Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 20

Nɛɛ Cho yɛ Hau ‘Masa Bɛndoo Baluaŋndo’?

Nɛɛ Cho yɛ Hau ‘Masa Bɛndoo Baluaŋndo’?

“Wana o wana ve lɛ niŋ le ndu mala le, mbo sɔla piɔmndo.”—DAAN. 11:​45.

CHONDII 95 Paŋgeloo Cho Hiouwɔɔ Lachi a Diondɔɔ

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-2. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

SƆƆŊ cho niŋ yɔŋnɔŋndo suŋ suŋndoŋ mala naa le sinaa maa ŋ cho niŋ o mɛɛlula chieeŋndo hoo kpɛɛluŋ mbo hiau maa paandu. Chɛhowa nda Chiisu cho hunɔɔ suŋ tɛɛmbuu masɛi simul Masale Mɛlɛkaleŋ nde. Masa bɛndoo baluaŋndo a masa bɛndoo batouwo cho lo sɔŋgɔɔ haaa mi keŋ huŋ yɔŋnuŋ. Nduyɛ, a cho vɛlɛ wa wanaa Mɛlɛkaa nyɛpalaa tusioo choo.

2 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa huului cho o Daaniɛɛ 11:​40–12:​1 niŋndo. Ŋ cho sina wana cho suŋ suŋ masa bɛndoo baluaŋndo wo. Nduyɛ miŋ che sabu naŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho naa kiindiaa o simulta cho naa komal o chilaŋ niŋndo.

WANA CHO MASA BƐNDOO BALUAŊNDO SUŊ SUŊNDO

3-4. Tɛɛsiaawɔ nyɛ mala naa le sinaa wana cho hau masa bɛndoo baluaŋndo wo.

3 Mi masale Lɔɔsiaa a lɛŋii balu ndu ve mɛɛlu a wɔsi 1991. Mɛɛ hei yɔŋnuŋ, mi wanaa Mɛlɛkaa wa o lɛŋii keŋ niŋ nda sɔla fondaa. O nɛiyo hoo choo nda sɔla ‘mala pɔmbɔ’ yau Daaniɛɛ wo dimi wo ni. (Daan. 11:​34) Mi nyɛ yɔŋnuŋ koŋ ndo ke nda fondaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Nduyɛ nyɔɔ viu bɛɛ le, mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa wa o lɛŋii keŋ niŋ nda handuŋ lechoo o waalaŋ niŋ. Kɛ mɛɛ wɔsilaŋ la hiou tiŋ, mi Lɔɔsiaa kandu kindiŋndo le simndaŋ a bandɔ. Mi lɛŋnde ipum toolu ndu nduyɛ ma simnuŋ masa bɛndoo baluaŋndo. A mɛɛ naŋ yaasiaa o buŋgɛi naŋ hiou ve niŋ yɛ, le mi masaa simnuŋ masa bɛndoo baluaŋndo ɔɔ masa bɛndoo batouwo, mɛɛ mbo tosa sɔɔŋ ŋgaa: (1) mɛɛ mbo chiŋalaŋ wanaa Mɛlɛkaa, (2) mi kaa ndɔɔ chɔm maa o tul Chɛhowa a wanaa nduaa leyɛ nduyɛ (3) mi sɔŋgɔɔ wa masaa ŋiɔɔŋaa kalaa tɛɛŋ.

4 Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve cho hau masa bɛndoo baluaŋndo ni? Tofawɔ sabulaŋ lapum. (1) A chiŋalaŋ niŋ wanaa Mɛlɛkaa. A kɛɛlu wali naa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ, nduyɛ, ma tusi puaapiliaa a ndepiliaa cho o lɛŋii keŋ niŋ nda nyɛpalaa choo o waalaŋ niŋ. (2) Sɔɔŋ nda cho muŋ tosaa woŋ chɔm maa a tul Chɛhowa a wanaa nduaa leyɛ. (3) Waŋnda haa cho sɔŋgɔɔ a masa bɛndoo batouwo, ndu cho yɛ Bilitiŋ a Amɛlika ni. Ŋ chɔɔluŋndɔ sɔɔŋ muŋ yaasiaa le sinaa maa Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve kɛsɛ cho hau masa bɛndoo baluaŋndo ni.

MASA BƐNDOO BALUAŊNDO NDA MASA BƐNDOO BATOUWO CHO WƆ TUŊ SƆŊGƆƆ

5. A yɛɛ okɔɔ Daaniɛɛ 11:​40-43 soo yɛ nduyɛ, yɛɛ o dimi yɛ maa o cho yɔŋnɔŋ?

5 Nuawɔ Daaniɛɛ 11:​40-43. A nyɛ nɔ le yɔŋnɔŋndo o palɛi mɛɛlɛi niŋndo okɔɔ kpou huuluei hei ndi soo ni. I chɔm naa sɔŋgɔ cho wa masa bɛndoo baluaŋndo a masa bɛndoo batouwo tɛɛŋndo. Mi Daaniɛɛ dimi maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ, masa bɛndoo baluaŋndo cho lakɔ masa bɛndoo batouwo “delɔɔ choo a sɔŋgɔɔ.”—Daan. 11:​40.

6. Yɛɛ chɔm yɛ maa masa bɛndoo baluaŋndo a masa bɛndoo batouwo cho hau sɔŋgɔɔ?

6 Masa bɛndoo baluaŋndo nda masa bɛndoo batouwo cho sɔŋgɔɔ le wana kpaaya chieeŋndo cho wa o ba wo. Le taamaseliiyo, mɛɛ chɔu chieeŋ diiŋ ndɔɔ chuu, mi Lɔɔsiaa a lɛŋii balu ndu ve simnuŋ masa bɛndoo baluaŋndo. Nduyɛ, ma sɔla kpaayaa lɛŋii bɔɔbɔɔ choo o Yulopi niŋ. Le hei, mi masa bɛndoo batouwo hiau lɛŋii cheleŋ kɔɔli le ma kila kɔɔnaa diolaŋ aa NATO. Kɔɔnaa hoo wa le sovɛiyaa ndaa dɔwɔɔ diompilɛ le masa bɛndoo baluaŋndo sɔŋgɔɔ teleŋ o teleŋ o simul nda pɛ. Masa bɛndoo baluaŋndo a masa bɛndoo batouwo cho hau nyɛsɔlaa pisioo tau le nyɛm chɔu wɔɔŋ wɔɔŋndoŋ piondɔɔ. Masaa ŋiɔɔŋnda haa cho vɛlɛ hau sɔŋgɔɔ o nɛi cheleŋ niŋ. Te chɔuwo del pɛ o lɛŋii cho nda o ba bɛŋgu Afilika, Eesiaa, a Latiŋ Amɛlika ve niŋ, o kɛ kɛ toolu lɛŋnde ndɔleŋ. O wɔsila laŋga hiou laŋ niŋ, Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve sɔla niŋ tɔɔ tau o chieeŋndo choo. Waŋnda haa a masa bɛndoo batouwo cho vɛlɛ hau kɔmpitɛilaŋ soliŋndo kpeku le sɔŋgɔɔ. Masaa ŋiɔɔŋnda haa o kɛ kɛ baalaŋ niŋ chaaŋ ndɔ maa o cho kɔmpitɛlaŋ soliŋndo kpeku le nyɛ nda sɔlaa tɛɛmbuu wo a sɔɔŋ ndaŋ lemasaŋ laasiaa. Nduyɛ a mɛɛ Daaniɛɛ dimi yɛ, masa bɛndoo baluaŋndo cho hiouwɔɔ lachi a wanaa Mɛlɛkaa nyɛpalaa tusioo choo.—Daan. 11:​41.

MASA BƐNDOO BALUAŊNDO ‘CHIŊALAŊ LƐŊNDE KƐNDƐLEŊ A SƆŊGƆƆ’

7. Yɛɛ cho yɛ hau ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’?

7 Daaniɛɛ 11:​41 dimi maa masa bɛndoo baluaŋndo cho chiŋalaŋ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’ a sɔŋgɔɔ. Yɛɛ cho yɛ lɛŋnde kɛndɛleŋ ndeŋ? O sindɔɔ niŋ, lɛŋnde Isɔluɛileŋ ndaa veelu ni aa “lɛŋnde kɛndɛle . . . naŋ mi le hiau lɛŋnde kpou naŋɔɔ leŋ.” (Isi. 20:​6) Nyɛ tosa mi lɛŋndeŋ ndeŋ le hiau lɛŋnde kpou wo cho le mɛɛ piɛile tonyaleŋ le wa loŋ yɛ ni. Kɛ o cho Isɔluɛi le cho lɛ hau ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’ ndeŋ te. Kanifuule chɔŋ niŋ a paale Pɛŋtikɔɔsileŋ wɔsi 33 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, wanaa Chɛhowaa cho hau a tiuwaa ba o ba fee o chieeŋndo choo. Kɔɔna Chɛhowaa cho hau ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’ ndeŋ ni. Kɔɔnaa hoo cho naa hau malaa ni miŋ wa hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa.

8. Vɛɛ masa bɛndoo baluaŋndo chiŋalaŋ yɛ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’?

8 O palɛi mɛɛlɛi hei niŋ, masa bɛndoo baluaŋndo chiŋalaŋ niŋ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’ teleŋnda bɔɔbɔɔ. Le taamaseliiyo, mɛɛ kunda lemasa wa Chamani ma veelu ndu aa Naasi wo simnuŋ masa bɛndoo baluaŋndo a teleŋ chɔu chieeŋ diiŋ ndɔɔ, mbo chiŋalaŋ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ.’ O nɛi kuɛɛ choo? Ma tusi wanaa Mɛlɛkaa nyɛpalaa choo nduyɛ ma diu a bɔɔbɔɔ. Mɛɛ chɔu chieeŋ diiŋ ndɔɔ chuu, mi Lɔɔsiaa a lɛŋii balu ndu ve simnuŋ masa bɛndoo baluaŋndo. Mi nda bɛɛ chiŋalaŋ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’ mɛɛ nda tusi wanaa Mɛlɛkaa nyɛpalaa choo nduyɛ ma yaa a bɔɔbɔɔ o biyɔɔ niŋ.

9. O wɔsila laŋga hiou laŋ niŋ, vɛɛ Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve chiŋalaŋ yɛ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’?

9 O wɔsila laŋga hiou laŋ niŋ, Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve chiŋalaŋ niŋ vɛlɛ ‘lɛŋnde kɛndɛleŋ’ ndeŋ. O nɛi kuɛɛ choo? O wɔsi 2017 niŋ, mi masa cho suŋ suŋ masa bɛndoo baluaŋndo wo kɛɛlu wali Seiyaa Chɛhowaa. Nduyɛ, mbo duau puaapiliaa a ndepiliaa naa bɔɔbɔɔ o chiɛi manyumndo niŋ. Mbo kuuna vɛlɛ yaula naalaŋ o lɛŋii nduɛi niŋ, hali a New World Translation bɛɛ. Mbo puu lɛuvii Seiyaa Chɛhowaa Lɔɔsiaa, Toŋgola leMasalaŋ, a Toŋgola Bɛŋnda Naŋ Bii Bɔŋaŋndo Laŋ. Sɔɔŋ masaa hoo tosa muŋ ndoŋ tosa ni mi Dialii Kuumbaŋ Choo Ve sina o wɔsi 2018 niŋ maa Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve cho suŋ suŋ masa bɛndoo baluaŋndo ni. Kɛ wanaa Chɛhowaa simul masa le nduyɛ, a kindiŋ le masa siŋga le o yɔŋ bɛɛ mi masa koŋ wa nda nyɛpalaa tuisioo choo. Kɛ a mɛɛ Baabuiyo dimi yɛ, ma piɛi pɛŋ Mɛlɛka le “wana o wana cho [nda] bolleŋ” taama taama te waŋnda haa wa pɛ kɛɛsiaala paaliaŋ wali Mɛlɛkaa laŋ tosaa.—1 Timo. 2:​1, 2.

BAA MASA BƐNDOO BALUAŊNDO CHO PA MASA BƐNDOO BATOUWO YOMƆƆ?

10. Tɛɛsiaawɔ te masa bɛndoo baluaŋndo cho pɛ masa bɛndoo batouwo yomɔɔ.

10 A masa bɛndoo baluaŋndo okɔɔ huului cho o Daaniɛɛ 11:​40-45 niŋndo soo tau ni. Baa hoo sim ni maa o cho masa bɛndoo batouwo yomɔɔ? Sako bɛɛ. Masa bɛndoo batouwo cho lo o masaleŋ choo haaa mi Chɛhowa nda Chiisu huŋ tɛɛmbuu masɛi waŋchieeya kpou a teleŋ chɔu Amakɛdɔŋndo. (Sɔɔŋ. 19:​20) Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Le hei sinaa, ŋ yaasiaŋndɔ nyɛ yau Daaniɛɛ wo a Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ dimi wo.

Baabuiyo tuu Masale Mɛlɛkaleŋ a pou bɛndoo. A teleŋ chɔu Amakɛdɔŋndo, pou bɛndoo hoo cho hunɔɔ masɛi waŋchieeya tɛɛmbuu. Masɛi hei sim le piɔm bɛndoo ni (Tofa pɛl 11)

11. Yɛɛ Daaniɛɛ 2:​43-45 mala yɛ naa le sinaa? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

11 Nuawɔ Daaniɛɛ 2:​43-45. Mi Daaniɛɛ suaa a masɛi chiŋalaŋ niŋ wanaa Mɛlɛkaa ve okɔɔ. Masɛi hei sim le faluŋ piɔm nda toosiaa a chiliŋuŋ yɛ yiɔɔŋ ndo ni. Masale mɛɛlaaleŋ o masɛi hei tɛɛŋ sim le peluŋ piɔm koŋ ni. Nduyɛ, peluŋ muŋ cho ŋ muuliaŋ a puuloo a chiliŋnde. Peloŋ muŋ sim le Bilitiŋ a Amɛlika ni. Huuluei hei chɔm kpendekele maa Bilitiŋ a Amɛlika cho lo o masaleŋ choo haaa mi Masale Mɛlɛkaleŋ le huŋ tɛɛmbuu masɛi waŋchieeya kpou.

12. Yɛɛ bolle ŋɔmmɛu le visi Chɔŋ che wo sim yɛ lewundu nduyɛ, le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ sina a hei okɔɔ?

12 Mi Chɔŋ, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo bɛɛ suaa a masɛi bɛnduii paaliaŋ niŋ wanaa Mɛlɛkaa ve okɔɔ. Masɛi hei sim le visi bolii ŋɔmmɛu Chɔŋ che o yilaŋnde niŋndo ni. Bolle ŋɔmmɛu le visi koŋ sim le masale nɔ hau kpaaya chieeŋndo o ba wo, Bilitiŋ a Amɛlika. Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ sina a hei okɔɔ? Kanifuule, o faŋaŋ o bolii ŋɔmmɛu ve hei kɔɔli, Baabuiyo dimi lɛ naa maa mi bolii cheleŋ fula visioo hoo le. Bolle ŋɔmmɛu le visioo hoo cho lo o lemasa haaa mi Chiisu a puaa nduaa chɔuwa huŋ tɛɛmbuu leŋ a visi * kalaa pila kpou.—Sɔɔŋ. 13:​1, 2; 17:​13, 14.

YƐƐ MASA BƐNDOO BALUAŊNDO CHO YƐ SUŊ HUNƆƆ TOSA?

13-14. Nɛɛ cho yɛ “Kɔki . . . o lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ” nduyɛ, yɛɛ cho yɛ dɔɔ ndu kɔllo yusa le wanaa Mɛlɛkaa chiŋalaŋndo?

13 Te mɛɛlula masa bɛndoo baluaŋndo a masa bɛndoo batouwo la fuuluu pɛ, yɛɛ nɔ yɛ le yɔŋnɔŋndo? Huului Isikiaa ve mala naa le sinaa sɔɔŋ nɔ le yɔŋnɔŋndo woŋ ŋpum. Wana che pɛ aa a nyɛ pilɔɔ okɔɔ huuluŋ cho o bolii Baabuiye hei niŋndoŋ cho suɛi ni. Isikiaa 38:​10-23; Daaniɛɛ 2:​43-45; 11:​44–12:​1; a Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 16:​13-16, 21. Te lende i cho ni, mɛɛ nyɛ dimiŋ o bolii Baabuiye hei niŋndo nɔ le yɔŋnɔŋndo.

14 Te nyɛpalaa bɛndoo kanduŋ pɛ, teleŋ cho fuuluu mi “masaa cho lɛŋnde bolle wa” kpou chuuŋgiaŋ naapilɛ. (Sɔɔŋ. 16:​13, 14; 19:​19) Chuuŋgiaŋ masaa chieeŋnda cho koŋ hunɔɔ wo Baabuiyo veelu ni aa “Kɔki . . . o lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ.” (Isi. 38:​2) Masaa haa cho chɔnɔŋ ma chiŋalaŋ wanaa Mɛlɛkaa nduyɛ ma kindiŋ le nda tɛɛmbuu wo. Yɛɛ cho yɛ nda kɔllo yusa le hei tosaa? Mi Chɔŋ suaa a teleŋ sɔɔŋ muŋ nɔ le yɔŋnɔŋndo wo okɔɔ. Mbo cha looŋ kpuŋkpaŋ bɛndoŋ delioo yaamɔɔwaa Mɛlɛkaa choo. Naapum yooŋgu tuu kpɛi wanaa Chɛhowaa cho wa dimioo a teleŋ koŋ ndo looŋ muŋ sim lewundu ni. Kɛlɛŋgaa yooŋgoo hoo cho Kɔki kɔllo yusa ni mbo chɛŋ le nda tɛɛmbuu wo kpou.—Sɔɔŋ. 16:​21.

15-16. (a) A yɛɛ okɔɔ Daaniɛɛ 11:​44, 45 cho yɛ dɔɔ suɛi? (b) Yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ a masa bɛndoo baluaŋndo a Kɔki o lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ?

15 Naapum a yooŋgu tuu kpɛiyo hoo vɛlɛ a chiŋalaŋ mɛɛlaa nda cho hunɔɔ wanaa Mɛlɛkaa wo okɔɔ Daaniɛɛ 11:​44, 45 bɛɛ cho suɛi ni. (Nuawɔ.) O bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋ, mi Daaniɛɛ dimi maa “yooŋgula cho wa fulaa ba paaleŋ le chaŋndo laŋ, a la cho wa fulaa ba luaŋndo laŋ” la cho paaliaŋ masa bɛndoo baluaŋndo nduyɛ, “mbo dɔɔnuŋ yolɛi i kala kala.” Le hei, o cho chɔnɔŋ le diuwo “wanaa faŋga faŋga.” Naapum wanaa Chɛhowaa * cho ‘wanaa faŋga faŋgaa’ haa ni. Wana che pɛ aa a chiŋalaŋ mɛɛlaa nda cho hunɔɔ wanaa Mɛlɛkaa kpou wo okɔɔ Daaniɛɛ wa suɛi ni.

16 Te masa bɛndoo baluaŋndo a masɛi cheleŋnde kpou chiŋalaŋ pɛ wanaa Mɛlɛkaa, Mɛlɛka Kpou Kpou Wo cho dɔɔnɔŋ tumbe a nda, nduyɛ mbo hiŋ a chɔu Amakɛdɔŋndo. (Sɔɔŋ. 16:​14, 16) A teleŋ koŋ, masa bɛndoo baluaŋndo a masaa chuuŋgiaŋ ma simnuŋ Kɔki o lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ nda cho tambei sɔla. Kanifuule, wana ve niŋ “le ndu mala le.”—Daan. 11:​45.

A teleŋ chɔu Amakɛdɔŋndo, Chiisu a puaa nduaa chɔuwa cho hunɔɔ chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋ Setana wo tɛɛmbuu nduyɛ ma piŋi wanaa Mɛlɛkaa (Tofa pɛl 17)

17. Nɛɛ cho yɛ Maikɛl “o cho kiilaa Mɛlɛkaa bolleŋ” ndo o Daaniɛɛ 12:​1 niŋ nduyɛ, yɛɛ o tosa yɛ?

17 Nyɛ Daaniɛɛ dimi o bolle Baabuileŋ lepilɛ leŋ niŋndo chɔm mɛɛ masa bɛndoo baluaŋndo a lɛŋii cho ndu tooloo ve cho hunɔɔ tambei sɔla yɛ. Nduyɛ, le mala naa vɛlɛ le sinaa mɛɛ naŋ cho hunɔɔ pioŋɔɔ sɔla yɛ. (Nuawɔ Daaniɛɛ 12:​1.) A yɛɛ okɔɔ bolle Baabuileŋ le cho yɛ suɛi? Masa naa Chiisu Kiliti, nɔ vɛlɛ diolaŋ ni aa Maikɛl. O cho niŋ wanaa Mɛlɛkaa “mandaa” chɔŋ a teleŋ o simnuŋ masaa o choo choo niŋ o wɔsi 1914 niŋndo. Nduyɛ o chilaŋ niŋ bɛɛ, o cho wanaa Mɛlɛkaa ‘manda’ mbo tɛɛmbuu yaamɔɔwaa nduaa kpou a teleŋ chɔu Amakɛdɔŋndo. Chɔu mɛɛlaa koŋ Daaniɛɛ veelu ni aa “dɛnɛ palaa” bɛndu yɔŋnuŋndɔ kani bɛɛ le wo. Nyɛ nɔ le yɔŋnɔŋndo tuupa mi chɔuwo hoo del lo huului Chɔŋ nde veelu ni aa “nyɛ palaa bɛndoo.”—Sɔɔŋ. 6:​2; 7:​14.

BAA DIOLA NUMNDAŊ LA WA NIŊ PA O “YAU DIOLA WANAA MƐLƐKAA” NIŊ?

18. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ buulaŋ a sɔɔŋ nɔ le hunɔɔ yɔŋnɔŋndo woŋ okɔɔ le?

18 Ŋ nɔ miŋ kandu pɔɔ buulaŋndo a sɔɔŋ nɔ muŋ le hunɔɔ yɔŋnɔŋndo woŋ okɔɔ le. Kanifuule, Daaniɛɛ nda Chɔŋ dimi maa wanaa cho hɛnaŋ Chɛhowa a Chiisu wo tosaa wa cho pioŋɔɔ sɔla a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo. Mi Daaniɛɛ dimi maa “wanaa diola ndalaŋ la cho la poonyiaa o yau . . . Mɛlɛkaa” niŋ nda cho pioŋɔɔ sɔla ni. (Daan. 12:​1) Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le mi diola naalaŋ la wa o yau koŋ niŋ? Ŋ nɔ miŋ chɔm maa ŋ nɔ tiindaŋndo o Saa Mɛlɛkaa niŋ, Chiisu. (Chɔŋ 1:​29) Ŋ nɔ miŋ yɔŋguŋ o Mɛlɛka lo nduyɛ miŋ sɔla yiŋɔɔ. (1 Pitɛ 3:​21) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ toolu Masale Mɛlɛkaleŋ. Ŋ tosa hei te ŋ mala pɛ waŋnda ma pɛɛku a Chɛhowa okɔɔ.

19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa suŋ suŋ nduyɛ le yɛɛ?

19 Teleŋndo cho hoo ni le miŋ dɔu tiindaŋ naa o Chɛhowa niŋ a kɔɔna ndɔɔ mbo hiou maa paandu. Suŋ suŋ naŋ nɔ ni miŋ toolu Masale Mɛlɛkaleŋ. Te ŋ tosa lende pɛ, ŋ cho pioŋɔɔ sɔla a teleŋ Masale Mɛlɛkaleŋ le cho hunɔɔ masa bɛndoo baluaŋndo a masa bɛndoo batouwo tɛɛmbuu wo.

CHONDII 149 Chondii Batiuwaa

^ pɛl. 5 Nɛɛ cho yɛ hau ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ nduyɛ, vɛɛ o cho yɛ hunɔɔ piɔmndo sɔla? Mulila naŋ cho sɔla le nyunalaŋ ndaŋndo cho tiindaŋ naa kindi. La cho naa vɛlɛ mala miŋ bɛɛndiaŋ le simulta cho naa komal o chilaŋ niŋndaŋ.

^ pɛl. 12 Le chɔɔloo sinaa a nyɛ Daaniɛɛ 2:​36-45 a Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 13:​1, 2 dimi wo okɔɔ, tofa Bandu Mɛŋgɛlaa Kooŋndo 15, 2012, peele 7-19.

^ pɛl. 15 Le chɔɔloo sinaa, tofa Bandu Mɛŋgɛlaa Bukuloo 1, 2015, peele 29-30.