Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 20

Ino “Mwaami Wakumatwa” Ngani Pacecino Ciindi?

Ino “Mwaami Wakumatwa” Ngani Pacecino Ciindi?

“Alaakushika kumamanino akwe, alimwi taakuwo eshi akamucaafwe.”​—DANYE. 11:45, NWT.

LWIIMBO 95 Mumuni Utooya Bumunikilaako

NSHESHI TWIIYE *

1-2. Ino mutwi uyu utootucafwa kushiba nshi?

MUNSHIKU shino kuli shiinji shitootondesha kwaamba ayi ncakwiila tuli kumamanino anshiku shakweelaako sha bweende bwashintu ubu. Conoonobo, Yehova a Yesu Klistu balaakunyonyoola mfulumeende shoonse shipikisha Bwaami bwakwe Lesa. Kushikila ciindi ico cikashiike, mwaami wakumatwa alimwi amwaami wakumalenge balaakutolelela kulwana alimwi akulwana bantu bakwe Lesa.

2 Mumutwi uyu, tutobandika bushinshimi mbotucana pa Danyelo 11:40–12:1. Mutwi uyu utootucafwa kushiba mwaami wakumatwa pacecino ciindi, aceenga catucafwa kutolelela kutaloonda akushoma ayi Yehova alaakutupulusha kumapensho atoosa kunembo.

MWAAMI MUPYA WAKUMATWA

3-4. Ino mwaami wakumatwa ngani pacecino ciindi? Amusansulule.

3 Buleelo bwa Soviet Union ndyebwakawa mu 1991, bantu bakwe Lesa mumisena iinji bakabako muluumuno kwakaciindi kaniini. Danyelo wakasansulula luumuno ulu amaswi akwaamba ayi “balaakucafwikwa paniini.” (Danye. 11:34) Aboobo ici cakapa kwaamba ayi babe alwaanguluko lwa kushimikila makani abotu, alimwi bantu baanji mushishi shakalinga kweendeleshekwa a Soviet Union kale kale, bakaba beshikushimikila. Lyalo mukuya kwaciindi mfulumeende ya Russia ashishi shisebensela pomwi anjiyo, shakesa mukuba mwaami wakumatwa. Bweenka mbuli mbotwakeeya mumutwi wakutaanguna, kwaamba ayi buleelo bube mwaami wakumatwa na mwaami wakumalenge, bulyeelete kucita shintu shotatwe: (1) kupensha bantu bakwe Lesa, (2) kunoocita shitondesha ayi bulipatite Yehova abantu bakwe, alimwi (3) baami bobilo aba balyeelete kuba balwani.

4 Amuleke tubandike shitotondesha ayi mfulumeende ya Russia ashishi shimwi shitoosebensaayo, ngo mwaami wakumatwa pacecino ciindi. (1) Balalwana bantu bakwe Lesa kwiinda mukukasha ncito yakushimikila alimwi akupensha bamakwesu abenankashi baanji bekala mushishi sheendeleshekwa amfulumeende ishi. (2) Kucita boobo kulatondesha patuba kwaamba ayi balipatite Yehova abantu bakwe. (3) Mfulumeende ishi shitolwana amwaami wakumalenge, nkokwaamba ayi buleelo bwa Anglo-America. Amuleke tubandike shacita mfulumeende ya Russia ashishi shisebensela pomwi anjiyo, isho shitondesha kwaamba ayi ngo mwaami wakumatwa.

MWAAMI WAKUMATWA AMWAAMI WAKUMALENGE BATOLELELA KUSHINDIKANA

5. Ino lilembo lyakwe Danyelo 11:40-43, lilaamba pa nshi?

5 Amubelenge Danyelo 11:40-43. Bushinshimi ubu bulaamba pashintu shatolelela kucitika kuswa munshiku shakweelaako. Alimwi buleelikaawo akwaamba pabulwani buli pakati ka mwaami wakumatwa amwaami wakumalenge. Mushinshimi Danyelo wakaamba ayi, munshiku shamamanino, mwaami wakumatwa alimwi amwaami wakumalenge ‘balaakushindikana.’​—Danye. 11:40.

6. Ino nshiinshi shitootondesha ayi baami bobilo batolelela kushindikana?

6 Mwaami wakumatwa alimwi amwaami wakumalenge batolelela kulwana mukwiinga womwi awomwi alisuni kutondesha ayi ngoocite nkusu kwiinda mubye. Kucakubonenaako, amubone shakacitika Inkondo Yapacishi Coonse Yabili ndyeyakamana, buleelo bwa Soviet Union ashishi shakalinga kusebensela pomwi ambubo shakalinga kweendelesha shishi shiinji ku Europe. Aboobo mwaami wakumalenge wakapangana ashishi shimwi ayi babike pomwi bashilumamba, akupanga libunga lyakalinga kwiitwa ayi North Atlantic Treaty Organization (NATO) kwaamba ayi bakome mwaami wakumatwa. Baami bobilo aba batolelela kusowa maali aanji kwaamba ayi bayumye makoto abo abashilumamba. Mwaami wakumatwa wakalinga kulwana mwaami wakumalenge kwiinda mukuyunga shishi shimwi shamu Africa, Asia alimwi Latin America isho shitanyumfwani a mwaami uyu. Mumyaaka yaconoono, mfulumeende ya Russia ashishi shisebensela pomwi anjiyo batondesha mbobacite nkusu nsengwe yoonse. Alimwi cimwi ciindi baami bobilo aba balalwana kwiinda mukusebensesha makompyuta na intaneti. Balapana milandu yakupanga mapulogilamu apakompyuta eenga anyonyoola buleelo bwa bamwi, alimwi akupa kwaamba ayi mfulumeende yabo iboolele panshi mumakani amaali. Alimwi bweenka mbuli bushinshimi bwakaamba Danyelo, mwaami wakumatwa watolelela kulwana bantu bakwe Lesa.​—Danye. 11:41.

MWAAMI WAKUMATWA WANJILA “MUMUSENA UBOTU ABUUMBI”

7. Ino “cishi Cibotu Abuumbi” cilemikaninaako nshi?

7 Danyelo 11:41 ilaamba ayi mwaami wakumatwa alaakunjila “mucishi Cibotu Abuumbi.” Ino cishi ici cilemikaninaako nshi? Muciindi cakale kale, bene Isilaeli bakalinga kukala “mucishi Cibotu Abuumbi.” (Ese. 20:6) Ano cinene cakapa kwaamba ayi musena uyu ube ubotu kwiindaawo nceebo cakwaamba ayi ngowakalinga musena bantu nkobakalinga kupaila Yehova. Kuswabo pabushiku bwa Pentekositi yamu 33 C.E., “cishi” ici teshi musena womwi, mukwiinga bantu bakwe Yehova balacanika nsengwe yoonse. Aboobo, “cishi Cibotu Abuumbi” munshiku shino ndibunga lyakwe Yehova lili anga ncishi basebenshi bakwe mobacikonsha kucita ncito shipusenepusene mbuli kubungana akushimikila.

8. Ino mwaami wakumatwa weenjila buyani “mucishi Cibotu Abuumbi”?

8 Munshiku shino shakweelaako, mwaami wakumatwa wabooshawo mankanda aanji kunjila mu “cishi Cibotu Abuumbi.” Kucakubonenaako, buleelo bwa Nazi Germany ndyebwakalinga mwaami wakumatwa, bunene bunene ciindi ca nkondo yapacishi coonse yabili, mwaami wakumatwa wakenjila “mucishi Cibotu Abuumbi” kwiinda mukupensha akucaya bantu bakwe Lesa. Inkondo Yapacishi Coonse Yabili ndyeyakamana, buleelo bwa Soviet Union mbobwakaba mwaami wakumatwa, alimwi paciindi ici mwaami uyu wakenjila “mucishi Cibotu Abuumbi” kwiinda mukutandila bantu bakwe Lesa mushishi shimwi.

9. Ino mfulumeende ya Russia ashishi shisebensela pomwi anjiyo shenjila buyani “mucishi Cibotu Abuumbi” mu myaaka yaconoono?

9 Mumyaaka yaconoono, mfulumeende ya Russia ashishi shisebensela pomwi anjiyo abalo benjila “mucishi Cibotu Abuumbi.” Munshila nshi? Mu 2017, mfulumeende ya Russia yakakasha ncito ya Bakamboni Bakwe Yehova akubika mujeele bamakwesu abenankashi bamwi. Yakeelikaawo akukasha mabuku esu alimwi a Baibo ya New World Translation, kutunyaya maofesi esu amusampi ku Russia, Maanda a Bwaami alimwi Amisena Motucitila Kubungana Kunene. Aboobo mu 2018 Likoto Litanjilila lyakaamba ayi mfulumeende ya Russia ashishi shisebensela pomwi anjiyo ngo mwaami wakumatwa pacecino ciindi. Nacibi boobo, bantu bakwe Lesa teshi bakapikisheewo na kulwana mfulumeende ili yoonse nabi kwaamba ayi itoobapensha. Sombi balakonkela Baibo nshoyaamba ayi banoopaililaako “baami bali mubweendeleshi,” bunene bunene beendeleshi abo ndyebatosala pamakani akuma kupaila.​—1 Timo. 2:1, 2.

SA MWAAMI WAKUMATWA ALAAKUNYONYOOLA MWAAMI WAKUMALENGE?

10. Sa mwaami wakumatwa alaakunyonyoola mwaami wakumalenge? Amusansulule.

10 Bushinshimi buli pa Danyelo 11:40-45 bulaamba bunene pamwaami wakumatwa. Ano sa ici cilaamba ayi mwaami wakumatwa alaakunyonyoola mwaami wakumalenge? Sobwe. Mwaami wakumalenge “alaakuba muumi” ciindi Yehova a Yesu ndyeshi bakanyonyoole mfulumeende sha bantu shoonse munkondo ya Amagedoni. (Ciyu. 19:20) Ino nciinshi nceenga twaambila boobo? Amuleke tubandike bushinshimi mbotucana mulibuku lyakwe Danyelo alya Ciyubululo.

Inkondo ya Amagedoni na ikatalike, Bwaami Bwakwe Lesa ubo bukoshanishikwa ku libwe, bulaakunyonyoola cibumbwabumbwa cinene ico cimikaninaako mfulumeende sha bantu (Amubone palagilafu 11)

11. Ino bushinshimi mbotucana pa Danyelo 2:43-45 bulasansulula nshi? (Amubone cikope cili papeeji yakutaanguna.)

11 Amubelenge Danyelo 2:43-45. Bushinshimi bwakwe Danyelo bulaamba pa mfulumeende sha bantu sheendelesha mushishi mobatoopensha bantu bakwe Lesa. Mfulumeende ishi nshoshimikaninako mbasu shipusenepusene sha cibumbwabumbwa cakapangwa anshimbi. Alimwi mfulumeende yakweelaako ileemikaninwaako ashimpanta sha cibumbwabumbwa ici shakapangwa anshimbi isenkene abulongo. Mfulumeende iyi mbuleelo bwa Anglo-America. Bushinshimi ubu bulatondesha ayi buleelo bwa Anglo-America bulaakunoociliiko Bwaami bwakwe Lesa ndyeshi bukanyonyoole mfulumeende sha bantu.

12. Ino mutwi wa namba 7 wamunyama uleemikaninako nshi, alimwi ino nceebonshi kushiba makani aya kulayandika?

12 Mutumwi Joni alakwe wakaambawo pa mfulumeende sheendelesha mushishi mobapensha bantu bakwe Yehova. Mu bushinshimi ubu, Joni wakakoshanisha mfulumeende ishi kumunyama wakalinga kucite mitwi 7. Mutwi wa namba 7 uleemikaninako buleelo bucite nkusu abuumbi bwa Anglo-America. Kushiba makani aya kulayandika abuumbi mukwiinga mutwi wa namba 7 ngomutwi wakweelaako. Alimwi uyu ngomutwi na mfulumeende yeshi ikatolelele kweendelesha kushikila ciindi Klistu abashilumamba bakwe bakwiculu bakese mukwinyonyoola pantu pomwi amunyama. *​—Ciyu. 13:1, 2; 17:13, 14.

INO MWAAMI WAKUMATWA ALAAKUCITA NSHI CONOONO?

13-14. Ino “Gogi wakucishi ca Magogi” ngani, alimwi ino nciinshi ceshi cikape kwaamba ayi alwane bantu bakwe Lesa?

13 Bushinshimi bwakwe Esekelo bwakaambawo mpashi sheshi shikacitike kunembo, mwaami wakumatwa alimwi amwaami wakumalenge kabatana kunyonyoolwa. Citoboneka anga bushinshimi mbotucana palilembo lya Esekelo 38:10-23; Danyelo 2:43-45; 11:44–12:1; alimwi a Ciyubululo 16:13-16, 21 butokwaamba pashintu shomwi. Na ncakwiila butokwaamba pashintu shomwi, tutoobona ayi shitokonkelaawo nsheshi shikacitike.

14 Pesule lyakutalika kwa mapensho anene, “bamaami boonse bamucishi capanshi” balakucatana pomwi akupanga likoto lyomwi. (Ciyu. 16:13, 14; 19:19) Baibo ileeta kucatana pomwi uku ayi “Gogi wakucishi ca Magogi.” (Ese. 38:2) Likoto ili lilaakulwana bantu bakwe Lesa boonse akweelesha kubanyonyoola cakumaninina. Ino nciinshi ceshi cikape kwaamba ayi bakalwaanwe? Kwaamba pasheshi shikacitike paciindi ici, mutumwi Joni wakaamba ayi kulaakuba mfula ya mabwe inene yeshi ikaloke balwani bakwe Lesa. Mpashi imfula ya mabwe yacikoshanyo iyi ilaakuba makani ayumu aboomboloshi basebenshi bakwe Yehova ngeshi bakanooshimikila. Mpashi makani eenka aya ngeshi akape kwaamba ayi Gogi wakucishi ca Magogi, akalale abuumbi akusuna kunyonyoola bantu bakwe Lesa cakumaninina.​—Ciyu. 16:21.

15-16. (a) Ino bushinshimi mbotucana pa Danyelo 11:44, 45 bulyeelete bulasansulula cakucitika cili? (b) Ino nciinshi ceshi cikacitike ku mwaami wakumatwa pomwi ashishi sheshi shikacatane pomwi akupanga likoto lya Gogi wakucishi ca Magogi?

15 Mpashi makani ayumu aboomboloshi akulwanwa kwa bantu bakwe Lesa ngomakani atokwaambwa pa Danyelo 11:44, 45. (Amubelenge, NWT.) Palilembo ili Danyelo wakaamba ayi “kulaakuba makani kuswa kwicwe akuswa kumatwa” eshi akasukamike mwaami wakumatwa, alimwi alaakuya “abukali abuumbi.” Mwaami wakumatwa alisuni “kunyonyoola baanji.” Citooboneka anga “baanji” batokwaambwa mubushinshimi ubu mbantu bakwe Yehova. * Mpashi Danyelo wakalinga kwaamba kucatana pomwi kwa shishi kwaamba ayi shilwane bantu bakwe Lesa.

16 Lesa Shinkusu shoonse alaakukalala abuumbi mwaami wakumatwa alimwi amfulumeende shimwi ndyeshi bakeemikane ayi balwane bantu bakwe Lesa, aboobo Amagedoni ilaakutalika. (Ciyu. 16:14, 16) Paciindi ici, mwaami wakumatwa pomwi ashishi sheshi shikacatene pomwi akupanga likoto lya Gogi wakucishi ca Magogi, alaakunyonyoolwa, “kwakubula nabi womwi wakumucafwa”.​—Danye. 11:45.

Yesu Klistu abashilumamba bakwe bakwiculu balaakunyonyoola cishi cibiibi cakwe Satana akupulusha bantu bakwe Lesa munkondo ya Amagedoni (Amubone palagilafu 17)

17. Ino Mikaeli “munjelo munene” wakaambwa pa Danyelo 12:1 ngani, alimwi ino alacita nshi?

17 Vesi yakutaanguna mucapita 12 mulibuku lyakwe Danyelo ilasansulula mwaami wakumatwa amfulumeende shimwi mbweshi shikanyonyoolwe alimwi ambweshi tukapulushikwe. (Amubelenge Danyelo 12:1.) Ino vesi iyi ilasansulula nshi? Mikaeli ndyeliina limwi lya Mwaami wesu utokweendelesha, Klistu Yesu. ‘Aleemikaninako’ bantu bakwe Lesa kuswabo mu 1914 ndyakaba Mwaami wa Bwaami bwakwe Lesa kwiculu. Conoonobo, alaakunyonyoola balwani bakwe munkondo ya Amagedoni. Inkondo iyi ilaakuba cakucitika cakweelaako Danyelo ncaakasansulula ayi “ciindi camapensho citana kubonekawo kale.” Mu bushinshimi bwakaamba Joni mulibuku lya Ciyubululo, ciindi camapensho eshi akacitike Amagedoni ndyeshi ikabe pafwiifwi cileetwa ayi “mapensho anene.”​—Ciyu. 6:2; 7:14.

SA LIINA LYANU “LILAAKUCANIKA MULIBUKU”?

18. Ino nceebonshi tatweelete kuloonda sheshi shikacitike kunembo?

18 Tatweelete kuloonda sheshi shikacitike kunembo mukwiinga bushinshimi bwakaamba Danyelo abwakaamba Joni bulatondesha patuba kwaamba ayi Yehova a Yesu balaakupulusha basebenshi babo kumapensho anene atoosa. Danyelo wakaamba ayi abo boonse beshi bakacanike ‘meenaabo kalembetwe mulibuku’ balaakupuluka. (Danye. 12:1) Ino inga twacita buyani kwaamba ayi meena esu alembwe mulibuku? Tulyeelete kutondesha ayi tulashoma muli Yesu, Mwanaambelele wakwe Lesa. (Joni 1:29) Tulyeelete kulyaaba kuli Yehova akubombekwa. (1 Pita 3:21) Alimwi tulyeelete kutondesha ayi tuli kulubasu lwa Bwaami bwakwe Lesa kwiinda mukucafwa bamwi kwiiya pali nguwe.

19. Ino nshiinshi nshotweelete kucita pacecino ciindi, alimwi ino nceebonshi?

19 Cino nceciindi ncotweelete kuyumya lushomo lwesu muli Yehova alibunga lyakwe lya basebenshi bashomeka. Cino nceciindi ncotweelete kutondesha ayi tuli kulubasu lwa Bwaami bwakwe Lesa. Kucita boobo kulaakupa kwaamba ayi tukapuluke, Bwaami bwakwe Lesa ndyeshi bukanyonyoole mwaami wakumatwa alimwi amwaami wakumalenge.

LWIIMBO 149 Lwiimbo Lwakukoma

^ par. 5 Ino “mwaami wakumatwa” ngani pacecino ciindi, alimwi ino alaakunyonyoolwa buyani? Kushiba shikumbulo kumiipusho iyi inga kwayumya lushomo lwesu akutucafwa kuba balibambite kusheesho sheshi shikacitike conoono ciindi camapensho anene.

^ par. 12 Na mulisuni kushiba makani aanji pa Danyelo 2:36-45 alimwi a Ciyubululo 13:1, 2, amubone Njashi Yamulindilishi ya June 15, 2012, mape. 7-19 yamu Chitonga na Cibemba.

^ par. 15 Kwaamba ayi mucane makani aamwi, amubone Njashi Yamulindilishi ya May 15, 2015, pe. 29. Yamu Chitonga na Cibemba