij Dios, y ryä nrajoʼ chë xa xuʼ Jehová nqayaʼ ruqʼij (Mat. 4:10). Tapeʼ ke riʼ, kʼo rubʼanik rchë nqakʼüt chë nqajoʼ Jesús.

4. a) ¿Achkë ri rox rma ri rkʼë jbʼaʼ nuʼän chë kan kʼayewal yatok rachiʼil Jesús? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

 ⁴ Ri rox rma ya riʼ chë ma nqkowin ta nqjeʼ rkʼë Jesús rma kʼa chkaj kʼo wä. Ye kʼa tapeʼ ma ütz ta nqjeʼ rkʼë, röj kʼa nqkowin na nqatamaj kʼïy chrij ryä. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë kajiʼ ütz nqaʼän rchë junan nuʼän qawäch rkʼë. Ye kʼa naʼäy tqatzʼetaʼ achkë rma janina ruqʼij chë nq-ok utziläj taq rachiʼil Jesús.

5. ¿Achkë rma kʼo chë nq-ok rachiʼil Jesús? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadros « We xtq-ok rachiʼil Jesús, xtq-ok rachiʼil Jehová chqä» y « Pa rubʼeyal tqatzʼetaʼ Jesús»).

⁵ Nkʼatzin nq-ok rachiʼil Jesús rchë chë Jehová nuyaʼ qʼij chqë rchë junan nuʼän qawäch rkʼë. ¿Achkë rma nqaʼij riʼ? Tqatzʼetaʼ kaʼiʼ rma. Naʼäy, Jesús xuʼij reʼ chkë ri rutzeqelbʼëy: «Ri Ntataʼ kan yixrajoʼ, rma rïx yinijowan pä rïn» (Juan 16:27). Ryä chqä xuʼij: «Majun ta jun nkowin napon rkʼë ri Ntataʼ we ma wumä ta rïn» (Juan 14:6). We nqajoʼ nq-ok rachiʼil Jehová nkʼatzin nq-ok rachiʼil Jesús. We ma nqaʼän ta riʼ, xa xtq-ok achiʼel ri winäq ri nrajoʼ ntok apü pa jun jay ye kʼa ma nrajoʼ ta nqʼax chpan ruchiʼ jay. Jesús xksaj jun tzʼetbʼäl achiʼel riʼ taq xuʼij chë ryä ya riʼ «ri ruchiʼ ri koral ri akuchï yeqʼax wä ri karneʼl» (Juan 10:7). Rukaʼn, Jesús kan tzʼaqät rubʼanik xkʼüt ri runaʼoj Rutataʼ. Ryä xuʼij chkë ri rutzeqelbʼëy: «Ri yirutzʼeton rïn rutzʼeton ri Ntataʼ chqä» (Juan 14:9). Reʼ nukʼüt chqawäch chë jun rubʼanik rchë nqatamaj ruwäch Jehová ya riʼ nqatamaj ruwäch Jesús. We más xtqatamaj chrij Jesús, más xtqajoʼ. Y we más xtjelun rkʼë Jesús, más xtqajoʼ ri Qatataʼ kʼo chkaj.

6. ¿Achkë chik jun rma nkʼatzin nq-ok rachiʼil Jesús?

⁶ Kan nkʼatzin chqä nq-ok rachiʼil Jesús rchë ke riʼ Jehová nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä. Reʼ ntel chë tzij chë ma xa xuʼ ta nqakamluj ri tzij  «pa rubʼiʼ Jesús» taq nqakʼïs jun chʼonïk. Röj kʼo chë nqʼax chqawäch achkë rubʼanik nuksäx Jesús rma Jehová rchë nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä. Jesús xuʼij reʼ chkë ri rutzeqelbʼëy: «Xa bʼa achkë na kʼa nikʼutuj pa nubʼiʼ, rïn xtinbʼän» (Juan 14:13). Tapeʼ yë Jehová nkʼoxan ri qachʼonik chqä nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä, pa ruqʼaʼ ri Rukʼajol ruyaʼon wä qa rchë nuʼän ri nrajoʼ ryä (Mat. 28:18). Dios naʼäy nutzʼët we najin yeqasmajij ri naʼoj xeruyaʼ qa Jesús, kʼa riʼ nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä. Jun tzʼetbʼäl. Jesús xuʼij: «We rïx yeʼiküy ri nkʼaj chik taq kʼo ma ütz ta nkiʼän chiwä, ri Itataʼ kʼo chkaj xkixruküy rïx chqä. Ye kʼa we ma yeʼiküy ta ri nkʼaj chik taq kʼo ma ütz ta nkiʼän chiwä, ri Itataʼ kʼo chkaj ma xtküy ta imak rïx chqä» (Mat. 6:14, 15). Nqʼalajin kʼa chë janina ruqʼij ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë ri nkʼaj chik achiʼel wä nkiʼän Jehová y Jesús qkʼë röj.

7. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän rchë xtyaʼöx ri utzil pa qawiʼ rma ri rukʼaslemal xyaʼ Jesús pa kamïk?

⁷ Xa xuʼ ri utziläj taq rachiʼil Jesús xtyaʼöx utzil pa kiwiʼ rma ri rukʼaslemal xyaʼ ryä pa kamïk. ¿Achkë rma qataman riʼ? Jesús xuʼij chë xyaʼ «rukʼaslemal pa kiwiʼ ri rachiʼil» (Juan 15:13). Ri utziläj taq rusamajelaʼ Dios ri xejeʼ taq majanä wä taläx Jesús kʼo chë xtkitamaj chrij ryä chqä kʼo chë xtkajoʼ. Utziläj taq achiʼaʼ chqä ixoqiʼ achiʼel Abrahán, Sara, Moisés o Rahab xkekʼasöx pä chkikojöl ri kamnaqiʼ, ye kʼa yajün ryeʼ kʼo chë xkeʼok rachiʼil Jesús rchë xtyaʼöx kikʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta (Juan 17:3; Hech. 24:15; Heb. 11:8-12, 24-26, 31).

8, 9. Achiʼel nuʼij Juan 15:4 chqä 5, ¿achkë nqkowin nqaʼän we yoj rachiʼil Jesús, y achkë rma nkʼatzin junan nuʼän qawäch rkʼë?

⁸ Röj kan jun spanïk nqanaʼ rma nqtoʼon rkʼë Jesús chubʼanik ri samaj chrij ri rutzjoxik ri utziläj taq rutzjol chrij ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios. Taq ryä xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew, xkʼüt ri kantzij chrij Dios chkiwäch ri winäq. Y komä, tapeʼ chkaj chik kʼo wä, kʼa najin na nukʼwaj bʼey pa ruwiʼ ri samaj riʼ rma yë ryä ri jolomäj pa ruwiʼ ri congregación. Ryä nutzʼët chqä nuloqʼoqʼej jontir ri nqaʼän röj rchë yeqatoʼ xa bʼa jaruʼ winäq nqkowin rchë nkitamaj ruwäch ryä chqä ri Rutataʼ. Kantzij na wä chë xa xuʼ nqkowin nqaʼän ri samaj riʼ rkʼë rutoʼik Jehová chqä Jesús (taskʼij ruwäch Juan 15:4, 5 *).

⁹ Le Biblia chöj nukʼüt chqawäch chë kʼo chë nqajoʼ Jesús we nqajoʼ chë Jehová kiʼ rukʼuʼx qkʼë. Rma riʼ, tqatzʼetaʼ achkë kajiʼ nkʼatzin nqaʼän rchë nq-ok rachiʼil Jesús.

10. ¿Achkë naʼäy nkʼatzin nqaʼän rchë nq-ok rachiʼil Jesús?

¹⁰ Naʼäy, tqatamaj ruwäch Jesús. Rchë riʼ, tqaskʼij kiwäch ri wuj Mateo, Marcos, Lucas chqä Juan chpan le Biblia. Taq nqaquʼ kij ri nqatamaj chkipan ri wuj riʼ chrij ri rukʼaslemal Jesús chqä taq nqatzʼët chë kan ütz runaʼoj xuʼän kikʼë ri winäq, xtqanaʼ más ajowabʼäl chrij chqä xtjeʼ más ruqʼij chqawäch. Jun tzʼetbʼäl. Tapeʼ yë wä ryä ri Kajaw, ryä ma xerutzʼët ta ri rutzeqelbʼëy achiʼel ta winäq ri ye xmïl pa samaj. Pa rukʼexel riʼ, ryä kan rachiʼil xuʼän chkë chqä xuʼij chkë ri nuquʼ chqä ri nunaʼ pa ran (Juan 15:15). Ryä xnaʼ wä ri xkinaʼ ri rutzeqelbʼëy chqä xoqʼ kikʼë (Juan 11:32-36). Yajün ri winäq ri itzel wä nkinaʼ che rä xkitzʼët chë ryä xok kichiʼil ri xkinmaj ri utziläj ta rutzjol ri xerutzjoj (Mat. 11:19). We nqakʼüt runaʼoj Jesús kikʼë ri nkʼaj chik, más ütz xtqakʼwaj qiʼ kikʼë,  xtqanaʼ más kiʼkʼuxlal y más xtqajoʼ chqä xtjeʼ ruqʼij Cristo chqawäch.

11. ¿Achkë ri rukaʼn rubʼanik rchë nq-ok rachiʼil Jesús, chqä achkë rma janina rejqalen?

¹¹ Rukaʼn, tqakʼamaʼ qanaʼoj chrij Jesús rkʼë ri rubʼanik xchʼobʼon chqä ri runaʼoj xuʼän. We más nqatamaj chqä nqakʼän qanaʼoj chrij ri rubʼanik xchʼobʼon Jesús, más xtkowïr ri qachbʼilanïk rkʼë (1 Cor. 2:16). ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij? Keqatzʼetaʼ jojun rubʼanik. Chwäch Jesús más wä ruqʼij yerutoʼ ri nkʼaj chik chwäch nuʼän ri nqä wä chwäch ryä (Mat. 20:28; Rom. 15:1-3). Riʼ chqä xuʼän chë xeruküy ri winäq chqä chë ma xpë ta ruyowal taq kʼo jun xbʼix chrij (Juan 1:46, 47). Ryä chqä ma xyaʼ ta qʼij chë ri itzel taq bʼanobʼäl ri xuʼän wä jun winäq ojer, xuʼän ta che rä chë itzel ta xtzʼët (1 Tim. 1:12-14). Kan kʼo rejqalen nqakʼän qanaʼoj chrij, rma ryä xuʼij: «Ke riʼ xtqʼalajin chkiwäch jontir chë rïx yïx nutzeqelbʼëy, we xtiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch» (Juan 13:35). Rma riʼ tqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «Achiʼel xuʼän Jesús, ¿ntäj komä nqʼij rïn chë junan nuʼän nwäch kikʼë ri qachʼalal?».

12. ¿Achkë rox rubʼanik rchë nq-ok rachiʼil Jesús, chqä achkë rubʼanik nqaʼän riʼ?

¹² Rox, keqatoʼ ri ruchʼalal Cristo. Jesús nutzʼët chë achiʼel ta yë ryä najin nqatoʼ taq yeqatoʼ ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj (Mat. 25:34-40). Ri rubʼanik nqaʼän riʼ ya riʼ taq nqaʼän jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë nqatzjoj ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios chqä yeqatoʼ ri winäq rchë yeʼok rutzeqelbʼëy Jesús (Mat. 28:19, 20; Hech. 10:42). Ri toʼïk nkiyaʼ ri cristianos ri nbʼix jun chik «molaj karneʼl» chkë kan janina ruqʼij. Riʼ yerutoʼ ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj rchë yekowin nkiʼän ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia chwäch jontir le Ruwachʼulew (Juan 10:16). We yoj jun chkë ri yoj kʼo chpan ri jun chik «molaj karneʼl», tqayaʼ chwäch qan chë taq nqaʼän ri samaj riʼ najin nqakʼüt chë nqajoʼ Jesús chqä chë yeqajoʼ ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj.

13. ¿Achkë rubʼanik nqasmajij ri naʼoj xyaʼ qa Jesús chpan Lucas 16:9?

¹³ Chqä nq-ok rachiʼil Jehová chqä Jesús taq nqaksaj ri qabʼeyomal rchë nqtoʼon rkʼë ri samaj ri yaʼon qa pa kiqʼaʼ ri ruchʼalal Cristo (taskʼij ruwäch Lucas 16:9 *). Ütz nqaʼän riʼ taq nqaksaj qarajil rchë nqtoʼon rkʼë ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia. Ri päq riʼ nuksäx rchë ntzjöx Ruchʼaʼäl Dios pa taq tinamït ri kʼa näj ye kʼo wä, rchë yebʼan chqä yechojmïx jay rchë nyaʼöx ruqʼij Jehová chkipan, chqä rchë yetoʼöx ri qachʼalal ri xkïl kʼayewal rma jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o xa bʼa achkë na chik jun. Ütz chqä nqayaʼ päq rchë nuksäx pa qa-congregación o rchë yeqatoʼ ri qachʼalal ri qataman chë nkʼatzin kitoʼik (Prov. 19:17). We xtqaʼän riʼ xtqakʼüt chë najin nqtoʼon kikʼë ri ruchʼalal Cristo.

14. Achiʼel nuʼij Efesios 4:15 chqä 16, ¿achkë ri rukaj rubʼanik rchë nq-ok rachiʼil Jesús?

¹⁴ Rukaj, keqasmajij ri naʼoj nuyaʼ pä ri rutinamit Jehová. Ri qachbʼilanïk rkʼë Jesús, ri jolomäj rchë ri congregación, más xtkowïr we yeqatoʼ ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yojkichajij rkʼë ajowabʼäl (taskʼij ruwäch Efesios 4:15, 16 *). Jun tzʼetbʼäl. Ri rutinamit Jehová najin nutzʼët achkë rubʼanik más ütz kiksaxik nbʼan chkë ri jay ri akuchï nqamöl wä qiʼ. Rma riʼ, yetunun jojun congregaciones chqä ye jalon jojun territorios. Riʼ rubʼanon chë kan kʼïy päq ri yaʼon rchë nyaʼöx ruqʼij Dios totajnäq qa. Ronojel  riʼ chqä rubʼanon chë jojun qachʼalal kʼo chë nkʼuluj qa chkë jontir ri xjal chpan ki-congregación. Rkʼë jbʼaʼ ri qachʼalal riʼ kan pa junaʼ kimolon kiʼ chpan jun congregación y rma riʼ kan junan rubʼanon kiwäch kikʼë ri qachʼalal rchë ri congregación riʼ. Ye kʼa komä xbʼix chkë chë kebʼä jukʼan chik congregación. Kantzij na wä chë Jesús kan kiʼ rukʼuʼx nutzʼët chë ri utziläj qachʼalal riʼ nkinmaj rutzij ri rutinamit Jehová.

15. ¿Achkë xtbʼanatäj rkʼë ri qachbʼilanïk rkʼë Jesús chqawäch apü?

¹⁵ Ri cristianos ri yechaʼon rkʼë ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios kiyoʼen yebʼä rkʼë Jesús chlaʼ chkaj chqä nkiqʼät tzij rkʼë chpan ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios. Ryeʼ kan xtkitzʼët ruwäch Jesús, xketzjon rkʼë chqä xkejeʼ rkʼë xtbʼä qʼij xtbʼä säq (Juan 14:2, 3). Ri kiyoʼen yekanaj qa chwäch le Ruwachʼulew xtkitzʼët chqä chë Jesús xtkʼüt ajowabʼäl chkiwäch chqä xkeruchajij. Ri winäq riʼ kan jaʼäl xtkinaʼ rma ri kʼaslemal xtyaʼöx chkë rma Jehová chqä Jesús. Y chkipan ri qʼij riʼ, tapeʼ ma xtkitzʼët ta ruwäch Jesús, ri kachbʼilanïk rkʼë ryä más xtkowïr (Is. 9:6, 7).

16. ¿Achkë utzil yeqïl rma nq-ok rachiʼil Jesús?

¹⁶ Taq nqatäj qaqʼij rchë nq-ok rachiʼil Jesús, kan kʼïy utzil yeqïl. Jojun chkë ri utzil riʼ ya riʼ chë komä nqanaʼ rajowabʼäl chqä rutoʼik. Chqä yaʼon qʼij chqë rchë xtqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta. Ye kʼa ri más rejqalen ya riʼ chë ri qachbʼilanïk rkʼë Jesús xtuʼän chë xtqïl jun achbʼilanïk ri más ruqʼij chwäch xa bʼa achkë na chik jun: ri qachbʼilanïk rkʼë Jehová, ri utziläj Qatataʼ. Kantzij na wä chë kan jun mamaʼ spanïk ri nq-ok rachiʼil Jesús.