1. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn kykyaqil okslal axix tok?

¿JAKUPE kubʼ qximen tuʼn qojqelan toj jun bʼe qa otoq qo sikt moqa yabʼ qoʼ? Bʼalo mlay. Noqtzun tuʼnj, tqʼama apóstol Pablo qa in che ojqelan okslal axix tok toj jun bʼe (Heb. 12:1). Axpe ikx, noq jteʼxku qabʼqʼi moqa qipumal at, qkyaqilx il tiʼj tuʼn tikʼx quʼn tzmaxi aj tul xitbʼil qa qaj tuʼn ttzaj tqʼoʼn Jehová oyaj qe (Mat. 24:13).

2. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 2 Timoteo 4:7 ex 8, ¿tiquʼn jakutoq yolin Pablo tuʼn tkyaqil tkʼuʼj?

² Jakutoq yolin Pablo tuʼn tkyaqil tkʼuʼj tiʼj jlu tuʼnju otoq japun bʼaj ojqelbʼil tuʼn (kjawil uʼjit 2 Timoteo 4:7, 8). ¿Pero tiʼ t-xilen ojqelbʼil yolin tiʼj?

3. ¿Alkye ojqelbʼil yolin Pablo tiʼj?

³ Tuʼnju tajtoq apóstol Pablo tuʼn t-xi tqʼoʼn junjun xnaqʼtzbʼil kye okslal, at maj yolin kyiʼj ojqelbʼil in kubʼtoq ikʼset toj ojtxe tnam Grecia (1 Cor. 9:25-27; 2 Tim. 2:5). Nim maj ok tmojbʼaʼn kyanqʼibʼil okslal tukʼil jun ojqelbʼil (1 Cor. 9:24; Gál. 2:2; Filip. 2:16). In xi tzyet tuʼn tojqelan jun xjal toj bʼe lu aj t-xi tqʼamaʼn te Jehová tuʼn tajbʼen te ex aj tjaw aʼ twiʼ (1 Ped. 3:21). Ex in japun bʼaj tuʼn aj ttzaj tqʼoʼn Jehová tchwinqlal te jumajx (Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8).

4. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

⁴ ¿Alkyeqe tiʼchaq at toklen tukʼil jun ojqelbʼil ex tukʼil kyanqʼibʼil okslal? Qo xnaqʼtzan tiʼj oxe. Tnejel, il tiʼj tuʼn qxiʼ toj tbʼanel bʼe. Tkabʼ, il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj tuʼn  tjapun bʼaj qbʼe. Ex toxin, il tiʼj tuʼn qex kywitz nya bʼaʼn in che kanet quʼn toj qbʼe.

5. ¿Alkye bʼe kxel qiʼn ex tiquʼn?

⁵ Tuʼn kykambʼan xjal tiʼj oyaj toj jun ojqelbʼil, nim toklen tuʼn kyojqelan ik tzeʼn in tzaj kyqʼamaʼn qeju in che kubʼ ximente. Chʼixme ax jlu tuʼn tbʼant quʼn, qa qaj tuʼn ttzaj qʼoʼn qchwinqlal, nim toklen tuʼn qbʼet toj bʼe moqa tuʼn qanqʼin ik tzeʼn tajbʼil Jehová (Hech. 20:24; 1 Ped. 2:21). Pero taj Satanás ex qeju lepcheqeʼk tiʼj tuʼn qxiʼ toj juntl bʼe ex tuʼn qojqelan kyukʼil (1 Ped. 4:4). In che xmayin tiʼj tzeʼn in xi qbʼinchaʼn qe tiʼchaq ex in tzaj kyqʼamaʼn qa mas tbʼanel kye kyanqʼibʼil tuʼnju jaku kubʼ kybʼinchaʼn alkyexku kyaj. Noqtzun tuʼnj, nya ax tok jlu (2 Ped. 2:19).

6. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju ikʼ tiʼj Brian?

⁶ Qa at jun taj tuʼn tbʼet toj kybʼe xjal ateʼ tjaqʼ tkawbʼil Satanás, jun rat kʼelel tnikʼ tiʼj qa mintiʼ in tzaj tqʼoʼn jlu tzaqpibʼil te, sino kʼokel te majen tuʼn (Rom. 6:16). Qo yolin tiʼjju bʼaj tiʼj ermano Brian. Tej kʼwalxtoq, e onin ttat tiʼj tuʼn tanqʼin ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, pero tej tokx toj tkuʼxumal, jawje tkʼuʼj tiʼj qa ax tok jakutoq tzalaj. Tuʼntzunju, kubʼ t-ximen tuʼn tanqʼin ik tzeʼn qe xjal ateʼ tjaqʼ tkawbʼil Satanás. Tqʼama Brian jlu: «Toj ambʼil aju, mintiʼ kubʼ nximane qa oktoq chin okele te majen twitzju tuʼn tkanet tzaqpibʼil wuʼne». Chebʼe chebʼe naqʼet Brian tuʼn tajbʼen droga tuʼn, tuʼn tkʼan nim qʼeʼn ex tuʼn tyaẍin. Ax ikx tqʼama jlu: «Tej tikʼ junjuntl abʼqʼi, mas nya bʼaʼn qe droga e ajbʼen wuʼne ex in naqʼete kyiʼj. Tuʼn jlu in kʼayine droga noq tuʼn tchjet twiʼ droga in najbʼen wuʼne». Tej tbʼet ambʼil, kubʼ t-ximen tuʼn t-xi tbʼiʼn qe tkawbʼil Jehová. Chʼexpaj tanqʼibʼil ex jaw aʼ twiʼ toj 2001. Atzun jaʼlo, in tzalaj tuʼnju in bʼet tojju bʼe te chwinqlal. *

7. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Mateo 7:13 ex 14, ¿alkye kabʼe bʼe tkubʼ qwitz?

⁷ Nim toklen tuʼn qbʼet tojju tbʼanel bʼe. Nya taj Satanás tuʼn qbʼet tojju bʼe chʼin toj, aju in qox tiʼn toj chwinqlal, sino taj tuʼn qbʼet tojju bʼe nim toj jatumel in che bʼet chʼixmi kykyaqil xjal. Mas nya kwest tuʼn qbʼet toj bʼe lu, noqtzun tuʼnj, in qox tiʼn toj najen (kjawil uʼjit Mateo 7:13, 14). Qa nya qaj tuʼn qel txalpaj tiʼj tbʼanel bʼe, il tiʼj tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová ex tuʼn t-xi qbʼiʼn aju in tzaj tqʼamaʼn qe.

8. ¿Tiʼ in bʼant kyuʼn xjal in che ojqelan qa ma che ok takpaj tiʼj jun tiʼ moqa ma che jaw tzʼaq?

⁸ Aj kyojqelan xjal toj jun bʼe nim tqan, tok kywitz tiʼj kybʼe tuʼntzun miʼn kyjaw tzʼaq. Maske ikju, jaku che jaw tzʼaq toj jun jul moqa tiʼj juntl kyukʼil. Qa ma che jaw tzʼaq, in che jaw weʼ ex kukx in che ojqelan. Mintiʼ in che ximen tiʼj alqiʼj ẍe jaw tzʼaq, sino tiʼjju tuʼn tjapun bʼaj kybʼe ex tuʼn kykambʼan tiʼj oyaj.

9. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa ma qo jaw tzʼaq?

⁹ Toj ojqelbʼil te chwinqlal, jakulo qo jaw tzʼaq nimku maj, bʼalo tuʼn jun qyol moqa tuʼn jun tiʼ nya toj tumel in bʼant quʼn, moqa tuʼn jun tiʼ in bʼant tuʼn jun erman ex in kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn tuʼn. Mintiʼ tuʼn qjaw labʼin tiʼj jlu tuʼnju qkyaqilx aj il qoʼ ex in qo ojqelan toj bʼe chʼin toj, aju in qox tiʼn toj chwinqlal. Tuʼntzunju, atlo maj jaku tzaj jun nya bʼaʼn qxol tukʼil juntl. Ex tqʼama Pablo qa atlo maj at tiquʼn tuʼn qyolin tiʼj juntl (Col. 3:13). Pero mintiʼ tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju sok bʼinchaʼn qiʼj, sino tiʼjju oyaj qaj tuʼn ttzaj qʼoʼn qe. Qa ma qo jaw tzʼaq, bʼaʼn tuʼn qjaw weʼ ex kukx qo ojqelan. Mintiʼ tuʼn ttzaj qqʼoj nix tuʼn qyolin nya bʼaʼn tiʼj juntl, tuʼnju mlay tzʼonin jlu qiʼj tuʼn tjapun bʼaj qbʼe nix tuʼn qkambʼan tiʼj oyaj. Nya oʼkxju, jakulo qo ok te jun tolsabʼil toj kybʼe qeju in che ojqelan toj bʼe te chwinqlal.

10. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn miʼn qok te jun tolsabʼil toj kybʼe txqantl?

¹⁰ Qa nya qaj tuʼn qok te jun tolsabʼil toj kybʼe txqantl, atlo maj kxel qqʼoʼn ambʼil kye tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn aju mas bʼaʼn toj kywitz ex nya aju qaj (Rom. 14:13, 19-21; 1 Cor. 8:9, 13). Junxitl jlu twitzju in bʼaj toj ojqelbʼil in nok kyuʼn xjal. ¿Tiquʼn? Tuʼnju in che competirin kyxolx aj kyojqelan ex oʼkx jun in kambʼan tiʼj oyaj. Chʼixmi tkyaqil maj, mintiʼ in che ximen kyiʼj txqantl. Tuʼntzunju, in nok tilil kyuʼn tuʼn kykubʼ nej kywitz kyukʼil. Atzun qe, mintiʼ in qo competirin kyukʼil erman (Gál. 5:26; 6:4). Sino qaj tuʼn qonin kyiʼj tuʼn kukx kyojqelan tuʼntzun ttzaj qʼoʼn qchwinqlal te jumajx. Tuʼn jlu in nok tilil quʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn consej tqʼama Pablo tuʼn miʼn qximen oʼkx qiʼjx, sino  ax ikx tuʼn qximen tiʼjju «at tajbʼen kye mastl» (Filip. 2:4).

11. ¿Alqiʼj in che ximen qe xjal in che ojqelan ex tiquʼn in bʼant jlu kyuʼn?

¹¹ Nya oʼkx tok kywitz qeju in che ojqelan tiʼj kybʼe, sino ax ikx in che ximen tiʼj oyaj. Axpe ikx, qa nya qʼanchaʼl oyaj tzul qʼoʼn kye, in che ximen tiʼj ambʼil aj ttzaj kykʼamoʼn. Ex in nonin jlu kyiʼj tuʼn miʼn kykubʼ numj.

12. ¿Tiʼ o tzaj ttziyen Jehová qe tuʼn tkʼujlabʼil?

¹² Qa ma japun bʼaj qbʼe, o tzaj ttziyen Jehová qe tuʼn ttzaj tqʼoʼn qchwinqlal te jumajx atz toj kyaʼj moqa toj Tbʼanel Najbʼil tzalu twitz Txʼotxʼ. Ateʼ junjun tiʼchaq toj Tyol Dios in che onin qiʼj tuʼn qximen tiʼj tzeʼn oyaj lu. Iktzun tten jaku qo ximen tiʼj tbʼanel qanqʼibʼil ktel. Qa mas ma qo ximen tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj lu, mlay txi qqʼoʼn ambʼil te alkyexku tiʼ tuʼn qjaw tzʼaq tuʼntzun tjapun bʼaj qbʼe.

13. ¿Tiquʼn mintiʼ in qo sikt ik tzeʼn kye xjal in che ojqelan?

¹³ Toj ojtxe ttnam Grecia, iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ tiʼj kabʼe tiʼ kyuʼn qeju e ojqelan, aju siktleʼn ex kʼixkʼoj. Noqtzun tuʼnj, oʼkx jakutoq kubʼ tiʼj jlu kyuʼn tuʼnju xnaqʼtzbʼil otoq txi kykʼamoʼn ex tuʼnx kyipumal. Ik tzeʼn kye, ax ikx qe in qo tzaj xnaqʼtzaʼn tuʼn qojqelan toj bʼe te chwinqlal. Pero atz in tzaj qipumal tukʼil Jehová ex mlay qo sikt tuʼnju mintiʼ te in bʼaj tipumal. Qa ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj, in tzaj ttziyen qa tzul tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil qe ex qa tzul tqʼoʼn qipumal (1 Ped. 5:10).

14. ¿Tzeʼn in qo tzaj tonin 2 Corintios 12:9 ex 10 tuʼn qex twitz nya bʼaʼn?

¹⁴ Ikʼx nim nya bʼaʼn tuʼn apóstol Pablo. Nya oʼkx ok yasoʼn ex el ikʼun kyuʼn xjal, sino at maj kubʼ tnaʼn qa kubʼ numj ex iltoq tiʼj tuʼn tikʼx jun nya bʼaʼn tuʼn aju ok tqʼoʼn «ik tzaʼn jun chʼiʼx» toj t-xmilal (2 Cor. 12:7). Pero mintiʼ kubʼ numj kyuʼn nya bʼaʼn lu, sino ajbʼen ambʼil lu tuʼn tuʼn tok qeʼxix tkʼuʼj tiʼj Jehová (kjawil uʼjit 2 Corintios 12:9, 10). Tuʼntzunju, kukx onin Jehová tiʼj.

15. ¿Tiʼ kbʼel qnaʼn qa ma tzʼel qkanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn apóstol Pablo?

¹⁵ Ik tzeʼn bʼaj tiʼj apóstol Pablo, jakulo qo ok yasoʼn moqa jaku qo el ikʼun kyuʼn xjal noq tuʼnju nimen quʼn. Ax ikx, il-lo tiʼj tuʼn qex twitz jun yabʼil moqa twitz siktleʼn. Pero qa ma tzʼel qkanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Pablo, aj qok weʼ twitz jun nya bʼaʼn, jaku tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn tkubʼ qnaʼn tkʼujlabʼil Jehová ex onbʼil in tzaj tqʼoʼn qe.

16. ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn qeju mintiʼxix kyipumal?

¹⁶ Ateʼ junjun erman mintiʼ in che etz toj kyja moqa ateʼ toj jun silla de rueda ex mintiʼ tipumal kyqan moqa mintiʼxix in che kaʼyin. ¿Jakupe che ojqelan erman lu junx kyukʼil kuʼxun ex kyukʼil qeju mintiʼ jun yabʼil tok kyiʼj? Jaku. Ateʼ nim erman in che ojqelan toj bʼe te chwinqlal maske ma che tijen moqa tok jun yabʼil kyiʼj. Pero mintiʼ in bʼant jlu kyuʼn tuʼnx kyipumal, sino tuʼn kyipumal in tzaj tqʼoʼn Jehová. In nok kybʼiʼn chmabʼil toj teléfono moqa in nok kyqʼoʼn kywitz tiʼj toj Internet. Ax ikx in che onin tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús aj kypakbʼan kye toj kyja, kye doctor ex kye enfermera.

17. ¿Tiʼ t-ximbʼetz Jehová at kyiʼj qeju mintiʼxix kyipumal?

¹⁷ Mintiʼ tuʼn qkubʼ numj noq tuʼnju mintiʼ qipumal ex mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa mlay bʼant tuʼn qojqelan toj bʼe te chwinqlal. Kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová tuʼnju  qʼuqli qkʼuʼj tiʼj ex tuʼnju kukx in qo ajbʼen te. Aj qikʼ toj jun ambʼil ik tzeʼn jlu, mas qaj tuʼn tonin Jehová qiʼj ex mlay qo kyaj ttzaqpiʼn (Sal. 9:10). Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa ktel qtxlaj. Qo ximen tiʼj tyol jun ermana aju at jun yabʼil tiʼj. Tqʼama jlu: «Tuʼnju mas in chinxe toj il, tuʼn jlu mas kwest tuʼn nyoline tiʼj Tyol Dios kyukʼil txqantl. Noqtzun tuʼnj, in tzalaj Jehová wiʼje maske nya nim in bʼant wuʼne. Ex tuʼn jlu in chin tzalaje». Aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa at Jehová qukʼil. Qo ximen tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Pablo ex kyiʼj tbʼanel yol kyaj tqʼamaʼn: «In chin tzalaje qa mintiʼ wipune, [...] porke ik tzaʼn qa mintiʼ wipune, mas wipumale in tzaj tqʼoʼn» Jehová (2 Cor. 12:10).

18. ¿Alkye juntl nya bʼaʼn in che ok weʼ junjuntl tmajen Jehová twitz?

¹⁸ In che ok weʼ qeju in che ojqelan toj bʼe te chwinqlal twitz juntl nya bʼaʼn. Aʼyeju tmajen Jehová lu, in che ok weʼ twitz jun tiʼ aju mintiʼ in nok kyqʼoʼn txqantl kywitz tiʼj ex bʼalo mintiʼ in nel kynikʼ tiʼj, ik tzeʼn depresión moqa aj ttzaj bʼajxix kykʼuʼj. ¿Tiquʼn kwest aj kyok weʼ erman twitz jlu? Tuʼnju qa ma toqj tqʼabʼ jun xjal moqa at toj jun silla de rueda, kykyaqilx in nok kykeʼyin jlu ex in xilo kyqʼoʼn onbʼil te. Pero aju kʼixkʼoj in kubʼ kynaʼn qeju nya bʼaʼn kyximbʼetz moqa at jun yabʼil toj kywiʼ, mintiʼ qʼanchaʼl jlu toj kywitz txqantl. Ax tok in kynaʼn kʼixkʼoj ik tzeʼn in tnaʼn jun xjal in kʼixbʼi jun tqan. Pero atlo maj mintiʼ in che onin txqantl kyiʼj ex mintiʼlo in kubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyiʼj.

19. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj Mefibóset?

¹⁹ Qa nya nim tiʼchaq in bʼant quʼn tuʼn tpaj jun yabʼil moqa tuʼnju mintiʼ in nel kynikʼ txqantl qiʼj, jaku tzʼonin txʼolbʼabʼil tiʼj Mefibóset qiʼj (2 Sam. 4:4). Nya oʼkx koxtoq, sino ax ikx yolin aj kawil David nya bʼaʼn tiʼj ex el tikʼun te, pero ikʼx jlu tuʼn Mefibóset. Mintiʼ jun nya bʼaʼn otoq bʼant tuʼn Mefibóset tuʼn tok bʼinchaʼn jlu tiʼj, pero mintiʼ xi tqʼoʼn ambʼil te jlu tuʼn tten nya bʼaʼn t-ximbʼetz. Aju bʼant tuʼn, atz ok tqʼoʼn twiʼ tiʼjju tbʼanel attoq te. Xi tqʼoʼn chjonte tuʼnju otoq kubʼ tyekʼin David t-xtalbʼil tiʼj (2 Sam. 9:6-10). Tuʼntzunju, tej tyolin David nya toj tumel tiʼj, ximen Mefibóset tiʼj tkyaqilju otoq bʼaj. Mintiʼ tzaj tqʼoj tuʼnju el txalpaj David ex mintiʼ ok tqʼoʼn te tpaj Jehová. Atz ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj tuʼn tonin tiʼj aj kawil otoq jaw tskʼoʼn Dios (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30). Tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn tkyaj tzʼibʼin toj Tyol aju tbʼanel techel kyaj tqʼoʼn Mefibóset tuʼntzun tonin qiʼj (Rom. 15:4).

20. ¿Tiʼ jaku bʼaj kyiʼj qeju in tzaj nim kybʼis, pero tiʼ jaku tzʼok qeʼ kykʼuʼj tiʼj?

 ²⁰ At maj, in tzaj bʼajxix kykʼuʼj junjun tmajen Jehová ex tuʼn jlu in che xobʼ aj kyten kyukʼil txqantl tkyaqil qʼij. Bʼalo kwest in nela toj kywitz tuʼn kyten kyxol nim xjal, pero kukx in nok tilil kyuʼn tuʼn kyxiʼ kyoj chmabʼil ex kyoj nimaq chmabʼil. Kwestlo tuʼn kyyolin kyukʼil xjal, pero in che ex pakbʼal. Qa a jlu in bʼaj qiʼj, nya qjunalx in qo ikʼ toj jlu. Ateʼ nim erman in bʼaj jlu kyiʼj. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa in tzalaj Jehová qiʼj tuʼnju in nok tilil quʼn tuʼn tkyaqil qkʼuʼj. Tuʼnju naʼmx qsikt, in tzaj tyekʼin jlu qa in tzaj tkʼiwlaʼn Jehová qajbʼebʼil te ex in tzaj tqʼoʼn qipumal (Filip. 4:6, 7; 1 Ped. 5:7). * Qa kukx in qo ajbʼen te Jehová maske mintiʼ in bʼant nim tiʼchaq quʼn tuʼn tpaj jun yabʼil moqa tuʼnju in tzaj bʼaj qkʼuʼj, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in tzalaj qiʼj.

21. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn noq tuʼn tonbʼil Jehová?

²¹ Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, junxitl ojqelbʼil in nok kyuʼn xjal twitzju yolin apóstol Pablo tiʼj. Tej kyojqelan xjal toj ambʼil ojtxe, oʼkx jun in kambʼan. Atzun qeju in che ojqelan tojju bʼe te chwinqlal, tzul qʼoʼn tbʼanel oyaj kye qa kukx ma che ojqelan toj kybʼe (Juan 3:16). Kyoj qeju ojqelbʼil ok kyuʼn xjal, kykyaqilx iltoq tiʼj tuʼn tten tbʼanel kyxmilal, tuʼnju qa mintiʼ bʼant kyuʼn, bʼalo mlaytoq che kambʼan. Atzun qe tmajen Jehová, ateʼ junjun mintiʼ kyipumal, pero kukx in nikʼx kyuʼn (2 Cor. 4:16). Ex tuʼn tonbʼil Jehová, kukx kʼokel tilil quʼn qkyaqilx tuʼn qojqelan toj bʼe te tchwinqlal tzmaxi aj tjapun bʼaj quʼn.