1, 2. ¿Tlake tikixtomasej ipan ni tlamachtili?

TIKITAJ miak tlamantli tlen kinextia tiitstokej ipan itlamia ni tonali. Jehová uan Jesucristo nechka kintsontlamiltisej katli amo kinekij kiitasej iTlanauatijkayo. Uan nopa tlanauatijketl tlen norte uan tlanauatijketl tlen sur nojua moteuijtosej uan kintlaijiyouiltijtosej toTeotsij itekipanojkauaj.

² Ipan ni tlamachtili tikixtomasej nopa tlajtolpanextili tlen ijkuilijtok ipan Daniel 11:40–12:1. Tikitasej ajkia eli nopa tlanauatijketl tlen norte ipan ni xiuitl uan kenke amo moneki timajmauisej kema tikixnamikisej nochi tlaouijkayotl.

3, 4. ¿Ajkia mochijtok nopa tlanauatijketl tlen norte, uan kenke tikijtouaj nopa?

³ Kema nopa Unión Soviética tlanki ipan 1991, toTeotsij itekipanojkauaj katli itstoyaj nopaya kinpaleuijkej “se kentsi”, pampa ipan se keski xiuitl ayokmo kintlatsakuiltijkej (Dan. 11:34). Yeka, uelkej tlajtolmoyauaj, uan san ipan se keski xiuitl tlauel momiakilijkej tlajtolmoyauanij ipan nopa altepemej kampa achtouia tlanauatiyaya Unión Soviética. Uan kej panotiajki tonali, Rusia uan katli kipaleuiaj mochijkej nopa tlanauatijketl tlen norte. Kej tikitakej ipan tlamachtili 19, se altepetl eli tlanauatijketl tlen norte uan tlanauatijketl tlen sur kema kichiua ni eyi tlamantli: 1) kintlaijiyouiltia toTeotsij itekipanojkauaj; 2) ika tlen kichiua kinextia kinkualankaita toTeotsij uan itekipanojkauaj, uan 3) nopa omej tlanauatianij moteuiaj.

 ⁴ ¿Kenke tikijtouaj Rusia uan katli kipaleuiaj elij nopa tlanauatijketl tlen norte ipan ni tonali? 1) Pampa ayokmo kinkauaj toTeotsij itekipanojkauaj ma tlajtolmoyauakaj uan kintlatsakuiltiaj miakej toikniuaj katli itstokej kampa tlanauatia. 2) Tlen kichijtok kinextia kinkualankaita toTeotsij uan itekipanojkauaj. Uan 3) pampa moteuijtok ika tlanauatijketl tlen sur, Gran Bretaña uan Estados Unidos, katli inintlanauatijkayo tlauel pankistok ipan nochi Tlaltipaktli. Ma tikitakaj kenijkatsa Rusia uan katli kipaleuiaj kinextijtokej elij nopa tlanauatijketl tlen norte.

5. ¿Tlake tonali panoskia tlen kiijtoua Daniel 11:40-43, uan tlake pano ipan nopa tonali?

⁵ (Xijpoua Daniel 11:40-43). Ni tlajtolpanextili technextilia tlen panotok ipan itlamia tonali. Ipan ni versículos kinextia kenijkatsa moteuijtokej nopa tlanauatijketl tlen norte uan tlanauatijketl tlen sur. Daniel kiijtok: “Kema asis itlamia tonali, nopa tlanauatijketl ika sur kinekis kiteuis [...] nopa tlanauatijketl tlen norte” (Dan. 11:40).

6. ¿Kenijkatsa tijmatij nopa omej tlanauatianij nojua moteuijtokej?

⁶ Nopa tlanauatijketl tlen norte uan tlanauatijketl tlen sur nojua moteuijtokej pampa kinekij inijuantij tlayakanasej ipan nochi Tlaltipaktli. Ma timoiljuikaj kema onkak nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl, Unión Soviética uan katli kipaleuiyayaj tlanauatijkej ipan miak altepemej tlen Europa. Yeka, nopa tlanauatijketl tlen sur monejki mopaleuis ika sekinok altepemej, uan kiixmatij kej OTAN. Nopa omej tlanauatianij kinekij motlanisej uan yeka nojua kimiakiliaj tlen ika tlateuisej. Uan nojkia kejuak moteuiaj pampa mokalakiaj kema sekinok kipiaj tlauilankayotl o kema tlaijixnamikij, kej altepemej tlen África, Asia uan América Latina. Uan nojkia kejuak moteuiaj ipan Internet. Nopa omej tlanauatianij mokajkauiliaj kenijkatsa kitlalijtokej ipan Internet se keski tlamantli tlen kichiua amo ma kitlanikaj tomij o amo ma tlatlanikaj ipan política. Uan kej kiijtok tlajtolpanextijketl Daniel, nopa tlanauatijketl tlen norte nojua kintlaijiyouiltia toTeotsij itekipanojkauaj (Dan. 11:41).

7. ¿Tlake eli “nopa Tlali Yejyektsi”?

⁷ Daniel 11:41 kiijtoua nopa tlanauatijketl tlen norte moaxkatiskia “nopa Tlali Yejyektsi”. ¿Tlake eli nopa tlali? Uejkajkia, Israel kiiljuiyayaj kej “nopa tlali tlen más yejyektsi uan más kuali” (Ezeq. 20:6). Tlauel eliyaya yejyektsi pampa nopaya kiueyichiuayayaj Jehová. Uan ipan Pentecostés, xiuitl 33, mopatlak uan yeka amo kana uelis tijpantisej nopa “Tlali”. Amo tijpantiaj pampa nama katli kiueyichiuaj Jehová itstokej ipan nochi Tlaltipaktli. Nama, “nopa Tlali Yejyektsi” kiijtosneki nochi tlen Jehová itekipanojkauaj kichiuaj, kej kema kiueyichiuaj ipan tlanechikoli uan kema tlajtolmoyauaj.

8. ¿Kenijkatsa nopa tlanauatijketl tlen norte miakpa kalaktok ipan “nopa Tlali Yejyektsi”?

⁸ Ipan itlamia tonali, tlanauatijketl tlen norte miakpa kalaktok ipan “nopa Tlali Yejyektsi”. Kema Alemania nazi eliyaya nopa tlanauatijketl tlen norte, kalajki ipan “nopa Tlali Yejyektsi” kema kintlatsakuiltik uan kinmiktik miakej toTeotsij itekipanojkauaj.  Uan tlauel kiampa kichijki ipan nopa Ompa Ueyi Tlauilankayotl. Uan teipa, kema tlanki nopa tlauilankayotl, Unión Soviética mokuepki nopa tlanauatijketl tlen norte uan nojkia kalajki ipan nopa tlali kema kintlatsakuiltik Jehová itekipanojkauaj uan kema kintitlanki uejka ipan seyok altepetl.

9. Ipan xiuitl tlen panotok, ¿kenijkatsa Rusia uan katli kipaleuiaj kalaktokej ipan “nopa Tlali Yejyektsi”?

⁹ Ipan xiuitl tlen panotok, Rusia uan katli kipaleuiaj nojkia kalaktokej ipan “nopa Tlali Yejyektsi”. ¿Kenijkatsa kichijtokej? Ipan 2017, nopa tlanauatijketl tlen norte ayokmo kinkajki toTeotsij itekipanojkauaj ma tlajtolmoyauakaj uan kintsajki se keskij toikniuaj. Uan ayokmo kinkauilik ma kipiakaj pilamochtsitsij yon nopa Biblia Traducción del Nuevo Mundo. Nojkia moaxkatik kali Betel tlen Rusia, Kali kampa timosentiliaj uan Kali kampa mochiua uejueyi tlanechikolistli. Pampa pano nochi ni, ipan 2018, toikniuaj Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj kikuamachilijkej Rusia uan katli kipaleuiaj elij nopa tlanauatijketl tlen norte. Maske nopa tekichiuanij tlauel techtlatsakuiltiaj, toTeotsij itekipanojkauaj amo tikinijixnamikij yon tijnekij tijtekipatlasej yon se tlanauatijketl. Kej kiijtoua Biblia, tijchiuaj kampeka timomaijtosej “[ininpampa] nochi tlen kiuikaj tekiuejkayotl”. Uan tlauel tijchiuaj ni kema tlanauatianij kiitaj tlaj techkauasej titlaueyichiuasej o amo (1 Tim. 2:1, 2).

10. ¿Tlake tlamantli kinextia tlanauatijketl tlen norte amo kitlanis tlanauatijketl tlen sur?

¹⁰ Nopa tlajtolpanextili tlen Daniel 11:40-45 mosentlalia san ipan tlanauatijketl tlen norte. ¿Kiijtosneki uajka kitlanisej nopa tlanauatijketl tlen sur? Amo, tlanauatijketl tlen sur nojua itstos kema Jehová uan Jesús kintsontlamiltisej tlanauatianij ipan Armagedón (Apoc. 19:20). ¿Kenke tikijtouaj ni? Ma tikitakaj tlen kiijtoua tlajtolpanextili tlen Daniel uan Apocalipsis.

11. ¿Tlake kiixnextia tlen kiijtoua Daniel 2:43-45? (Xikita tlaixkopinkayotl ipan ipantsajka).

¹¹ (Xijpoua Daniel 2:43-45). Tlajtolpanextijketl Daniel kamanaltik tlen se ueyi teteyotl tlachijchiuali ika miak tlamantli. Sejse tlen nopa tlamantli kiixnextia se tlanauatijketl katli kintlaijiyouiltijtok toTeotsij itekipanojkauaj. Iikxiuaj tlachijchiuali ika tepostli uan maneltik ika sokitl kiixnextia mokaua san setsi tlanauatijkayotl katli tlauel pankisa: Gran Bretaña uan Estados Unidos. Nopa tlajtolpanextili kinextia ni ueyi tlanauatijkayotl nojua tekichijtos kema toTeotsij iTlanauatijkayo peuas kintsontlamiltis nochi tlanauatianij.

12. ¿Tlake kinixnextia nopa chikompa itsonteko tlen nopa “fiero tlapiali”, uan kenke tlauel moneki tijmatisej?

¹² Apóstol Juan nojkia kiijtok kenijkatsa se keskij uejueyij tlanauatianij mopajpatlatiaskiaj, uan ni tlanauatianij nojkia kintlaijiyouiltijtokej toTeotsij itekipanojkauaj. Juan kiixnextik ika “se fiero tlapiali” tlen kipia chikome itsonteko. Nopa chikompa itsonteko nopa tlapiali kinixnextia Gran Bretaña uan Estados Unidos. Tlauel moneki tijmatisej ni tlamantli pampa nopa “fiero tlapiali” ayokmo kipia seyok itsonteko. Nopa chikompa itsonteko nojua tekichijtos kema Cristo uan iiluikaejkauaj kitsontlamiltisej iuaya nochi nopa “fiero tlapiali” (Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14). *

13, 14. ¿Ajkia eli Gog tlen “tlali Magog”, uan kenke kinekis kinteuis toTeotsij itekipanojkauaj?

¹³ Se tlajtolpanextili tlen ijkuilijtok ipan amochtli Ezequiel techpaleuia tijkuamachilisej tlake uelis panos kema nechka kintsontlamiltisej nopa tlanauatijketl tlen norte uan tlanauatijketl tlen sur. Nopa tlajtolpanextili tlen Ezequiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44-12:1 uan Apocalipsis 16:13-16, 21 kamanaltij tlen sanse tonali uan sanse tlamantli tlen panos. Tlaj kena kiampa panos, uelis timotemachisej panos ni tlamantli.

¹⁴ Kema ya pejtos nopa ueyi tlaijiyouilistli, “nochi tlanauatianij ipan Tlaltipaktli” kinekisej mopaleuisej uan mosansejkotilisej (Apoc. 16:13, 14; 19:19). Kema mosansejkotilisej, Biblia kiijtoua motokaxtisej Gog tlen “tlali Magog” (Ezeq. 38:2). Nochi nopa altepemej kinteuisej toTeotsij itekipanojkauaj uan kinekisej kintsontlamiltisej. ¿Tlake panos pampa kiampa kichiuasej? Ipan nopa tonali, Juan kiitak uetsiyaya uejueyi tesiuitl ininpani toTeotsij ikualankaitakauaj. Uelis nopa uejueyi tesiuitl kiixnextia tlen Jehová itekipanojkauaj kimoyauasej uan kinmatiltisej maseualmej kenijkatsa kintsontlamiltisej. Uelis yeka Gog tlen tlali Magog kinekis kintsontlamiltis toTeotsij itekipanojkauaj (Apoc. 16:21).

15, 16. 1) ¿Tlake uelis kinextia panos tlen kiijtoua Daniel 11:44, 45? 2) ¿Tlake kinpanos tlanauatijketl tlen norte uan sekinok tlen nojkia elisej tlen Gog tlen “tlali Magog”?

¹⁵ Uelis kema kinmatiltisej kenijkatsa kintsontlamiltisej toTeotsij ikualankaitakauaj uan kema inijuantij kinekisej techteuisej eli sanse ika tlen kiijtoua Daniel 11:44, 45 (xijpoua). Daniel kiijtoua tlanauatijketl tlen norte peuas mokuesos “kema kikakis tlajtoli tlen ualas tlen tlaltinij kampa kisa Tonati uan kampa norte. Uajka yajaya kisas nelia kualantok uan tlauel tlaxolejtias uan temiktijtias”. Uelis katli ‘kinmiktijtias’ elisej toTeotsij itekipanojkauaj. * Uan uelis tlen kiijtok Daniel kinextia tlen panos kema  nechka tlamis kintlatsakuiltisej toTeotsij itekipanojkauaj.

¹⁶ Kema nopa tlanauatijketl tlen norte uan sekinok tlanauatianij techteuisej, toTeotsij katli kipia nochi Chikaualistli, tlauel kualanis uan peuas Armagedón (Apoc. 16:14, 16). Kema panos nopa, tlanauatijketl tlen norte “asis ihora para mikis uan axaki itstos para kipaleuis” (Dan. 11:45). Nojkia kiampa kinpanos sekinok altepemej katli elisej Gog tlen tlali Magog.

17. ¿Ajkia kitokaxtiaj Miguel, “nopa ueyi iluikaejketl” tlen nesi ipan Daniel 12:1, uan tlake kichijtok?

¹⁷ Ipan seyok versículo tlen nopa tlajtolpanextili, Daniel kiijtoua kenijkatsa kintsontlamiltisej tlanauatijketl tlen norte uan katli kipaleuiaj, uan kenijkatsa Jehová techmanauis (xijpoua Daniel 12:1). ¿Tlake kiijtosneki tlen kiijtoua ni versículo? ToTlanauatijka Jesús nojkia kitokaxtiaj Miguel. Ipan 1914, kema pejki tekichiua ipan toTeotsij iTlanauatijkayo ne iluikak, pejki kinpaleuia toTeotsij itekipanojkauaj. Nechka “motlananas” uan kintsontlamiltis ikualankaitakauaj ipan Armagedón. Ika ni tlauilankayotl tlamis nopa tonali tlen Daniel kitokaxtik “tlaijiyouilistli tlen más ueyi”. Uan ipan tlajtolpanextili tlen Juan kiijkuilok ipan Apocalipsis, kitokaxtia “ueyi tlaijiyouilistli”, uan ika Armagedón tlamis nopa tonali (Apoc. 6:2; 7:14).

18. ¿Kenke amo moneki tijmakasisej tlen teipa panos?

¹⁸ Tlen Daniel uan Juan kiijtojkej kinextia katli kintekipanouaj Jehová uan Jesús momanauisej kema panos nopa ueyi tlaijiyouilistli. Yeka, amo moneki tijmakasisej tlen teipa panos. Daniel kiijtok inintoka katli momanauisej ijkuilijtos “ipan nopa libro” (Dan. 12:1). ¿Tlake moneki tijchiuas tlaj tijneki ma ijkuilijto motoka? Moneki tijnextis titlaneltoka ipan totlamakixtijka Jesús (Juan 1:29). Nojkia moneki timotemaktilis ika toTeotsij uan timoatsonpoliuiltis (1 Ped. 3:21). Uan tlauel moneki tijpaleuisej toTeotsij iTlanauatijkayo, yeka ma tijchiuakaj kampeka tikinpaleuisej sekinok nojkia ma kiixmatikaj Jehová.

19. ¿Tlake kinamiki tijchiuasej, uan kenke?

¹⁹ Moneki nama tijchiuasej kampeka kuali timouikasej iuaya Jehová uan timotemachisej ipan itlanechikol. Nama moneki tijpaleuisej toTeotsij iTlanauatijkayo. Tlaj kiampa tijchiuasej, timomanauisej kema toTeotsij iTlanauatijkayo kitsontlamiltis tlanauatijketl tlen norte uan nopa tlanauatijketl tlen sur.