Skip to content

Skip to table of contents

STADI ATIKOL 20

Hari Inai Negai Daika be “Not Kahana Ena King?

Hari Inai Negai Daika be “Not Kahana Ena King?

“Iena mase negana do ia ginidae, bona tau ta ese do ia durua lasi.”​—DAN. 11:45.

ANE 95 Diari Ia Bada Noho

INAI ATIKOL ENA POINT BADANA *

1-2. Inai atikol ai dahaka do ita herevalaia?

GAU MOMO ese idia hamomokania ita be nega dokona ena dina gabedia ai ita noho. Kahirakahira, Iehova bona Iesu Keriso ese Basileia idia inai henia gavamani ibounai do idia hadikaia ore. Unai ia do vara lasi lalonai, not kahana ena king bona saut kahana ena king be do idia inai heheni bona Dirava ena taunimanima do idia inai henia danu.

2 Inai atikol ai Daniela 11:40–12:1 ena peroveta herevana do ita herevalaia. Ita ese hari inai negai ia noho not kahana ena king do ita dibaia bona do ita itaia dahaka dainai mai gari lasi ida vaira negai do idia vara hahetoho ita haheaukalaia diba.

NOT KAHANA ENA KING MATAMATA IA HEDINARAI

3-4. Daika be not kahana ena king ai ia lao? Herevalaia.

3 Lagani 1991 ai Soviet Union ia moru murinai, Dirava ena taunimanima be ‘heduru’ sisina idia abia. (Dan. 11:34) Unai ia vara dainai mai gari lasi ida idia haroro diba, bona daudau lasi Soviet Union ena tano haida ai idia noho pablisa edia namba be handred momo amo ia daekau tausen momo. Lagani haida murinai, Russia bona ena durua tanodia be not kahana ena king ai ia lao. Stadi atikol 19 ai ita herevalaia bamona, gavamani ta be not kahana ena king eiava saut kahana ena king ai ia lao totona, gau toi ia karaia: (1) Dirava ena taunimanima ia dagedage henia, (2) iena kara amo ia hahedinaraia ia be Iehova bona ena taunimanima ia inai henia, bona (3) ia inai henia king ida do ia kara helulu.

4 Badina idauidau dainai ita gwau diba Russia bona ena durua tanodia be hari inai negai not kahana ena king ai ia lao. (1) Idia ese Dirava ena taunimanima idia kara auka henia, haroro gaukara idia taravatua bona edia tano ai idia noho tadikaka bona taihu tausen momo idia dagedage henia. (2) Idia karaia karadia ese ia hahedinaraia, Iehova bona ena taunimanima idia inai henia. (3) Idia be saut kahana ena king, Anglo-America Basileia Badana ida idia kara helulu. Mani ita itaia, edena dala ai Russia bona ena durua tanodia be not kahana ena king ai ia lao.

NOT KAHANA ENA KING BONA SAUT KAHANA ENA KING IDIA DORIA LAO MAI

5. Daniela 11:40-43 ese dahaka ia herevalaia, bona unai negai dahaka do ia vara?

5 Daniela 11:40-43 duahia. Inai peroveta herevana ese dokona negana ai do idia vara gaudia ia herevalaia. Ia hahedinaraia not kahana ena king bona saut kahana ena king do idia inai heheni. Daniela ena peroveta herevana hegeregerena, dokona negana ai saut kahana ena king bona not kahana ena king be do idia “doria lao mai.”​—Dan. 11:40, NWT.

6. Dahaka hamomokania gauna ese ia hahedinaraia king rua be idia kara helulu?

6 Not kahana ena king bona saut kahana ena king be idia kara helulu noho, badina idia ura tanobada ai gavamani goadana ai idia lao. Hegeregere, Tanobada Tuarina Iharuana murinai Soviet Union bona ena durua tanodia be Europe ena tano momo idia abia neganai ia vara gauna mani oi laloa. Not kahana ena king be unai ia karaia dainai saut kahana ena king be tuari orea ta ladana, “North Atlantic Treaty Organization” ia haginia. Not kahana ena king bona saut kahana ena king be idia kara helulu dainai moni momo idia gaukaralaia edia tuari oreadia idia hagoadaia totona. Not kahana ena king be Africa, Asia, bona Latin America dekenai haida ia gaukaralaia saut kahana ena king idia tuari henia totona. Vanegai laganidia ai, Russia bona ena durua tanodia be tanobada ibounai lalonai goada herea tanona ai ia lao. Danu, ia be kompiuta ia gaukaralaia noho saut kahana ena king ia tuari henia totona. Unai king rua be ta ta idia bleim badina idia laloa, idia ta be kompiuta program ia karaia unai amo ma ta ena moni abia dalana bona politikol karadia ia hadikaia. Bona Daniela ia peroveta bamona, not kahana ena king be Dirava ena taunimanima ia dagedage henia noho.​—Dan. 11:41.

NOT KAHANA ENA KING BE “HAIRAI BADA HEREA TANONA” AI IA VAREAI

7. “Hairai Bada Herea tanona” be dahaka?

7 Daniela 11:41 ia gwau, not kahana ena king be “Hairai Bada Herea tanona” ai do ia vareai. Unai tano be dahaka? Idaunegai, Israela tano korikorina be “namo herea momokani, tano ibounai ia hereaia tanona.” (Ese 20:6) Unai tano ia namo herea badina unuseniai taunimanima ese Iehova idia tomadiho henia. Bona Pentekoste 33 C.E. amo, unai “tano” be gabu korikori tamona ia herevalaia lasi; badina Iehova ena taunimanima be tanobada ena kahana ibounai dekenai idia noho. To, hari inai negai “Hairai Bada Herea tanona” be Dirava ena taunimanima edia mauri dalana ia herevalaia, hegeregere hebou ai Iehova idia tomadiho henia bona haroro gaukara idia karaia.

8. Edena dala ai not kahana ena king be “Hairai Bada Herea tanona” ai ia vareai?

8 Dina gabediai, not kahana ena king be nega momo “Hairai Bada Herea tanona” ai ia vareai. Hegeregere, tanobada tuarina iharuana ai, Nazi Germany be not kahana ena king ai ia lao neganai, unai king be “Hairai Bada Herea tanona” ai ia vareai badina Dirava ena taunimanima ia dagedage henia bona ia hamasea. Tanobada Tuarina Iharuana murinai Soviet Union danu be not kahana ena king ai ia lao neganai, unai king be “Hairai Bada Herea tanona” ai ia vareai badina Dirava ena taunimanima ia dagedage henia bona gabu ma haida dekenai ia siaidia lao.

9. Vanegai laganidia ai, edena dala ai Russia bona ena durua tanodia be “hairai bada herea tanona” ai idia vareai?

9 Vanegai laganidia ai, Russia bona ena durua tanodia danu be “Hairai Bada Herea tanona” ai idia vareai. Edena dala ai? Lagani 2017 ai, unai not kahana ena king matamatana ese Iehova ena taunimanima edia gaukara ia taravatua, bona iseda tadikaka taihu haida be dibura ruma ai ia atodia. Danu, iseda pablikeisen haida bona New World Translation ia taravatua. Bona, Russia dekenai iseda brens ofesi, Kingdom Hall bona Assembly Hall ia abia. Unai gaudia idia vara murinai, lagani 2018 ai, Hakaua Oreana ese ia hahedinaraia Russia bona ena durua tanodia be not kahana ena king. Herevana Iehova ena taunimanima be dagedage bada idia davaria, to kara ta idia karaia lasi gavamani idia gwau-edeede henia eiava idia haidaua totona. To, idia ese Baibel ena sisiba idia badinaia bona “dagi bada taudia” totona idia guriguri, bema unai taudia idia karaia abia hidi ese tomadiho karana ia koua.​—1 Tim. 2:1, 2.

NOT KAHANA ENA KING ESE SAUT KAHANA ENA KING DO IA HALUSIA, A?

10. Not kahana ena king ese saut kahana ena king do ia halusia, a? Herevalaia.

10 Daniela 11:40-45 ai ia noho peroveta herevana be not kahana ena king ese do ia karaia gaudia ia herevalaia. Unai ena anina be saut kahana ena king do ia halusia, a? Lasi. Iehova bona Iesu ese Aramagedono tuarina ai tanobada gavamani ibounai idia haorea neganai, saut kahana ena king be do ia “mauri noho.” (Apok. 19:20) Dahaka dainai unai ita diba momokani? Daniela bona Apokalupo bukana ese idia perovetalaia herevadia mani ita laloa.

Aramagedono ai, Dirava ena Basileia be nadi goadana bamona taunimanima edia lohia dalana do ia haorea, laulau ese ia hahedinaraia bamona (Paragraf 11 itaia)

11. Daniela 2:43-45 ese dahaka ia hahedinaraia? (Rau 1 ena laulau itaia.)

11 Daniela 2:43-45 duahia. Peroveta tauna Daniela be Dirava ena taunimanima idia dagedage henia tanobada gavamanidia ia herevalaia. Kaivakuku badana ena kahana haida ese unai gavamani idia laulaulaia. Tanobada ena gavamani ginigabena be kaivakuku ena aena, auri bona raro ida ia mikisia gauna ese ia laulaulaia. Unai kaivakuku ena aena ese Anglo-America Basileia Badana ia herevalaia. Unai peroveta herevana ese ia hahedinaraia Iehova bona Iesu ese tanobada gavamani ibounai idia haorea neganai, Anglo-America Basileia Badana be do ia gini noho.

12. Dagedage animal ena kwarana namba seven ese dahaka ia laulaulaia, bona dahaka dainai unai be mai anina bada?

12 Danu, aposetolo Ioane be Iehova ena taunimanima idia dagedage henia tanobada basileia badadia ia herevalaia. Ioane ese ia hahedinaraia unai gavamani idauidau be dagedage animal ta mai ena kwarana seven ese ia laulaulaia. Bona dagedage animal ena kwarana namba seven ese Anglo-America Basileia Badana ia laulaulaia. Unai be mai anina bada badina dagedage animal ena kwarana ai kwarana ma haida idia tubu lasi. Dagedage animal ena kwarana namba seven be ia do lohia noho lalonai, Keriso bona ena guba tuari oreana ese ia bona dagedage animal ibounai do idia hadikaia ore. *​—Apok. 13:1, 2; 17:13, 14.

NOT KAHANA ENA KING BE VAIRA NEGAI DAHAKA DO IA KARAIA?

13-14. “Goga, Magoga tano tauna” be daika, bona dahaka dainai ia ura Dirava ena taunimanima ia hadikaia?

13 Esekiela ena peroveta herevana ta ese dokona neganai, not kahana ena king bona saut kahana ena king dekenai do idia vara gaudia haida ia gwauraia. Toana be Esekiela 38:10-23; Daniela 2:43-45; 11:44–12:1; bona Apokalupo 16:13-16, 21 ai idia noho peroveta herevadia ese gau tamona idia herevalaia. Unai ese ia hahedinaraia do idia vara gaudia be momokani.

14 Hisihisi badana ia matamaia neganai, “tanobada ibounai edia king taudia” ese tanobada besedia do idia haboua. (Apok. 16:13, 14; 19:19) Baibel ese unai tanobada besedia ia gwauraia “Goga, Magoga tano tauna.” (Ese. 38:2) Idia haboua tanobada besedia be do idia ura Dirava ena taunimanima ibounai idia hadikaia. Dahaka dainai unai do idia karaia? Aposetolo Ioane ese unai nega ia herevalaia neganai, ia itaia aisi nadi badadia be Dirava ena inai taudia latanai idia moru. Unai aisi nadi be Iehova ena taunimanima ese idia gwauraia hahemaoro sivaraina ia laulaulaia. Toana be unai sivarai ese Magoga tauna Goga ia habadua dainai do ia ura tanobada ai Dirava ena taunimanima ia hadikaia ore.​—Apok. 16:21.

15-16. (a) Daniela 11:44, 45 ese dahaka ia herevalaia? (b) Not kahana ena king bona Magoga tauna Goga idia durua besedia dekenai dahaka do ia vara?

15 Toana be unai hahemaoro sivaraina bona Dirava ena inai taudia ese do idia karaia tuari be Daniela 11:44, 45 ese ia herevalaia gaudia ida idia hegeregere. (Duahia.) Unai siri ai Daniela ia gwau: “Dina ia daekau kahana dekena amo bona mirigini kahana dekena amo hereva ia mai” dainai not kahana ena king be mai “badu dikadika” ida do ia raka lao. Not kahana ena king do ia ura ‘taunimanima momo ia hadikaia.’ Inai hereva, “momo,” ese Iehova ena taunimanima ia herevalaia. * Toana be Daniela ese Dirava ena taunimanima do idia tuari henia karana ia herevalaia noho.

16 Not kahana ena king bona gavamani ma haida be Dirava ena taunimanima idia tuari henia neganai, Siahu Ibounai Diravana do idia habadua bona Aramagedono tuarina do ia matamaia. (Apok. 16:14, 16) Unai negai, not kahana ena king bona Magoga tauna Goga idia durua besedia be do idia hadikaia ore, badina “ta ese do ia durua lasi.”​—Dan. 11:45.

Aramagedono tuarina ai, Iesu Keriso bona ena guba tuari oreana ese Satani ena tanobada dikana do idia hadikaia ore bona Dirava ena taunimanima do idia hamauria (Paragraf 17 itaia)

17. Daniela 12:1 ese ia herevalaia “lohia” badana Mikaela be daika, bona ia be dahaka do ia karaia?

17 Daniela 12:1 duahia. Inai siri ese not kahana ena king bona ena durua tanodia do idia hadikaia ore dalana, bona iseda roho mauri dalana ia herevalaia. Unai siri ena anina be dahaka? Mikaela be iseda King, Iesu Keriso ena ladana ma ta. Iesu be lagani 1914 amo guba dekenai Dirava ena Basileia ena king ai ia lao, bona Dirava ena taunimanima “gimaia tauna” ai ia lao. Vaira negana ai, ia be do ia “toreisi” bona Aramagedono tuarina ai ena inai taudia do ia hadikaia ore. Unai be tuari ginigabena bona Daniela ese ia gwauraia histori lalonai do ia vara “dika bada herea.” Ioane ena peroveta herevana Apokalupo bukana ai ese unai nega ia gwauraia “hisihisi badana.”​—Apok. 6:2; 7:14.

EMU LADANA BE “BUKA LALONAI” IDIA TOREA, A?

18. Dahaka dainai mai moale ida vaira negai do idia vara gaudia ita haheaukalaia diba?

18 Mai moale ida vaira negai do idia vara gaudia ita haheaukalaia diba, badina Daniela bona Ioane ese idia hahedinaraia Iehova bona Iesu idia hesiai henia taudia be hisihisi badana amo do idia roho mauri. Daniela ia gwau idia roho mauri taudia be “buka lalonai edia ladana idia torea.” (Dan. 12:1) Edena dala ai unai buka lalonai iseda ladana idia torea diba? Namona be ita hamomokania ita ese Iesu, Dirava ena Mamoe Natuna ita abidadama henia. (Ioa. 1:29) Danu, Dirava dekenai iseda mauri ita gwauhamatalaia bona bapatiso ita abia. (1 Pet. 3:21) Bona ma haida ita durua Iehova idia dibaia totona, unai amo ita hahedinaraia Dirava ena Basileia ita durua noho.

19. Hari dahaka ita karaia be namo, bona dahaka dainai?

19 Hari be nega namona Iehova bona ena orea taudia ita abidadama henia totona. Danu, Dirava ena Basileia ita durua be namo. Bema unai bamona ita karaia, Dirava ena Basileia ese not kahana ena king bona saut kahana ena king ia hadikaia ore neganai, do ita roho mauri diba.

ANE 149 Kwalimu Anena

^ par. 5 Hari inai negai daika be “not kahana ena king,” bona edena bamona do idia hadikaia ore? Unai henanadai ena haere ita dibaia karana ese iseda abidadama do ia hagoadaia, bona ita do ia durua vaira negai do idia vara hahetoho idauidau ita haheaukalaia totona.

^ par. 12 Daniela 2: 36-45 bona Apokalupo 13:1, 2 ena hereva ma haida oi diba totona Gima kohorona, June 15, 2012 par. 7-19 itaia.

^ par. 15 Diba ma haida abia totona, May 15, 2015, ena Gima Kohorona, rau 29-30 itaia.