1. Kila muntu pakati keetu apalile kukita ki?

ATI, KUNTI watona kukunduka lubilo luumwenesie nangue lukolele, inkile kine uli mukukisua ao utopele? Paange teutona. Inzi, mutumua Paulo waalandile nangue Bakristu bonse bali mu lubilo. (Baeb. 12:1) Kabili fwe bonse, bamisepuka ao bakote, bali ni maka ao batope, tupalile kusipikizia mpaka ku mpela eevi tukabe kupeelua kilambu kuli Yehova.​—Mat. 24:13.

2. Nga vilandile 2 Timoteo 4:7, 8, juu ya ki Paulo waali ni buntungua bwa kulanda?

² Paulo waali ni buntungua bwa kulanda evio paantu waaviindile “kukunduka lubilo mpaka ku mpela.” (Soma 2 Timoteo 4:7, 8.) Inzi, ni lubilonke lwa siani lwali lwalanda Paulo?

3. Ni lubilo lwa siani lwali lwalanda Paulo?

³ Musita kampanda, Paulo waaleembele palua bintu byali byakitua mu misaapo yaali yasaapua mu Ugiriki eevi kusambilizia kintu kya mana. (1 Bakor. 9:25-27; 2 Tim. 2:5) Lingi, waali wabombia kukunduka lubilo eevi kupalania ni lubilo lwa Kikristu lwa kupata bukose. (1 Bakor. 9:24; Bag. 2:2; Baf. 2:16) Muntu ali watendeka loolo “lubilo” musita lwali waipeela kuli Yehova ni kubatiziiwa. (1 Pet. 3:21) Ali wataaluka kisiko kya kupeleezia musita Yehova lwali wamupeela kilambu kya bukose bwa loonse.​—Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8.

4. Tuli kulondolola ki mu leeli lyasi?

⁴ Kukunduka lubilo muzonga waleepele kupaleene siani ni kwikala buikazi bwa Kikristu? Kupaleene mu nzila ingi. Ale tumoneko nzila itatu. Ya kuanza, tupalile kukoonka nzila ipalile; ya bubili, tupalile kutonta maano ku kisiko kya kupeleezia; ni ya butatu, tupalile kusipikizia maavia musita utuli mu lubilo.

5. Tupalile kukoonka nzila ki, kabili juu ya ki?

⁵ Mu lubilo lwa kimubili, pa kupata kilambu, baalia bakukunduka bapalile kukunduka mu nzila elia yakilandua na baalia bakiteania ozo musaapo. Enka evio ni fwefue, kine tutonene kupata kilambu kya bukose bwa loonse, tupalile kukoonka nzila ya Kikristu ao nzila ya bukose. (Miilo 20:24; 1 Pet. 2:21) Inzi Sataana ni baalia bakoonkele mufuano wakue, batonene tusaakule nzila inge-inge; batonene “tutwalilile kukunduka pamo nabo.” (1 Pet. 4:4) Bali mukuya baseka nzila ya buikazi itwasaakuile ni kuya balanda nangue nzila yabo i ikilile kuwaama, nangue ili yabaleetela buntungua ao uuru. Inzi, bobo ni bufi.​—2 Pet. 2:19.

6. Mufuano wakue Brian wakusambilizia ki?

⁶ Kila muntu ali wakunduka pamo ni baalia batungulwilue na kyalo kyakue Sataana, teezi kukokola kwinika nangue nzila yakisaakula teizi kumuleetela buntungua, inzi ili yamualula muzia. (Bar. 6:16) Mona mufuano wakue Brian. Baviazi bakue bamusonseziizie akoonke nzila ya buikazi bwa Kikristu. Inzi, musita lwaali mulumendo, waali watwisika kine ezio nzila kunti yamuleetela nsaansa. Brian waapinguile kukunduka pamo ni baalia baali baikeele kukoonkana ni mafunde akue Sataana. Walanda eevi: “Kisia musita uniini, naainikile nangue keelia kinaali natonene, kili kyakuutua nangue buntungua, kunti kyantwala mu mibeele ili yainoona. Mu musita kampanda, naali naabombia ovio miti ili yakozia, bwalua ni kukita bintu bya bupungue. Kisia kupita kwa miaka ingi, naakilile kwaluka muntu abeeleziizie kubombia miti ili yakozia ikilile kubiipa ni kwaluka muzia wa miti ingi. . . . Naatendekele kusisia miti eevi mone vya kwikwasia mu buikazi bwane.” Kumpela yakue, Brian waapinguile kwikala nga vilandile mafunde akue Yehova. Waaluluile nzila yakue ni kubatiziiwa mu 2001. Loonu, kakiine ali ni nsaansa paantu ali mukukoonka nzila ya buikazi bwa Kikristu. *

7. Nga vilandile Mateo 7:13, 14, ni nzila ki ibili ili ntaanzi yeetu?

⁷ Ni kintu kya mana kakiine paantu tusaakuile nzila iweeme ya buikazi! Sataana atonene kila muntu pakati keetu alekele kukunduka mu nzila ya kanfinenkezia ili “yatwalana ku bukose” ni kwingila mu nzila itanine ilimo bantu bengi ba mu kyalo. Ezio nzila, ili yaingilamo bantu bengi kabili ileengele saana kupitamo. Inzi, ili “yatwalana ku buinooni.” (Soma Mateo 7:13, 14.) Eevi tuviinde kutwalilila mu nzila iweeme kabili bila kupuululua, tupalile kumuswapila Yehova ni kumutuilizia.

8. Kine muntu akundukile lubilo wapona, ali wakita siani?

⁸ Baalia bali mu lubilo lwa muzonga waleepele bali batwalilila kuya bakentele saana mu musebo, ku ntaanzi yabo eevi te kunti bepuutale. Inzi kunti bapuutalua ao kupumua na benaabo bila kumana ao batika mu kakiina. Kine bapona, bali babuuka ni kutwalilila kabili kukunduka. Te beezi kutontonkania saana palua keelia kyaabalengianga bapone, inzi bali batontonkania palua lubilo ni kilambu kibaswapiile kupata.

9. Kine twapona, tupalile kukita siani?

⁹ Mu lubilo lwetu kunti twaiputala lingi, kupitila beelia bituli twalanda ao kukita. Ao baalia batukundukile nabo kunti bakita bilubo bya kutukisia. Te tupalile kupapa kine kyakitika evio. Fwe bonse te tupuililikile, kabili fwe bonse tuli mukukunduka mu musebo wa kanfinenkezia uli watwalana ku bukose. Pakaako, tuli twafikiila “kupumana” mu musita unge. Paulo wainikile nangue mu musita kampanda kunti “twalengia kwivokomba” umo ni mwinakue. (Bakol. 3:13) Inzi kuliko kutonta maano ku beelia byatulengianga tupone, tupooze maano etu ku kilambu kili ku ntaanzi. Kine twapona, tupingule kubuuka ni kutwalilila kukunduka. Kine twafiitua ni kukisua ni kukaana kubuuka, tetukaba kwabuka kisiko kya kupeleezia ni kupokelela kilambu. Kukila pakaako, tuli kwaluka bisiki ku bange bali mukwikwinda kukunduka mu musebo wa kanfinenkezia uli watwala ku bukose.

10. Kunti twatiina siani kwaluka “kisiki” ku bange?

¹⁰ Nzila inge ya kutiina kwaluka “kisiki” ku baalia batukundukile nabo ni kupitila kuya twaleengele kwitabila bintu bibatonene kine kyaviindikana kuliko kutontasie maano etu ku beelia bitutonene. (Bar. 14:13, 19-21; 1 Bakor. 8:9, 13) Mu ezio nzila ya mana, te tuli nga baalia bali bakunduka mu lubilo lwa kimubili. Baalia bali mu lubilo bali baluisia benabo, kabili kila muntu waya waliila kupata kilambu juu yakue bunke. Baabo bantu bali batontonkaniasie palwabo beene. Pakaako kunti baikwinda kubatiinta bankunduki benabo eevi baaluke ba ntaanzi. Kupusana ni beene, fwefue te tuli mukuluisiana mu lubilo lwetu. (Bag. 5:26; 6:4) Kintu kitukabiile ni kukwasia bantu bengi baabuke kisiko kya kupeleezia pamo ni fwefue ni kupata kilambu kya bukose.  Kansi tuli mukwikwinda kubombia musoko wakue Paulo utungulwilue na mupasi wa ‘kuwamiizia bantu bange, te kuba kwiwamiiziasie fwe beene.’​—Baf. 2:4.

11. Muntu akundukile ali watonta maano ku ki, kabili juu ya ki?

¹¹ Kukilasie kukenta mu musebo ku ntaanzi, bankunduki bali batonta maano ku kisiko kya kupeleezia. Anzia kine tebaviinda kukimona kisiko ku menso abo, kunti bakimona mu maano bali mukukitaaluka ni kupokelela kilambu. Bali batwalilila kuya bakinkiziiziwe lyonse kupitila kubiika kilambu mu maano.

12. Mu buwaame, Yehova abapeele bantu kintu ki kiweeme?

¹² Mu lubilo lutuli nalo, Yehova mu buwaame bwakue, abapeele bantu bakue kilambu kyaweeme kya kuteekia mutima kine bapua lubilo lwabo​—bukose bwa loonse ku muulu ao pa kyalo. Bibilia ili yalondolola buino palua keekio kilambu, eevi tuviinde kumona mu maano bukose vibwakaba bwaweeme. Kine twatwalilila kutontonkania saana palua musita uli waiza utulailue na Yehova, tuli kukila kukosia bupinguzi bwetu bwa kusipikizia.

13. Kupusana ni bankunduki ba kimubili, fwefue tuli ni lisyuko ki likilile?

¹³ Mu misaapo yaali yasaapua mu kyalo kya Ugiriki, bankunduki baali bapalile kusipikizia maavia, nga evelia kutopa ni misa. Inzi, bonse baali bapalile kuswapila vibakiba babeeleziiwa ni maka abo beene. Ni fwefue tuli nga baabo bankunduki paantu tuli twabeeleziiwa vya kukunduka mu lubilo lutulimo. Inzi fwefue tuli ni lisyuko kukila bankunduki ba kimubili. Kunti twapata maka kufuma kuli Yehova kabili takalekelapo ata limo kutukwasia. Kine twamuswapila Yehova, atulaile apanasie kutubeelezia inzi ni kutubiika maka!​—1 Pet. 5:10.

14. Lileembo lya 2 Bakorinto 12:9, 10, kunti lyatukwasia siani kuviinda kusipikizia maavia?

¹⁴ Paulo waali wapalile kusipikizia maavia engi. Kukila pa kutukua ni kusaanzua na bantu bange, musita unge waali waisaanga waali mutope kabili waali wapalile kusipikizia keelia kyakuutile nangue “munga mu mubili.” (2 Bakor. 12:7) Inzi, paali pa kumona azo maavia kuba nsaambu ya kumulengia alekele kumubombela Yehova, waamwene kuba yaali fuasi ya kumuswapila Yehova. (Soma 2 Bakorinto 12:9, 10.) Paantu Paulo waali ni malanga a musango ozo, Yehova waamukwasiizie mu maavia akue onse.

15. Kine twamupala Paulo, tuli kwimwena ki?

¹⁵ Ni fwefue kunti twatukuwa ao kusaanzua juu ya kiketekelo kyetu. Kunti twaya twaluisia buluele bubiipile ao kwiunvua kunaka. Inzi, kine twamupala Paulo, maavia onse a musango ozo kunti atupeela fuasi ya kwimwena Yehova vyali watukwasia mu ntono.

16. Anzia kine uli mutope, kunti wakita ki?

¹⁶ Eba, uleele mu kitanda ao wikeele mu kitebe kya babilema? Eba, uli ni bulebe mu makufi ao menso teakili amona buino? Kine i evio, eba, kunti wakunduka pamo ni bamisepuka ni baalia bakosele? Kisinka, kunti wakunduka nabo! Bantu bengi bakotele ni batope bali mukukunduka lubilo mu musebo wa kuya ku bukose. Tebaviinda kukundukasie ku maka abo beene. Inzi, bali baswapila maka akue Yehova musita ubali batuilizia kulonghaana kwa Kikristu kupitila maasi akopiiziwe ao kupitila viideo. Kabili, bali baswapila azo maka musita ubali baiingizia mu miilo ya kukita basambi kupitila kusimikila badoktere, bamunghanga, ni benabo.

17. Yehova ali wamona siani baalia baluele?

¹⁷ Kine teuli na buviinde bwa kukita kila kintu kiutonene kumukitila Yehova, te kutioka mutima ni kutontonkania nangue  teuviinda kusipikizia mpaka ku mpela ya keeno kyako. Yehova akutonene paantu umuketekeele kabili paantu uli wasipikizia. Ukabiile akukwasie saana leenu kukila nsiku yaapitile kabili takaba kukusia. (Malum. 9:10) Inzi, waakaba kukila kukupalama. Mona vyalandile nkazi umo ali mukuluisia maavia kampanda a maluele. Waalandile eevi: “Paantu maavia ali mukuleetua na buluele ali mukukila kuvula, nainika nangue musita wa kubabuilako bange bisinka uli mukuya wakeepa bukeebuke. Inzi, manine nangue aza maka ane aniini ali mukusaansamusia mutima wakue Yehova, ni keekio kili mukundetela nsaansa.” Kine watioka mutima, languluka nangue teuli bunke. Tontonkania mufuano wakue Paulo, ni kulanguluka milandu yakue ili yakoselezia, ilandile eevi: “Ndi ni nsaansa kuya naali ni butope, . . . paantu musita undi mutope, i musita undi naaluka ni maka.”​—2 Bakor. 12:10.

18. Bantu bange bali basaakaana ni buavia ki bwibeleele?

¹⁸ Bange pakati ka baalia bali mukukunduka lubilo mu musebo wa kuya ku bukose, bali mukusaakaana ni buavia bunge. Bali mukuluisia maavia abo bunke aalia asiviinda kumonua na bantu bange ao abasiviinda kunvua. Kwa mufuano bali basipikizia kutioka mutima ao kwilikilua na lyemo mu maano. Juu ya ki kunti twalanda nangue babo babombi bakue Yehova batonenue bali basaakaana ni buavia bwibeeleele? Paantu kine muntu watioka kuboko ao apangatiilue mu kitebe kya baluele, kila muntu ali kumona buavia bwali nabo kabili kunti waunvua nkumbu ya kumukinkizia amukwasie. Inzi, baalia bapalile kuluisia aali ya kupeleelua mu maano ao kuvulunghana mu maano, paange te baviinda kuya baali na kalangi ata kamo ka kulangilila nangue baluele. Lyemo lyabo lilisie nga lya muntu atiokele kiungo kya mubili, inzi te baviinda kunvuilua nkumbu nga bange paantu buavia bwabo te bumonekele ku bantu.

19. Twasambilila ki kupitila mufuano wakue Mefibosheti?

¹⁹ Kine uli mu aali ya kupeleelua kabili waimona nangue te uli mukunvuiwa, kunti wapata maka kupitila mufuano wakue Mefibosheti. (2 Sam. 4:4) Waali wasipikizia buavia bwa kulemana. Kabili Likolo Daudi wamupinguile ovio. Mefibosheti taakitile ata kantu kaamulengele aaluke ni azo maavia. Inzi taailekeleele atioke mutima, waali wasekelela bintu biweeme mu buikazi bwakue. Kabili waasantiile Daudi vyamulangiliile buwaame musita wapitile. (2 Sam. 9:6-10) Pakaako, musita Daudi lwamupinguile ovio, Mefibosheti waainikile aali yonse viyaali. Taalekeleele kilubo kyakue Daudi kimulengie afiitue. Kabili tamufitiilue Yehova juu ya beelia byakitile Daudi. Mefibosheti watontele maano ku beelia byali  wapalile kukita eevi kumukwasia likolo asaakuilue na Yehova. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Yehova waasuungile mufuano uweeme saana wakue Mefibosheti mu Mulandu Wakue eevi tunoonkelemo.​—Bar. 15:4.

20. Lyemo kunti lyaleeta ki ku bange, inzi bapalile kuya bali ni kisinka ki?

²⁰ Juu ya kwema saana, balupua ni bankazi bange bali bavulunghana saana ao kunvua busoni mu aali ya kila busiku ili yabasaanga. Kunti bamona kyakoleele kuya baali mu kikundi kikata inzi bali batwalilila kuya ku kulonghaana kwa mu Nsesi ya Bukolo, kulonghaana kwa muputule, ni kwa kalaale. Bali bamona kyakolele kulanziana ni baeni, inzi bali balanda ni bange mu miilo ya kusimikila. Kine ni weewe i viuli, mana nangue teuli bunke. Ni bange bali ni buavia bwenka bobo. Languluka nangue Yehova ali mukusekelela juu ya maka auli wakita na mweo (ao nafsi) obe onse. Kabili paantu teunalekele, keekio kili mukusininkizia nangue ali mukukupaala kabili ali mukukupeela maka aukabiile. * (Baf. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7) Kine uli mukumubombela Yehova ni kooku wali mukusipikizia maavia a kimubili ao kupeleelua mu maano, uye waali ni kisinka nangue uli mukumulengia Yehova asaansamuke.

21. Kupitila kukwasiiwa na Yehova, kila umo pakati keetu wakaba kuviinda kukita ki?

²¹ Kisinka, kuli bupusano pakati ka lubilo lwa kimubili ni loolia luli mukulanda Paulo. Mu lubilo lwa kimubili lwaali lwakitika musita wa kale, muntu umosie i waali wapata kilambu. Kupusana ni kaako, kila muntu ali wasipikizia mu kisinka mu lubilo lwa Kikristu lwa bukose, ali wapata kilambu kya bukose bwa loonse. (Yoane 3:16) Kabili mu lubilo lwa kimubili, bankunduki baali bapalile kuya bakosele kimubili; kine te evio, baali baandua kupata kilambu. Ku lubali lunge, bengi pakati keetu baluele kimubili, inzi tuli mukusipikizia. (2 Bakor. 4:16) Kupitila kukwasiiwa na Yehova, fwe bonse twakaba kukunduka mpaka tukabe kufika ku mpela ya lubilo!