1-2. Haʼátʼíí baa nídadíitʼįįł?

TʼÁÁ bééhózinígo nihooghááh bílátah dahashzhiizhdi danihiyéełkááł. Áádóó bichʼįʼ hoolzhishgo bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ tʼáá átʼé Jiihóvah dóó Jesus biNahatʼaʼ yikʼijįʼ danilíinii ałtso ábidoołdįįł. Díí tʼah doo áhánééhgóó náhookǫsjí índa shádiʼááhjí naatʼáanii éí ałkʼijįʼ niidlı̨́ áádóó Diyin bidineʼé ałdóʼ yikʼijįʼ nilı̨́įgo hoolzhish doo.

² Daniel 11:40–12:1 kodóó ádahodoonííł níigo yaa chʼíhoníʼánę́ę baa nídadíitʼįįł. Éí díí kʼad náhookǫsjí naatʼáanii nilínígíí bééhodoozįįł áádóó haʼátʼíí biniyé éí tʼáadoo nitsinéiiltłiʼí doo. Tsʼídá haa hodoonííł shı̨́į ndi, tʼóó Jiihóvah bá ííníidlíigo éí yisdánihidoołtéełgo átʼé.

3-4. Háí éí náhookǫsjí naatʼáanii nilı̨́? Łaʼ chʼíníʼaah.

³ Soviet Union éí 1991 yę́ędą́ą́ʼ ninítʼiʼ. Éí bikééʼdóó Diyin bidineʼé ‘áłtsʼísígo bíká aʼoowod.’ (Dan. 11:34) Ákódzaago bitsʼą́ą́dóó nahaneʼgi bá hooʼaʼ áádóó tʼáadoo hodíínaʼí tsʼídá tʼóó ahayói publishers hazlı̨́ı̨́ʼ. Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí náhookǫsjí naatʼáanii silı̨́ı̨́ʼ. Áko baa nídasíitʼįįdgo éí bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ kótʼéego náhookǫsjí índa shádiʼááhjí naatʼáanii éí tááʼ ałʼąą átʼéego bił nítʼiʼ: (1) Éí Diyin bidineʼé yikʼi dahwéeʼaah doodaiiʼ atídeiłʼı̨́, (2) Diyin bidineʼé ádayííłʼįįdgi bee bééhózingo Diyin tʼáá aaníinii Jiihóvah deijoołá, índa (3) ałkʼijįʼ nidlı̨́.

⁴ Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí díí biniinaa náhookǫsjí naatʼáanii nilı̨́ dadiiʼní: (1) Éí Diyin bidineʼé yikʼi dahwéeʼaah,  nidahalneʼ yę́ęgi bitsʼą́ą́ʼ neʼ ádeileʼ, áádóó atídeiłʼı̨́. (2) Jiihóvah dóó bidineʼé deijoołáago bee bééhózin. (3) Áádóó Anglo-American World Power shádiʼááhjí naatʼáanii ałdóʼ yił ałkʼijįʼ nidlı̨́. Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí haitʼéego náhookǫsjí naatʼáanii silı̨́įʼgi baa nídadíitʼįįł.

5. Daniel 11:​40-43 éí haaʼí nahalzhiishgo áhodoonííł níigo yaa halneʼ, áádóó éí ákogo haa hóótʼįįd?

⁵ Daniel 11:​40-43 yíníłtaʼ. Díí ádahodoonííł haʼníigo baa haneʼígíí éí nihoogháahdi hoolzhishígíí yaa halneʼ. Éí náhookǫsjí naatʼáanii índa shádiʼááhjí naatʼáanii ałkʼijįʼ nilı̨́įgo yaa halneʼ. Daniel yaa hoolneʼ yę́ęgi átʼéego náhookǫsjí naatʼáanii éí shádiʼááhjí naatʼáanii nihoogháahjįʼ yoołkáałgo ‘yaatįįh nádáah’ doo níigo chʼíiníʼą́.—Dan. 11:40.

6. Náhookǫsjí índa shádiʼááhjí naatʼáanii ayóó átʼéego ałkʼijįʼ nilı̨́įgi haʼátʼíí bee bééhózin?

⁶ Náhookǫsjí índa shádiʼááhjí naatʼáanii éí shí ayóó átʼéego nahatʼáii nideeshʼááł nízingo yiniinaa ałkʼijįʼ nidlı̨́. Éí naaki góneʼ daʼahijoogą́ą́ʼ yę́ę bikéédóó áhóótʼįįdgi baa nitsíníkees. Éí Soviet Union dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí Europe nahósʼaʼ ląʼígo kéyah dah naaznilgóó yee ádíhoosʼnííʼ. Áko shádiʼááhjí naatʼáanii éí náánáłahdę́ę́ʼ bílaʼashdlaʼii binaatʼáanii yił ahíikaigo éí náhookǫsjí naatʼáanii yikʼijįʼ nilı̨́ı̨́ ńtʼééʼ, éí NATO wolyéego yee ádaʼdéejiʼ. Náhookǫsjí naatʼáanii índa shádiʼááhjí naatʼáanii éí tsʼídá aláahdi siláo ayóó ádabóodziilii ádoolnííł nízingo yiniyé ałkʼijįʼ nílı̨́. Anaaʼ nídahadleehgóó shádiʼááhjí naatʼáanii biʼanaʼí danilínígíí éí náhookǫsjí naatʼáanii yił akééʼ naazı̨́. Tʼah ániidídóó Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí ayóó ábóodziil silı̨́ı̨́ʼ. Áádóó shádiʼááhjí naatʼáanii yił computer yee ałkʼijįʼ naalnish. Áko ahidiníłnáago ałkʼíháʼááh, éí béeso nanideehgi áádóó nahatʼáagi nihíłchxǫǫh ahidiʼní. Daniel tʼáá yaa hoolneʼ yę́ęgi átʼéego náhookǫsjí naatʼáanii éí Diyin bidineʼé tʼahdii yikʼijįʼ nilı̨́.—Dan. 11:41.

7. ‘Kéyah ayóó áhonóolnin,’ haʼátʼíí átʼé?

⁷ Daniel 11:41 áníigo náhookǫsjí naatʼáanii éí “kéyah ayóó áhonóolnin” góneʼ yah adoogááł. Díísh haʼátʼíí kéyah ááhyiłní? Ałkʼidą́ą́ʼ Ízrel bikéyahgi éí ‘kéyah agháadi ayóó áhonóolnin’ bidiʼníí ńtʼééʼ. (Ezek. 20:6) Díí kéyah éí haitʼéego kótʼéego ayóó áhonóolningo baa nitsáhákees ńtʼééʼ? Jó, ákweʼé Jiihóvah bichʼįʼ hodílzingo hazʼą́ą́ ńtʼééʼ. Áádóó Péntekast 33 C.E.dóó wóshdę́ę́ʼ Jiihóvah bidineʼé éí nahasdzáán bikááʼgóó tʼáá ałtsogóó kéédahatʼı̨́įgo biniinaa díí “kéyah” doo tʼááłáhígi bił hazʼą́ą da. Ndi, díí “kéyah ayóó áhonóolnin” bidiʼnínígíí éí dííshjı̨́įdi Jiihóvah bidineʼé binaanish ádayoolíiłii ááhyiłní. Éí Jiihóvah bichʼįʼ hodílzingi índa áłah nádleehgi áádóó ndahaneʼgóó ádaatʼéii.

8. Náhookǫsjí naatʼáanii éí ‘kéyah ayóó áhonóolnin’ góneʼ haitʼéego yah anádáahgo yaa nídiidzá?

⁸ Nihooghááh yoołkáałdi náhookǫsjí naatʼáanii éí ‘kéyah ayóó áhonóolnin’ góneʼ yah anádáahgo yaa naaghá. Éí Nazi Germany náhookǫsjí naatʼáanii nilínę́ędą́ą́ʼ éí naaki góneʼ daʼahijoogą́ą́ʼ yę́ędą́ą́ʼ éí ‘kéyah ayóó áhonóolnin’ góneʼ yah anádáahgo Diyin bidineʼé atííłʼı̨́įgo neestseed. Áádóó díí daʼahijoogą́ą́ʼ bikéédóó  éí Soviet Union náhookǫsjí naatʼáanii náánídlı̨́įgo ‘kéyah ayóó áhonóolnin’ góneʼ yah anádáahgo yaa nídiidzá. Diyin bidineʼé atííłʼı̨́įgo dabighan yę́ę yitsʼą́ąjįʼ chʼíiniiskaad.

9. Tʼah ániidídóó Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii haitʼéego ‘kéyah ayóó áhonóolnin’ góneʼ yah anádáahgo yaa nídiidzá?

⁹ Tʼah ániidídóó Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí bí ałdóʼ ‘kéyah ayóó áhonóolnin’ góneʼ yah anádáahgo yaa nídiidzá. Éí haitʼéego? 2017 yę́ędą́ą́ʼ díí náhookǫsjí naatʼáanii Russia éí Jiihóvah bidineʼé nidahalneʼ yę́ęgi ałtso yitsʼą́ą́ʼ neʼ áyiilaa áádóó nihibrothers dóó nihisisters awáalya ayiiznil. Nihinaaltsoos yę́ę ałtso nahjįʼ kóyiilaa, nihiDiyin Bizaad New World Translation tʼáá bił. Áádóó náábiláahdi nihikin naaznil yę́ęgóó ałtso nihighayiisʼnil. Kódaadzaadóó bikʼijįʼ 2018 yę́ędą́ą́ʼ Governing Body éí Russia dóó yił ałchʼodaoʼníinii éí náhookǫsjí naatʼáanii nilı̨́ níigo ííshjání ádayiilaa. Azhą́ díí átʼéego Jiihóvah bidineʼé ayóó átʼéego atídabiʼdilʼı̨́į ndi, bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ doo nátʼą́ą́ʼ yikʼijįʼ tʼáadoo leʼé ninádeistʼą́ą da. Diyin Bizaad yikʼehgóó ádaʼałʼı̨́. Éí “bídahólníihii tʼáá ałtso” bá sodadoolzin haʼnínígi tʼóó yá sodadilzin. Íiyisíí éí Jiihóvah bichʼįʼ hodílzingi yaa nídaatʼı̨́įgo éí yá sodadiilzin.—1 Tim. 2:​1, 2.

10. Náhookǫsjí naatʼáanii éísh shádiʼááhjí naatʼáanii yikʼeh didoodleeł? Łaʼ chʼíníʼaah.

¹⁰ Daniel 11:​40-45 náhookǫsjí naatʼáanii ááníiłgi íiyisíí yeinítʼı̨́. Ákoósh éí díí shádiʼááhjí naatʼáanii yikʼeh didoodleeł níigo ání? Ndagaʼ. Armagédango Jiihóvah dóó Jesus éí tʼáá átʼé bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ áyoołdįįłgo shádiʼááhjí naatʼáanii ‘tʼahdii hináa’ doo. (Rev. 19:20) Díí haʼátʼíí biniyé tʼáá aaníí ákótʼé daniidzin. Daniel dóó Revelation biiʼdóó ádahodoonííł níigo yaa halneʼgi baa nídadíitʼįįł.

11. Daniel 2:​43-45 haʼátʼíí yaa halneʼ? (Naaltsoos bikááʼdę́ʼígíí níníłʼı̨́.)

¹¹ Daniel 2:​43-45 yíníłtaʼ. Kweʼé Daniel éí dinéshchíín béésh beʼelyaago ayóó áníłnéezgo béésh nitłʼizii ałʼąą ádaatʼéego bee hadilyaago sizı̨́įgo yaa halneʼ. Díí éí Diyin bidineʼé kéédahatʼı̨́įgi dahwéeʼaah. Éí bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ tʼáá níléídę́ę́ʼ díkwíí shı̨́ı̨́ ałkʼi nínilgo kéyah yikʼi dahwéeʼaahígíí ádaatʼı̨́. Díí éí Diyin bidineʼé ákwii yiyaadóó kéédahatʼı̨́įgo hoolzhish. Tsʼídá akéeʼdi bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ chʼétʼánígíí éí bikéeʼdi, éí béésh nitłʼizii dóó hashtłʼish bił ałtah nínil, ní. Díí akéeʼdiígíí éí Anglo-American World Power yá sizı̨́. Éí áníigo Diyin biNahatʼaʼ éí bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ ałtso áyoołdįįłgo ákogo Anglo-American World Power tʼahdii hooʼáał doo níigo ááhyiłní.

12. Naaldlooshii naayééʼ bitsiitsʼiin tsostsʼid góneʼígíí háí átʼı̨́, éí haʼátʼíí biniyé nihił bééhózin doo?

¹² Yilʼaadii John éí díí bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ ałkééʼ nínilgo chʼíiníʼą́, éí Jiihóvah bidineʼé kéédahatʼı̨́įgi dahwéeʼaah. Éí naaldlooshii naayééʼ nilíinii bitsiitsʼiin tsostsʼid níigo chʼíiníʼą́. Éí tsostsʼid góneʼ atsiitsʼiinígíí éí Anglo-American World Power átʼı̨́. Háálá éí náánáłahjįʼ atsiitsʼiin doo łaʼ nááhódlǫ́ǫ da, ní. Christ dóó yáʼąąshdę́ę́ʼ bisiláo yił yinéełgo éí naaldlooshii naayééʼ nilíinii áyoołdįįłgo díí tsostsʼid góneʼ atsiitsʼiinígíí tʼahdii hooʼáał doo. *—Rev. 13:​1, 2; 17:​13, 14.

13-14. ‘Méígag dineʼé bikéyahdi Gag’ éí háí átʼı̨́, áádóó haʼátʼíí biniinaa Diyin bidineʼé yikʼiidoojah?

¹³ Iizííkiyel éí náhookǫsjí índa shádiʼááhjí naatʼáanii tʼah doo ábiʼdildįįhgóó kótʼéego áhodoonííł níigo nihił chʼíiníʼą́. Ezekiel 38:​10-23; Daniel 2:​43-45; 11:44–12:1; áádóó Revelation 16:​13-16, 21 éí tʼááłáʼíígíí yaa halneʼgo átʼé. Áko díí tʼáá aaníí ákótʼéego éí kóhodoonííł daniidzin.

¹⁴ Great tribulation hahoolzhiizhdóó haaʼí shı̨́ı̨́ hoolzhishgo “nahasdzáán tʼáá siʼą́ą́ ńtʼééʼ bikááʼgóó aláahgo naatʼáanii danilíinii” éí ahídaʼahiidooltééł. (Rev. 16:​13, 14; 19:19) Éí ‘Méígag dineʼé bikéyahdi Gag’ yiłníigo Diyin Bizaad yee yózhí. (Ezek. 38:2) Díí ahídaʼahiiltínígíí éí Diyin bidineʼé ádahodiildįįł danízingo yikʼiidoojah. Haʼátʼíí biniinaa yikʼiidoojah? Yilʼaadii John éí ákweʼé nahalzhiishgo yaa halneʼgo éí Diyin biʼanaʼí éí níló ayóó ádaníłtsogo bikʼijįʼ nááłtą́ągo yiyiiłtsą́. Díí níló ááhyiłníigo shı̨́ı̨́ éí haneʼ bee nihodiyiitʼaahii ayóó bitsxeʼgo Jiihóvah bidineʼé yaa nidahalneʼ doo. Áko haneʼ kótʼéego dazdiiztsʼą́ąʼgo biniinaa Diyin bidineʼé nahasdzáán bikááʼdóó ałtso nahjįʼ kódahodiilnííł danízingo Gag Méígagdę́ę́ʼ wolyéii Diyin bidineʼé yikʼiidoojah.—Rev. 16:21.

15-16. (a) Daniel 11:​44, 45 éí haʼátʼíí yaa halneʼ? (b) Náhookǫsjí naatʼáanii dóó łahdę́ę́ʼ naatʼáanii danilíinii haa dabidiʼdoolnííł?

¹⁵ Ayóó bitsxeʼgo baa haneʼ álnéeh dooleełígíí índa Diyin biʼanaʼí tsʼídá akéeʼdi bikʼiʼiijéeʼgo éí Daniel 11:​44, 45 yaa halneʼígíí shı̨́ı̨́ tʼáá éí átʼé. (Yíníłtaʼ.) Éí ákweʼé Daniel áníigo “haʼaʼaahdę́ę́ʼ áádóó náhookǫsdę́ę́ʼ haneʼ nilíinii” éí náhookǫsjí naatʼáanii “ayóó átʼéego yikʼee nitsidoodááł” áádóó ‘ayóó átʼéego báhodoochįįł.’ Náhookǫsjí naatʼáanii éí ‘atídoolíiłgo ałtso íʼdoołdįįł’ nízin. Díí “ałtso” yiłnínígíí éí Jiihóvah bidineʼé daatsʼí ááhyiłní. * Daniel éí kweʼé ááhyiłníigo daatsʼí Diyin bidineʼé tsʼídá akéeʼdi bikʼiʼiijéeʼ doo.

 ¹⁶ Kótʼéego náhookǫsjí naatʼáanii dóó łahdę́ę́ʼ bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼ yił ádaatʼı̨́įgo akʼiijéeʼgo éí Ayóó Ábóodziilii áłah ádahodoolíiłgo Armagédan hadootʼih. (Rev. 16:​14, 16) Ákogo náhookǫsjí naatʼáanii dóó łahdę́ę́ʼ naatʼáanii danilíinii yił ahíikaígíí, jó éí Gag Méígagdę́ę́ʼ bidiʼníinii ałtso ádooldįįł. Éí ‘tʼáadoo háká oolyeedí da’ doo.—Dan. 11:45.

17. Daniel 12:1 éí háí Máíkel átʼı̨́, ní? Éí haʼátʼíí ádoonííł?

¹⁷ Daniel ánáádíʼníigo éí náhookǫsjí naatʼáanii dóó yił ałchʼodaoʼníinii ádooldįįł, áádóó nihí éí yisdádiikah níigo chʼíiníʼą́. (Daniel 12:1 yíníłtaʼ.) Díí haʼátʼíí níigo ání? Christ Jesus, nihiNaatʼáanii nilíinii éí Máíkel ałdóʼ bee biʼdójí. Éí 1914 yę́ędą́ą́ʼ biNahatʼaʼ yáʼąąshdi haalwodóó wóshdę́ę́ʼ bidineʼé “yaa áhályáanii” nilı̨́. Áádóó akéeʼdi anaaʼ Armagédandi Diyin bidineʼé “yikʼi dooldził,” doodaiiʼ nídidoodáałgo biʼanaʼí íidoołdįįł. Díí tsʼídá akéeʼdi anaaʼ dooleełii éí tsʼídá tʼah doo áhánéeh da ńtʼéeʼgo éí Daniel kóhootʼée doo yiłní, “achʼįʼ nahwiiʼnáago hodidoolzhish.” John éí Revelation biyiʼ Armagédan tʼah doo áhánééhgóó éí “ayóó átʼéego achʼįʼ nahwiiʼná,” yiłní.—Rev. 6:2; 7:14.

18. Haʼátʼíí biniyé niheʼoodląʼ bidziilgo ííníilzin doo?

¹⁸ Daniel dóó John éí Jiihóvah dóó Jesus yadaʼólíhígíí éí kótʼéego achʼįʼ hodiisʼnáaʼgo yisdéidoonił níigi yéigo deiniidlą́. Daniel éí “naaltsoos biyiʼ bízhiʼ ádaalyaii” éí yisdádooʼnił, ní. (Dan. 12:1) Áko nihí éí haitʼéego nihízhiʼ biiʼ ádoolnííł? Jesus Diyin biDibé Yázhí nilíinii yéigo yiniidlą́ągi bééhózínígo íilʼı̨́į doo. (John 1:29) Diyin baa ádidíítʼáałgo baptize ánihidiʼdoolnííł. (1 Pet. 3:21) Áádóó łaʼda Jiihóvah yééhodoosįįłgi nihinaanish íilʼı̨́į doo, áko éí binahjįʼ Diyin biNahatʼaʼ bee akééʼ siidzı̨́į doogo ádííníilzin doo.

19. Haʼátʼíí kʼad ádiiʼnííł, éí haʼátʼíí biniyé?

¹⁹ Jiihóvah dóó bidineʼé dah yikahígíí kʼad yéigo baʼííníidlíigo áʼdííníilzin doo. Diyin biNahatʼaʼ kʼad bee akééʼ siidzı̨́į doo. Kwíidzaago Diyin biNahatʼaʼ éí náhookǫsjí índa shádiʼááhjí naatʼáanii ałtso íísdįįdgo nihí éí yisdádiidááł.