1-2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

IMENEN̄EDE ikụt ke idu idahaemi ke utịt mme akpatre usen idiọk ererimbot emi. Ibịghike, Jehovah ye Jesus Christ ẹmọn̄ ẹsobo kpukpru ukara emi ẹn̄wanade ye Obio Ubọn̄ Abasi. Edi mbemiso oro etịbede, edidem edere ye edidem usụk ẹyeka iso ẹn̄wana ke otu idemmọ ẹnyụn̄ ẹn̄wana ye ikọt Abasi.

² Iyom ndineme prọfesi Daniel 11:40–12:1 ke ibuotikọ emi. Iyokụt enye emi edide edidem edere mfịn inyụn̄ ineme se ikemede ndinam esịt ana nnyịn sụn̄ ye ntak emi ikemede ndinịm ke Jehovah ayanyan̄a nnyịn, inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe.

3-4. Anie edi edidem edere mfịn? Nam an̄wan̄a.

³ Ke Soviet Union ama ọkọduọ ke 1991, ikọt Abasi ẹma ẹnyene “esisịt un̄wam,” oro edi, ẹnyene esisịt ifụre. (Dan. 11:34) Oro ama anam mmọ ẹnyene ifụre ẹkwọrọ ikọ, ndien ke ata esisịt ini, ibat mme asuanetop ke mme idụt emi Soviet Union ẹkekarade ekedidi ke tọsịn ke tọsịn. Sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄, Russia ye mme idụt emi ẹkedianade ye enye ẹma ẹkabade ẹdi edidem edere. Nte ikenemede ke ibuotikọ emi ekebede, mbemiso ukara ndomokiet edi edidem edere m̀mê edidem usụk, ana enye: (1) akara idụt emi ediwak ikọt Abasi ẹdụn̄de mîdịghe ọkọbọ mmọ, (2) anam n̄kpọ emi owụtde ke enye imaha Jehovah ye  ikọt esie, ye (3) an̄wana ye edidem enye eken.

⁴ Se se inamde idọhọ ke Russia ye mme idụt emi ẹdianade ye enye ẹdi edidem edere mfịn mi: (1) Mmọ ẹkpan utom ukwọrọikọ ẹnyụn̄ ẹkọbọ ediwak tọsịn nditọete nnyịn oro ẹdụn̄de ke mme ebiet emi mmọ ẹkarade. (2) Se mmọ ẹnamde oro owụt ke mmọ imaha Jehovah ye ikọt esie. (3) Mmọ ke ẹdomo idem ye ukara Britain ye America emi edide edidem usụk. Ẹyak ise se Russia ye mme idụt emi ẹdianade ye enye ẹnamde emi ọsọn̄ọde ke mmọ ẹdi edidem edere.

5. Daniel 11:40-43 etịn̄ aban̄a ini ewe? Nso itịbe ini oro?

⁵ Kot Daniel 11:40-43. Ikpehe prọfesi enye emi aban̄a se itịbede ke utịt ini emi. Mme ufan̄ikọ emi ẹtịn̄ nte edidem edere ye edidem usụk ẹn̄wanade ye kiet eken. Nte Daniel eketịn̄de, edidem usụk ye edidem edere “ẹyenụk kiet eken” ke utịt ini.—Dan. 11:40.

6. Nso iwụt ke edidem edere ye edidem usụk ke ẹn̄wana ye kiet eken?

⁶ Edidem edere ye edidem usụk ke ẹn̄wan̄wana ke otu idemmọ sia mmọ kiet kiet ẹyom ndidi ukara emi okopde odudu akan ke ofụri ererimbot. Ke uwụtn̄kpọ, ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama okokụre, Soviet Union ye mme idụt emi ẹkedianade ye enye ẹma ẹtọn̄ọ ndikara ata ediwak itie ke Europe. Oro ama anam edidem usụk enyịme ye mme idụt en̄wen nditọ udịmekọn̄ mmọ ndian kiet ntọn̄ọ n̄ka emi ẹkotde “North Atlantic Treaty Organization” (NATO) man ẹn̄wana ye edidem edere. Edidem edere ke abiat ediwak okụk odomo ndibot n̄kpọekọn̄ emi okopde odudu akan ke ofụri ererimbot, edidem usụk ke onyụn̄ anam kpa ntre. Edidem edere an̄wam mme asua edidem usụk ke Africa, Asia, ye Latin America yak ẹn̄wana ekọn̄. Edidem usụk ke onyụn̄ an̄wam mme asua edidem edere. Ke isua ifan̄ emi ebede, Russia ye mme idụt emi ẹdianade ye enye ẹkop odudu etieti ke ofụri ererimbot. Mmọ ẹnyụn̄ ẹda Intanet ẹn̄wana ekọn̄ ye edidem usụk. Edidem edere ọdọhọ ke edidem usụk ada ndutịm kọmputa anam okụk atak mmimọ onyụn̄ abiat ukara mmimọ, edidem usụk onyụn̄ etịn̄ ukem oro aban̄a edidem edere. Ndien kpa nte Daniel eketịn̄de, edidem edere ke aka iso ndikọbọ ikọt Abasi.—Dan. 11:41.

7. Nso idi “isọn̄ N̄kpọmbana”?

⁷ Daniel 11:41 ọdọhọ ke edidem edere oyodụk “isọn̄ N̄kpọmbana.” Ewe isọn̄ idi oro? Ke eyo Bible, ẹkeda Israel nte “n̄kpọmbana kpukpru mme idụt,” oro edi, ke enye eye akan mme idụt eken. (Ezek. 20:6) Edi se ikenen̄erede inam ẹda idụt oro ntre edi ke ẹkesituak ibuot ẹnọ Jehovah do. Edi ọtọn̄ọde ke Pentecost isua 33 eyo mme apostle, idụhe aba itie ndomokiet ke ererimbot emi ẹkotde “isọn̄ N̄kpọmbana” sia idahaemi ikọt Jehovah ẹdu ke kpukpru itie ke ofụri ererimbot. Mfịn, “isọn̄ N̄kpọmbana” edi ikpehe esop Jehovah emi odude ke isọn̄. Se mbon esop oro ẹnamde esịne mme n̄kpọ emi mmọ ẹnamde ẹda ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah, utọ nte mbono esop ye ukwọrọikọ.

8. Didie ke edidem edere odụk “isọn̄ N̄kpọmbana”?

 ⁸ Edidem edere odụk “isọn̄ N̄kpọmbana” ediwak ini ke mme akpatre usen emi. Ke uwụtn̄kpọ, ini ukara Nazi ke Germany ekedide edidem edere, edidem oro ama odụk “isọn̄ N̄kpọmbana” ini enye ọkọkọbọde onyụn̄ owotde ikọt Abasi, akpan akpan ke ini ekọn̄ ererimbot ọyọhọ iba. Ke ekọn̄ oro ama okokụre ndien Soviet Union akabade edidem edere, edidem oro ama odụk “isọn̄ N̄kpọmbana” ini enye ọkọkọbọde ikọt Abasi onyụn̄ atan̄de mmọ ọkpọn̄ ebiet emi mmọ ẹkedụn̄de aka ebiet en̄wen.

9. Didie ke Russia ye mme idụt emi ẹdianade ye enye ẹdụk “isọn̄ N̄kpọmbana” ke isua ifan̄ emi?

⁹ Ke isua ifan̄ emi, Russia ye mme idụt emi ẹdianade ye enye ẹdụk “isọn̄ N̄kpọmbana.” Didie ke mmọ ẹnam emi? Ke 2017, edidem edere emi ama akpan utom ikọt Jehovah onyụn̄ ọdọn̄ ndusụk nditọete nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi. Enye ama akpan mme n̄wed nnyịn, esịnede Edikabade Eke Obufa Ererimbot. Edidem emi ama onyụn̄ ọbọ nnyịn n̄kọk itieutom nnyịn ke Russia ye ndusụk Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye mme Itie Mbono. Ke mmọ ẹma ẹkenam mme n̄kpọ emi, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹma ẹdidọhọ ke 2018 ke Russia ye mme idụt emi ẹdianade ye enye ẹdi edidem edere mfịn. Kpa ye oro, ikọt Jehovah idin̄wanake ye ukara ndomokiet m̀mê ndidomo ndikpụhọ ukara ndomokiet, idem ke ini ukara oro ẹkọbọde mmọ. Utu ke oro, mmọ ẹnam se Bible ọdọhọde ete ibọn̄ akam iban̄a “kpukpru mmọ emi ẹdude ke ikpọ itie,” akpan akpan ke ini utọ mme owo oro ẹyomde ndibiere m̀mê ẹkpeyayak ẹnyene ifụre ẹnam n̄kpọ Abasi m̀mê ikpayakke.—1 Tim. 2:1, 2.

10. Ndi edidem edere ayakan edidem usụk? Nam an̄wan̄a.

¹⁰ Prọfesi Daniel 11:40-45 enen̄ede etịn̄ aban̄a se edidem edere edinamde. Ndi emi ọwọrọ ke edidem edere ayakan edidem usụk? Iwọrọke. Edidem usụk edisụk idodu ini Jehovah ye Jesus ẹdisobode kpukpru ukara owo ke ekọn̄ Armageddon. (Edi. 19:20) Nso inam inen̄ede inịm ke edidi ntre? Yak ise se prọfesi Daniel ye Ediyarade ẹwụtde.

11. Nso ke Daniel 2:43-45 owụt? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

¹¹ Kot Daniel 2:43-45. Prọfet Daniel etịn̄ aban̄a mme ukara emi ẹkọbọde ikọt Abasi oro ẹdụn̄de ke mme ebiet emi mmọ ẹkarade. Nsio nsio ikpehe ke mbiet emi ẹdade nsio nsio n̄kpọ ẹnam ẹda ẹban̄a mme ukara emi. Ikpat emi abuahade ye ukwak ye mbateso ke mbiet oro ada aban̄a akpatre ke otu mme ukara oro. Ikpat oro ada aban̄a ukara Britain ye America emi akarade ofụri ererimbot. Prọfesi oro ama owụt ke ukara Britain ye America oyosụk odu ini Obio Ubọn̄ Abasi edisobode inyụn̄ inuak ukara ubọkowo.

12. Nso ke ọyọhọ ibuot itiaba idiọk unam oro ada aban̄a? Ntak emi edide ata akpan n̄kpọ?

¹² Apostle John etịn̄ n̄ko aban̄a nsio nsio ukara emi ẹkarade ofụri ererimbot, emi ẹnyụn̄ ẹkarade mme idụt emi ikọt Jehovah ẹdụn̄de. Enye owụt ke idiọk unam emi enyenede ibuot itiaba ada aban̄a mme ukara emi. Ọyọhọ ibuot itiaba idiọk unam oro ada aban̄a ukara Britain ye America emi akarade ofụri ererimbot. Emi edi ata akpan n̄kpọ sia prọfesi oro idọhọke ke ibuot en̄wen ọwọrọ edi.  Ọyọhọ ibuot itiaba oro oyosụk odu ini Christ ye mme udịmekọn̄ esie eke heaven ẹdidide ẹdisobo enye ye ndiọi unam eken. *—Edi. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. Anie edi “Gog isọn̄ Magog”? Nso ikeme ndinam enye edi en̄wan ye ikọt Abasi?

¹³ Ezekiel ama ewet prọfesi emi anamde ifiọk se ikemede nditịbe mbemiso ẹsobode edidem edere ye edidem usụk. Etie nte prọfesi Ezekiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44–12:1; ye Ediyarade 16:13-16, 21 ẹtịn̄ ẹban̄a ukem n̄kpọ. Ekpedi ntre, se se ikerede nte editịbede mi.

¹⁴ Ke akwa ukụt ama ọkọtọn̄ọ, “ndidem ofụri isọn̄” ẹyedidiana kiet. (Edi. 16:13, 14; 19:19) Mme idụt oro ẹdidianade kiet do ke Bible okot “Gog isọn̄ Magog.” (Ezek. 38:2) Mme idụt oro ẹyedi en̄wan ye ikọt Abasi ẹnyụn̄ ẹdomo ndisobo mmọ mfep ofụri ofụri. Nso idinam mmọ ẹdi en̄wan ye ikọt Abasi? Ke prọfesi kiet emi apostle John eketịn̄de aban̄a ini oro, enye ọkọdọhọ ke ikpọ edịm itiat ẹyedep ẹtọ mme asua Abasi. Edịm itiat oro ekeme ndida mban̄a n̄kpọsọn̄ etop ubiereikpe emi ikọt Jehovah ẹditan̄ade. Ekeme ndidi etop oro edinam Gog isọn̄ Magog aka en̄wan ye ikọt Abasi onyụn̄ oyom ndisọhi kpukpru mmọ mfep ke ererimbot.—Edi. 16:21.

15-16. (a) Ikeme ndidọhọ ke Daniel 11:44, 45 etịn̄ aban̄a nso? (b) Nso iditịbe inọ edidem edere ye mme idụt eken emi ẹdidianade kiet ẹdi Gog isọn̄ Magog?

¹⁵ Ekeme ndidi ọkpọsọn̄ etop emi ye akpatre en̄wan oro ẹdi ukem ye se ẹtịn̄de ke Daniel 11:44, 45. (Kot.) Daniel ọkọdọhọ ke “etop oyoto ke edem usiahautịn ye edem edere” editịmede edidem edere, ndien ke oro ayanam enye ọwọrọ ye “akwa ifụtesịt” aka en̄wan. Edidem edere ediyom ‘ndisobo ediwak owo’ mfep. Etie nte ikọt Jehovah ẹdi “ediwak owo” oro. * Ekeme ndidi Daniel etịn̄  aban̄a akpatre en̄wan emi ẹdiyomde ndida nsobo ofụri ikọt Abasi.

¹⁶ En̄wan emi edidem edere edidianade ye mme idụt eken in̄wana ye ikọt Abasi do ayayat Ata Ọkpọsọn̄ Abasi etieti onyụn̄ anam enye emen Armageddon edi. (Edi. 16:14, 16) Ini oro, ẹyesobo edidem edere ye mme idụt eken emi ẹdianade kiet ẹdi Gog isọn̄ Magog, idinyụn̄ “idụhe owo eke an̄wamde” mmọ.—Dan. 11:45.

17. Anie edi Michael “akwa ọbọn̄” emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Daniel 12:1? Nso ke enye anam idahaemi? Nso ke enye edinam ke mîbịghike?

¹⁷ Kot Daniel 12:1. Itie Bible emi etịn̄ mme n̄kpọ en̄wen aban̄a nte ẹdisobode edidem edere ye mme idụt emi ẹdianade ye enye, ye nte ẹdinyan̄ade nnyịn. Ufan̄ikọ emi ọwọrọ nso? Michael edi enyịn̄ en̄wen emi ẹnọde Edidem nnyịn, Christ Jesus. Enye ke ‘ada ọnọ’ ikọt Abasi tọn̄ọ ke 1914 emi enye ọkọtọn̄ọde ndikara ke heaven nte Edidem Obio Ubọn̄ Abasi. Ke mîbịghike, enye “ayadaha ada,” oro edi, osobo mme asua ikọt Abasi ke ekọn̄ Armageddon. Ekọn̄ oro edidi akpatre n̄kpọ emi editịbede ke ini emi Daniel okotde ndiọkn̄kan “ini nnanenyịn” emi akanam etịbede. Prọfesi John ke n̄wed Ediyarade okot ini emi “akwa ukụt.”—Edi. 6:2; 7:14.

18. Nso inam idem okûnyek nnyịn inamke n̄kpọ m̀mê nso iditịbe ke ini iso?

¹⁸ Daniel ye John ẹdọhọ ke Jehovah ye Jesus ẹyenyan̄a ikọt mmọ ke ini akwa ukụt. Ntre esịt ekeme ndina nnyịn sụn̄ inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe. Daniel ọdọhọ ke mbon emi “ẹwetde enyịn̄ ẹsịn ke n̄wed” ẹdibọhọ. (Dan. 12:1) Idinam didie yak enyịn̄ nnyịn odụk n̄wed oro? Ana inen̄ede iwụt ke imọbuọt idem ye Jesus emi edide Eyenerọn̄ Abasi. (John 1:29) Ana iyak idem nnyịn inọ Abasi inyụn̄ ina baptism. (1 Pet. 3:21) Ana inyụn̄ inam kpukpru se ikemede in̄wam mbon en̄wen ẹkpep ẹban̄a Jehovah man iwụt ke ida inọ Obio Ubọn̄ esie.

19. Nso ke ikpanam idahaemi? Ntak-a?

¹⁹ Idahaemi ke ikpenen̄ede ibuọt idem ke Jehovah ye esop esie. Idahaemi ke ikpada inọ Obio Ubọn̄ Abasi. Edieke inamde emi, ẹyenyan̄a nnyịn ini Obio Ubọn̄ Abasi edisobode edidem edere ye edidem usụk.