1. Vika tua pande ku linga tu vose?

VUNO mu ka tava ku kala mu vueho vua ku tunta vuze vu mua mono nguenu vua vukalu, cikumakuma nga ka mua hindukile ni ka mua zeye ni? Halumo kuahi. Vunoni kapostolo Paulu ua handekele ngueni Vakua Kilistu va vusunga vose, va kala mu ku tunta. (VaHe. 12:1) Tu vose cipue tu vanike ni vakuluntu, cipue nga tua kaniama ku muvila ni kuahi, tua pande ku tunta na lukakatela na ku heta ku ntsongo linga tu ka tambule cilunguiso ca ka tu hana Yehova.—Mat. 24:13.

2. ngue mu ua muesa 2 Timoteo 4:7, 8, omo lia vika kapostolo Paulu ua zitukile mu ku handeka?

² Paulu ua zitukile mu ku handeka muomu ua lihakelele kapandi ka ‘ku tunta na ku ntsongo.’ (Tandenu 2 Timoteo 4:7, 8.) Vuno ku tunta cika mpundu ua kele na ku handeka Paulu?

3. Ku tunta cika ua tumbuile kapostolo Paulu?

³ vintsimbu vimo kapostolo Paulu ua kele na ku pangesa vimueso via kele na ku hita mu Ngelesia ya laza mu ku longesa viuma via seho ku Vakua Kilistu. (1 Kol. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Ua kele na ku setekesa vueho vua ku tunta ku cifua ca pande ku yoyelamo Mukua Kilistu. (1 Kol. 9:24; Ngal. 2:2; Filp. 2:16) Muntu ue ku kovela mu “ku tunta” caco mue ku lihana kuli Yehova na ku mu mbatiza. (1 Pet. 3:21) Kaha ue ku vula ku tunta caco omo Yehova ue ku mu hana cilunguiso ca muono ua ya-ye.—Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8.

4. Vika tu lilongesa mu cilongesa cino?

⁴ Ku litombola cika ca kala ha vueho vua ku tunta ntunda ya kama na cifua ce ku yoyelamo ua Mukua Kilistu? Ha kala ku litombola ca cingi. Vunoni tu simutuilenuho lika vitatu. Ca katete tua pande ku kava njila i va hangula. Ca mu civali, tua pande ku  tuala mana ku lutue linga tu ka hete ku ntsongo. Ca mu citatu, tua pande ku ongoloka vimo vioua vi tu liuana navio mu njila.

5. Njila ika tua pande ku kava, kaha omo lia vika?

⁵ Mu vueho vua ku tunta, vose vakua ku tunta va na pande ku kava njila i va na hangula vavene vueho. Na vuno vene, nga tu tonda ku ka tambula cilunguiso ca muono ua ya-ye, tua pande ku yoya mu cifua ci va na pande ku yoyelamo Vakua Kilistu. (Vili. 20:24; 1 Pet. 2:21) Vunoni Satana na vaze vakua ku mu kava, va tonda linga tu ile mu njila yeka ni nguetu tu ‘tunte kumo navo.’ (1 Pet. 4:4) ve ku paya njila i tue ku kava, kaha ve ku handeka nguavo, njila yavo ya cili ku hiana njila yetu, muomu njila yavo ye ku tuala ku ku zituka. Vunoni aa apua makuli a ngoco.—2 Pet. 2:19.

6. Vika tu hasa ku lilongesa ku lungano lua Brian?

⁶ Vose ve ku tunta na Satana na vakua ku mu kava, mu nima ya ntsimbu ve ku mona ngecize njila i va na hangula ku tuntila ka ye ku tuala ku ku zituka; ye ku tuala ku vundungo. (Loma 6:16) Vikevio via solokelele muanetu Brian. Visemi veni va mu kaniamesele a kave njila ya Vakua Kilistu. Vunoni mua puile kankavala ua putukile ku kala na vimpata ku tuala ha njila ya hanguile nga i mu nehela ndzolela ni kuahi. Ngeci Brian ua hanguile ku tunta na vakua mavu na ku kava vitume via Satana. Ivene ngueni: “Ka nja tantekeyele nguange eci ku zituka ci ve ku tsimanesa vakua mavu ci ka nji tuva ku visoti. Ku heta haze, nja tengukile na vidroga na vuala na ku yoya muono ua vupangala. Mu miaka ya hateleko, nja putukile ku pangesa vidroga via ku sasa cikuma, ngeci nja puile ngamba yavio . . . kaha nja putukile ku landesa vidroga linga ci nji tualeleho ku fuenha muomu tele nja tenguka.” Vunoni mu nima ya ntsimbu, Brian ua hanguile ku putuka ku ononoka vitume via Yehova. Kaha ua alulukile, ngeci va mu mbatizile mu 2001. Lelo lino ua kala na ndzolela ya vusunga, muomu ue ku kava njila ya Vakua Kilistu. *

7. Kuliya na Mateo. 7:13, 14, vinjila vika vivali ua kala navio nkala muntu?

⁷ Ca pua ca seho ya kama ku hangula njila ya cili! Satana a tonda tu vose tu likele ku tuntila mu njila ya lisuata “ya ya ku muono,” linga tuye mu njila ya ku zandzavala i ve ku tuntila vantu vavengi hano ha mavu. Njila yaco ya tsimana kaha ya yasi ku endelamo. Vunoni “ya ya ku ku-nonga.” (Tandenu Mateo 7:13, 14.) Linga tu tualeleleho ku tuntila mu njila yaco ca ku hona ku tanguka, tua pande ku kulahela muli Yehova na ku mu halakana.

8. Nga mukua ku tunta a suntsuka, vika ue ku linga?

⁸ Vakua ku tunta mu vueho, ve ku tala ku lutue  linga kati va suntsuke. Vunoni va hasa ku suntsuka ha mukono ua mukuavo mu ku tunta ni vene ku hita mu cina. Kaha nga va nau ve ku katuka vuasi-vuasi na ku tualelelaho ku tunta. Muomu ve ku tuala cikuma mana ku ku heta ku ntsongo ya ku tunta cavo na ku ka tambula cilunguiso, kati ku cuma ci na va suntsuisa.

9. Nga tua suntsuka, vika tua pande ku linga?

⁹ Mu ku tunta cetu tu hasa ku suntsuka vintsimbu via vingi, ni nguetu ku sevuka mu vihandeka na mu vilinga. Ni muanetu i tue ku tunta neni a hasa ku linga vimo visevuka vi hasa ku tu vavala ku mutima. Viuma via cifua eci vi hasa ku soloka, muomu tu vose ka tua tantulukile kaha tu vose tuli na ku tuntila mu njila ya ku lisuata i tuala ku muono. Ngeci mukemuo, vintsimbu vimo tu ka lisuntsuka umo na mu vakuavo vene mueka muahi. Paulu ua tavele ngecize vintsimbu vimo tu hasa ku kala na vimo vi tu linienga hali “umo na mukuavo” (Kolo. 3:13) Ngeci ka tua pandele ku tuala mana ku cuma ci na tu suntsuisa, vunoni ku cilunguiso ci tua lavelela ku lutue. Kaha nga tua suntsuka tua pande ku katuka vuasi na ku tualelelaho ku tunta, vunoni nga tu pua vantu va ku sasa na ku kala na nkulundundu, kaha naua tu viana ku katuka ka tu ka hasa ku heta ku ntsongo ya ku tunta cetu na ku tambula cilunguiso. Cikuavo naua, tu ka pua coua kuli vakuetu vaze vali na ku lihakela kapandi ka ku tuntila mu njila ya ku lisuata ya ya ku muono.

10. Vati tu hasa ku liniunga linga kati tu pue ci suntsuiso ku vakuetu?

¹⁰ Njila ikuavo i tu hasa ku viana ku pua cisuntsuiso ku vakuetu ve ku tunta netu, yapua ku tava vizango viavo kati ku kakatela muze mu nayi mutima uetu. (Loma 14:13, 19-21; 1 Kol. 8:9, 13) Mu njila eyi ya seho, mukemuo mu tua litepa na vakua ku tunta ku vueho vua ngoco. Muomu vakevo ve ku li vula-vula umo na mukuavo kaha nkala mukua ku tunta ue ku linga cose linga a ka tambule cilunguiso ikeye lika. Vakua ku tunta vaco, ve ku singanieka lika ha vizango viavo. Ngeci mukemuo veku linga cose mu ku nakuila vakuavo mu nima linga va hite ku lutue lua vose. Vunoni etu ka tue ku li vula-vula umo na mukuavo. (Ngal. 5:26; 6:4) Vutumbe vuetu vua pua, ku kuasa vantu vose va tu hasa linga navo va ka hete ku ntsongo, na ku ka tambula civezikiso ca muono. Ngeci tue ku lihakela kapandi ka ku kava cimamuna ca hanene Paulu ngueni, “na umo uahi a yongole vieni ivene, vunoni enu vose vize via vakuenu.”—Filp. 2:4.

11. Mukua ku tunta ue ku tuala mana ku vika, kaha omo lia vika?

 ¹¹ Mukua kua tunta ke ku tala lika mu njila ya li na kuya, vunoni ue ku tuala naua mana ku kuhua ca ku tunta. Ambe nga ka ve ku mona mukole ua ku manusuila mu ku tunta cavo na meso avo mpundu, vunoni ve ku singanieka ngue va na hete laza ha mukole uaco, kaha vali na ku va hana cilunguiso cavo. Mua vusunga, ku tuala mana ku cilunguiso, cikeco ce ku hana ndzili ya ku tualelelaho.

12. Vika Yehova ua tu hana ku cilemo ceni?

¹² Mu ku tunta ci tua kala, Yehova ua hana ku vangamba veni cilunguiso ci ka lipuisamo mpundu. Cilunguiso ca ku tambula muono ka ue ku hua muilu ni ha mavu mu citungu. Visoneka via tu ndemuinako lika kavundende vati ci ka fua cilunguiso caco, linga tu hase ku singanieka vati u ka tovala muono mu mavu a aha. Nga tu lihakela kapandi ka ku li vuluisa ntsimbu yose via lulavelelo luaco, mu visinganieka na mu mitima yetu, ci ka pua ca cikalu ku tavesa nkala cuma ci tu suntsuise na ku tu lingisa ku likela ku tunta.

13. Civezikiso cika tua kala naco cize ka va kele naco vakua ku tunta ku vueho?

¹³ Vakua ku tunta va ku Ngelesia va kele na ku pinda na vitanga via vingi, ngeci mua ku hona na ku vavala ku muvila. Vunoni va kulahelele lika mu vilongesa via ku tunta vi va tambuile na ndzili yavo kunahu. Netu tua lifua navo, muomu tue ku tambula vilongesa via tunta mu lutsilielo. Vunoni etu tua kala na civezikiso ca kama ku hiana vakua ku tunta ku vueho. Muomu etu tue ku tambula ndzili ku ndundzi ya ndzili ka ye ku hua, Yehova. Nga tu kulahela muli Yehova, ua kulahesa kati lika ku tu longesa mua ku tuntila vunoni na ku tu kaniamesa!—1 Pet. 5:10.

14. Vati 2 Kolintu 12:9, 10, ua tu kuasa ku vula vitanga?

¹⁴ Paulu ua pindile na vitanga via vingi. Vantu va kele na ku mu luisa na ku mu paya, kaha ha vintsimbu vimo ua kele na ku ivua ku zeya na ku pinda na cimo cisoti ca lukile ngueni “lumbimbo mu muvila.” (2 Kol. 12:7) Vunoni, ka tavesele vitanga viaco vi mu lingise ku hilukila mu nima, ua vi puisile vukovelelo vua ku mu kuasa ku kulahela muli Yehova. (Tandenu 2 Kolintu 12:9, 10.) Omo lia Paulu ku mona viuma mu njila eyi, Yehova ua mu kuasele ku vula vitanga viose via liuanene navio.

15. Vati ku tambuluisa Paulu ci ka tu kuasa?

¹⁵ Netu vene va hasa ku tu handeka mua ku vihia ni ku tu luisa omo lia lutsilielo luetu. Kaha tu hasa naua ku pinda na visoti via cihindu ni ku zeya ca ku muvila. Vunoni nga tu tambuluisa Paulu, vitanga viose evi vi ka pua ngue vukovelelo vua ku tambula vukuasi vua Yehova.

16. Ambe nga ka mua kele na cihindu ca cili, vika mu hasa ku linga?

¹⁶ Vuno ka mue ku hasa ku hinduka ha muhela ni mue ku endela mu citumamo ca ku sindumuna ni? Vuno mua vavala mu mavuli cipue ku tsitsivala meso ni? Nga mukemuo, vuno nenu mu hasa ku tunta ngue muze mu ve ku tunda vakuendze na vakua cihindu ca cili ni? Eyo mu hasa! Muomu kuli vakulupe vavengi na vakua cihindu ca cindende vali na ku tuntila mu njila i tuala ku muono. Vunoni ka ve ku vi puisamo ku ndzili yavo vavene. Ve ku lingamo na vukuasi vua Yehova mu ku halakana vuino ku viuano ku hitila mu telefone ni ku kavangeya viuano ku hitila mu vivideo. Kaha ve ku puisamo cipanga ca ku ambulula, mu ku ambuluila vandotolo, vafilimelo na vavusoko.

17. Vati Yehova ue ku ivua ku mutima mue ku tala vaze va zeya ku mivila?

¹⁷ Kati mu tavese vuzeye vua ku muvila vu mi lingise ku singanieka ngecize ka mu hasa ku puisamo ku tuntila mu njila ya ya ku muono. Yehova ua mi lema cikuma omo lia lutsilielo na lukakatela luenu. A tantekeya ngecize mu tondeka vukuasi vueni mu ntsimbu ino ku hiana na ku  miaka ya ku nima, kaha ka ka mi seza. (Visa. 9:10) Vunoni a ka mi suena honi mu hiehi. Halakanenu via handekele umo ndumbuetu ue ku pinda na visoti via kama via cihindu, ngueni: “Omo visoti viange via cihindu vi ya na ku livuezelela, njili na ku mona ngecize na vukovelelo vua ku ambulula muzimbu ua cili vuli na ku tepuluka. Vunoni nji tantekeya ngecize ambe kandzili kandende ka nje ku lihakela mu vipanga via Yehova, ke ku muya ku mutima. Kaha evi vie ku nji vuisa ndzolela.” Nga muli na ku ivua vusiua, vulukenu ngecize ka muesi lika lienu. Singaniekenu ha lungano lua Paulu, na mezi a ku kaniamesa a handekele ivene ngueni: “Nji na viukililila ha ku zeya, . . . muomu omo nji na zeye kaha nja kaniama.”—2 Kol. 12:10.

18. Vitanga vika via kama cikuma ve ku pinda navio vamo vamuanetu?

¹⁸ Vamo vamuanetu ve ku lihita na vitanga via kama mu ku tunta cavo ca ku muono. Ve ku pinda na visoti via ku linga vakuavo ka va hasa ku vi mona cipue ku vi ivuisisa. Ca ku muenako, vamo ve ku pinda na vusiua vua ku hianesamo ni nguetu ku lisosomua cikuma mutima. Omo lia vika evi visoti vi ve ku lihita navio ava vamuanetu via pua via vikalu cikumakuma? Muomu mukua ku pokoka ni ku endela mu citumamo ca ku sindumuna, vantu vose ve ku mona cisoti ceni, kaha va hasa ku ivua cizango ca ku mu kuasa. Vunoni vaze va kala na citanga ca mu visinganieka cipue mu vuongo, halumo va hasa ku pinda na cisoti caco, vunoni ka ce ku lisolola ha mbandza. Kaha citanga cavo ca lifua vene na ca vaze va pokoka cimo cilio ca muvila. Vutuhu ngoco va vandende ve ku va kuasa.

19. Vika tu lilongesa ku lungano lua Mefimbosete?

¹⁹ Nga mua kala na vumo vulema vua muvila kaha mue ku livua ngecize vakuenu ka ve ku mi ivuisisa, muzimbu ua Mefimbosete u hasa ku mi kaniamesa cikuma. (2Sam. 4:4) Mefimbosete ua puile cilema ca mikono kaha naua Muangana Ndaviti ua mu muesele vuhenge. Visoti viose evi via lihitile navio Mefimbosete ka via puile via ku likokela. Vunoni, ka tavesele viuma viaco vi mu puise mukua vusiua lika, ua hakele seho ku viuma via cili via kele na ku mu solokela mu muono. Ua santselele ku ngozi ya mu muesele Ndaviti ku miaka ya ku nima. (2Sam. 9:6-10) Ngeci mukemuo, omo Ndaviti ua mu muesele vuhenge, Mefimbosete ua muene cisoti caco mu vutuntu. Ka tavesele cisevuka ca Ndaviti ci mu puise mukua nkulundundu. Kaha naua ka tuikile Yehova mulonga omo lia viuma via mu lingile Ndaviti. Mefimbosete ua tualele mana kuli vize via hasele ku linga mu ku kuasa, Ndaviti, muangana ya hanguile Yehova. (2Sam. 16:1-4; 19:24-30) Yehova ua tumine lungano lua cili lua Mefimbosete va lu soneke mu Mbimbiliya, linga lua ku tu kuase yetu ku matangua ano.—Loma 15:4.

20. Vati ku lisosomua ce ku pindisa vamo vamuanetu, vunoni vusunga vuka va hasa ku kala navuo?

 ²⁰ Omo lia ku lisosomua, vamo vamuanetu na vandumbuetu ve ku ivua liova na ku lisosomua cikuma nga vali ha kati ka vakuavo. Vamo ce ku va puila ca cikalu ku kala ha vivunga via kama via vantu, vutuhu ngoco ve ku lihakela kapandi ka ku kunguluka, ku viuano via limbo na viuano via muhato. Vutuhu ce ku va kaluuila ku handeka na vantu ka va tantekeya vunoni ve ku linga cose mu ku ambuluila vantu muzimbu ua cili. Nga nenu vikevio vitanga vi mue ku pinda navio, kalenu na vusunga ngecize kati lika lienu. Kuli vavengi ve ku pinda na visoti viaco. Vulukenu ngecize kapandi kose ka mue ku lihakela ke kuya Yehova ku mutima. Ndzili ili na ku mi kuasa ku tualelelaho, i napu vukaleho vu muesa ngecize Yehova ali na ku mi vezikisa na ku mi kaniamesa. * (Filp. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7) Nga mue ku pangela Yehova vutuhu mua kala na vumo vulema ku muvila ni vimo visoti via mu visinganieka, kalenu na vusunga ngecize vi mue ku linga vie kuya Yehova ku mutima.

21. Vika tu hasa ku puisamo tu vose na vukuasi vua Yehova?

²¹ Tue ku santsela ngecize ha kala cimo ku litepa ha vueho vua ku tunta na ku tunta ca Vakua Kilistu ca tumbuile Paulu. Mu vueho vua ku tunta vua ku ntsimbu ize, muntu umo lika lika ua kele na ku tambula cilunguiso. Vunoni mu ku tunta ca Vakua Kilistu, vose va kolesa na ku ntsongo va ka tambula cilunguiso ca muono ka ue ku hua. (Yoa. 3:16) Mu vueho vua ku tunta vose va kele na ku tuntamo va pandele ku kala na cihindu ca cili; kati ngoco nga ka va hasele ku vula. Vunoni mu ku tunta ca Vakua Kilistu, cingi cetu tue ku pinda na visoti via ku muvila, vutuhu ngoco, kasi tue ku tualelelaho na lukakatela. (2 Kol. 4:16) Mua vusunga na vukuasi vua Yehova, tu vose tu hasa ku heta ku ntsongo ya ku tunta ca ya ku muono!