Ndeye fundo didi milonga

Ndeye gu mito ya milonga

LONGO DIA 19

Nanyi Wakhalele ‘Fumu ya gu Nord’ mu Masugu a Gisugishilo?

Nanyi Wakhalele ‘Fumu ya gu Nord’ mu Masugu a Gisugishilo?

Mu masugu a gisugishilo, fumu ya gu sud mbawumuluisa [fumu ya gu nord] itaDAN. 11:40, NWT.

LUNGIMBO 150 Cherche Dieu pour être délivré

NDAGA JIDI MU LONGO EDI *

1. Ndaga itshi profesi ya Biblia yatukuatesa ha gujiya?

NDAGA jitshi mbajibuila akombeledi a Yehowa mu masugu adi muza? Esue mujiya ndaga jiene. Biblia yana gutukuatesa ha gujiya ndaga jiavula mbajitubuila. Gudi nu profesi imoshi yana gutukuatesa ha gujiya ndaga ba guvernema a ha mavu mbaakalagala. Profesi yene idi mu Danyele mukapho 11. Idi muzuelela mafumu mbadi adi gudiluisa; mafumu ene ana tamegewa egi: Fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud. * Ndaga jiavula jia profesi yene jiatagenele gale, hene, tuajiya guhaga mutshima egi jinyi jiasala mbajitagana nji.

2. Ha gutadila Gisendeselo 3:15 nu Yatuwuwe 11:7; 12:17, ndaga jitshi tudi naye gujiya tangua tudi mulonguga profesi idi mu mukanda wa Danyele?

2 Ha gukotelesa kiawaha profesi idi mu Danyele mukhapho 11, tudi naye thomo gujiya egi profesi yene yana guzuelela phamba mafumu nu ba guvernema anyi mbaaluisa akombeledi a Nzambi. Akombeledi a Nzambi ashigo avula gubalega athu ako ha mavu, uvi mukunda natshi ba guvernema ana guasagesa muavula ngenyi? Handaga felela dia thomo dia Satana nu athu ana gumulandula diakhala dia gushiya athu agasue ana gukalegela Yehowa nu Yesu mudimo. (Tanga Gisendeselo 3:15 nu Yatuwuwe 11:7; 12:17.) Ndaga iko tudi naye gujiya idi egi, profesi idi mu mukanda wa Danyele yana gudivua nu profesi jiko jidi mu Biblia. Hene, ha gukotelesa profesi idi mu mukanda wa Danyele, tudi naye gutadila profesi jiko jidi mu mikanda iko ya Biblia.

3. Itshi tuza muzuelela mu longo edi nu dinyi dialandula?

3 Ha gutadila ndaga tuazuelela guthunda, tuza muzuelela ndaga jidi mu mukanda wa Danyele 11:25-39. Tuza mujiya nanyi wakhalele fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud mu givo 1870 uu nu mu 1991. Tuza mumona luko mukunda natshi tudi naye gusombesa luholo luetu lua gukotelesa profesi yene. Mu longo dialandula, mbatuzuelela Danyele 11:40–12:1, nu mbatukotelesa kiawaha ndaga yana guzuela profesi eyi mukunda nu milonga idi naye gukalegewa sendese mu 1991 uu nu mu tangua ita ya Armaguédon mbayiza. Tangua udi mulonguga longo edi nu dinyi dialandula, tala nji tablo didi muzuela egi: “Gudiluisa gua Mafumu mu Masugu a Gisugishilo.” Tukambenu thomo gujiya gula mafumu ene mbadi adi muzuelewa mu profesi yene adi akuatshi.

LUHOLO TUAJIYA GUJIYA FUMU YA GU NORD NU FUMU YA GU SUD

4. Ndaga jitshi thathu tudi naye gujiya tangua tudi mukamba gujiya gula nanyi udi fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud?

4 Majina awa: “Fumu ya gu nord” nu “fumu ya gu sud”, ahanewe gudi ifutshi inyi yakhalele muhinyina gu nord nu gu sud ya gifutshi gia Isalele. Mukunda natshi tuazuela ngenyi? Tala ndaga muanjelo gawambelele Danyele: ‘Ngaji ha gugukotelesela luenyelu itshi mbayibuila athu aye [akombeledi a Nzambi] mu masugu a gisugishilo.’ (Dan. 10:14) Sendese mualeha uu nu mu Pantekote ya givo 33 gia T.D., enya gifutshi gia Isalele agasue akhalele akombeledi a Nzambi. Gungima dia givo giene, Yehowa wayimonesele haphelo (hakanga) egi akombeledi enji akhalele alandudi a Yesu. Ndaga jiavula jidi mu profesi ya Danyele mukhapho 11, jishigo mutadila enya gifutshi gia Isalele, uvi jiana guzuelela alandudi a Klisto. (Makal. 2:1-4; Lomo 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Ba guvernema avula abuile fumu ya gu nord nu ya gu sud mu sungi jia gudisha. Ikhale ngenyi, guakhala nu ndaga ana gutshita luholo lumoshi mukut’awo agasue. Ndaga ya thomo, mafumu ene ana gutuameza mu ifutshi inyi yakhala nu akombeledi a Nzambi, nu ana guasagesa. Ya mbadi, ndaga ana gukalegela akombeledi a Nzambi yana gumonesa egi anago gutshigina Yehowa Nzambi wa giamatshidia. Ya thathu, mafumu ene mbadi ana gudiluisa mukunda nu ufumu.

5. Sendese mu siekle ya mbadi uu nu mu siekle ya 19 ya T.D., fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud akhalele guene ba? Kotelesa.

5 Mu siekle ya mbadi ya T.D, Aklisto avula a mambo anginyine mu hungu dia giamatshidia, nu asendesele gulongesa malongo a mambo a aphagano, nu gusuega giamatshidia gia Mbimbi ya Nzambi. Sendese mu tangua diene uu nu mu siekle ya 19, Nzambi gakhalelego nu ulondegi wa akombeledi enji ha mavu. Aklisto a mambo avudile gifua mayiji abola, hene yakhalele lamba ha gujiya Aklisto a giamatshidia. (Mat. 13:36-43) Mukunda natshi gujiya ndaga eyi gudi nu ndando? Idi mumonega egi ndaga tuana gutanga mukunda nu fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud, jishigo mutadila mafumu nga ba guvernema anyi ahinyine sendese mu siekle ya mbadi uu nu ha katshi dia siekle ya 19. Guakhalelego nu ulondegi wa akombeledi a Nzambi ha mavu owu ene ajiya guluisa. * Uvi, tuajiya guzuela egi fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud azogele luko mu gisugishilo gia siekle ya 19. Luholo lutshi tuayijiya?

6. Tangua ditshi akombeledi a Nzambi asendesele gungina luko mu ulondegi wenji? Kotelesa.

6 Mu 1870, akombeledi a Nzambi asendesele gudibungisa mu ulondegi wenji. Mu givo giene, Charles T. Russell nu mafut’enji asendesele gulonguga Biblia. Phangi Russell nu mafut’enji akalegele ndaga gifua mutumiwi yonu udi ‘mulondega njila’ gutuama egi Ufumu wa Masiya usendese guhinyina. (Mal. 3:1) Akombeledi a Yehowa asendesele gungina mu ulondegi wenji ha gumukombelela luko! Guakhalele nu guvernema imoshi mu tangua diene wakhalele naye gusagesa akombeledi a Nzambi ba? Tutadilenu ndaga eji.

NANYI UDI FUMU YA GU SUD?

7. Nanyi wakhalele fumu ya gu sud mu tangua dia Ita ya thomo ya ha Mavu agasue?

7 Mu 1870, gifutshi gia Angleterre giasendesele guhinyina mu mafundo avula a ha mavu, nu giakhalele nu masuta a ngolo avula. Profesi ya Danyele ya gifuanesele nu lumbinga luazonda. Lumbinga luene luabingile mbinga jiko thathu: France, Espagne, nu Pays-Bas. (Dan. 7:7, 8) Gifutshi gia Angleterre giabuile fumu ya gu sud mu tangua dia Ita ya thomo ya ha Mavu agasue. Mu tangua diene, gifutshi gia États-Unis d’Amérique giabuile nu umonyi wavula, nu giakuatele ufuta wakola nu Angleterre.

8. Nanyi wakhala fumu ya gu sud mu masugu a gisugishilo?

8 Mu tangua dia Ita ya thomo ya ha Mavu agasue, États-Unis nu Angleterre abungishile masuta awo nu abuile nu ngolo jiavula. Mu tangua diene, Angleterre nu gifutshi gia États-Unis giakhalele muhinyina muene thomo, abuile Puissance Mondiale Anglo-Américaine. Luholo Danyele gayizuelele gutuama, fumu owu wabungishile “thundu yabalega gukoma nu yakola ya masuta.” (Dan. 11:25) Mu masugu a gisugishilo, fumu ya gu sud wakhala Angleterre nu États-Unis. * Uvi, nanyi wakhala fumu ya gu nord?

 

NANYI UDI FUMU YA GU NORD?

9. Tangua ditshi fumu muhe-muhe ya gu nord gazogele? Luholo lutshi profesi ya Danyele 11:25 yataganele?

9 Mu 1871, fumu muhe-muhe ya gu nord wazogele tangua phangi Russell nu mafut’enji asendesele gudibungisa ha gulonguga Biblia. Mu givo giene, fumu mumoshi wa masuta mu jina dia Otto von Bismarck watambudile membo avula, waabungishile nu abuile gifutshi giakola gia Allemagne. Guillaume Ier, fumu ya dimbo dia Prusse, wabuile fumu ya thomo ya gu gifutshi gia Allemagne, wahagele Bismarck Chancelier wa thomo (premier ministre). * Mu ivo yalanduile, Allemagne abuile gifutshi giakola nu giasendesele guhinyina ifutshi iko ya mu Afrique nu membo ako adi mu Océan Pacifique, nu abuile nu ngolo gifua Angleterre. (Tanga Danyele 11:25.) Allemagne avudishile masuta nu abuile gifutshi gia mbadi giakhalele nu masuta avula a mu muta ha mavu agasue. Mu ita ya thomo ya ha mavu agasue, akalegele masuta ene ha guluisa mbalagaji jiawo.

10. Luholo lutshi Danyele 11:25b, 26 yatagenele?

10 Danyele wamonesele ndaga mbayibuila gifutshi gia Allemagne nu masuta enji. Profesi yene idi muzuela egi, fumu ya gu nord ‘mbagashigo mulalega.’ Mukunda natshi? ‘Handaga mbaamuyila giphungi giabola. Athu anyi ana gudia nenji ima yawaha mbaamubata gu gufua.’ (Dan. 11:25b, 26a) Mu masugu a Danyele, athu anyi akhalele mudia ‘ima yawaha ya fumu’ akhalele tuphita tuakhalele ‘mukalegela fumu mudimo.’ (Dan. 1:5) Profesi eyi yakhalele muzuelela nanyi? Yakhalele muzuelela mafumu akoma a mu gifutshi gia Allemagne, gifua mafumu a masuta nu manene a fumu, anyi abuishile fumu yawo. * Profesi yene yakhalelego muzuelela phamba gubua gua ufumu owu, uvi yakhalele nji muzuelela ita adi naye gulua nu fumu ya gu sud. Idi muzuela mukunda nu fumu ya gu nord egi: ‘Masuta enji avula mbashiyiwa, nu thundu yenji ya masuta mbayikuluga.’ (Dan. 11:26b) Mu tangua dia ita ya thomo ya ha mavu agasue, masuta avula a gu Allemagne ‘ashiyiwe’, nu athu avula ‘afuile’ gifua muazuelele profesi. Ita yene yashiyishile athu avula gubalega ita yagasue yaluiwe gale ha mavu.

11. Ndaga itshi fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud akalegele?

11 Danyele 11:27, 28 idi muzuelela ndaga jidi naye gukalegewa gutuama egi Ita ya thomo ya ha Mavu agasue isendese. Idi muzuela gamba, fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud ‘mbaakhala hashi mudia ha mesa amoshi, nu mbaadimbila (mbaadibumba) mambo.’ Idi muzuela luko egi fumu ya gu nord ‘mbawuzangula umonyi wavula.’ Yakalegewe diago ngenyi. Gifutshi gia Allemagne nu gia Angleterre yazuelele egi adi mutshigina gukhala mu guhuima, uvi mbimbi eji jiamonegele egi jiakhalele jia mambo tangua ita yazogele mu 1914. Ivo yavula gutuama dia 1914, Allemagne akhalele nu umonyi wavula nu yabuile gifutshi gia mbadi giakhalele nu umonyi wavula ha mavu. Hene, ha gutagenesa profesi ya Danyele 11:29 nu gitshinyi gia thomo gia verse 30, Allemagne aluile ita nu fumu ya gu sud uvi abingilego.

MAFUMU ADI MULUISA AKOMBELEDI A NZAMBI

12. Ndaga itshi fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud akalegele mu tangua dia ita ya thomo ya ha mavu agasue?

12 Sendese mu 1914, mafumu awa mbadi asendesele gudiluisa muavula nu asendesele guluisa akombeledi a Nzambi. Ha gufezegesa, mu ita ya thomo ya ha mavu agasue, guvernema ya gu Allemagne nu ya gu Angleterre asagesele akombeledi a Nzambi anyi atunyile mudimo wa gisuta. Guvernema ya gu États-Unis wambile athu akhalele mutuameza mudimo wa gulongesa mu bologo. Usageshi owu wakalegewe ha gutagenesa profesi idi mu Yatuwuwe 11:7-10.

13. Ndaga itshi fumu ya gu nord gakalegele sendese mu 1933 uu nu mu tangua dia ita ya mbadi ya ha mavu agasue?

13 Sendese mu 1933 uu nu mu tangua dia ita ya mbadi ya ha mavu agasue, fumu ya gu nord waluishile akombeledi a Nzambi mangololo. Tangua Allemagne akhalele mutuamezewa gudi parti Nazi, Hitler nu athu enji atunyishile mudimo wa gulongesa wa akombeledi a Nzambi. Mbalagaji jiashiyile akombeledi a Yehowa avula hehi nu 1500, nu atumile ako avula mu ba camp de concentration. Danyele wakhalele wazuelela gale ndaga eji jiagasue. Fumu ya gu nord ‘wabolesele fundo dia gijila’, nu ‘wakatuile milambu ya lusugu nu lusugu’ luholo gatunyishile akombeledi a Yehowa mudimo wa gulongesa lukuma luabonga. (Dan. 11:30b, 31a) Fumu ya gu Allemagne Hitler, wazuelele egi udi naye gumanesela akombeledi a Nzambi.

FUMU MUHE-MUHE YA GU NORD

14. Nanyi wakhalele fumu ya gu nord gungima dia ita ya mbadi ya ha mavu agasue? Kotelesa.

14 Gu ngima dia ita ya mbadi ya ha mavu agasue, guvernema wa Union soviétique wasendesele guhinyina ifutshi yavula yatambudile muene gudi Allemagne nu yabuile fumu ya gu nord. Gifua muatshitshile parti Nazi, Union soviétique yasagesele athu agasue akhalele muhaga gikombelelo gia giamatshidia ha fundo dia thomo mu monyo wawo.

15. Ndaga itshi fumu ya gu nord gakalegele gungima dia Ita ya mbadi ya ha Mavu agasue?

15 Matangua azonda gungima dia Ita ya mbadi ya ha Mavu agasue, Union soviétique, yonu wakhalele fumu muhe-muhe ya gu nord, nu ifutshi iko yakhalele gumukuatesa, asagesele akombeledi a Nzambi. Mukanda wa Yatuwuwe 12:15-17 udi mufuanesa usageshi wene nu “muta”; ha gutadila profesi eyi, fumu owu watunyishile mudimo wetu wa gulongesa nu watumile akombeledi a Yehowa avula gu Sibérie mu uhiga. Mu masugu a gisugishilo, fumu ya gu nord wasagesele akombeledi a Nzambi muavula, uvi gabingilego ha guatunyisa gulongesa. *

16. Luholo lutshi Union Soviétique yatagenesele profesi idi mu Danyele 11:37-39?

16 Tanga Danyele 11:37-39. Ha gutagenese profesi eyi, fumu ya gu nord gamoneselego “ginemua mukunda nu Nzambi ya akhakh’enji.” Mu luholo lutshi? Union Soviétique yakhalele mutshigina gushiya ikombelelo yagasue, hene akambele gushiya ba organizasio a ikombelelo yene. Ha gutagenesa felela dienji, mu 1918 guvernema ya Union Soviétique yahanele mukhuala egi, makhalasa agasue adi naye gulongesa egi Nzambi gakhalago guene. Luholo lutshi fumu owu ya gu nord “ganemesele nzambi idi mubamba giphanga gia dimbo nu jinzo”? Union Soviétique yazolele makuta avula ha gulondesa mata akola, nu bombe jiavula ha gukolesa ngolo jienji. Fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud akhalelele nu mata akola avula ajiya gushiya athu avula!

MAFUMU MBADI AKALAGALA MUDIMO HAMOSHI

17. ‘Gima gia usala gidi mubata gufua’ gidi itshi?

17 Fumu ya gu nord wakuatesele fumu ya gu sud ha gutshita ndaga imoshi ya ndando; ‘ahagele gima gia usala gidi mubata gufua.’ (Dan. 11:31) ‘Gima giene gia usala’ gidi Organisation des Nations unies.

18. Mukunda natshi Organisation des Nations unies udi mutamegewa egi “gima gia usala”?

18 Organisation des Nations unies udi mutamegewa egi “gima gia usala” handaga yana gumonegesa gifua yajiya gukalagala ndaga yinyi phamba Ufumu wa Nzambi wajiya gukalagala: Gubata guhuima ha mavu. Profesi yene yana guzuela egi gima giene gia usala ‘gidi mubata gufua’, handaga Nations unies mbayiluisa nu mbayishiya ikombelelo yagasue ya mambo.—Tala tablo “Gudiluisa gua Mafumu mu Masugu a Gisugishilo.”

MUKUNDA NATSHI IDI NU NDANDO EGI TUJIYE NDAGA EYI?

19-20. (a) Mukunda natshi tudi naye gujiya ndaga eyi? (b) Muhu utshi mbatutadila mu longo dialandula?

19 Tudi naye gujiya ndaga eyi handaga yana gutumonesa diago egi, sendese mu 1870 uu nu mu 1991, profesi ya Danyele yatadila fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud yatagenele. Hene, tudi muhaga gutshigina egi, ndaga jiko jia profesi yene jiasala mbajitagana nji.

20 Mu 1991, Union Soviétique yabuile. Nanyi udi fumu ya gu nord mangino? Longo dialandula, mbadihana mvutu gu muhu owu.

LUNGIMBO 128 Endure jusqu’à la fin

^ par. 5 Gudi nu ndaga jidi gutumonesa egi profesi ya Danyele yatadila “fumu ya gu nord” nu “fumu ya gu sud” idi mulandula gutagana uu nu mangino. Luholo lutshi tuayijiya? Mukunda natshi tudi naye gukotelesa ndaga jiatadila profesi yene?

^ par. 1 Mu Biblia ya Giphende, Danyele mukhapho 11 udi muzuelela fumu ya gu Siliya nu fumu ya gu Égypte. Uvi mu longo edi nu dinyi dialandula, tuakadikila majina awa: Fumu ya gu nord nu fumu ya gu sud, ha gudivua nu zuelelo dia gishina.

^ par. 5 Ha gutadila ndaga tuazuelela haha, tuajiyilego guzuela egi fumu ya gu Roma Aurélien ya mu givo 270 uu nu mu 275 gia T.D., wakhalele “fumu ya gu nord”; tuajiyilego nji guzuela egi fumu ya mukhetu Zénobie ya mu givo 267 uu nu mu 272 gia T.D., wakhalele “fumu ya gu sud.” Ndaga eyi idi musombegesa ndaga jidi mu mukhapho 13 nu 14 wa mukanda Prêtons attention à la prophétie de Daniel !

^ par. 9 Mu 1890, fumu ya gu Allemagne, Guillaume II wakatudile Bismarck mu ufumu.

^ par. 10 Akalegele ndaga jiavula jiabuishile ufumu wa gu Allemagne. Ha gufezegesa, akhalelego luko mukuatesa fumu, nu akhalele muwambela ndaga jia gisuegi jia ita gudi athu ako uvi gudi fumu ndo, hene fumu gabembele guhinyina.

^ par. 15 Luholo Danyele 11:34 idi guyimonesa, fumu ya gu nord wabembele gusagesa Aklisto mukunda nu tangua diazonda. Ndaga ya luholo elu yakalegewe mu 1991 tangua Union Soviétique yabuile.